Dissertatio politica, de imperio firmissimo, qvo obedientes gaudeant, ex occasione Livii libr. VIII cap. XIII. Quam consent. ampliss facult. philosoph. Ups. praeside mag. Gust. A. Boudrie ... publico examini defert, Ericus Gviljelmus Strandberg, Sudermann

D. D.

DISSERTATIO _POLITICA,'

DE

IMPERIO FIRMISSIMO, QVO

OBEDIENTES

_GAUDEANT,

Ex OCCASIONE Livii Libr. VIII Cap. XIII,

QUAM,

CONSENT, ÅMPL1SS. FACULT, _{PHILOSOPH\ UPS,}

PR

A

ES

I DE

Mag. gust.

a.

_boudrie,

Prof. Reg. et _Extra-Or».

PUBLICO EXAMIHI _DEFERT,

ERICUS

_{GVILJELMUS STRANDBERG,}

SuDERMANNUS.

IN AUDIT. GUSTAV. _MAJ.

_D.jjJjUN.

_MDCCLXXX. H. A. ni. S.

Ea demum tuta _{potentia efl,}

quoe viribusfuis modum _{imponit. F. Piin, Panegyr,}

UPSALIiE,

apud _{Joh, Edman,}

IN SACRAM regiam mäjestatem MAG NM F1DE1 V1R0 , GENEROSO et NOBILISSIMO,

D™

ELIS

SCHRÖDERHEIM,

IN CANCELLARIA

REGIA

EXPEDITIONIS

SECRETARIO,

EQUITI

AURATO

DE

STELLA

POLARI,

REGNIQUE CADUCEATORI

FÜLGENTISSIMO,

MiECENATI

MAGNO-,

&

MONSIEUR,

Le Secretaire å la _{Deputation Architectorai}

du _{Chateau Royal en} Svede,

CLAUDE

_JACQVES

HALLGREN.

MONSIEUR!

T

bienveillances

_{defmterejfées,}

_{1'amitié fans}

feintife,

font les

veritables _{{(fets de la}

vertu, que le tems anden a rarement

trouvé et les _{quelles metne de notre}

Jiecle nefe fontparoitre dplein

jour, quavec_{beaucoup de recherche. Une grace,}

quiJ'agrandit, de jour en jour,_{fans regarder les merites, edcite de la}

reconnoijfance

chés _{cclui, qui la fauroit}

reciproquer; mals eile _{rappellera encore}

vne _{eßime et veneration}

plusgrande en celui ci, _{qui, moyennant une}

dottleur _{cachée, fe voit, hors de}

cas, dien _{pouvoir faire la}

pa-rel_lic,

Monßeur, ce Jbni les derniers _{fentimens, qui triont} caufé dlembaras fouvent, a _{mefure que j'ai vu Votre bonté}

in-comparable redoublée å rnon

fujet. Me prenant la Hberté de Vous dedier ce _petit

ouvrage fe nen ni aucune autre _viie, que*

dlun coté

_tavantage

_{de le voir honor}

é et _protegé

de Votre Nom,

et de Vautre _{pour temoigner,}

qve Votre _{grace d} mon _{egard Jera} mnfervée dans la memoire la _{plus venerab!e et}

confante, en de-menrant, avec une _{confderation mfinie}

et la_{plus parfaite,}

Monjieur,

VOTRE trés _{hutnble & tres}

•elbiffaiitfervittur ERIQUE GVILLAUME _STRANDBERG.

mperiorum

, qua?,

exiguis

ab

initiis,

ad fum~

mum _potentia?

faftigiuoi emerferunt,

gloriae-que

fua? fplendore,

orbi,

qua patet,

univerfo

innotuere,

effigiem iiluftrem admirandamque nobis

exhibet iilud Romanurru _Qu

_{od fi}

_{enim genrem}

ifthanc,

cujus hiftoriam

feite

atque ornate

per-feripfit Titus Livius, diligentius

contueamur,

mu-tationes

_percrebras,

_variique

_Reipublica?

_flatus

ocu-Iis noftris mox

objiciuntur,.

_Scilicet,

_jam

Confu-les cum Senatu,

jam

_Decemviros,

jam Dicflatores

ad

_gubernacula

_imperii

_{fedifle, jamque}

Tribuni-ciam

_{poteftatem, de fumma}

_rerum

_{ad fe}

trahen-da, acrius nonnumquam

contendifle,

animadverti-mus, _usque

dum populäres

_ac

Tribunicii

furores

tarn creco ferri eeeperunt

_impetu,

_quo

libido

agi-tabat, ut, in

_gladios

_csedesque

_ruentes,

_facile

_fub

dominatum _paueorum,

_libertati

_{infidiantium, &,}

poft id preludium,

fub

unius

tandem

dominatuia

conceflerint* Etenim

_Respublicae

_&

_imperia

_haud

as ) ^ c m

alifer^ quam

in

reliqvis

rebus

humanis fieri

folet,

non modo nafctmtur, variasque

inde induunt for¬

mas, fed

efjam pedetentirn

confenefcunt

ac

fubin-de tandem denafcuntur* Hinc non fatis mirari convenit, quam

pulcre

rem acu

tetigiffe videatur

ConfuI Ille Romanus Gamiilus, dum, de felicitate Givium,

_{quibtis bonus}

ac

fapiens

contigit

Mode¬

rator, Sc qvi,

_prudenti

_regimine,

_ad

_robur

invi-dlum _{atque optatum,}

_{publica profperitatis}

_metam, re&a omnino via

_perducuntur,

_paucis

_quidem

ver-bis, fed

_{pondere graviflimis,}

_{in Senatu Romano} commentatur,

_fuasque

orationi,

de

populis

Lati-nis in civitatem

_recipiendis

_aut

_{focietatem, boc}

inferit monitum:

_Firmijfiwum

_certe

_imperium,

_quo

chedientes

_{gaudent, Liv.Libr*}

_{VIII» C, XIII.}

Debel-laverat _nuper

_hic

_{Romanorum Dux, quem}

fortiflx-mum

_{prudentiffimumque}

_facile

_vocitaveris

_,

uni-verfas Latii _{incolas, totamque}

_hanc

_regionem

di-tioni

_fubjecerat

_{Romanae, 8c,}

_{quoniam in}

_eo

car-do rei _{vertebatur, ut, de fatis gentium Latinarum}

futuris, in Curia _{agererur Romana, Patribus}

propo-nit _{deliberandum, utrum confultius foret in}

de-viéfos _fevire, an vero,

_induigendo

_{iis per}

_clementiam

jura

confociata,

tot Civitatum fibi conciiiare

ani-nios_{5 quem in}

_{fmem prudentia?,}

a

Majori

bus

in

pari

cafu adhibirae,

injicit

mentionem,

_tandemque

band innuit _obfcure,

_{exernpla iftiusmodi}

fequen«

do, maximam

_imperio

_parari

_polTe

_firmitatem,

quando

tales Cives vel focii adfciticii non modo tuti _{vivere pouent, verum}

_etjam

_lubeates

omnino

) *■ ( m

a c

gaudentes

imperafa

facere*

Boni

Principis

femper

erir,

inftar

fymboli habere

ifthoc

Camil-Ii monitum ,

dignumque parirer

ed

illud, quod

fpecimine Académico pienius

planiusque

expiice-tur,

_{cujus, Benevole}

Le&or, cenfuram

mitiorem

etjam

atque

etjam

mihi

expeto*

* 5. il.

Omnia. _quae.

_in

_mundana

_hac

_fcena

_fußt

ob-via, maxima, medioxuma, minima,

intuiturus,

nihil tarn _magnum,

_nihil

_tam

_exiguum,

nihilque

tam _{ferox, vel} tam manfuetum,

inveneris, quin

Summi Numinis _imperio

_fubjaceat*

_Mortales

pras-terea,

_poft

_corruptionem

_generis

humani

commu-nem, _quotquot

_funt,

_natura

_ita

_comparatos

de-prehendimus,

ut,

fibimet

ipfis relhfti,

nee

imperii

freno cohibiti,

quidvis

pro

lubitu

agere

difeupi-ant,

_quafi

nullius vindicis

adficerentur

timore«.

Unde veriftimum eft,

_quod

_argute

_in

_puleerrimo

illo Libro:

Konunga

och

Hbfdinga

Styrilje, dicitur:

Alt thet

_Jkapat

_ar

_ok

_fik

_ma

_harva

_Jrva

_alla

_annorled>

til then hnda thet hr til

_Jkapat,

_thet

_{torf harva}

flyrilfe,

alla

ma

thet

afjkedes

ganga,

ok

fkott

for-rvarda. In e*

Quidquid

eft

conditum,

in

five

hoc

five alio fefe habeat modo, ut (it conveniens

fini,

cujus conditum

eft caufla, regimine

indiget,

quip-pe

fine

quo

aberrat interciditve

penitus

a)♦

Si

vero in eam noftratn indolem, _{quam communem}

habemus omnes,

paullo diiigentius

introfpiciamus,

A 2

m ) 4

c

$

animadverterimus

_perfacile,

_unumquemque

iliud

magis

pertimefcere imperium,

quod

feniibus noftris

obverfatur exrernis , atque

hujus

virae

praemia

ex-hibet bonis,

fupplicia

malis,

quam

illud,

quod

ab-fens credimus, &,

quod,

qua?

recle

fadtis

prse-mia,

_peccatis

_vero

_fupplicia

debentur,

in

_a?vum

refervat futurum.

Unäe etjam, quod

_ad

ea, quae

ordinem, confenfionem,

tranquillitatem

fecuritatem-que

in

Republica

fervandam

praefertim

fpe&ent,

opus omnino

eft

poteftate

illa

Civili,

quae

nego¬

tia, tam

publica

quam

privata,

quoad

fieri

pos-fit, curat,

defenlitat, pirigit;

fine

qua, tamquam

fulcro rerum humanarum, nec äomus

ulla,

ut

lo-qvitur

Cicero,

nec gens, nec

hominum

univer-Jum

genus

fl

are, nec rerum natura

omnis,

nec

i-pje

minidus

potefl♦

Quod,

quum

ita

fit,

fortuna-tas

_fauftasque

_{eas rationes uno ore}

confiteamur,

oportet, od quas tot gentes,

qualicunque

modo,

in certas coaluerint focietates, ac tot _capita

_jugum

imperii

Civilis

fuis

imponi

Cervicibus,

fivere*

Imperium

autem

Civile

eft illud

vinculum*

per

quod

tota

Reipublica?

compages

cohseret,

cohaeret

firrniter, coh^ret tenaciter, &

_{proinde fine}

_quo

illa nil nifi onus

eft,

nil nifi prasda

eft*

_Circes

il~

lius _virga

_eft,

_qua

_taéte

_{ferse, ferae rigidas, ferse}

rapidae, fera? rabidse mitefcunt;

qua

ta<fti homines

inquieti, homines

turbidi,

homines

immorigeri,

manfuefcunt.

_Comple&itur

_vero

_{imperium Civi¬}

le å) Lib, III. De Legibus.

Ie omnia illa

jura,

quae vocant

Majeftatica,

nul-lisque

aliis

circumfcripturn

eft

limitibus,

quam

quos

fuprema

illa

in

Republica lex:

Salus

populi,

determinat. Hinc, qua? ex natura

imperii

&

fub-jetftionis

oritur

obligatio,

nuncupatur

obedientia

Civilis, &

confiftit

in

neceftitate

agendi

ex

impe¬

rii Civilis

_praefcripro,

_eftque

_{bafis &}

fundamentum,

ligamen

&

adminiculum,

anima

&

vita

focietatis

Civilis. Eft

profedo,

quod

prsefifcine dixerim,

haud parvas

molis,

ab

uno

capite

tot

capita

coer-ceri, &

univerfam

illam

multitudinem

inquietam,

difcordem,

turbidam

leniter

redigi

fub

commune

quoddam

obedientia

jugum*

Majus

quiddam

eft,

inquam, quam

imperiti

fufpicentur,

curfum

re-öum in undofo illo

mari

tenere,

&, in

fumma

fortuna, non

abripi

licentias

ventis*

Unde

pluri-mis omnino

virtutibus

opus

eft,

quibus, velut

anchoris navis,

firmetur

Refpublica,

variaquepru-dentia, qua,

velut

clavo,

gubernetur* Qua

de

re

optime

perfvafus Dux

ille

Lacedemoniorum

Cele-berrimus,

_Agefilaus,

juftit

Xenophontem,

_quem

in _magno

_{fecum pretio}

habuerat,

_pueros

Spartas

erudire, ut ex Eo artem

parendi

asque ac

impe-randi, qua

nulla

eft

prasftantior,

difcerent

r)*

Si-cubi autem

jufti & asqui

reverentia

exceftit

ani-mis, & fumma

imis

confunduntur,

opus

eft

vi,

ut vis

repellatur.

Quum

_tarnen,

in

corpore

con-fociationis

_publica,

_non

_vis

_fola

firmitatem

perfi*

A 3

ciat

m )

t

c

&

ci at

_imperii;

_{fed talis demum}

_virium

_fa

_{mm arum}

adminittratio, _qua?

_Cives

_{promte atque}

_lubenter

obedientes reddif, _paucis

_{eft difpiciendum,}

_{quo mo¬}

do

_Imperans

_poteftate

_fua

_fungatur,

_ut

rempubli-cam, ea ratione

tutiffima,

fartam

confervet

te-élamque,

§ III.

Inter

_{jura Majeftatiea}

_primo

_jam

_{loco fe}

_fe

offert

_poteßas

_{Legislatoria,}

_qua?

_definiat,

_{non mo¬} do _{quid iicitum}

_quidve

_{iilicitum effe debeat}

_in

republica,

verum

etjam

qua ratione

fubditi,

fre-na mordentes, coerceantur, _posnisque

_{d) ad}

me-liorem

_{frugem redigantur,}

_ut

_beatitas

_{Civilis ex}

voto obtineatur* _Quema

dm

odum lex fine

impe-rio

_{coneipi nequit,}

_ita

_{imperium fine lege}

_nulium

eft _{O; etenim,}

_di&ante

_{Cicerone, ut corpora}

no-fira fine

mente,

fic

Civitas

fine lege,

Juis

parti-bus} ut nervis &

_{fanguine &}

mem

bris,

uti non

potefi♦

Et

quandoquidem

cmnium _temporum annales abunde _teftantur,

_respublicas

_fioruifie,

quamdiu au£loritas

legum valuerit,

peffum

, vero

iviffe, cum

_{leges coliapfie}

_aut

_{negle<ft<£ fuerint*}

oppido conftat, tranquillitatem publicam

in

faluta-ribus d) Nnn magis proficeret Jmperans, concilium Cumberlandi femper fi fequeretur, volenris, fubditos _jprcemiis, non pccnis, ad

obedientiam eife _{fle&endos, quam effecere M:r Addilon & Sir} Richard _{Steel, qui ridendo mores}

Civium corrigere funt conart.

e_{) Majeßatem non folum armis decorat}

am; _{ßd £? legibus}

oportet eße armatam. Procemium. Cod. _{Leg. Cacii Juftin.}

r

m ) 7 (

ribus confiftere

_{legibus fj»}

_Hinc

_Rex

SvioGothi-dis

_Birgerus

_Magni

gj

_ita

loquitur:

Lagh

fkuhe

ivara

_{fkipadh ok fatt}

allmånni

_til

ftyrjl, badhe

ri-kum ok

_{fa tok}

_umi

_ok

_fkjhl

_mållitm

_rått

_{ok orått»}

Lagh

_fkiilu

g

jamas

okchalldas fatoknm

til

tvärner*

fpakum

til

fridhar:

An

ofpakum til nåffl

ok

ögnarh

Lagh

fktilu

wara

rhttwifum

ok

fnallum til

fom

dar

;

An _wrangum

_ok

_ofnållum

_til

_{rättningar♦}

_{Lagh jka~}

lu

_Laghum

_hy

_g

_fas,

_{ok åj mcad}

_{waldswårkum.}

_Thy

at tha

_ftandhe

_land

_wål,

_tha

_Laghum

_fylghis*

Warin allir

_{rattwifir, tha}

_{thurfti åj Lagha widh♦}

Legibus naturalibus,

Summo Numini,

Summa

LegisLatori,

originem

fuam

debentibus,

a

primor~

dio

_{regebantur mortäles,}

_{at vero,}

_inftitutis

_dein

focietatibus

_{publicis, leges}

_{iftas ad}

_{fingulares cafus}

adcommodatce, cura

earundem

principalis

fiirn-mum

_imperium

_{tenentibus tradita,}

_poana?,

immo-rigeris

injungendse,

fixas fünf*

Legibus hifce,

in flaru Civili

_ufurpandis,

_Civilium

_nomen

_impofuere.

Sunt autem

_Leges

_Civiles

ejus

indolis,

_ut

_vel

ali-quid adjiciant

vel

detrahant legibus

naturalibus,

quemadmodum

nos

docet

Ulpianus />)♦

Scilicef,

quoniam

lex

naturae

qn^dam determinat generali

praecepto

comprehendenda, vel etjam,

in

cafibus

„

fingu--/) gfn kgibas falas Civitatis fta. Arid. Rhet. i. Gap, r_

g) In Procernio Legis Uplandics.

h) Lib; 6. ff de faß, Cf jure, hnnc in raodum inquitr

Jus Civile efl, qitod neque in totum a naturali vel gentium recediti.

nee _{per omnia eiJervit: itaque,}

qitum aliqvid addimus vel de.trahJ mus_{pri comtnuni} jus propriumi,}

m ) s c m

firsgularibusj infinita

pr^fcribit,

a

nobis nulla

ge¬ nerali

_{prcpofitione exprimenda,}

_in

_quibus

_ramen felicitas,

_{rranquiilitas}

_åc

_decorum

_in

_Republica

certum 8c uniformem _requirunr

_{modum; inde}

fa-dium _eft, ut

_piuribus

_8c

_{diverfis formulis,}

fblle-mniratibus, casremoniis 8c verborum

_{conceptionibus,}

quas

lex naturalis

ignorat,

vefliendas

efTe a&iones

jubeant leges

Civiles,

ficque iegi

naturali

aliquid

addant/);

8c,

dum

_{infuper fanciunt,}

_nifi

_hx

lbl-lemnitates _{obferventur, atftum efTe nullum,} eo

et-jam ipfo, legi

naturali

_aliquid

_{detrahant £)♦}

_Ta¬

les

i) Heic filenrio non eft pracrereünda _{diftinflio apud Jftos} «dhiberi foüra, inter _{paffiamida, quae & certo nomine & caufTa}

legibus Civilibus probata deftiruebantur, ut nulla exinde _obliga' tio Civilis _{prodirer* & padta ve/lita, qvibus}

per foilemnes for¬ mulas confe&is _{obligatio Civilis adfcribitur. Huc fpeflant varii} contraftus, qui in jure Svecano determinantur, _{qua ratione fint}

fuis follemnitatibus veftiti e. _{gr. in Codicis Frideriani, Titulo dt}

jure agrario, occurrunt permutatio, emtio, donatio & pignus* quae cuntfa ad _{prsefcriptum legis}, refpectutemporis, loci reliquarumque

circumftantiarum funt _{peragenda. Pari erjam modo, ubi quaeliio} eft de rebus mobilibus, in Titulo de _{jure mercandi, aliisque} fta-tutis _{Regiis, varii in fcenam prodeunt contrarius, quales funt}

mandatum, commodatum, _{depofitum, pignus, fidejufiio, permu¬}

tatio, eaquererum, vel pecuniae cum pecunia, feu cambium, emtio, venditio, locatio, condu&io, mutuurn, focietas, lotaria atque

ad-fecuratio, bodmeria, negotiorum geftio atque haveria, & fic por-jo; _{qui omnes fuis follemnitatibus funt veftiti.}

k) Legitimum hodie matrimonium, _{quod, ex tenore legis} naturalis, iolo confeofu & concubitu _{abfolvitur, in ftro Civili}

les vero follemnitates in fccietate Civili fanto ma¬ gis

funr

necefiTariae,

qnanto

certius

conftaf,

non itifficere, nos, ex

lege

uafurali, animlim in omnibus

candide

_agendi

_{gerere, verum}

_{Sc requiri,}

_ut

_al

_ii

etjam mortales, qui nobiscum

vivtint atque omni-i'cii efle

_liequeunt,

_{de noftro candore Sc}

_fa£H

_ve»

ritate convincantur

_/)♦

_{De cetero}

_addunt

_quoque

leges

Civiles naturalibus fu

binde

varia, quse, in certis cafibus

_{fingularibus, incommoda funt,}

_aut

etjam

iniqua,

Ted

quae ramen

generali

conformi-tatis Sc ordinis ratione iterum

_{compenfantur,}

_ne caius _obuii,

_qui

_diFeerni

_Sc

_{üngulari modo}

era-dari _nequeunt,

_fine

_ordine

_Sc

_fernere

_ferantur

_m).

Verum enim _vero,

_{qualiscumque dem}

_um

_fit

_va¬

rieras illa inrer _leges

_{naturales Sc}

_Civiles,

_{tan rum}

tarnen _abeft, ut

_LegisLatori

_{quasdam, legibus}

ho-minum naturalibus contrarias, condere _uspiam

_fas

fit,

_{quin potius}

_ut

_{leges Civiles}

_naturalibus,

tam-B _quam

non _{habetur, cui nulla accefiic iegoÅeyiet Sacerdotalis; quod apud} nos fatis _{fuperque paret, in Titulo de jure matrimmii. Cap. VII.} /) E. gr. in Teftamenris rot adhibentur caerimoniae, quot

adhiberi, tum ad ordinem, rum ad facti veritarem deciarandam,

fatis eft; qva de re apud nos confersntur Cap. XVI. XVII.

XVIII. Tituli de_{jure hccreåiiatu.}

m) E. gr. apad nos lex Civilis Cap. XIX, 7it. de jure

hcereditatis, _{relpeftu lexus viriiis, majorennitatem ad} annum XXI. fixit, quod tarnen incommodurn, immo & iniquum, pluribus

videtur, _qvi„ ante complerum illum annum, adeo matura gaudent

ratione, ut fuas _{ipfi res} polfent _curare, nec quidquam

cauffae

es«

m ) to c a

quam

fundamento,

numquam non

nifantur,

curas

Ei fit

_»).

_Sicuti

_enim

_mores

_{confvetudinesque}

diu ufitati, penitus

affixi

nobis

ac

velut

infiti

ani-mo <5c fenfui hominum

plerumque

_manere

folent,

quin

etjam

eo

coli

amore, ut tamquam

lege-s

va-leant

_{perfatpe, ita}

_quoque

_jus

_naturse,

_'unicuique

mortalium commune, 8c univerfo _generi

humano

coaevum, multo magis omnium

fibi

amorem atque

Obligationen!

peperit, parit,

pariet;

Unde

tanto

lu-bentius

_legibus

_Civilibus

_{morem gerunt}

_Cives,

_quo melius nexum eas inter ac naturales

perfpiciant, 5c

quo

certius

fciant,

leges naturales

voluntati

Di-vinte convenire, arque

faluti publica;

Sc privatse

infervire,

_ideoque

_etjam

_{Civiles, naturalibus nixas,}

eundem intendere finem

_{optatiffimuiru}

_Qvoniam

etjam

plurimum

intereft,

utrum metu tantum

ada&i, an vero benevolo mentis adfedu, volunta¬

ti

«) _{Leges quasdam Civiks, naturalibus aduerfanr-es, oüra} latas fuifTe, _{(cripra majorum, quin experienria hodierna,}

abun-de teftantur. Sic Flato Lib. IX de _{Legib. mcntionem legis facir,} qua feivus, qui, (ele defendendo, liberum hominem morti da» bar, _{parricida habebamr, adeoque defenfio naturalis rcprehende*} batur. Cel. Bcelius, dans fa _{Critique de}

_ftiifloire

_{du Calvinifme,}

pag. 263 legem apud Anglos inftituram commemorar, quse

pu-eSlae, _leprem «nnos nata?, poreftarem maritum ebgendi faciebar,

quam maruritari corporis & ingenii, ideoque etjam legi narurali, contrariam _{jure dixerim. Quid, quseio, de Legibus, ad Tribu¬} nal _{[nqvifitionis ufirarrs, judicandum ed? Plura iiiiusmodi legutu}

exempla videri podunr, apud Monrefquieu, in aureo Libello,

ti _{Principum parearst}

fubje&i

Cives

o),

Imperan-tis _{eit, fi, vei in} novas

leges

condendas, vel

an-te latas emendandas

mutandasve

/>),

cur a

fua

in-cumfaat _{& opera, cavere, ne}

_{idem vitio}

_Ei

ver-B 2 / tatur,

o) Ur enitn in morum

Difciplina

generali

boni

viri

nomea

non tuetur, _qui, lola formidine _p.oenarum,

malas

oinittir

actio*

nes, led is demum, qui, arnore virturis,

re£te agit

&

fugircontra¬

ria, veram probitatis reporter laudcm;

ita,

Politico

lenlu,

bö-irum nemo dixerit Civem, qui _non aliam ob

caulfim

imperara

fervar, _{quam, ut minas}

_{legum &}

_leveritatem

_iudicum

_,-eftugiat,

in vetirum nefas ruirurus, ti _{Ipes impunitatis}

_vel

e

longinquo

ieie

oftentaverit. Uli igitur gloriofum Civis

boni

arque

patriam

amantis titulum iuo defendunt meriro, qui mandaro boni

Princi-pis, non quia vindicem

ejus

metuanr manum,

led quia

parernum norunt animum, fponraneis tuénrur

ohfcquiis.

Non

me

fugir,

cogcndos in

republica

nonnumquam

efle

minus

obedientes,

ad

fua, _{quando id}

_riecelftras

_poftulet,

_implenda

officia,

_poenisque

in-terdum elfe vexandos; fed hoc tarnen conrenderim meriro,

in-validum illud eile _{imperium, nec}

_hoftibus

_meruendum,

_ubi

Sub-diri lubenres ac _proni

_voluntati

Gubernanris le

_non

lubjiciant

con-feftim, Unde verillimum eft, qnod dicirur in

Proaemio

Libri,

cui nomen eft: UEthocnitie: Le Legislateur, f'accommodant

dia

joibleffe des efprits,

fefforcera

de

tes

etlairer,

de

les

inflruire,

de

les cimener _{par la douceur} A la raifon, qitils ignorent, tantot _par

des _{recompenfes, il kur fera ftntir les auavtages des vertus/}

dans

la vie _{focictle; tantot etrfin, faifantun nfärre legitime de fon}

autorite

il _{w/pirera des terrenrs falutaires}

_d

_ceux,

_{qui fe}

_montreroient

re-belles d _{fes lecons bienfaifantes.}

p) Diverle circa leges verlarur

poteftas Principis

Legislatoria,

aurnimirum novas _legeslanciendo, _{aur ante}litas

emendando&

mu-tando. _{Quemadmodum diverfa tempora diverlas}

_defiderant

_leges,

& malitia quoque mortalium

indies, proh

dolor 1

ingravdcat,

m " ( SS

tatur,

_quod

_Draconi:

von _åtramento,

fed

fanguine,

Jcripfisfe

q).

_Unicuique,

_vel me id

non _monente,

oppicio

patet,

_leges,

_f&vitiarn redo-lenfes, taeclium _{gignere, metum}

_horroremque.

Ubi

nullus _amor,

_Imperantem

_{inter & Subdiros,} nul-lam inveneris _{confenfionem: Ubi nulla confenfio}

Prin-opus omnino eft, ut no vas interdum _{leges fcifcat Imperans,}

Emendarionem vero _{inutationemve tum demum}

leges requirunt, ?jnr ubi vel obfcurirate_{, fraudibus &}

perverfis inrerpretatiopibus anfam lubminiflrant, vel humanaenaturaé & _{aequitatis ignorantinm,} fiuiri-tiae & _{©ppresfionis}

matrem, _{fapiunt. Haec} vero _{leges novas}

in-fiituendi, _{larasqiié emendandi lolenia, non eo}

usque

extenden-da _eft, ur _perfe&ionem

quandam, _fiagili noftrae 1'orti non

o-ptandam, Seäanres, _{rempublicam aliquam Platonicam, &}

leges,

emendatrice manu

numquam egentes, Sibi ringat Legislator* Ut enim nimis _{quidvis nocet, ira niraius}

etjam in legibus

re-formandis _{rigor, optimo licet animo}

jfufeeptus, autoritärem

Le-gislaroriae _{poreftatis minuit, & obedientiam Civium}

vacillantera

efficit. _{Huic quoque afientitor}

Plato, _{ajens: intempefiivas}

quarun-dam _{legum mitationes omnhtm}

fcvpe conttinphm parere. Lib. VII. de _{Leg i b.}

q) Duobus modis _{Princeps, in legibus}

inflituendis

occu-patus, a media

_retaque

_{via recedere poteft,}

& efFe&um _legum

disperdere _{optarisfimum, quando videlicet aur nimia eas}

perfun-dit lenirate , sit vis earum

_{aucloritasque}

exolelcat, _{& contemptus} metus _laluraris

occupet locum * aut _{per leges nirpium anhelat}

ligorem, nimiam faeviriam

_{crudelitatemqug,}

ut odium &rerrorem, quae _{prsecipit, gignant. Bonus hinc}

Princeps a _{Symbolo Tyran¬} ni _cujasdam:

Odermt,.dam mettiant, _{lemper abhorrelcit, Ii Iiilus}

publica cordi _{Ej fit, & legs^s, amore Civium}

ac _obcciientia

Principem

conne&it

& Cives,

nulla

imperii

da-tur Salus, nulia firmitas» nulla

denique

diururni-tas* _Qua in _re

imperia

Defpotica lar teftimonia

fubminiftranr

_r)j

_de

_quibus

_{Aufåor de}

_TEfpritdes

Le/x, pag, aj»

bene dicit:

Comme

il

faut

de

la

vertu danc tine

Republique

_et

dans

_une

Monarchie

de Phonneur, il

faut

de

la

crainte

>

dans

un

Gon-vernement

_Dejpötique;

/0

_vertu,

eile

_tfy

eß

point

neceffaire

et

Ihonneur

y

Jercit dangereux.

Et

pag. 24.

Dans

les

Etats

Dejpotiques

la

nature

du

Gouvernement dem ande une

obe'ijfance

_{extreme; et}

la volonte du Prince, fois connuc,

doit

avoir

aufß

infailliblement

fon ejfet,

qv'une

boule,

jettée

contre une _autre, doit avoir le

ßen.

—Lhomme

_y

eß

une creature,

qui

obe'it

a uue

creature

qui

veut♦

§?IV.

Porro,

quoniam

nemini

non

liquet,

ingenia,

affe&us 5c mores hominum, pro

diverfitate

cli-matis _{regionis aut}

_{provincias, in}

_qua

_degunt,

dl-verfimode fe habere

_{s), 5c, quoniam}

_infnper

et-B _g

_jam

r) In imperiis Tyrannicis aique Defporicis, legibus, Ii qui-busdam, paucis omnino opus

efle loler

leriptis.

Arbirria

Prin-eipum fola,

duclu re&as

rationis

Icepiflime deftjtuta, & pravis

libidinibus nixa, fummam ibi conftituere legem haud raro vide-inus, & metum fervilem obedientiam omnem efficere, eamque nonnifi fucatam, tsediofam, fallacem.

s) Non femper fibi conftar, quod urget M:r Gviron

de

Morveau, dans S^es Difcours. Tom I, _{pag, 65. Ce nejont pohit}

es _{Climats, cefont tes Loix, qui decident les mccurs. Ut aiia} e(l

m ) «4 c

jam

conftat,

varios mores alias _atque

_alias

requi-rere

_leges

_{t), nemo}

_{facile dahitur,}

_qui

_infitias

ive-rir, _quin

_Imperantem,

_in

_legibus

_{condendis aut} emendandis _{occupatum, genio}

_populi,

_cui

_fancir,

ad*

tejjiperacis, al.ia denique in calidis

fervidisque;

& erjam, ur cor-pora hominum, in diverfis hisce climatibus, varie funr

conüitu-ta, _ideoque affettuum _dilpar ert _{conditio; ira qu«'que educario}

at-qqe drfciplina puerilis aliter- in regionibus ad Septemtrionem

ver-gentibus, ut Norvegia, Groenlandia, Islandia &c, abfoivirurj ali¬

ter in Ga!Ila, Germania, Italia, _{Americse quibusdam locis, &c,}

aliter in Peru, Caffreria &c. Si _jam, cum Celeb: Montesquieu,

addamus, climata in Religionern, (uis occafionibus, _quendam praertare influxum, (vid. L'Elprir des Loix page 393I&, quod cenirtimum eft, rueamur, unam _{genrem, ob disparitarem climatis,}

in confvetudinem aHarum _fefe, aut _{plane non, aur parce}

reftri-£pqve, aut alio quovis modo dirtimili, infinuare* fentenriam me-am, fupra allatam, firmam efle _{putarim. Non eam ramen eo}

usque exrendendam velim, ut exinde colligeretur, mores inter

ac climata _{regionum ejusmodi necefljrium inrercedere nexum,}

qui omni ex parte impediret, quominus mores Civium corrupti, ubi climata obftare videntur, _{legibus arque inftitutis falutaribus}

emendenrur, coerceantur, tollantur. De hifce omnibus confulen-dus ert _{Montesquieu Loc. Cit. Pag. 196, 199, 203, 206,}

307» 39I > 393> &c Ur etjam verbis utar Cel. _Bolingbroke: Les memes _{perfonnesqui pretendent,}

que nos indinations nepeuvent

etre tenues en_bride, ni _noshabitudes _{corrigées, tontre}

notrepenchant naturel, feroient peutetre les premiers a eprouver le contraire

m certains tas. Lettre III:me Sur _{L'Hirtoire, T. 1.}

pag. 77.

t) Quod ad mores, ubi _{integri lunt, fimpliciores erjam &} pauciores leges efle debent, eorruptißma enim Kespubliea, pluri-tnce _{leges. (Tacir Lib. II.> ubi vero}

depravati, leges quoque

m ) *s

c

adcommodare

fe

oporteat

u).

Ubi confenfio, Im«

perantem

infer

ac

Cives

vigeat,

mutua

quoque

Cives intér

plerumque

viget

concordia,

Sc}

quum

in confenfione

ifta,

corpus totum

Civile

mirum

in modum conne&ente,

prarcipuum

ad

ftabilitatem

imperii

fitum

eft

momentum,

legesque

tundamen-tales confenfu

fubditorum,

femel,

aut

exprelTe

aut tacite, declarato, nitantur,

ideoque

non

fine

periculo

firmitatis

imperii

rumpantur5

Principis

non minus ac

Reipublicse

intereft,

nullas leges,

iundamentalibus illis adverfas,

ferri«.

Unde

en am maximi refert, ut Imperans

caveat,

ne

legum

fundamentalium,

_{paélo primitivo}

_{ftabilitarum,}

quac-dam,

nifi

fumma

cogente

neceffitate,

6c

ne

tum

quidem

fine

adfenfu

confociatörum

,

inferatur

mutatio* Non

eft

quod

dubitemus,

poteftatem

legislatoriam,

penes

Sümmern

Imperantem,

pro¬

prio

inftuuerentur, mores Roms

admirando

florebant candore,

mori-btrs vero mutatis, mutabantur & leges.

Solon,

fclfcitantibus;

an

leges, quas

Athenienfibus

tulifier, ©ptimae

efient, tis,

inquit,

earum, quas perferre

pojjimt, optimas

impojut.

Exempla

illuft

ran-tia exhibet _{Montefquieu, loc.}

_{ek. l}

_{ag. 273, 274, 275,}

276.

u) Graviores, licet pauese,

leges

fint, ubi alperitas

ciimatis

vim _irvgenii

_fuffocat,

_mores

feros gignit

_atque

immanes,

barba*

raeque natura? conatus

feroces,

non

nifi ferrea

manu

coerceantur.

In iis vero regionibus, ubi

lenfus veri

&

jufti animis

firmius

manet infixus, mores minus lunt

labefaöati,

legumque

obedien-tia diligentius eft

inculcata,

leniores

leges

efie,

oportet.

Sic le¬

ges, in Europa

ufitatae, ir?

Africte,

America*

aut

Afiae

quibue«

dam iocis, exigui fiorent

vifus, &

fic vice

yerfa.

M ) *6 C

prie

manere &

radicaliter,

faluremque

pcpuli

5c

obedicntiam lubenrer _pr»

_ft

_i

_tam

_iingulariter

_curaé

Ei ede debere. Sicuti vero non _{fua modo »tå¬}

te

_{glöriam eile}

_cönfpicuam,

_fed

_fplendorem

_Homi¬ nis lui ad futura _{quoque transmitti fecuia merito}

disciipiat Imperans;

pari

etjam

ratione femma

ope niti

Eum decet,

ne,

leges

fanciendo

autemen-dando,

praefentis

•

modo

fubditorum profperitatis

habeat rationem, verum 8c

_poflerorurn

_profpiciat

utilitati. Idcirco lex, ante

_{promulgationem}

_u),

probe

8c

mature examinanda

_{ponderandaque}

_x)9

quo v) Ubi ad patriam noftram oculos convertimus,

deprehen-ditur ibidem _{promulgatio aut}

publicatio legum efife: vei _generalis, quando prsceptum quoddam, ad _{praelcriptum Forms Regim: a} Rege fubfignarur & editur Omnibus fanGe

_{cüftodiendum,}

vel fpecialis, qus fieri pluribus "iocis loier, _{quando nimirum} inftiru-tum _{quoddam, lolita ratione exhibitum &}

transmiftum, coram

Tribunalibüs vel in _{Templis, jam (emel tantum}

jam Ispius,

pro-mulg'etur. Qualiscunque tarnen fit illa _{promulgatio, nulluni, fine} prsvio Legum-Latoris afienfu, obrinet locum. Eft vero hic

con-ienius _{duplici modo intelligendus, (cilicet, quando}

aut Legislator

expreftis aliquid ftatuit verbis, _{quod jusfcriptum appellant; aut} ritum _{quendam, a judicibus}

receptum, tacito comprobat fuffragio,

unde _{concluditur, voluntatem}

Piincipis efle, ut _{poftea tamquam} lex _{valeat, &} dicitur: _{Jus confbetudinarium, leu}

non_feriptum,.

Vid. Nob, Ehrenftråhl, _{Jur. Prud. Civil» II.}

Cap 33, 41, 42. §.

x) Apud nos, qui ejusmodi lstamur _{Moderatore, Qualeni}

fecuia ravo _{gignunt, tales, juxta legum lan&ionem}

vel

emendatio-nem _{adhibentur cautiones,}

qus pofteris, ut nobis, _opratifiimam legum pollicentur _{conditionem; qua re pervolvatur}

43, &c. Form: _{Reg. 1772 impreflae.}

m ) 17 c m

quo

ulteriores

explicationes

atque

limitationes^

pretium

Sc

autoritärem legum

attenuantes,

item-que

antinomias

parturienres

perfaepe,

ne

pofthac

exhibeantur«.

_Quod

_denique

_ad

_{ftilum legis}

_arti¬

net,

_{fimplex fit}

_Sc

brevis,

_{gravitateque quadam*.}

autoritärem _gereute,

_veüirus,

_{ut omnia}

_fini

_le¬

gum

inferviant

explendo.

§ ^

Quemadmodum

autem

lex,

qua*

exfecutione

deftituitur, eil

_quafi

carnpana

ii

ne

piiliilo,

Sc

me-rito

_nuncupari

_{poteil magiilratus}

_{mutus aut} mor-tuus: ita _quam

_necefTarius

_{fit ille}

_Summas

Maje-ftaris atus, _quo

leges

_cum

effetu

ad

fata

Civi-um

adplicantur, quique

poteftas 'Judi

_c

i

_ar

i

_{a vocari}

fölet, nemo non

facile

pervidebit*

Et quoniam,

qui

ad

gubernacula

imperii

fedet

in

republica,

non fufficere

poteil

_tot

_negotiis,

_{in tanta tempo¬}

ris Sc locorum varietate

_expediundis;

_idcirco

fa-tum eft, ut conftituatur

Magißratus

inferior,

cu¬

jus

pnecipua

vis,

in

exercendis

judiciis

cernitur*

Heic, uti

optimus

medicus,

habita

ad

ternperamen.

tum _{asgroti ratione,}

pharmaca fua adhibet;

_{h. e»}

audita Sc

_probe

_{perfpeta caufiarum}

_indole,

judi-cat Sc

_legibus

_negotia

_accommodar*

_Hic

_{eil, vel}

faltirn eile debet, velut lex vivens, minfiler Sc

cuilos

_legis

_{mutas; ac}

_{prcinde eil,}

_{qui vim}

coer-cet; tenuiores a _potentiorum

injuriis defendit,

fuum

_cuique

_tribuit,

_{juris asquabilitatem}

_inter

m ) ib ( gg

nies

jufta

_proportione

_tuerur

yj>

Gaveat

_vero

hic

Magiftratus

inferior,

ne

fummum

jus

in

fummam

abeat

_injuriam,

_in

_ipfo

_cortice

_vocabulorum

ma-nendo. Unde,

_{quando lex}

_{Civilis, ob}

univerfali-tatem _{fuam, deficit, 5c multa arbitrio}

_judicum

funt

_relinquenda,

_{caveat, ne}

_arbitrium

_extra

_oleas

vagetur, & mens, _{vagis agitata}

_{cogitationibus,}

li-cenfer erret; nec

_{quidquidlibet}

_pro

_licito

_judicet«.

Quocirca

etjam Civibus,

in

foro

litigantibus,

tan-to _{magis patet}

_{aditus, ad}

_Supremam

_in

_republica

Poteftatem, ut _{cauftae penitus}

_{cognofcantür}

_5c accuratius _{dirimantur, quanto certius}

_{eft» Magi*}

ftratum inferiorem

_{poteftatem jurisdi&ionis}

_non proprio,

fed Summi Imperii

nomine

exercuifte:

Atque

hoc

ipfum eft,

^

quod

nuncupatur

jus

pro-voc andi,

quando

revißo

_a

₆₁

_orum

> per

viam

fuppli-cationis, Summas

_Majeftati

_committiturj

_{cujus eft,}

quemadmodum dicitur

in

legibus

noltris

vetuftis,

bryta

flirock-

och

ojffoknir.

Et,

quum in

poenis

irrogandis Magiftratui inferiori

ad momenta

mitt-gantia non

_femper

jus

_{re'idlum fit defcendendi*}

hinc ad fummum

_{Imperium pertinet,}

_pcenas

mi-tigare zj;

imma

etjam,

pro re nata, interdum pe¬

nitus

y) Efl ioitur proprium munns magißratus, int_{elligere fe}

per-fonoimgerere _{Civitatis, débereque ejus dignitatem} decus fuflinere,

Jervare leges, jura defcribere, eafideifuce _{commijfa memiriijje.} Cic.of-fic. 25. Ut Magifiratibus _{leges, ita populo pmfunt magißratus:} vereque dici potéfi, Magißratum legem

ejje

_{loquentum, levern autem} mutam _{Magißratum. Cic. de Legib. 184.}

_°•

.

Dufva-£& ) i9 ( $5

nitus condonare. Sed non licet mihi hac in re

effe

_longiorié

_Non

_tamen

_{tsédebit furfitan}

adtu-lille,

_quod

_dicitur

_in

_{vetuftis regulis}

_{judicialibus,}

13, ubi

htec

habentur

verba: Then Menige

Alans

befta hr then

ypperfta Lagh

en,

och

therfore

thet

jom

finnes

then menige Alan

til

nytto war a,

thet

bor hollas

_{for Lagh,}

_ändock

> att

bejh'ijfvin Lagh

efter

orden Jynes

annorlunda lyda*

§. VI.

Sed

_jura

_Majeftatica

_non

_modo

_{extendunt fe}

ad a&iones Civium

_dirigendas;

_verum

_{etjam fe}

exferunt in bona _Civium, ut non

adtemperentur

tantum in ufu ad utilitatem

_reipublicas

commu-nem, fed 8c tributa inde

_{praeftentur, talesque}

fum-tus in

_{publicos ufus}

_erogentur,

_fine

_quibus

_nego¬ tia

_publica,

_{quibus fecuriras obtinetur,}

_expediri

nequeunt*

_Alenjura

_tributorum

ab expenfarum

publicarum

neceflitate

8c

asquitate,

mc

dus

a

pru-dentia

_imperii

_civilis

_dependef*

_Heic

_valet

omni-no,

quod

habetur

_in

_aureo

libelio, Kon

_unga

ok

Bhfdinga

Styrilfe,

Fjerda

Balktn

§.

V.

ubi

exftat:

Ku

_fiwajåm

_thet

_ar

_Kon

_unge

_dy

_gr

_heder

_ok

_{ar a} hawa rikån

_ahnoga:

_Swa

_ar

_thtt

_ok

_hwariom

_adla

ok

_byrdugom

_herr

_a

_dygr

_blygd

_ok

_rufa,

_heta

_ok

_wäret

ftaj

k

arla Konungar*

Ok

ty

Jkulu

Konunga

ok

Hofi-dinga

warna, at

the

gor a ey

fin

ahnoga

arman

C 2 medb

in Diflérrarione _{gradunli, de mitlgatiotie poencirum Civilutm,} prae-terito anno, lab _aaipieiis Ceieberr! mei Praelidis, heic

Uplaliae

m ) 20 ( m

medh

_olagom♦

_Ty

_at

_fiva

_jiger

_Solomon

_tvije:

_Rik

_er

almoge

ar

Konungs

hr

a

ok troft

landa,

ok

armbr

almoga

hr Konung

ne

fe.

h4 e. lam ut

Regi

ho-neftum ac decorum _{eft, fl}

_opulentam

_habear

mul-titudinem : ifa indecorum turpeque

_generofo

Prin-cipi,

Ii

vocetur

fitque

Rex

mendicorurm

Quare

ca-vere debent_Reges

_{Principesque,}

ne per

injuriam

mul-titudinem

_{faciantpauperem.}

_Ita

namque

Salomo

fapn

ens: Multitudo dives ornamemum eft

_Regis

_&

fola-tium_{regionisi multitudoveroegenaregis elt}

_dedecus*

Hisce _paucis

_{fic aliatis,}

_rireque

_perpenfis,

fa-eile

_patefcit,

_quando

_&

_quamdiu

_{jura Majeftatica,}

tam

_majora,

_{quas vocant, quam minors, omnia}

8c

_fingula,

_{ex tenore Juris}

_publici

_Univerfalis

aeque

ac

_{particularis,}

_rite

_fandieque

exercentur,

Imperi¬

um _{illud Civile efte ac manere firmiflimum,}

quo Cives non

_poffint

_non,

_haud

_fecus

publice*

quam privatim, in finu

_gaudere*

D. G.