Jtfxj)
A
Q. B. V.
dissertatio
De
DOMESTICI&Y
Eorumque Ufu
IN
DYSENTERIA,
Quam ,
Ex Confenfu Ampliß, Eacuit. Medice
In Reg. Vpfal. Athen&o>
Publico examini fubjiciunt
«LAVCTOR
ABRAHAM B/ECK,
Medicinae DOCTOR,
Et
RESPO NDENS
Stipendiarius Rhgius, »'%"'•'
JOHANNES BERGIDS,
Christinahaffnja-Vermelandus.
In Audit. Carol. Major, die XXVIII Febr.
Anni MDCCXLI.
Horis ante meridiem Jolitis.
UPSALIAE jmpreffa.
iL
y>i
IIIum
jf- $■
B. t,
.Tvcr/ä omiuno fcruntur de medicamentit Acme0icUhjudicis. Qtri-
' dam abfölute damnant, faltem fhfpefta fiabcnt, 6cclamantrelinquen-
daefieempiricis,Aliivenerantiirhaec fola, folis confidunr, exorica o- mnianoxia pronunciant, Utrosq;a regia veritatis via aberrarcfentio, Neqj
cnim potuitDEus Q. M. cum.plurimaad viftum& amiftum conceflerit, c- ronianobisdcncgaremediatucndae recuperandaeq; valetudinis,fincqua mors
fepeip&vitatoierabilior. Nequefas eft credere omnia nobis efie noxia,quae^
aliusterrae incolis falutaria, aut ea,qua: noftrum fertfolum, jam felefta8c
probataeflfe,utfécureomnia in ufumtrahi qucant.-Ego fatritati profpicien-
dumjudico mcdicamentis efficacibus; -unde defumta fucrint, minus quasro.
Domeftica vero, quando sequipoJlent extcrnis, lubcnsadhibco j ut do¬
mefticaexcolantur opto5cdefidero, jubetquoqueinSvecia uoftra fpatiofänec oppidis frequente,neccflitas. Saepc quadraginta milliaribusdiftant officinas pharmaceuticae,6c Medicos provincialeslongiorterrarumtraftusdifcriminat«
Ncque vero omnibusprovinciisdatifunt»v nequcftipendio fruuntur, quod impenfis excurfionutn ada:gros;fufticeret,Doluifiepeviccmhominum in illis regionibus,cumalias,tum ficpidcmii morbi graffcntur,utDyfentcria,Pleuri¬
tis 8cc.Quaecunqucoffeitcafus, improvidetentant, autmorbumfuis furoribus permittunti ubique funera5clacrymae.Tum quidemmedicamentadomeftica»
qu« tuta.&,efficaeia, c re cfTent, r>Sllavero pauca futit, iutantaubertate apudAr-U>MoRydahölm, Palmberg, Ltrsd, Broehman 6calios, quiconqui-
runtundique male.capitas obfervationes, 6c pejus,referunt. Utlus milis ob-
^.viam irctAcademta SaenttarumS-vecta, tion tantum proponit quaeftionemj
« Hwtlka.tnbemskslärdomardrefdrönte, -atde alttd Vunnabota-ojiffafiuk,-
^domarA$. /&4Ifedetiamgencrofum ipfiusMembrum doftémonct _A(l, r. Uf**2.é7, populäres fiios dc coliigcmlis hiftoriis remediorum do-
mcfticorum, 5cadittcadeiniam mittendis, utipfiusexaminifübjiccrcutur. Ap- plaudebamhifce.confiliis,<6cPublica: rei tacitus gratuiabar. 'Cumvero\per«
pendcrem multoruaiprsejudicia.quod inveniantur rcmcdiadcmeft,perexperi-
«entiam qualcmcunquc, nccopusfitatteRtionc illa, quam maliis rcquirimus
tobfervatiombus;verebarneprohiftoriis medicamentorumtlomcfticorummit-
iterenturmalé captae obfervationcs, 8c fabulasexamine haud dignaef Adcoqs iQptabam, utinnotcfcercnt omnibus veraeexperientiae criteria, 6c quaeifint
.ante ucccfTaria , quam nomine medscamentt dffrre/lic 't res aliqiia tradi,
autagnofci, autufurpari tutO;poftic. Volucram deilla re llluftri Acadc-
jmix'Scicntiarum meditationes measoftcrre; interim deDiffertationo» quam vides,cepicotlfilitim. Caput II:umfiftitbrevemhiftoriam medieamentorun»
tlomcfticorum, quaeproficua deprehendiin Dyfentena SuderhamniaeHelfin¬
gorum,epidemia,Anno I7}9,menrc Septcmbris, Sc rogatu Magiftratus-e-»
jusdem loci , SatrapseNordlandiarum fignificavi. HabcsB, L» inftitutimci rationem.Habeooperxprcrium, fimemincris,dumquidquampromedicamen-
to domeftico venditatur, requifitorum,qua:demonftravi. Mitem,qusefo,«•
gasccnforcmcogitationum, quasfeftinantemanuin chartaiu Jtonjcftasiple ingenue fateor.
iVt" v v, • «CAfüTTOM.
•, A '—A v \
, ; CAPUT PRIMUM.
De Medicamentisdomeftich ingenere.
§. I.
NOmine
ftrumenta,medkamentorum
qu# per experientiam inveni-veniunt mihi
eain-
untur apta dirigendis viribus corporis hu*
mani ad fanitatem.
Per experiehtiam, quam conftituoinventricem me-
dicamentorum/intelligo eam cogtyitionem , quam at- tendendo ad noftras perceptiones acquirimus. Dicitur
alias indagatio veticatisa pofteriori. Confer ttolffii Log.
Lat. C. de fcxperientia. Sic enim conftat, quantum tri-
buåm rationi in rebus fori moditi; Rationalem volo
experientiam * regulisque conformem, quibus dirigitur
intelledus in veritate cognofcenda*. Aliam hominedi- gnamnego. Pauca quoque rationi pervia, nifi prateun-
te experientia, affero» Et hanc ipfam fentetitiam fuam fecit , quadringentis ante Ghriflum natom annis Hip-
pocrates } gui tempm, inquit inLib. Prseceptionum, &
occafionem novit, medicinarn facere debet f non priori ra- tiocinationisperfvafioni feapplicantj fedufui. cumratione. - -
CoUaudo igitur equidem quoque ratiociuationem, (iex abfer*
A vd'
X ) o ( .
VAtlonibu; tnltium ducåt, ex pbanamenis ipfam deduttlo*
?tgm metho de prefequatur. - - Inteüetlus ubires 4 natura ac*
cepit,• apoßeriori ad[veritåtem deducit} fincontra non ab e-
videntlbui faftis, feda perfvadente vati&nisfittione dtcipiar,
gravemfape&perniciofam afeäioneminducit, Tales ver o er*
tra viam operantur» Bene utique de Medicina meriti^
eflfent pofteri, li venerandi hujus fenis prascepto ob- temperafient. Fatéor inquiri cum ingenti frudu in
virtutes medicamentoru.mut de his pracipue loquar,
a priori; fed inventa funt'experientia: fubjiciendaexami-
ni, antequam in ufum trahi poflunt. Juvat/ (i o-
perandi modumintelligis medieamentorumfepe ta¬
rnen eo lgnoto , falutem acgri , qua? fupréhra Medi-
cis lex eft » oromovere vales. Paräeas feliciter adhi-
buit in pun&ura nervi periculofiffima CAROU IX. Re¬
gis Galliarum, ex male adminiftrata Venaefé&ionet
mixturamfpirituum Vini&Terebinthinar, quamviscauf-
fam phaenomeni minus bene reddere poftet in Lib. g.
f j/.4 Cur Ipecacuanha vomitum excitet, Rhabarber
rum & Helleboros niger-catharfin moveant, res eft ad liquidumnon perdu&a, quamvis totodie a medicis cum fucceffu praeferibantur. Neque tarnen hoc ipfo Empi-
ricam infero Medicinarn , feu hiftoricam effeduum
medicamentorum cognitionem, quam fuggeffit mala. &
inadxquata experientia. Eam noto & arceo. Simul
tarnen efFrenam fingendi licentiam, & extra naturam
in rebus naturalibus fapiendi primtum explodo.
Ceterum rede fuppono vires in fubjeéto, cui ap-
ciicantur medicamenta , liquidem omnimoda virium
deftrudio ipfa mors eft , in quo corporis ftatu fruftra
funt Medicus & medicamenta. Videbat Hokius mor¬
tui animalis cor moveri & arterias pulfum agere , in-
fufflato per laryngem aérejfollis opej experimentum ,
7
-WC )o( Ml» f
in quo qüis crederet artem ufam fuifTe viribus Corpo¬
ris, quarum jamdiu omnimoda erat privatio. V.Boerk,
Ort?, de ufu r4tioc, Mecb, inMed,
§» t.
Per experientiam Iiiveniuntur medicamenta
§, i, omnis vero cautio &diligentia adhibenda eft,
ne fallaci experienti« larva decipiatur, quisquis
medicamenta tradere eogitar. Adeoque non alias
ad experientiam fuam provocet, quam qui fumtna
follicitudine attendit faétum ipfum otnnesque fafti
circumftantias , deinde quae ab experimento fe-
qvuntur, caftiffimo infert ratiocinio.
Hisnotis dignofciturvera & adaequata experientiai
Confer Logicos. Et hsec fola tanto nomine digna eft.
Soladijudicat ea, quaehominis vitam, quanobilius nihil,
nihil carius, fervant autdeftruunt. Sed cum ea, quae pul-
cra, difficilia fint5 & haec noftra periculofa appellatur Hippocrati Jpb. s. I. a. /. cum ob eminentiam obje-
éti, in quo non bis peccare licet, tum ob milleerran«
di pericula. Illud quidem innuere voluerunt Viri ia
arte noftra celeberrimi , commentariis de experientia
dubia ac fallaci, vide Bobnii Dijfertdtiones Sc BoyUi Op«
Facile enim feducitur incautus, & experientiae fpecie illuditur, fi unica omiffa fuerit circumftantia, quae ad
rem facit5 aut fi ab experimento dedu&as conclufiones
fubierit paralogifmus. Hiftoria naturalis&Medicinaab«
undant, quod dolendum, exemplis; Integras Poterii
obfervationum centurias aut fiftas, aut malecaptas cre- dunt viri magnae pcritiae ac famae, inter quos Guido
Patinus. Idem de medicamentis a Senner to in Praxi commcndatis fufpicatur Welfchiut inAnntt,ddWalaiMetb*
A 1 Simo-
4 ) ° C
Simonis Paulli egregium afiertum, quod Angelica pro- mifcue omni fexui, quacunque forma ufurpata, afth-
mate & veteri tuffi laboranti, oppido profit, fefeftit
in praxi fpem Coiiedorum A. N. C. Vr. vide ty. dt
Exper. p. 7. Poeoniam collo appenfam multi pro Ant- epileptico univer/ali venditant, fed nulium ipfius ef- fedum vidit inter alios Primerofius. Quod hi omnes falfa retulerint mala decipiendi voluntate, non cre-
do, fed ajo eos experientiac larvå deceptos, cum neque follicité ad factum attenderent, neque fcirent
modum ponere ex fa&o^mociniis.
§. f. ^
Illa raedicamenta §. i. dicuntur mihi dorne- fika , non ex longinquis tranfportantur oris,
nec opercfa egent prasparatione.
De duobus medicamentorum generibus commu- Biter loqui folemus , Pharmaceuricis proprie ita di-
<ftis, & domefticis. Illa prarparantur arte Galenico- Chymica, nec facile extra Pharmacopceas haberi pofi*
funt. Haec domi nata, fimplicia & parabilia dicuntur,
noftris Huslåkedomar, Husmedel, totusque curationis
proceflus , Huskur. Per me licebit, fi quis voluerit domefticis annumerare camphoram, crocum & alia , quas fere ubivis in Svecia noftra venum exponuntur.
4-
Qua? de medicamentis in genere diéla funt
2 , valent in fpecie de domefticis 3. inve*
niuntur enim per experientiam , dum fumma fol- licicudine actendimus ad fa&um ipfum faåique o-
mnes circumftantias, & qua? ab experimento fe- qvuntur ratiocinio mferimus caftiflirno.
Para-
4
; o ( $
Paradoxa érunt haecce primo intuitu, fcd illis fe-
re, qui non cogitantes, quanti fit habenda hominis
vita, de medicamentis domefticis perfrida fronte fin*
gunt & deblaterant, qwaicunque obvenerint. Quid, quod natura facpius his arda fit, cum magicas delufio- nes,Deique,quod horrendum eft, blafphemias in par¬
tes vocare neceßum habeant. Cum his mihi non eft negotium , neque ab iis commendata pro medicamen¬
tis habeo. -
Aliud eft hominum genus, qui communi de fpe-
cificis errore perfvafum fibi h-abent, remedia omnia
domeftica aut elTe fpecifica, aut non mereri domefti-
carumtitulum; quafi quac dare non potuerant tot me- dicorum experimenta & Iucubrationes , in promtu
haberet confuia obfervatio. Nefcimus alia fpecifica,
quam quae fecit experientia juila methodo & appli«
catione , memo res refponfionis, qvam non nemo de-
dit difcipulis fuis arcana Praeceptoris quaerentibus: di&
Jcite mcarn metbodum , habebitis mea arcana. Quid
eft, quaefo, quod toties fpem noftram fruftrentur Ii-
beralia fcriptorum medicinac domefticaeafTerta"? Aut me omnia fallunt, aut hoc ipfum abunde evincit, fuis quoque medicamenta domeftica comprehendi terminis, certisquecafibus adftringi, in quibus plus vel minus
efficaciaevadunt. Univerfalis commendatio medicamen-
ti alicujus femper fufpeda eft; autquod non voluitDeus
O. M. hominibus ratione prasditis, qua bonum a ma¬
lö diftinguere poftant, pro temporis Sc circurnftantia-
rum rationibus, eflet unquam occafio irnpune abu-
tendi divmo hoc donoi aut quod contradidionem in-
volvat dicere cauflas diverfas morbi tolli eodem me- dicamento» .Sic enim Sihreiber p. m. Sj-, ß invenirentur
föecifica, necejßum eft, verum munåum, qui exißit, in fa-
A 3 bulo*
6 4M ) o(|^
bulofum åegemrare. Eft hsc prsecipitantia ih judicftn-
do, quod medicamentum non nid in uno tentatum, oranibus cammendare velint, qui alias jufto telxntur
medicins domefticae amore, Ita enim deledlamur Ur
niverfahbus, nosque tsedet particularium. En exerru-
pla ex noftris indicibus medicamentorum domeftico-
rum : J all Dags lungfot år alt af fvafvel pra?pare*
rat, en tjenlig läkedom. v. Brocbmans HushÅldsbok,
Morrot år för ftyng i bröftet en wiflf läkedom. Py- rols, Wintergröns decoélion eller brånda wattn he¬
lår alla får inwårtes drucKit^g alla gamla fkådor, fi»
fielen och hwaa thet wara må. v, ArvidMknffon Ryda-
koims iyrtebok. Quibus tarnen experientia refraga-
tur. Medicamentum, quod feraiel fuftulit morbutn, femper quidem tollet, ii fuerint eardem in corpore conditiones, non vero alias. Inculcat experientia, cujus eft in hac rejudicio ftandum, omnium circum-
ftantiarum habendam efte rationem, nifi errorum fco-
pulis mifere divexari velimus. %
§. 5-
Qui experientise ftudet, §. il & ad fa&um i- pfuro follicite attendit §» 2. initioprobe notat coir ftitutionem habirumque <*gri, cuioperam tulit me¬
dicamentum domefticum. Huc pertinet mentio (e-
xws, aetatis , nationis, parentum, vitas generis,
exantlatorum morborum > individualis habitudi-
nis , & ii quas alise fuerint circucnftantias circa
aegrum notabiles.
Medicamenta domeftica funt inftrumenta apta di- rigendis viribus corporis humani ad fanitatem §§> t*
4* fed vires illae faepenumero diverfi gradus funt#
pro diverfitate fexus, actatis, natiooi* & aliarum con¬
ditio-
s)
ditionumj diverfa itaque incedendum via in difpenfa-
tionc medicaraentorum domefticorum. Non credit par¬
tis ignarus, quanta ex obfervatione didorum lux ori-
atur in caurfarum indagatione & morbi Therapia»
Vix enim minima datur circumftantia, qua: non ali- quid in receflu habear, & in iterata medicamenti ap- plicatione, fi negligatur, fpem pofiit fallere. Naturar inquit Bagliv, Pr, Med, L» III. C. 3 » nihil frufira ?noli-
tur, minirnaquefunt fapius ntagnarum reruminitia, £5* mi¬
nima quaqus ad notitiam grandtum nos ducunt.
Sunt morbi temperamentis & féxui proprifqua- fi, funt qui infeftant potius infantes quam adultos,
hos magis quam fenes ; & ut_ fenilis artas tota arru-
mnofa fit, faciunt morbi ei familiäres. A parenti-
bus propagantur pafiiones phthificac, hypochondriacar;
alfedus calculofi , epileptici & harmorrhoidarii. Et quamvis raro ea intercedat fimilitudo inter parentum
& liberorum morbos, qua: in hiftoriis a Th. Bar-
tholino in A. M H. recenfitis notatur, de quodam magiftro organi pneumatici, qui amifit ufum digito-
rum fine violenta caufia eodern artatis anno, quo pa- ter, ipfe etiam organi pneumatici prarfedus; & de
matre ac filia primaria: conditionis , quibus oKorta eft
in' dextro oculo Catarada aetatis anno prorfus eo¬
dem: indicia tarnen haereditaria: labis non levia quo- tidie obveniunt. Idiofyncralia: exemplum mirse omni-
no & fingulans habet idem Bartholinus 1* c. cum oe- nopolse mentionem facit, qui quoties aeetuin menfac impofitum confpiceret, cohorrefcebat & fqdore frigi-
do perfundebatur, fi non vifum hauriret, nihil inde
damnipercipiebat. Refert quoque dejuvene, cuiOlaus nomen,quoddum compellareturdidonomine, primum perhorrefceret, altera vice caputconcuteret,&tandem quafi Apoplexia correptps concideretn
I 4M ) O C
Sed & qua morbos iisque medendi rationem ma¬
gna oritur diverfitas ex regionum diftantiis; imo cum tempore mutantur hominum corpora, dixta ^viven¬
di genere mutatis. Quantum differat Germarttajam
a veteri illa9 quam Tacitus defcripfit, five corpom 4c
animi robur, five habitum & naturam fpe&es, pro*
lixe expofuere Herm. Conringius, ejusque Commen-
tator Burggravius. Belgs in dofi Emeticorum & Pur*
gantium noftros fuperant, in opiatorum Angli. Et me«
mini a Bartholino obfervatum, quod illis, qui in ma*
ri verfantur, debeat dofis purgantium & diaphorett-
corum ad tertiana partem^eflTe validior illa, quac ex«
iiibetur in terra degentibus. Non fine periculo imita-
ri pollet alius Finnix & Oftrobotbnix incolas, qui
fumantia fudoribus corpora ex caldarii ignibus, ut nu- da funt nivibus objiciunt. Plura deberem hujus rei exempla adferre, nifi mihi otium feciflfent illi, qui de
hiftoriis morborum confignandis agunt. Vide inter
alios Hofm. Med. Syfiem,
EfTe vero neceffariam commejnorationem tempe¬
ramentorumhabitusquexgri,fic demonftro: Morbus eft
mutatio fun&ionum corporis a fanitatis ftatu, in quo
faciles, jucundx & cum conftantia quadam peragun-
tur. Dabitur itaque morbi ratio fufficjens, feu cauffa,
quam proximam vocant ; eftqueilla, quae tota (irnul
totum jam morbum prxfentem facit , fublata vero tollit eundem. Ergo medieamentum omne ut mor¬
bum tollat, morbi cauftam removere debet; Sxpe
vero ejusdem nominis morbus a diverfis itrio contra- riis caufiis pendet in diverfis fubjedisj vel in uno, alio atque alio tempore. Et cum contrariis caufiis
removendis impofiibile fit ut unum fufficiat mediea¬
mentum, patet utique quod qui fpe certa fucceflüs &
fine
-
IffnrTIT IfMIll Til -
m )or &
line meto noxae, applicare vult 2b alio commen- datum medicamenrum, fcire debeat peccare eandern cauffarn in prxfenti cafu, quse peccaverat in morbo,
cui antea opem tulit medicamentum. Ergo omnia,
quac faciunt ad detegendam caufiam morSi, diligenter cxponenda funt in hiftoria medicamenti domeftici. la hunc cenfum maxime veniunt temperamentum & habitus corporis,quippequacuna cumcautfis occafionalibus con- ftituunt Proximam 5 adeoque a Medicw dicuntur cauf*
prtdifponentes, feu tales , quae corpus ita mutant, ut aptum fit morbo fufcipiendo. V. Boerh, Inft.§.y^i.
Lubet exemplo illuftrare hxc omnia, cum mtil»
tum ad rem faciant, & viam fternant dicendis. Senex temperament! phlegmatici, habitus debiiis, poftquam ingefterat cibos dulces , carnem pingvem, potumque frigidum » tenuem , atque mox pedes 6c abdomea
frigori objecerat, doloribus colieis infeftari coepit gfavifiimis. Svadebat quidam fpiritum vini, in quo flo-
res Chamomillas erant infufi, & adjeda bona portio
olei deftillati ex feminibus Carvi, noftris Kuminolja, Imponebantur abdotnini facculi calidifiimi, pleni ave»
na & fale toftis baccisque Lauri atque Juniperi. Si¬
ne mora levantur dolores. Vir erat XLV annorum,
temperamenti fanguinei, habitus exifarci, otio & lau»
tse diaetae vacans, cui ab aliquot annis fluxerant hae- morrhoides5 cum aliquando frigori infolito fe com*«
> mififfet, fentit non foium haemorrhoidum fluxura fup- preffum, fed & queritur immanes colicos dolores jan¬
dos febrili aeftui. Forte adefi:, qui fenem. cujus nu»
per fada mentio, a Colica liberaverat, atque mul-
tis de felici morbi didi exitu pracmifiis, propinat no- ftro 'eundem fpiritum fiorum Chamorniliae probe acüa-
tum Qleo Carvi, jimijesque facculos applicat abdo-
B mitm
io -m y o (
mini• Tantum veto aberat ut dolores eolici levaren-
tur, ut majori infurgerent atrocia» Vota autem fa-
tisfecit alius, qui poft Venac fe&icnem in pede infti-
tutam , & clyfmata emollientia injetfa,. dedit pblve-
res nitrofos, concfiis & momento caftorei remixtos»
jufhtque pediluvia adhiberi. Addere liceat hancepi*
crifin> quod morbus nomine idem, non aufcultetu-
bique eidcm medicamento $ quod ratio diverfitatis,
qua magnam partem petenda fit ex temperamento ha-
bituque atgri > quorum itaque neceffaria eft obferva-
tio. In hoc cafu alter erat phlegmaticus, debilis» fe»
nex i alter fangvineus, habifus pleni & hacmorrhoi-
darius. Quin multa noftra remedia dorrvefticat obhane negle&am cautefam, dubio & ancipiti exitu fint pe- riculofat dubitari nequit. Evolve vulgares indices,
& aures commoda illisr qui centurias fundunt reme-
diorum domefiicorum5 nec tamen literam aut verbu-
lum de argri natura & conftitutione.
5. &
Nequeomsttitj quicunque in tradenda hiftoria
remedii domeftici experientiaeftudet, infer aliasfa¬
cticircumftantias§. 4.>eas>quae inorbumimmedia-
fe praecedebant> & videri poterant ad illum quo-
cunque modo fecifle. Sic habenda ratio inge-
ftorum 5c applicatorum» adeoqueaéris, cibi, po-
tus , vaporum, vulnerantium Öcc, Sed 5c men- tio fiat Geftorum, ut motus corporis, affe&us
animi, fomni 5c vigiliarum; neque negligantur
Excreta & Retenta &c*
Res facpe exigui momenti, longum & rebellem
morbum fecum trahere pofTunt> fl praedifpofitis acci-
dant»
x ' ' ' . '. . >
y
4M )°( **• ii dant. Qua quidem occafione rccordor obfervationis,
quac legiturin A.M. H. 7hom* Bårtbolini Fol. IF. A. i6jf.
de illuftri Pölono fexagenario, qui dum Haffniae acfti-»
vis menfibus fcriptioni defudat, & menfe nigrac mar¬
moren nullo ftragulo tedac afiidet brachiis fere nu*
datis, contraxit intenfos per brachia dolores, quibus
eumMedici nullo modo plene liberarepoterant. Cum hujusmodi circumftantiac fint occafiones morborum, &c accedant caufiae prndifponenti eamque excitent, a Me- dicis didac funt Canjfe occafionales. Patet vero , Ut de pracdifponentibus in §. y., quam neceflaria (it ha-
rum expofitio. Si fecure volueris exhibere i-
dem medicamentum duobus fubjedis, caufiac pradifpo-
nentes & occafionales* quac proximas conftituunt, nou erunt in uno fubjedo contrariac illis in altero; de eo autem vix aliunde refcire poteris quam ex fadi hifto-
ria : in qua ergo fimul cum pracdifponentibus, expo- nenrdae occafionales.Sic in aliacis exemplis$.y.& in fene quidem erant doloris colici caufia occafionalis alimenta fermentationi & cruditatibus generandis apta, in al¬
tero, fubfiftens fanguis per hacmorrhoides excernendus.
In priori cafu peccabat caufia frigida fecundum vete.
res, in pofteriori febrilis acftus aderat, adeoque calida potius. Caufias e diametro oppofitas aggreffus eft, qui
medelam promittebat, eodem medicamento. Quid
mirum itaque, quod male ei cederet negotium. Nec
noftri vulgares indices remediorum domefticorum oc- cupari voluerunt circa caufiasoccafionales morborum,
quorum curationes tradebant. Ac dum brevitatis ftu-
diofi funt, inculpantur a tentantibus illorum experi-
menta, quod neque ftudiofi fuerint vcritatis.
5. 7.
Inter fadi circumftantias, quarutn ratio na«
B i bends
ti t o ( m*
feenda efl in hiftoria rnedicamenti dorne(lici §. 4c
priinas renent ph^nomena ipirus rnorbi. Ea ve*
ro praefertim, qua* efTenrialia morbo funt,xdida Symptomata parhoghomonica, quod hunc ab a- liis omnibus diflinguant. Horum accurara ex>
polirio facit, ut tutius in ufum vocare poffint a*
Iii medicamentum idern; infervit indagandas eauf-
fas proximae morbi, detegitque peritis arris me#
dicae verum morbi nomen.
Itaque dum in hiftordis medicameritorum dorne fl«
negliguntur phaenomena, cäremus rccenfitis commo- dis, cum ingenti eorum damno, qui medicinarn dorne»
ßicam confulere necefl'um habent. Neque enim tuta
fatis eft commendati medicamenti applicatio , cum ex
phacfvomenis, quae maxime produnt latentem cauflam,
fieri nequeät comparatioj neque fpes elt perveniendi
ad notitiam morborum , qui endemi i & epidemii1 graf-
fantur in patria noftra. Quanta veno circa noniina mor¬
borumconfu(io> Rutam hortenfem comrnendatPalmberg
in Sert.it. fl. (v. contra Pleuriridürn ( Sido- ftyng) nec addit, verane Pleuritis intelhgatur, cum pulfu du-
ro. & calore fummo, inflammationis pieurae comuibusj;
an notham velit, quas line febri, a eaufla potius fri- gida. Ccrte hortenfis Ruta, quae in hoc cafu inno»
xium eflet medicamentum, evaderet in illo venenum.
Helfingi vocaat convuifiones r dolores & tremo- res, qui pueris folent periodiceiupervenire, Rifttr no¬
mine nefcio an alibi ufitato, & medelam quarunt
ex_ baccis Laureol» in ungventum redadis cum aliis
pinguibus. Vidi hos, qui medicamenta contra diduri?
niorbum difpenfant, (funt enim, ut apud hypnos , a- liqui certi morbi curatione celebres % amuia- pue.iJis
setatif
<m > * c h
gefntis mala ipfi imptiéiuc. Sed 3föfus farin* alla o- iritto. Nan exfpediemus a vulgo rudi & terminorum;
artis fignorumque imperito, quod Medicis ipfis aJiv qti'andocrucem figit, morborum volo verarn & ac-
curatam diagnofin ita cnirn complicata? faepe mor^
bus eft, diverfaque Protei inftar induit fchemata, öt quo potius nomine citare velis, plane harrcas.
Dum fymptomata morbi pathognomonieainplerifq$r
hiftoriis medicinae domefticae locum norr inveniantV
neque mirari convenit hornmes magnialiås judicii &
aeuminis, tantum pretii uni dtaraefirico mcdicamentö' irnpenere, ut omnibus commendent, imo molefte fe-
duli obtrudint. Nam fi fymptomata fcirent eorum- que in utroque cafu rationem höherentr nullus dubi-
to> quin abftinerent immeritis eneomiis, parcerentque*
efvibus.* Novi virum magnae dignitalis, qui ubi-
ennque de domefticis fermo incideret,. firmiffime aflfeverabattf contra omnem phtbifin pulmonalem fe—
curum haberi remedium in duobus tri busve cochlea- ribus fpiritus vini Gallici, quovis mane fumtis. Vide-
rat fine dubio aliquos difto medicamine fanitati reftii»
ttités, qui polt infigne digeftionis- vitiumy fen Tum gra-- vativum ventrieuli, naufeatn denique> tulfi infeftabaru-
rur licca initio, humida tandem, diutina ac molefta^
h. e. tu(Ti, quaromnibus fignis ftomachalem reFerebat>-
vel ftomachico-p^dloralem, cum notabili habitus cor¬
poris & virium decremento. In hac ruffis fpecie ob*-
fervarunt Medici, prodede fpintum vini Gallicum ad;
duo veltria cochlearn tempore vefpertino. Gonf.
Genff. Medie. Tsb, de tufft In vera autem pithifi pul-
monaii feu exulceratione pulmonis, aut in ftadiis ad
hane proximis ,= vix unquam cum fru-^u adnibetur.-
Siocet fpintu? vini ufurpatm contra plithiOeam rus-
B fiiß
