Dissertatio academica de effectu morum publicorum in educationem privatam. Quam, venia ampl. fac. phil. in regia acad. Ups. præside mag. Dan. Boëthio ... publice ventilandam exhibet Axel. Wilhelm. Stierneroos, nobilis, stipend. Helmfeld. In auditorio Gust

D. D.

DISSERTATIO ACADEMICA

de

EFFECTU MORUM

PUBLICOR'UM

IN

EDUCATIONEM PRIVATAM.

quam,

VENIAAMPL. FAC. PHIL. IN REGIA_{ACAD. UPS.}

PR^SIDE

Mm.

DA N.

BOÉ

_THIO,

Philos. Pract. Profess. Reg. et Ord.

PUBLICE VENT1LANDAM EXHIBET

AXEL. WILHELM.

_STIERNEROOS,

Nobilis, Stipend- Helmfeld.

In Auditorio Gust. Maj. d. xxii Dcc. MDCCLXXXIV.

HORIS A. M. S0L1TIS.

UPSALI_JE,

apud _{Johan. Edman,direct.et reg. acad. typogr.}

EFFECTUS

MORUM PUBLICORUM

in EDUCATIONEM

PRIVATAM

ccurreiidum _{augefcentibus vitiis atque medendum}

efle nnllo non _{tempore fuae & publicae}

profpi-cientes _{faluti prseceperunt mortales; an vero reme¬}

dia , ad eadem corrigenda apta & efficacia, qua par

eft _{cautione, eligere & adhibere noverint, plures}

nobis adfunt dubitandi causße. Pronum admodum

efl in _{ingravefcentem morum corruptorum vim acris}

querimoniis perorare, mala enim quibus premimur

aegre ferirnus; noftra itaqtie culpae fcecunda faecula

infe£fcamur, & pera&orum ante nodram aetatem

temporum meliora

fuifTe

fata, non fine tacita quadam invidia , libenter nobis in animum inducimus.

Sed inanes _{quid profunt querelae? quid}

declamatio-nes, quibus _{in: vitia} invehimur? Utiles forfan _iis

erunt _{, qui virtutis femitam ultro calcare properant,}

(ed, easdem _{pro folis efficacibus ad} mores perverfos

corruptosque corrigendos adminicuiis venditare, idem

§.

i.

ALtas _{parentum pejor avis, tuht} Nos _{nequiores, mox daturos}

Progeniem vitiofiorem a).

4 Effeäus 7H01um

me faltem _judice foret _{ac fi totam fanandi artem me¬} diana, fenfum mali mox rediturum

per horalam tantum _{tollente, contineri affirmaremus.}

Sanabili-bus _{aegrotamur malis, fed fruflra}

paratur medicina, fi ad _{ipfas morborum cansfas & primordia afcende»}

re nefcimus, _{quae res fagacitatem haud}

vulgarem & experientiam, multarum aetatum fociata _{opera au&am,}

requirit. Viderunt quidem fapientes rerum aeftima-tores, a teneris inde _{ungviculis virtutem difcendam,} omnemqne humani generis ad meliora reducendi

fpem in bene

adminiftrata

Juventutis educatione

po-nendam _{efle, Ted} vereor , ne paucifTimi admodum veram educationis rite _{indituendae ideam fibi}

forma-verint, atque refta & efficacia _{pro diverfa rerum}

circumdantium indole ita _{praricribere calluerint}

admi-nicula, ut eorum ufus _{optatum adferre potuerit}

fru-dum. _{Digna idcirco vifa eft haec materies,}

quae a

Summis & _{ingenio & peritia rerum}

inclytis Viris nova luce _{ad humani}

generis emolumentum

illuftra-retur : in illa _{pertra&anda hac nodra}

prariertim aeta-te _{plurimi defudarunt & adhuc defudandum efle} putant; nam _{egregia quamvis multa tarn ab Antiquis}

quam Recentioribus hac de re di£ba & _pervulgata

efie _{pofdnt, plurima}

tarnen haud minoris momenti

adhuc vel _{ignota vel minus commode &}

perfpicue propofita fuifle viderunt. Tantis _exemplis

perdu-ftus, quamvis _veftigia illorum e

_longinquo

_fequi

_&

venerari mex fit _{tenuitatis, de}

re tarnen adeo nobi-Ii _{aliquid pro virili}

adferre conditui, effe^um

mo-rum _{publicorum in educationem}

privatam brevi

fer-in Educationem. ₅

{ertatione _{delcripturus, quam mitioriTuae,}

_Benevole

Le&or, fubjicio cenfurse.

§. H.

Moltum ad _{ingenium moresque}

efFormandos

va-lere _{privatam hominum curam rite}

_adhibitam

arbi-tramur, verum, ut plerumque accidit, vel rebus minoris momenti _{occupatur, atque adeo cafui &,} quem dirigere nefcimus , rerum externarum

habi-tui educationis maxima & utiliffima _{pars peragenda}

relinquitur, vel ubi iisdem etjam componendis at¬

que

adhibendis

animum

intendimus

, conhliorum

fae-pius, pro ea quae ek ntimäni ingenii inconkantia,

obliti, vacillantibus & inter Fe _faepenumero

pu-gnantibus educationis adminiculis confundimus potius

quam dirigimus hominum animos, unde praeter

omnem nokram _{opinionem in tranfverfa eos ruere,}

qirorum Calus maxime curae cordique nobis

fuit,

hatid raro vidimus. Non perfun&oria _{rerum aekirnatione}

Scientia, quae ad homines inde a prima aetate

manu-ducendos adminicula _{fubminikrat, adquiritur, Ted}

ftudio humanae naturae indefeflo , progrefiuumque

tarn deiideriorum quam fåcultatum humanae _mentis,

&,! quae in illas efficaciam habént, caudarum

re-&a & _{per experientiam ftabilita aekimatiohe; ad}

hanc enim Scientiam non tan tum _{requiritur/ 11t}

cer-tum & indole dekinationis humanas naturae

confor-mem nobis _{proponere difcarnus kopum, ad quem} omnes educationis _{curae, yeluti ad metam} e lpngiti-quo

propodtam

tendere &

ferifim

properare

debent,,

6

_Effettus

_worum

Ted etiam ut ea, e causfis externis, quae in defide-ria & faciiltatcs vim excercent, _eligantur

adminicu-la, qua; cuivis aetati apta & progreffibus dudum

fa-£tis Qonvenientia ad metam infcios etiam _{ducant; uc} enim illam videre, & rite aeftimare didicerunc

ho-mines, definit quoque & minus prodeffie plerumque

videtur _{privata omnis de illis manudncendis cura.} His vero cum Scientia educationis abfolvitur rebus, facile eil _{judicatu, illam reQre & conftanti animo ad} u(um _{adplicatam plurimum efficere pofie \ non ta¬} rnen omnia valet; limitibus enim _{circumfcripta efl}

ar&iffimis _{privata hominum ad dirigendas res extra}

nos _{pofitas poteftas, multae vires & conatus noftros}

eludere _{videntur; ut enim} ea taceamus, quae a caus¬

fis

_phyficis,

_{v. g. ab organorum conformatione, &}

climatum immediata in illam _{efficacia, derivantur} re-rum momenta, a _{quibus ingenia & mores homi¬}

num vario modo _{pendent; multae a fociata hominum}

vi _{diriguntur res, quae privatas noftrae poteftatis}

co-natibus femet _{eripiunt, quae nifi cum iis , qua pri¬} vatim ad homines manuducendos adhibere _valemus,

adminiculis amice _{confpirent, vi & efficacia fere} omni illa _{privare poffimt. Quis fub tyrannide}

vir-tus ? Qui libertate emortua _{ingenii vigor ? Quaecum}

fuperftitionis

duro

jugo humanitas aliociatur?

De-ftruunt _{itaque cauflae extra educationis privatas} circu-lum _{pofitx, ea, quae illa aedificare forfan conaretur.}

Sed non hoc folum, _{verum fingula}

quoque, quae

hominum _{poteßati quodammodo fubjici poffimt, ad} aliorum _{ingenia moresque dirigendos adjumenta} mu-tua

in Educationem. ₇

tua & _reciproca

_{ad fe}

_{invicenf mutanda &} deter-minanda _{gaudent vi: fic regiminis forma in publicos}

mores, hi vero viciffim in illam agunt, Sanäiffima quoque humanarum virtutum prseceptrix Religio,

fcedatam a politico focietatum civilium ffatu 8z _a

cor-ruptis hominum defideriis formam interdum na&a

efl:, jam e. g. ad pafiivam aufforitatis arbitrarise

o-bedientiam , jam ad horrenda regicidia

commendan-da infervire _{jufla. Hoc quoque refpe&u, educatio}

juventutis, probis efformandis moribus adaptanda,

ip-fa morum _{publicorum influxu dirigitur, tarn quoad}

fcopum,

ad quem tendit, quam quoad adminicula

ad eundem obtinendum _{adhibenda, quoa paucis} pro-babimus.

§. III.

Ut vero hiiic noftrae _{fententiae fuum ftet robur}

,

& (imul _{modus, quo vim fuam publici mores in} e-ducationem exerceant, illuftretur , pauca de morum

causiis & indole _monebimns. Mores hominum in

eorum natura _{fundantur, adeo ut, a neceffitatibus} fatisfaciendis _{orti, incrementa a neceffitatum aufto}

numero, & cum iisdem conjuncta _facultatum

cultu-ra _{capiant, mutatamque induant faciem,}

pro

diver-la rerum _{externarum, illis fatisfaciendis infervientium}

indole_{*, has inter res commercium cum aliis}

homi-nibus maximi eft _{momenti, ad focietatem enim cum} aliis

_jungendam

_{natura nos genuit, indigentia}

impu-lit,

_eandemque

_{ufus & vitac focialis} emolumenta

fir-mant, adeo ut (ibi foli vivere hominis nunquam _efle

poilk. Mores _{itaque non} tantum

formam

ab

8 _{Effectus morum}

to inter homines commercio eadem ratione ac ab aliis rebus _{extraneis, vim in hominum defideria'} ha-bentibus _{accipiunt, verum}

_refpebtu

_{quoque ad}

effe-dura _{, quem ad fociecatis vinqulum vel firmandum} vei diflolvendum habent , reblitudinis vel

perverfica-tis nomen nabti funt. Jam _vero homines iisdem

primariis neceffitatibus

aäi,

eodem fere modo a re¬ bus externis fe commotos _{fentiunt, quo facile}

intel-ligitur, fimilitudinem conditionis & flatus externi fi¬

militudinem _{quoque morum efhcere, adeo ut, qui,}

in eodem terrae tra&u, _in eadem _setate , fub iisdem

legibus, eadem religione, & quae funt reliqua mo-menta ad mores hominum formandos _{efficacia ,}

vi-xere, eosdem quoque mores prae fe tulerint ,

praz-cipue cum humanuni ingenium , ad imitandum

pro-num, ad eorum, quibuscum vi vit, _{exemplar vitam}

& habitus facile inflituet. Hinc morum _publicorum

idea, quam ab iis , quaz communiter homines

ejus-dem _{temporis, loci, & focietatis peragunt}

forma-mus. Mores quidem hominum _continuis

mutatio-nibus obnoxii _{funt, inter} fe tarnen _comparäri

pos-funt, tarn ratione multitudinis vel _paucitatis

defide-riorum , quibus ortum debent, unde fimplices dici

poffunt, qui

paucioribus

cognitis neceffitatibus

ef-fibti funt, artificiofi vero, fi ad eos efformandos ma¬

jor neceffitätum numerus impulerit; quam ratione

effebtus, _{quo in focietatis vinculum & florem}

gau-dent, unde vel bonos vel perverfos illos

nuncupa-mur. Utroque hoc

_refpe&u

_{efficaciam in} educatio-nem _privatam habent.

in Educatiomm

■

S-iv.

Patebit hoc brevi delineatione Educationis in iis,

aetatibus, _{iisque locis, ubi hmplices feu a fenfu}

pau-ciorum rieceffkatum orti mores _{viguerunt. In in*}

fancili _{generis humani ft-atu fimplicem ejusmodi}

vi-dere licet morum confcitutionem , qua; vim &

effi-ciam _{habuit, ad privatam de hominibus inftituendis}

curam , ievem Sc in plerisque rebus fuperfluam

red-dendam. Sive enim _{fcopum, ad quem tendere}

de-buit _{educatio, five adminicula ad} eum obtinendum

fpe£bamus, utrumque (implex eorum viuendi ratio fponte quafi obtulit, pauca continens diverticula, quibus in diverfa diftraherentur vel inftitutorum vel

inftituendorum ariimi. _{Unde quoque apud eas gen¬}

tes, _{qua; propiores huic ftatui vel quondam vixere}

vel adhnc _{vivunt, miram in iis rebus, quae vitae eo¬} rum _{generi conducunt, fagacitatem Sc dexteritatem}

videmus,

_affe&usque

_{eo fortiores, quo pauciores}

res fentiendi vim in _{partes trahant • itaque in} virtu-tibus _{pariter ac in vitiis tenaces funt, & quantum} natura vis _{permittit unus altero vix praeftantior.} Exemplum ad noftram illudrandam fententiam de

educationis indole fub moribus hifce _{fimplicibus e}

defcriptione Grcenlandiae adferre lubet b): Liberos

Grcenlandi nulla _{difciplina coercent? nec eos} verberi-bus aut verbis durioribus _{increpant. Puer infanti¬}

les artus vix _{ipfe regere valet, antequam Pater illi}

parvulum arcum _{fagittafque tradit, ut dexteritate} metam _{quamlibet propofitam atr.ingere}

inde a teneris excerceatur; cultelio quoque inftrumenta Sc utenfilia

Ii-lo F.ffeäus _morum

lignea

efFormare

ab

eadem

aetate

confuelcit. Ut

an-num _puer attigit

decimum,

linter illi

attribuitur,

qua , vel comitante

Patre,

vel

fuis aequalibus

fti-patus, maris

pericula tollerare

& efFugerc,

atquc

leipfum aucupio

&

pifcaturae idoneum reddere

di-fcat. _Quindecim vero vel fedecim annorum adole-fcens venationis _phocarum,

_{periculoiiffimi illius}

Grcen-landorum excercitationis _{generis, focius & comes}

ad-fcifcitur. Phocam _{quando proprio Marte prima vice}

attigerit &

interfecerit,

parentes

cognatique

epulas

invitatis vicinis _{inftitimnt, quas inter, venationis}

_fuas

hiftoriam adoielcens narrare jubetur*, illa _vero audi-ta adftantes omnes laudibus & acclamationibus dex-teritatem novi _{hujus heröis concelebrant. Qui Pho¬} carum venationi vel propter ignaviam vel

timididi-tatem minus idonei asftimantur Fceminilibus laboribus

cum infamia quadam addicuntur.

Rudimentis

his po-fTtis , iuvenis vinginti annos natus & lintres &

re-liqua tam venandi inftrumenta quam

domus

uten-filia fabricare & vits fuae _{ipfe profpicere callet.} In hoc _{fimplici morum flatu ad corporis membra} robuftiora reddenda & animis laboris &

aerum-narum _{patientiam inflillandam, privata}

fcre

_omnis inftituitur _{Parentum & pracceptorum cura. A} parvu-iis labori zjf duritice _{fludent, teftatur de Germanis} Caesar _{c), reliqua omnia moribus & neceffitate, a vi¬}

tas fuas _{genere derivata, peragenda relinquunt. Fuit} haec

b) Crantz Hifiorie von Grönland. T. i. p. 212-214.

in Educationem. ii

haec _quoquc

_praefcripta

_a

_Lycurgo

educatio, qui

in

fimplicitate morum

duraturam

Spartans

Reipublicas

profperitatem

fundavit;

ipfa

enim

vivendi ratio

pec-candi illeccbras tollens , non alia

animi

affe&ibus

pabula

prsbuit,

quam ea, qus

ad

ultimum

Legi/la-toris _fcopum

_ducerent*

§. V.

Effe&um _{itaque mores} , a

paucioribus

derivati

defideriis, in educationem privatam

produnt, haud

dubium, illam in bonum fi boni

fuerint,

& in

ma-lum fi _perverfi,

_invincibili

_{quad vi}

_dirigens.

_Non

vero femper _morum

bonitas

_{cum eorum}

fimplici¬

tate conjungitur. Ut enim _taceam

crudelitatem &

injurias, quas

fibi

permittunt

rudiores

gentes contra

alios fibi vicinos _populos,

_qualis

fuit Germanis

mos,

quem

Gesar ita

defcribit:

Latrocinia

nullam

habent

infamtam, cjucv extra

jines

cujusque

civitatis

fiunt,

stque ea juventutis

exercevdce

a c

deßdice minuendcc

cauffa fieri pradicant

d)\

ut quoque prsteream

fur-ta & latrocinia, ad _quae

committenda

exercebatur

Juvenum Spartanorum

induftria;

plura

adfunt

exem-pla, quae mores

in

rudiori hominum

flatu

perver-fos, etiam relpe&u ad

Societatis

vinculum, fuiffe

teftantur, & quae

nullam

a

fine,

ad

quem

tendunt,

ut _nuper allata

Lacedemoniorum

furta,

excufatio-nem _pctere pofTunt.

Perverfi

gentium

rudiorum

B 2

12 _{Ffft'cfus morüm}

mores vel ea ratione interdiurn _{fuerunt, ut}

riieticti-lofo, (erviii & nihil audenti _animo, miferam viven¬

di _{fortem, incuria fui ipfius}

aliorumque

,

arnple-£fci _{maluerint, quam viribus fuis ad conditionem}

fuam meliorem reddendam _{uti; vel etiam ea ratione,} ut fibi non aliis _{vixerint, rapinarum pretia}

non tam publico quam privato commodo _{adaptantes, atque}

eadem tandem & focietatis &

_(anguinis

_vinculo

pras-ferre _{edocii, parentes, fratres liberofque}

in perpe-tuam _{vendere fervitutem & facra}

hofpitii jura

vio-lare non erubuerint. _{Ab his qiue}

exfpectanda

edu-cationis _{follieicudo, nili ea}

qtiae ad perverfa tendit?

ipfi enirft nullo freno licentiam coercere _didicerunt.

Ab illis _{vero, quae erudiendae fobolis}

cura , cum

fuse _{ipfius adeo}

_?int

_incuriofi?

Anteqnam vero deli-neationi effecfcus in _{educationem privatam}

a _moribus,

paucorum delideriorum (enfui adfcribendis, finem im-ponam, verbo quoque _{monendum efie exiftimavi, illa,}

qux dudum de gentibus rudioribus _diximus,

appii-cari _{poffe ad iiiam populorum moratiorum}

partem, quae artibus manuariis & _{praecipue agriculturae}

la-boribus aetatem Sc vires _{terit; illud ü}

exceperis,

quod a tranquilla eorum vivendi ratione, _Sc a

per-petua imperii vi, fecuritati eorum _{providente ,}

affe-etus-magis cocrcentur, _{animufque fedatior redditur,} ne in _{extrema, eadem facilitate ac rudiores}

gentes

ruant. Paucis _{tirgentur neceffitatibus}

, paucifque

curis, unde _{ignorantia vitiorum locum illis}

faepiffi-xne tenet _{yirtutum; facillime a vitas fuae}

genere

fcopum educationis petunt, Sc eo felicius eundem at

in Educationew. _l3

attingunt, quo

pauciora

addnt &

parentibus, Sc

quibus

manuducendis

curam

impendunt

,

ab

illo

avocamenta. Cavendum vero, ne potentiorum

avi-ditate in miferiam a£Fi animum _defpondeant,

_vel

fenfu malorum, quibus premuntur, leges

focietatis-que vineulum

öxfecrationi

habeant,

vitiaque

poten¬

tiorum, calamitatibus eorum infultantium, imitari

di-fcant _{\ in perverfa enim de ruentibus}

_moribus

nul-lae edneationis _regttlae , artificiofa nulla, quorum

fe-rax adeo eft noftra astas, inftituta , ad

transforman-da non vero radicitus eveilenda vitia apta, obicem

ponere queunt.

§. VI.

Sed ad efFe&um _{morum, quos artideiofos}

ap-pellavimus

, in

educationem condderandum

pergi-mus. Orti funt hi mores ab au£to dedderiorum

nu-mero _per insequalem divitiarum diftributionem & artium vitté commoditates _{augentium culturam}

intro-du£to. _{innocua, immo} necedaria funt haec

dedde-ria, ubi _{jure proprietatis ftabilito, labore,}

indu-ftria Sc _{ingenio vita iis redimenda eil, quibus} o-pes & divitias noverca denegavit

fortuna;

fed

no-xia _{quoque evadere poftunt, quando luxuriei Sc} vitae deliciis nimium tribuunt _pretium , curamque

publicte falutis e privato lucro aeftimare docent. In¬

terim dve boni dve _{perverd hinc derivantur mores,}

in eo tarnen _{conveniunt, ut educationis curam}

difü-ciliorem reddant : _{qux enim antea vix artis nomen}

meruit, multis jam ftudiis, multisque experimentis ad*

di-14

Effectus

tnorum

difcenda eft Educationis

Scientia.

Si

enim fcopum,

ad _quem

_tendere

_debet,

refpicias,

qui

niil unicus

pro-ponitur, optato

educationis

cura

fucceffti haud

gau-debit, fatendum

efie arbitror,

inter

tot

diverfa

ho-minum ftudia , tantaque ad errorem

invitantia

diver-ticula , eum vulgari

fapientia vix

effingi pofte

,

fed

opus efte, ut

ipfi,

refftum

rebus

pretium

ftatuere

edocti, verae humanae felicitatis

ideam

mente

conci-pere valeamus,

illamque

rite

formatam,

veluti

me-tam _, ad _quam ducere

debent

omnes

noftrae

de

edu-catione curae ob oculosnobis ita ponamus, ut

ad illam

omnes, quibus

ducendis

curam

impendimus,

fponte

properent, quam

vis

diverfifilma

fit

diverforum

homi-num in negotiis

humanis

deftinatio,

_atque

in

vitae

gene-re eligendo

diverfis

ftudiis

ferantur,

diverfasque

prop-ter rationes,vires fuas aptas& cultas

reddant. Si

dein-de adminiculaeducationis in illo, de quo loquimur,

mo-rum ftatu fpe£les, multum

quidem

eadem

auffta

inve-nies, fed minus certo, quam quae in

rudiori hominum

ftatu occurrunt, gaudentia

effe&u,

multaque

cum

cautione adhibenda. Ipfi enim mores,

quamvis

illos

cum corruptione &

perverfltate,

inevitabili quadam

necefiitate, conjun&os efle nequaquam

contendam,

ta¬

rnen multas peccandi

illecebras

errorumque

causfas

in fe continent fecumque

ferunt, unde

apud

gentes

cultiores, quarum tarnen

publici

mores

adhuc

in-corrupti manere

videntur,

inter

fingulos

homines

majorem

differentiam,

malofque

probis, ignavos

utili-bus _{ftepius mixtos}

_videbis,

_quam

_in

rudiori

homi¬

num ftatu. Nihil vero educationi privatas,

fi

fnpien-ter

in Educationem.

ter inftituta fuerit, defperandum,

quamdiu

major

ho-minnm _{pars virtutem}

(incero

ample&itur

_amore,

&

ftudio ac diligentia _non

minus

publicas

quam

priva¬

tas res _{curat; neque}

ab

hoc

decidunt

publici

mores ftatu ,

quamdiu

fanae vigent

leges,

&

ad publicani

falutem tendit Summae in iocietate civili

Poteftatis

ad-miniflratio.

§.

VII.

Sed ubi leges vigorem

amiferunt,

&

rerum

publicarum

arbitraria

dilpofitio,

certum

fixumque

omnem viribus & ingenii

&

animi

fcopum

&

pu-blicae falutis ideam abftulit , ibi mores in

pejus

quo-tidie ruunt, animi robur fopore fepiliunt tantumque

divitiis & luxuriei addunt pretii, ut

vinculum

fo-cietatis tandem _penitus

diflolvant.

Sic

vitia

virtutis

nomine ornantur: largitio boni alieni

liberalitas

,

di-vitiarum oftentatio magnitudo animi,

mentis

effce-minatas defideria humanitas, corrumpere &

corrum-pi

faeculum

vocatur e).

In

perverfo

adeo

rerum

fta-tu,

e) Qui causfas corruptorum morum

melius refcire

Optant, adeant Ferguson on

Civil Society,

Part.

VI.

a quo

pauca noftram

iliuftraturi

fententiam

adfcremus:

A

cban.

ge of national mamiers

for

t

be

wovfe,

may

avife frojjt

a

difcontinuance of tbe Scenes , in

wbicb

tbe

talents of

man

are bappily cultivatet and b rougtb into

exercije;

_or

from

a cbange in tbeprevailing opinions

relating

to

tbe

conftitu-ents _{ofbononr or of} bappinefs. IVhen _mere

ricbes,

_or

conrt-favonr, are fnppojed to conflitute ranks

tbe mind

is

mijled

from tbe confderation ofcjuahties on

wbicb it

ougtb

to

rely.

facri-16

_Éffettus

_morum

tu, _{quis a privata fua opera fufficientia contra}

vi-tiorum _{ingruentium vim tibi poiliceri poteft}

reme¬

dia ? _{quis adeo fupra humånarum rerum vicem} po-(itam & a _{corruptions generali inta&am}

fervare

pot-c(l mentem , ut omnia re£ta jufla & _vere utilia fibi

ipfi proponat,

_aliifque

_{praecipiat? Qui locus ab} omni _{corruptionis lue adeo liber,}

ut non _publica

peftis contagione infeftetur, & in _{juniorum animis}

vitiorum _{femina, (erius ociufve eruptura,}

fpargat,

Verendum _{prseterea, ne rara admodum'ev^dat Pa¬} rentum de liberis _{educandis cura}

, & (i quaedam

ad-hiberi _{videtur, ne oftentationis}

magis quam utilkatis causfa _{inftituatur, & remedia vitiorum,}

a

Sapientio-ribus olim tradita , ad genium feculi

detorqueantur,

quo ad alium non finem _{cendant, quam ut}

fimula-cra _{qusedam virtutum fe£hri &}

decentix fpecie cor« ruptum animi habitum .decorare homines difcant.

§. VIII.

Hifce _{jam breviter indicatis,}

patere arbitramur

maximam efte morum _{publicorum vim in}

educatio-nem

ficed to avarice and _vanity

, or fupprejfed under a _{fenfe of}

dependence. Ibe individual _{confidcrs bis}

cowmunity fo far

on_{ly , as it can be rendered}

fubjervient to bis perjonal ad

vatt-cement or _{profit: be ftate himfelf}

in competition witbbis

fel-low-creatures; and _{nrged by tbe paffions of emulation,}

of

fe-ar _andjealoufy,

ofenvy and malice, be _{follows tbe maxims}

of an animal _difiined to _{preferve bis feparate exiftence, and}

to _{indulge bis}

caprice or bis appetit.e _{at tbe expenfe of bis}

in Educationem. _*7

nem _privatam.

Sed

_{opellae incomptae}

_colophonem

addituris monendum nobis _{obvcnit, humanuni ge¬}

nus, five in rudiori live in cultiori fuerit

colloca-tum _ftatu, fufficientibus _{gaudere viribus ad eas,}

qui-bus _{premitur, neceffitates fubievandas , malaque Sc} vicia faluti fuae contraria evitanda Sc _corrigenda. Ubi immediatis Sc _{primariis tantum urgetur}

defide-riis, _{corporis facultates, ad eadem fatisfacienda cultae,} fufficientia _{fuppeditant maiorum remedia; cum}

au-tem _{plura cognofcere didicit defideriorum}

incita-menta, animi _{quoque (enfim coluntur vires vitiis}

medendis _{pares. Quamdiu deliciarum}

commodita-tumque vitae experientia pari paflu cum publica re-rum utilium _{cognitione ambulat, ex hac illarnm}

remedia promta & efficacia depromuntur. Ut vero

gentes rudiores non fenfim, fed (altu quafi deliciis

cultiorum _{gentium capiuntur, mores non poflunt} non in certam trahi ruinam ; qua _{de re indubia} adferunt teftimonia earum Nationum _{Annales, quae}

ipfae adhuc

rüdes,

victricibus armis cultiorum

occu-parunt gentium

fedes

, 8c illis immixti morum

de-pravationem ad ftupendum faftigium perduxerunc. Eadem _{quoque ratione, omnia, quae progrefiui} Sci-entiarum Sc utilibus rerum

_{difquihtionibus}

objiciun-tur _{, impedimenta morum perverfitati favent. E} contrario vero fi _{plena viget Literis libertas,} utiles-que Scientiae, imprimis _{Philofophiae itudium} , nova

indies incrementa _{capit, fpes quoque medelae}

eo-rum, _{quibus premimur, maiorum laeta nobis} afful-get. Scientiis enim Sc vera rerum cognitione

facem

v

18 _Efftäus morum in

Educationem.

praeferentibus

, publicas morum causfas primum

cor-re&as iri _{fperamus, quibus in meliorem converfis} frugem, ea, quae privata adhibere valet cura, vi»

tiorum & _{ignaviae remedia , & melius} (ucce-dent _{3 & a vera educationis meta minus}

aberrabunt. Tantum.