Disputatio pnevmatica de spiritibus finitis, quam ex consensu ampl. facult. philosophicæ in regia academia Upsaliensi sub præsidio ... Johan. Bilberg ... pro gradu magisterii in auditorio Gustaviano majori ad d. [23] Junij a. 1686 candido eruditorum exami

1

I

s» I

k

>■«!-iws % : *

ip

& 11*, I I F

4

R

F.

4>,

£

DisputATIo pnevmaTicå Do

SPIklTI-BUS

_FINITIS,

J$)uarH

ExconfcnfuA

_{tipL F}

_?cuTr.

_Phu

lofophica? in _{Regia Acaderaia}

Upfa'ienfi,

SUB

_PRAslDfO

VIR

I

_{CL-sJRlSSI^Mr}

DaJOHAN.SI^

m%®/

Geometr*

Profc(s Ord*fr T.

fUCTORlS M.AGNIFiCI,

Pro Gradu

_Magtfterii

In_{AudicorioGuflaviano majori ad d?}

Juni/4.ié86.candidoeruditorutn

examini fubmictit,

S4 R,4 MJif ^Alumnus.

ANDRF.AS TILI ANDba, O Goch,

Uelajiae^Litetu

VVankifwwais Hyp,A.

/.

_N.f-„

c*

_

§.

t.

Ncequam certum all«

quod

ånobis

fueric Ilas

cutüm,ordinem, _quem Philofophifeqvutur,an, ficpriuSjdeindequid Ik,

iurtius _{obkrvaturi. Conflans latis ed} Philofophorum lentencia,qujeicvi«

&is _{argumencis fummum}

_aliquod

Humen tüe ,å _quoonania

ca^cerade-pendenc,evincit:. Summum vero il»

lud F.nstales ctiamhabecadnoinifiros»

quialiquam ejus Ffkritiee

limilitu-dincm _{reprsfrfenrane volunraci ac}

nu-tui _{obkqvuntur. Hoc aucem Pns irv} dependensauxilio eoruro _opus nori

babec ob _{neccflitaterh indigeocia?»}

quiaorrnia lunc ei _{poffibiliaAis exce*}

pcis, quae implicarc contrad:äionetq3

icd ©b neceflkatena

_{expedieacia?,.}

_.Kt :

expeditos & paracos

ad

juflfa

&

mar* r

data_{exequenda habeacicryos. p}

H.

ri

CErtum

fummiNuminis,

eft tales

_qui

dari

alias

miniftrol

nomine $

ti

fpirituum veniunc, quorum

cognicio

t] facilius å_{pofleriori per}

_cfFeda

_>

_quåtn

_p a _{priori per proximam}

caulam

effi-

_q

ciencern äfenfibus remociorero, Exi- v

ftenciam _{fpirituumtum exempla}

_ho>

_c tninum obfefforum _comprobanc,

_qui

_c licetnatura _{tardi, &ingenio}

fint

be*

_p

betes,_{linguarumque ignari,}

_variis

_ta» r

tneo_{lingvis de rebus occultis}

_loqvun«

_t tur, & arcana feientiarum detegünt; t

tumetiam hiftoriarum monumenta

paflimapnd audores

occurrentiadae*»

monesvariis in

_{forrais^apparuifTe}

_éc<

_i

ftaocur« v

s-iir.

_;

CPiritus vel

_Thcologicé

_vel

_Philofo-

_c

^phlcé

accipitur, priorem

acceptiö*

]

Sd forum _Ihtologicum

_wnaiuiwus»

«i-]

(?)

alceram vero _qua;noftri _{ed in/llcucä}

recinemus,in_{qua primo Phyficé cor«} pus ftgmfiuat fubtileac cenue, quifpi»

ritus dividicur in_{naturalem, vitalem} &_{animalem,qua;funtcorpora exfub®}

tiliflimis _{parciculis fangvinis nata,}

i-tem_{proventis, &halicu ex prehomi*}

nisrefpirantis egredientibus. 2,Meta»

phyficé pro fubflantia materia; &

quantitativexperce, &

concradifting-vicur _{corpori, qua;fignificatio hujus} eft loci _{propria. Inter fpititus finitos}

etiam hominiseft, _{qui ficut} cum cor¬ pore _conjunÖus eflroto vita; tempo¬

re,illumnon _{confideramps, fed illos} tantum,_{qui nulli corpori fupt alliga*}

tiaucad illud_jnformandum

_dilpoifich

CPiritaseft: fubftanciaomnis materis

^expers,fiuita

&comp!eta* Spiritus

cffé _{(ubftantiasomnis materia;}

exper-tes_{per(clubfiftentesnon}

periodepea

dentiam abfolucéficdi&am,

_quaeibli

&cok_nullo

_dependeaci

_compecir,

_k

Deo

6

fnftcS

(4n

Dentarnen utå caufa affoiente, non

vero ab1H0 creico» _tanq nmå fu'>

je&oinb^dovs ieptndere facile

eft,

quia

perfefubfidunc

&ope

alius eucis

lnfubdftsado&eflTendo non indigec*

§s V.

Y*"YFinde ut _fpiricus omnismaterias

*

fdrexperces^ ita_{perconfeqpésfut}

(Imntises, _{qtn* nroDrieeas}

_immediatå

eumipfommefTentia _conjuigicur ne* ceflariå %facit,ut a corpore pSvdco materia & formacondance,ac mirhe-macicocrinadimemiooe _praedico

dif-feraoe _{quafl (Tmplex'Sc}

_compofltum.

Spiekas _{ergoquanncaci carent,}

_cuius

föbjeäpm

«flqorpus,quod

immediaré

feqoitur quincicas ue proprium _in

quarco modo.

5 vr- _; . ,

CjTcut

omoeens

fuis

gaudec adeåjo»

^

nibus,ex _{quibtf£ cogrVofciturv i}ca £_{pi rico}sdoit i futsnondi

fti

tüiirirar>qui

-busin _{ioceUigeido,& optrando}

rio-bis innocefcunteflFeftivc, Hi aurem

quo*d

£uas operaciones

döpKcite*

(O

temfiderari _{poffunt internb &}

cxter-né. Internas duas habenc facultaces

Tncelleftum &Voluncacem* quaeil*

los internécomicantur, eisque nexu indivifibili adhasrent, Externas ope* racionesvocare folemusqua?in

aliud

fubje&umcranfeunc, non

quafi

non inferant ac noccnt _ipfam efFcntiam,

iéd_{quod pta?rerea}

_extriofecum

_con*

nocenc_refpe&um,

dequibusdeincepa

breviterfumus a&uri,

§* va

TN _fpiricibus

_{incelledionem}

_däri*

**quå fe & extra fe exade

cogno-fcunt, & concuentur , nemo fanas naencis_{inquåm negavit. Non camen}

omnes_cognofcere

poffunt

_{res, qua*}

rum _{cogoicio folius}

_Dei,

_cum

uti

ef*

fencia ita etiameorurn_cognicio fic fx«

nita. _Cognofcunc

_feipfos

_reflexi

_vé

per efifenciam ; Illorutn enim

obje-dum eft ful_{ipfius incelle&us}

propoc-tionaeutn» _{Neque ulla}

_därur

_repu*

jgnantia magis in

fpiricibus

in

co pofceoeoDeuis cascerasque

intelli*

gen-^entias

mutus,quam

in

homine ipfbv

quem longé majori fuperanc eogni*

Eione fpiritus. Obfervamus _ergo i»

pfos non

omnia inteil

gere

pofleco-gmcione inruiciva, praderpm concin« gcnria ä libera volunute humanade«» pcndenciaj>6c.foicuita, qua non cer»

tas caufas habere Taha _namque fu«

pira neque in ie>p(1s , quia npn iunC determinaca, _{n^c ullam habenc nc*} cefTicacerr» _{ex:ffc?ndi, neque incaufa} (unc ab illis _{cogncfcibilia,cumbbera} Ik voluntas & indifferens adetfe&us

(tros producendos. Noticia ramen

d'fcurfiva in hifce & occukis rebus

ipfis per analogian compeck, quje

fic

per

difcurium

ignccum å noco

colli'

jfendo»

Spiritus rcrum

naturalsum

per.ciffimi facis fibi

_perfpe&am

_ha*

benc indolem _{hominis, cjusque}

_di*

ipoficiones an ad booum vel rnalum

ilt _{propenfus. Cogicatio vcro hu¬}

mana ili.s non _innotefcic interne,fed externe _{per figna ex ancecedencibus}

(7)

5 wir.

DAri

Voluncacem,

sutem

in

hifce

qua? neceffario

intelfigentiis

i®

telleftum _{fequicur man}

_feftum

_cft,

quippc

voluncas

eadem

eft

cum

in-tclledu & eflcnna carum , nec

nifi

vircualiter feu formaliterabiisdifFerc.

Pra?ccrea fruftra tflec _cognino

_boni

nifi talis cffcc facultas , qua?

bonum

cognicum appetcnt»

Si

fpiricus

vo-luncace carerenc, cum imperfe&iores

effent homiriibus

_{facüjfatibös}

pra?-dicis,quod abfurdum eft#

Liberaeft

Voluncas_{eorum,quoad libcrtacemcon} eradi&ionis ,non vero concraiiecatis,

$. IX,

^Piricus

non

fanc in

löca

replecive,

^

qucKlloliDi^j^Jimiarepicncicorn*

pccic , nequc

circumfcriptivc

quod

corporibus tribuitur

fecundufri

quanucatem , ut partibus loci rcfponcicanc partesexcenfi,

fed

defi¬

nitive,vocabulq in laciore fignifica*

tu

accepco, üc hic

ünt

non

älibi, Sc

proindcimpropriedicutur

efle

in

lo*

(81

1

fcribimtur 9 neque ex illo loco alia

cxcludunc corpora » ratio eil:, quia

quaacicace cacent* Motus iis tribuU

tur non Phyficus feu fuccciTivus, _qai

efl amiüio uniusccrmini, &

_acquifi*

tioalcerius non habici, fed

analogi-cus, _qui fitie fucceßlone fit _{in in»}

ftanti,ea tarnen ratione uc in fpaciun

diftans non rnoveancurfinul eoten*'

pore,quo Holmias func,non poCme c(Te _llpfalias* fed motu veio^ißlno å cermino ad cerminum (ine refiilen*

tia

_{alicujus,exqepca}

_Dei,

corpora pe«

nccranc.

S» x.

TTÅ&enus aäiones immanentes

^breviter _{cpnfiderayirnis* nunc}

Vera externas inalia _fubjefti cranse«

unces fub exanainis _{iocudem revoca*} re animus eft, Ecfi _{fpiricus ob ma«} gnarn iUana, qua homincs fuperanc,

potenciaro variqs 6? fsre innumeros

cffe&us _{poffune producere, non ca«}

men _{onaaia, quoniam fiiicam habenc}

efleaciam, ergo eciarapawociam in

9P*

(9)

onerando, qu# Deo

fubjicitur. Tri*'

plex datur potencia

objektiva,

Obe•

dienrialis & oadiva feu naturalis, duae priores Deiinfiaita?

refpondent

po¬

tencia?, tcrcia vero fpiricibus,

quasli*

mitata _{efl:,competic, unde}

_miracula

propria potencia

nacurali,

nid

vis

Nu-minis divini _{ipds fueric} communica-ta,facere _{nohpoflfunc, ratio}

_hare

_eftj

quia miraculum dt praeter

ordioem

totius nacurae creata?,ad quod

eden-dum _{reqtrricur pocencia}

_infioica;

_ef»

fe£tum ramen miraculo fimilem c,

cauls oacuralibus nobis ob caufaruna

ignoraqciamocculcum edueune«

s. xi,

Ocur fpinrus in fua natura fpiritua« ii ntillas _{habenL-psrrcs corporeas»}

it* _{ipdsloeurionem proprié, qua? de}

pervocis *fFormacioncm non

tribui-rri'w. Ad fermonem ei<hrr_requirtm»

tur_{narre?corporeae dflin&ae , quae}

funrhominis,fedcumcorporbus

fue-tinc unici _{qu» movere}

_vafent,

_Orga¬

na_{corporuraeciara movere}

_poflunt*

/01)

§cvocem cxinde _{formare, ut oract^»}

la Fchnicorum ceflantur.

Locucio-nem fanc nemo illis_{denegarc poteft,}

quippé loqui nihil aliud eft , quam conceptus fuos åkeri manifeflare ;

Etiamfivarise _{atque varia? funcdelo*}

cutione eorum _{lencencia?, nos con«} tentos _{generali reddimus modo,} qui

conliftic in _{peculiari ac fpiricuali in'}

ternorum _concepcuum

, libere fafta ;

manefeftatione, _{Itaqueab ignoran«}

tia modiad _{negationens reinonvalec}

confequencia,

§ XIL

T TAud vericaci contrarium efh>.

^

*quod hiftorias profanae roulris

in locis _{apud fcripcores fide dignqs}

intelligentias fibi corpora fabricare,

ac varias induere formas roemorias

produnc. De corporibus aflumpcis qualia fint, incer fe non conveniunc au&ores« Quidam ex aéris & aqua*

condenfationibus _{conflaca, quidam} eadavera morcuorum, etiam bruto»

O)

lo_{corporum non}

efleproduflionena

generativam

fed aéris difpcrfi

coa*

gregationem , putamus

quoniam

agi»

licace & induftria talia parciculas ae»

reas uoicodo, _{easque cum} vaporibus

aqueis

ccmmifcendo etforraanr,

quas corpora (ubirö

conjurgi

, &

(ubitQ

rolvi _{poflunt Uniuntur enim corpo*} nbus _{fpiricus non ellentialitcr leu}

Phyficé ad modum animarum ,

(cd

acGidencalicer per modum form»af»

Menris, urnauta navi adeft_perexi*

fientiam ftbftsntialem, § xai.

TN his _{afTumpcis corporibus fpiritus} -■nullas a&iones virales _{proprié fic}

diftas, eas tantum , qua? ex vi loco»

motiva _{proveirtuncproducunc vita»}

libus fimiles,ur_{corpora movere,pro} gredi, ederc, bibere poflunt; licec

realiter bas excerceanc _operationen

non ramen fecundum lubflantiana

pro propriecate

phyflea

per natura¬

lem _{confumptionem,d]geftionem&} concoftionero, ledin eecononoia&

(Il)

difpoiicjonc,. Neque

poflunt

gene»

rare, _quia principm gcnerandi _{in iig}

dantur nulia, quae omnino requirun«

turad_{generacionero, valenc tarnen}

corpora fbrmareuc fupra diximus ex

aérecondcnfato,quofuntnacuralia,3s

racione caufarum nacuralium fiunc

iucceflivé» Vana _{fane& pro fabulis}

Jhabenda efl: _{opinioeorum, qui fobo»} lem _{excongreflu cum fagisdiabolum}

poffe producere exiftiraancjcum nul»

lus appentus carnalis,nulla librdoge*

cerandi,ipfiinfit, muJco minusTemen

miniftrare _{poreft, fed} cum cumillis congreflu uti non negamus, qui

re-Vera fecundum ordincm _phyficum

cmiflione femioisnon_peragicur,

Ted

per praeftigias &i!lufioncs cicilaciones

& _{pruricum inlamiisiftis lalcivisexci.}

tacexcitatas _{fuggeflionibus fa?pe con*} firmac,

Cioria fit Üeo

_PatrijFilio

_Sc

SpmtuiSan&o in

fccuia

(eculo*