• No results found

De theologia Christiana schediasma. Permissione v. facult: theolog: publice ventilandum præside Johanne Bilberg ... respondente Svenone Cameen, B. f. Wermelando. In auditorio novo majori ad Kalendas Aprileis anni o. r. M DC XCI

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2021

Share "De theologia Christiana schediasma. Permissione v. facult: theolog: publice ventilandum præside Johanne Bilberg ... respondente Svenone Cameen, B. f. Wermelando. In auditorio novo majori ad Kalendas Aprileis anni o. r. M DC XCI"

Copied!
52
0
0

Loading.... (view fulltext now)

Full text

(1)

hiffüblß*

lupf

c&tiïï>i

f/ifc

t

/fûtajih

ßf«

«7: t e WV 10 9 DE

THEOLOG

IA

CHRISTIANA

S

CHE DI ASM A. Permi

(flotte

K Faculn

Theolog:

publice vetuilandum

^

PRA||D^

Sx.

Thcol;

Prof; Ordin:

Collcgiiquc

Theologici

h. t, Dccano. * '** 'v.{' v XESPONDEîfTE

SVENONE

CAMEENj

B, F.

"Wermelaficb-.

in Auâitorio Novo Majori xjsidtfalenåasAprileis

AnmO, (Ipîocxcl.

Uptaiiav

excudit HeniicuaKeyför, S<jR, & Aç^dçflgiije

Typogçapfciuf,

(2)

%

0

#

0"

Maxime

Reverèttio

£5"

/*«-DOMINO»

DM

i:Jt;,

(

Ecclefi«

Stockholmen^

Primaria:

Paftori

longe

mcdtiffimq

âNfcff JVÖ#

Confiftorü

ejusdetn

Prasfidi

dexterrimo

(3)

Maxime

Regierende

Amplif

finiefï

Domine*

*

A Lienum

eft

quîdquid

hic

çeç«

XTLnis,

vir

Maxime

Reverende*

prêter

fubmiflam

animi

veneratio-nem, qua;

diutius

nequit

(ubfiftere

intra tacitum

pietatisadfeéhimquiti

etiam data hac

occafione

prorum-par^

Subtanto

enimin

Te

çolendo

pbfervandocp

inter

nos

juvenescer-tamine , cum

Amplifïimo

nomini

Tuo nihil

haberemiple

confecran»

dum,

viri

Clanffimi

la

bores,

in

quo.

rum,confortiuvocatus

(um,

$ea

quo

Te

impenfe

coli

&

amari

nonignoro,

ut

velhocip/o

favorem

Tuum

redi»

merem,inlcribere

volui.

Illum

favo.

(4)

&

inprimis,

quibus eodetn

folo

te»

cum nafci

conrigit,

ad

invidiam

usq,

amplecftiarq;

promovcre

eonfvevi-ftj4

Ex quo

eriam

nara

mihi

fiducia

benigne Te

accepturum ea

officia

ädquas

pr^ftanda

T

uo favoreacbe*

nignitate

provocor}

nec

offendi

qilodtaritö

patrocitiio

gaudere

de-ßderenr,

Quod

uti

fumma

effc

vot

torummeorumî

itacalentibusquc*

que

precibus

Te,

totamque

fa»

miiiam

ampiisTimam Supremo

Nu-mini,

& me

fpesque

meas

favori

Tuo

fubmifie commendo,

ReverendiJJ:

'Nomifli

Tw

Addiäiflimu?

(5)

DE ... ,. .■K:.- ■ i -- • , i

Tbeologia

Cbrislîana

CAP, I.

Dénatura &conflitutione

illius,

§♦ I.

ilius Dei

ex

area-na fede a?terni Pa-tris non venit in

mun-dum doörinamve cadefterrç revelavit, ut femina fpar«

geret comentioaum & inutiles difpurationes,

quibus oftentandi ingenii cauflfa ludererur;

Sed uthomines in peccatum mifere

prola-pfos, de vero Dei cultu, omnibusque

ad

reparationem

faiutis

neceffarps inftruerçt.

Quarç praefinito tempore opus rçdemtionis

aggreflurus, primum mmifterjum

Juuaxpj*:

, A Il

(6)

Q 2 ®

ra voce per praeconem veritatis

Johannem

Zacharias filium, admirando Dei confiiio

ex fterili ÔC effceta anunaturn aufpicatus

eft: deinde palarn ipfe cerris teftimoniis

lefe patefecic, inägnique & admirando e*

loquio, nec non exquifitis miracuiis fe de-monftravit eundem cfle de quo Propheiae oiim vaticinaci erant, &i qui nos excnUcs'

ex hereditate seterna per peccatum, gracias

Dei ac vitae rertitueret, parra remitCone

per fangvinem iiiius.

Fufius

haecceChemn:

praef. L. C.

profequitur.

*. II.

Hane doârinam a celebri adeo Do¬

lore träditam, Apoiloli ficut inSchola

Do-mini noftri jElu Chriiti ex ipfius ore perceperunt, miffoque deinde Spiritu San-öo exa&ius ïntellexerunt : illam ut jufli erant confidentius evulgarunt per totuoi terrarum orbem, conltitutis ordinatisque

fubinde Epilcopis, Presbyteris, ac Diaconis,

qui curam gregis Dei haberent, fanftaquc

Dei oracula a corruptelis hoftium veritatis

vindicata, farta teöa confervarent.

Ill

Perpetuus

iHe

confenfus Chrifti

&A-poftolorum cum Prophecicis icriptis

dedo-ßrina falutis, ad quem oportuit

Ecclefiam

omnium temporumefle aliigatam; &a9uo

(7)

dike-0 s ©

difeedentescertumeft averitateDivînaquam longiffime aberrare, non inconvenienrer lu¬

men ccelefte apellatur,five

TheologiaChri-ftiana eaque ftadii vel viatorumj Danh.

Hodosî art:i. qu« ficut magis confiait in

affe&u quam cognitione,Chemn:in

hypomn:

L. C, ita in deploranda hac nacurae hu¬

man« corrupcione ac trifti mentis caligine

pt«cipua danda eft opera, quomodorede &C

convenienter tradatur, atque ita referatut ad

ufum in leriis exercitiis pœnitcnuae, fidei

acobedientiae, ut in pietatevera acprobirate

animiieduloproficiamusin virumperfeclum Eph: 4» 15. menluramque ftaturae pleni

Chnfti, lausque Dei in

Ecclefia

San&oruiii

perpetLio maneat.

5. IV.

Devario nominisfignificatu,deque

fyno-nimis, dediverfisitem Theologi®generibus,

quaeapud nonnullos utramque

faciunt

pagi-nam, heic in

anteceflum

multadicipof-fent: verum nobis fufficit rem de qua

a&uri crimus, notam facere, ceteris ad

in-ftitutum non facicntibustempeftive rcfciffis;

Sicut etiam naturaordinis & rei ipfius po¬

kere videtur, ut ea explicentur, quae ne¬

gotium vel illuftrant vel expédiant, non

quaemagis implicant ac

impeditumreddutit.

In quem cenium

referci

powtit cognitio

(8)

© 4 ©

illa,qua Deus fe ipfum Sc omnia divina ,

divino& ineifabili modo intelligir, quae non

magis communion cum creaturis poteft, quam ipla Divinaellentiaj cum nihil abiila diverfum denotet. lila Theologiadici iolec ad oppohtionem alterius, quae

tx,7U7r(& in hominibus appcîlatur J proprer«

ea quod à prioreper gratiofam

communi-carionem ad communicantis gloriam eil

ex-preffa. Verum dißtnäio bac Licet in Schölts

recepia non tarnen usque adeo accurataeßj ne* f it mmfubhmtßma Theologia, quaDemfetpfum

natnialiter cogt.of:it3 noßra 'Theologu effe potefi

exemplar imitaille; potius idea illa, qnam

con-cipit mensdivina,ut in verbo extetw exprimeretUf

(erta& libérarevelatunis menfura, illa arche*

typa Theologia. Danh: Hodofoph; fub dehn«

Sed & dealiisdifeiplinis id ipfum optimo ju¬

repolTec affirmarij qvumomnesDeumfori-~ tem Scorigmem agnofeant, Deusque illas

hominibus communicaverit ad imitatidfrem iuae de illisfcienuœ,quamrebus conforment ellepronunciarepardt, nifi prineipia nobi«

icum natavelimusabnegare, Bis enim

düo

in mente creatoris ßc creatur#fimul rational lisnonpoflunt non elftequatuor5 nec aliam

unquam in mente fana generabunt feientiam# Qu» contra Qwenum 6c Vogellangium

de

Theo!iNaturali adducit in hoc punfto

pt

(9)

® 5" O

Mufaeus, nodum nen folvunt. Sed & ea quaeprolixe difputari folent

deTheölogia

u-nionis inChriffo ab unione perfonali de-rivata, an ea ad archetypam vel E&ypara referri debeat, parum huc faciunt ; cum

racioneordinis& do&rinae prius difcere

o-portuerit. quid ficunio naturarum in

Chri-fto, & qua: utrinque cornmunicatio, quam

de proprietatibus inde

ffuentibus

différa-tur. Jdem deTheologia Viiionis & Ange»

lorum, dequibus nondum agerepropolitum, efto judicium»

§. V.

Ceterum quia parsaliqua notitiae hujus gentiiibusetiam eft communis, ob cujus

ne-gleftum, Rom: 2. 14. ij, redduntur illi inexculabiles; ex diverlo cognofcendi mo¬

do per naturam videlicet & gratiam, illa

Theologia

naturalis, hacc Revelaca

appellatur.

Actametfi natura: aeque ac gratix commune fit principiumDeus, autor &

largicor

omnis boni in natura rerum: tarnen ingens intéc

utramque& notabilis

admodum eft

diffe-rentia. Naturalis enim, quam non ars,nön

cafus aut quodvis aliud, led intelle&us

hu¬

mant lumen produxit ob ejus debilitatem

non tantum angufta valde

redditur,

verum

etiam alteri fiepe obnititur, 1. Cor.2.14« Rom. 8. 7. atque proinde a

fupernatura-h,

lumen majus de

perfeftionem

defiderat.

(10)

® rf e

fcilicet : TrmifitDeus naturam magiflramfub-wiffurus& Prophettamj ^ho facitius credas

pre-pbetiadtfcipulus natura quo ftaiim admïttas qupd

ubtque viderts, ait Tertull; lib. derelur; Carn:

C. 12. Confiât equidem multum in eo

fuiffe foiicitos Phtlofophos veteres,

quomo-do falfas de Deo do&rinas convellere

pof-fent, Numinisque unitatern aflerere 5 nee

id negotium ramen nifi timida

proceffit,

icut Platonem accepimus Socratisfui

feu-tentiam potius quam fuam vendi tafle: ta¬

rnen ex difcrepantibus admodum

dogmati*

bus a Philofophis excogitatis fuifTe

îUos

dubios valde & incertos apparer, Unde refte Cyrillus, Cont: jul, 1. i. Vbi

phtlofo-pborumfenfut Divina Scriptuta congnmt, videre

'

eft eot & feipfts prœfluntiores, & inter fe

con-fentientes; Vbivero fua quisque commenta pro-tnity dißidentes, & abfuriis opinionibus velut te6 mulentot ac delirot facile deprebendes. In

ab-furdißima twrn qiuque Upfi funty & de Deo'

rum multitudine errorem atque crimen veluti in*

terfe partitt. &c. Imo vero obftabat ratio

culcus gentibus uficata; adeo ut

de

futn-mo Numinefobrie loqui fub vit#

difcrimi*

ne cogerentur, Jofeph; 1. ». contr;

Apion.

Aug; de C. D. lib. 6. c. i.

§. VI.

Sed & natut« hominis conditio lon¬ ge

(11)

® 7 ©

ge alia fuit

in

Adamo ante

lapfum,

quan-do ex principiorum naturalium, cum

re-^ bus&: fignis

comparatione^atiocinio

mentis

integrse, componere,

dividere,

concludere

potuit, ac determinare, quantum in rebus

divinis, naturapofletaJTequi,

fcientiamquere-rum divinarum longe amplioremcomparare,

qua: tamen ipfafinibusfuis continebacur,nec ultra eandem naturamaflurgebat. Poftquam

veroperlapfumbonitasea

deperdita

ed;

man-ferunc quidemilla ipla principia,

fed

corrupta, fed obfcuraatq;imperfecta,&veluti parietina:

acruderaquatdam,naturaecorruptaevitioteme» recongefta.U nde colligerelicet, hominem

et-iam in ipfa natura intégra, adperfeftionem

Theologiae,

fupernaturali gratia opushabuif.

fe: ac proindefine illainhac, quam noftrae

confiderationis facimus, nihil omrtino ad beatamillamconditionem, incujusfpem

vi-vamregenitifumus a Domino, i. Pet; i. 3. nostranstnitterepoffe*

$. VII.

Haec quamquamita fefe habeant,

nihi.

i lominuscertumeft in Autorem ingratosnos fore, fiejusmodi principiorum cultum

negli-gamus, quorumbeneficioomnes

hominesali-qua Dei&luiipfius cognitione imbutos efle

confiât, utplane inexcuiabiles luturi fint in

(12)

O 8 q

nenaturae illotis rnambus inverbum Dei ir* ruerunt. Danhaw. Id. bon:Inrerp. Are: i. conf:Pauli i.Cor: i, 14. t)

xJi

uvrtj tj ,

(pu(riç i/paç

JiÅu

oTctt; ipfa enim

prin¬

cipe velue femma in arvo

intelle-&us humani depofita coli & augeri vo-luit creacor&ab obfeuritate inlucem,ab im«

perfeftionead aliquam perfe&ionem

provehi,

ut exfemine & cultu aliquageneraretur

feien-tia. Maxime cum per eandem certiores

reddamur & Deum effe, a quo omnia in

hoc univerfo dépendent, ejusque

perfe&iones

5

majores, quam utin re» ullas alias

exiften-

j

tes cadant4y &bearitudinem quoqve cerna« mus, qvae in iummi boni five Dei

immor-talis fruicione confiftitj qvacduo ita ar&e ^4 cohaererevidentur,utunum finealterovix

pol»

v

fîcintelligi. Neqve enimunquam

perfe&iones

Deicognofeiqveuntautexplicari;nifi

fimulfi»

nisseftimetur, quem natura hominiconces»

fa appétit, & ratio idonea eundem

obti«

nendi. Finis autem ille non invenitur in

aliquo bono creato, fed folum in Deo,

qui

-folus voluntatem hominisimplere

poteft,

ut |

re&eprobat Thomasex Pf. 102.in ia.ttx»

quaeft; 2. art. 8. Ejus notitianuda dici non poteft, quoenim quis Deum reftius cogno-

J

feit, eo majori ejus fruendi defiderio

tangU

tur, ultroquein ejus cultumfertur, cumque

;

(13)

© 9

ê

fibi propitium ac faventem demereri ftudet:

Sic ut generis humani communisealit

per-luafîo, Dcum & eile & bene nobis velie, fuaque Providentia cun&a regere, ac

im-coenfa prudentia adminiftrare,

*. VIII.

Èx modo cognofcendihominibuscdii»

teffo, notitia hrec coniideratur, vel prout mentibus horninum inharet flatim ab

in-fantia, vel pollmodum cura ac induftriâ humana acquititur, Prior infira dici con-lvevitj polierior acquifita. De iila quam

Sacras liters, Rorn: n 15. cordibus horni¬

num infcriptam docent» gravis inter

eru-ditos eft controvcrfia dolendumqhe tot

terrninis & dillinftionibus hodie vexatam^

ut difficilior nlülto reddita fit intelie&Uj

quam erat ante mota illa inter Scbolallicos

ceitamina. Non effet arduuni id ipfum

ollendere, fi modo crudum ulciis tangere

placeret. Verum nobis fuficiat afferuiiie :

Notitiam illam tantum-efle potentiam ani¬

ma: nbftrS, a cogitandi faculcate non

di-verlamî atque ficut apud Ariftotelem, 1.

deAil:cap. 5. Inteüeftus dicifur fieri oihriia: ita anima nofira varias fpecies five ideas

induit^ iliaque animiböna,Seiiéc: Ep; «o8j

curh irritatoraccellerit velut lopita excitan-tur4 Speeles autem intelligibiles veterumÄ

(14)

$ 10 §,

ac Ideserecentiorum parum diiferuntj Sic-ut & hodie accuradores Philotophi per

I-deam nihil aliud intciligunt quam cogni-rionem ratione principii & JFacultatis inna-tam, Sc cum rationis ufu exerentem lele; Quocirca apparet Mufxurrii Ofiandrum.co»

rurnqne fertatpres, qui fcripta recentiorum

vel perfunrtorie tant um, vel prstjudiciisoc¬ cupât» kgerqnt, frulira Ideas oppugnare.

Sed uec arbitror quemquam quiPliilofophi iioiBcn tueri cupit, animis hominurn jam

nafcemium aduales öc diftinrtas

propoli-tiones de DEO, vel agendis vcl fugiendis velie tribuere; licet dequibusdamab infantia

hauftis fapenumero ita cogitent, ac fl jam

inni nafcentibus artu adfuiffe viderentur. De cetero mirari fubit animum, Socinianos

rationi humanac in ceteris adeo addirtos ut

per illam veritatem facraruni literarum

fx-pius oppugnatum eant, non fenfiffe mentis humanae vires in hoc negotio dum non

tantum hane notitiam, led etiam eximiani

illam, qua primi parentes ante

lapfiimgau-debant, perfertionem negarunt. Nam prie•

ter mentis indokm vividam , domefticum aliud erat teftimonium gentibus omnibusa

vero Dei cultu ac dilciplina remotißimis familiäre, bene videlicet öl male fartorum coiilcientiaj o^iam ad;o validam fuiffe di-fertis

(15)

o " e

fetis verbis teftatur Paulus gentium Apoflo« lus, Rom.2.14,15, aliiquebenemulti pro-faniicriptcrcs, ut vel inde admirabilis ille

conlenlusgentiumin diviiiitatis opinione

ex«

ftrui qucac. Salus

Eptcunu, inquit Cicero, 1.

i. de Nat: Deor. vidtt primum ejfe Deos, quoi in omniumanimü, etrum notmem impreßijfet

1-pfa natura. Et Damafc* 1.1.deOrth, hcieC,

Ï. çr&tn ysiç

yj yyutriçfa ètvcu ®ùr, ôr aùirtf

<pucriKvç

eyKcCjtrrrctç&i,

Sed

in

re

nocifîima

quid teffimoniis opus? Ac licet inventi fine nefandi hotnines qui dixerint in corde fuo Piaim ,4, non elf« Deuna,fenlumque divi. «itatis vei malitia âdulterarint, vel fiagitiofa vivendi ratione fufiocarint, inde tarnen Nu-minis cognitionem acdiviniculcusiniUncturn

prorfus iublata fuiffenon evincitur»

tf. IX.

Haecvero noritia non eft obicura, qua ex mundi alpe&abilis

opifîcio, rerumque creatarum ac univerfî gubematione

coliigi-mus mentis ratiocinio d«ri cauffarn

aliquam

primam, a qua omnia reliqua dçpeudeant.

ioqvuntur hac rnanifeftiffima S. codicis

io-ca Pfal.

1. &feq. Rom. t. 20. &c. &

Cic. i. 2. Nat: Deorum. Ouidpetefl efetam apertumtamque pcrfpicmm cumcœlumJufpextmus,

cœleftuque contemplait fumus, quam efe aliqutd

»Urnen

pußantijjkn&

mentis

quo kêc reguntur,

(16)

D 12 Q

Scopuni msnfteftano?-o Dei per naturamfa-? &ae luculenterexprimit Apoftolus, Att: 17?

22. in orarione ad Arepoagitas, eosque

do-cec continua ferie, quomodo venire poÛînt

in cognitionem ôê5 çui

altare

exftuxerant. Plura in haue ren» qui

défi*

deranc,adeantLadtaiir.i ib.divin.Infi.c. z.ßC Ciceronem in i.bb. De N. Deorurn,omni- -t

umque gentium conlenUim invenient. Cc* terum licet eaqu« docte a Philofophis gen*

tiliurn in negotio religionis funt düputata,

non inficiemur ex parte deberi tradition!

a-liorum, häuft« ex commercio cum gente llraelitica ScChaldaeis «Jiisquc Afi« populis,

ad quosfarna tan tinominispervenecat ;

quod

velex captivitate Eabylonica conftare pote- «

rit, in qua praeteralios, in S. Sacriseruditos,

infignes fuereviri fpiritu Dei donati

Jechez-kel & Daniel, qvos ut captivos Chald«i

reges exiftimaruntdignos,qvosfibi magiltros

perdifeendae yeritatisadieifeerent; Theodor; Gr, C. 1. 1, eorumque ope regçs aliquot PerfarumScBabyloniorum adveri

Deiadmi-rationemScrçotitiaml'uneconverfi,ut exDan*

2. 47.0t 6. 3i. 2. Paral. 36. 22. Efr: 6.

iO, aliisque locis evidenter colligimusj

Nullum tarnen eft dubium quin etiam ex dudtu rationis & operum Divinorom

in-loedtions bene mulu cögnoverintprifei

(17)

@ '3 ©

lofophi: In primispaftquam de animae

im«?

mortalitate, alioque polt haue vitam

ftatu

cogitare cœperint, lenemque rerum re&ius

apprehendere. Sedde hiice quia pleni iunc

yetcrumlibri,rem notiftimam rehnquimus.

Pofterior Theologie

cœleftis

noritia, "f quam ab ortu fupematuralem,&agracioio ^

sommunicationis modo revelatam appella*

mua, poftque manifeftatum in carne

ierva-torem noftrum gentibus notam

intelligi-musj iisque qui nomen

Chrifto

dedcre

ia-lutarem. Illa vero eft agnitio, Coüol. i.

p. Divine volunfaris in omni fapientiaßc

intelle&u fpirituali. Jamque

Ii

res ulla

eft,

<1 aie Francifc, jun: C. 15. de

Theo!,

quae cauiïa admirabili & porentiffima opus ha.

buerit, ea certe eft Theologia, quam ho-mines non a natura, fed a gratise commu-nicationc habere polTunt, ex quo

Theolo-gia noftra, id eft humana eßappellata.Da¬

ta autem eft homini haec dodrina uc ta¬

bula poft naufragium, uc ex

lapfu

furgere

poftetj ac proir.de eo nomine

Chriftianam

nuneupamus. Pf. 19- 8. 2. Tim.5. 16,17»

De vero ejus genere rede

conftituen-do magna contentione difpucarefolenr

Theo*

iogi

in primis Scholaftici, quorum

dilcre

§. X.

5. XÎ.

(18)

$ *4 Q

pantes fententias aiii coiiegerunt, quas tar¬

men nobis vix operae videtur recenlere»

Nam fm infcita ait Lud: Crocius Synt:l. i. ,

c. t. & minns Tkeologice difpuunt ScboU Pom

tificu, etß non fine acumine & argutiis, quid

l'hiltfcfkicâs difputAtiones prtfupponunt, & pojiea

de Accetmtedâîme Tbtologu laborant: cumque

ScTtpttcrnm non bàbeAtit comttemy tngentiscertant, qurnem etrum refteftus excogitAie peffit aptitres,

qui AppliCAtienes Appâtenter largianiur• £t

quam-vis aIicuIà infpergant tien contemnenda: prœcipuas

turnen mtentmesfuas inambus fpecuUtionibuttm~

pendunt. Ac licet Thcoiogiam habitum in* telleâus elle facile concefluri fint, qui il* lam vel pro do&rina vel difciplinavel

fci-entia habere lolent: tarnen quin Scholaßift

doätores [aha ratione abuft, lgnorAtitiam Des &

Clmfit, Lucher. torn. ii. Jen: pag. 562.^

quam perfeße didicerunt ex Ariß&tele, per

Eccle-ß*m totam feminatum; cum iilisfruftra funty

jDanh&w in dcf. Hodofoph, qm ex babitibus

mentis Arißetehcis aliquod proximum

genus

Theo-legia müHCUHt> cumbac iilis omnibusemmeat, ac

lapientia lit UpauiwrcaVy n&i fciumsTuv

non tarnen ry (ßvozi 7? 'ou&wa'm

Sed altiftima, fcientia certe fed inevidens;

prudcntia agibilium, fed fpiritus juflorum.

^uac teftimoniis divinis utitur pro

confilia-giis, Pf. ai?, quafkmiori Prophetico fer¬

(19)

© i) •

îtioni fcripto tanquam iucernœ in Iogo ca* J liginolo unice attendit,

arque fie faiii

ne-quit. adde Danhw Theol:Cönfc, dial, j,dc iiiuafia.

s. XII.

Firmum icaque manebit S. Theologiam tanquamhabitura Juçfùjêt proprio loquen- r

do ad nuilam vïrtutum logicarum qnas

A-rift: 1.6, Erh. Nicom; expiicat, referripol» iej quia res in ilia confideracx longe

al-tioris lunt indaginis, nec ulla racione

com-parari poflunt cum rebus difparis

adeona-turœ,quœque ad diverfitfimum

fcopumcolli-neanc. Nobis proinde fludium inutile vi-detur quod a Theologis coüocari

lolec in

^ enodando dilcrimine ac differentia

habi-), •' tuum Theoreticorum & prafticorum»

qua-i tenus hilee vel

ilfisTiieologia

lie applicanda, tantum ut perfe£iionem Philofophicam

ob-tineat. Adeoutpofl longas & aceibas de re¬

bus nihili contentiones,illud Horatii re&if-lime heic

ujfurpari polTe videarur :

Nïlagit exemplum litern quod lite refolvit.

Longelanioresnobis ex Sçholalticis

viden-turilii, qui dillentientibus licet eorum

cele-berrimis pr^ceptoribus Thorna 6c Scoto,

Fheologiara habiturn appellant alFeSivum.

À

Nam que ficut fupra Theologiarri magis in

ç

ii]

alieflu quam cognitione conlifiere diximus:

(20)

® *<>

ita exvocabulis Ulis fenluum in lingva fan»

fta nondifficile erit probare

aiïeftus

quoque fubintelligii

s. xiii.

încer tot \-ero fententiafumdivortia,uti

fuo fenlb quemque abundare facile patimtir:

ita non dubitamus cum Gerhardo in Exeg,

ßrochmandoinlocis C. Vendelino in Sylt,

aliisque vinseruditis Theoiogiam Chriltia*

nam definire per Doftrinam,qua Deum ejusque

opera ac bénéficia in noscollata} e revelatione Sti¬

ens litens comprebenfa pin ac feria méditatioiit Cognofamus aique de rtecejfanïs ad vitam

ater-tiam erudnmr,. Nam praeterquam

quodaial-vatore iplo, johj 7. 16. appelletur

Jdetfåj

fiVedoftrina,arcjeciaTit.'i.^.ôc

$iJ'ctirK.ct?uct>t

i.Tim.4. 6. & 6. 3; docendo quoque tra,

ditur,* non équidem prorfus ficut alix

dilci-plinae, quad fenfu ac experientia, aut

indu-ftione exprincipiis rationisaddiicuntur:

Sed

v quia DÊUS fpiritu fuo

hane

doftrinam

nobis revelavit, Matth! ti, 2j. & 16. %7i éaque nos per Prophetas 8c

Apöftolos in*

ftruxit, Eph: 3. 5. Non ignoramus a

qui»

busdam doftrinam inter externas cauflas teferri Theologie, ac pröinde

nimis

late

paterej praeeipue cum doftrina,de

quafal-vator loquitur, omnium confenfu

fit

ver-bum Dei, fons & principium

Theologie

Prim

(21)

© 17 ®

i

ßrincipium

autem nulluni in Philofophieis^ t Arift: 4. Top. genus eile potlîc luse ipe-ciei. Verum quianon dum onmes Philolo-f x phi cum Ärdl.otele luoreuierunc in grariam,

aiiaque facies iu Philofophiae poiiquam

Merhodö lYtarhernatius famiiiari docèri cce-pic ac iiluiharij polt tabulas» eorum

cxpeäarc iicebic confenfum, ac incerea de nollra diiciplina longe diverbülmaeogitare.

S;c quoque Ii quis do&rinam tantum eile

relationem urgere velit, nec ob id Theo«

logae convenire,quippe a qua Theologi ab. lolute denominancur; & nos limitibus

ca-tegoriarum ha&enus exemtos

prontemuc-ilec magis abfolute Theologoa

appeiiari de«

bere aTheologia,quam

a Marheli

marhema-ticos,aPhylîca Phy{îcos}ceFifemusiinterquos heut gradus dantur valde nocabiles

j iranon

poteruric noninfignes ehe relationes in do*

örina quâ poilenc Icientiis iliis inftru&i.

* XIV.

Undequia

reliques fcientiae ita coni-paratœ funt utlumen fuurti exprincipiia na-«

tur«, id eft rationelenfu ac experientia

de-\ fivent: haecvero omnesalias, quse vel

fei-untur vel fciri unquampoffiiit longe fupcreti

non immeruo in hujus confiderarione, ab

aiiarum rerumfcrutinio quam longihime ab*

duûi, furfum ad lumen illud inacceflum,

(22)

nul-O I» <3

nullis umbris aut tenebrisobfcuratum meß«

tcm advertimus. Iccirco Deum ipfura

o-mniaquead

fan&iffimum

Numen

&

laiutena

noftram ordinära, luminis hujui cœleili« fi* i

veTheologias facimus materiam;

ad

tjus-que

comprehenfionem

inftrunientis

utimur,

quibus nos lliufiravit,

verbo nimirum ejus

reveiato, ad comprehenfionem rerum

Divi-iiarum unice neceflario. 1 Det) enim

difci-mus, quid de Dt» inteliigendumfit inquit

Hi*

lar: 1* 5. de Trinit, confer Matth* 11*27*

Deusenitn ex infinna iuamilericordianobis

miferis cceleltem hancconceflicgratiam,pra2-buitque omnia ad

falutarcm hane

pr«* ilationem applicationemque neceflaria,

quo per fpiritura iuum omnia in o-mnibus perficeret; qvum conclufiones . •x imperfe&ifiima natur«

luce

forma¬

ts debilesadmodumeffent&invalid», an-tequam luminis

divini

incrementa

damen-tiffime fuperadderentur, ex

quibus

cseleftis

fcicntia in mentibuspiorumexcitaretur,

ob-jeftaque cceleftia, cœlefti

modo

imprime-rsntur. Absque hac luce autecn fuitTet,

minime capax dici pofiet fapientiat illius j cœleftis, aut ad ullum gradum ejus perfe¬

ktjonis pervenire. Ex

adverfo

quotquot Dcus

gratiofiffimx voluntatis

lu*

révélât» fecit alumncs, retefta facie gloriam Dei «t in Speculo intuentes, a* Cor, 3, 18.

(23)

Q 19©

ïn eandet* imaginera

tramformamur

ex

gloria in gloiiaoi ficut a Dci

Spiritu,

f. XV,

Cernimus autcm tanta luce

collyftra-fi eo melius differentiam horum dogma# tum. Praeterquam enim quod difciplinaa

t communes pecuiiari rcveiatione non

mno-telcant; etiam ab inftruroentis

impcrfe-Äionia labe inquinatis compoik«, Vitium

faepcnumero ab autore, a natura do&rin«,

a ratione aut modo docendi contraxcrunt,

magnaque impcrfeöioae laborant. In Chri-ftiana vero Thcologia, quam

veluti

Ipe-culum fui rcliquit «terna Dei

fanâitas, in

quam defïxos oculos attente ac religiole

tsnere jubemur, illudque exemplar

in-tueri quod Deus humano gencri

propofuit,

nihil extare poteft iraperfe&um aut man-cum proptec auftorcm

perfe&iffimum

£&

falli nelcium, atque operarios tiam quo¬

rum eifeÛu8 a caufla fuperiori protfus de«

pendet. Conler Fr; Jun: cap: ii. H% ij. Theolo;v.

S. XVI.

Propriis parker

Theologia

nititur

prin»

cipijs regulisque domefticis ac

vernaculis,

©x quibas auicttjoe fideic

fundamentis

fuie

(24)

O 20 @

?ite deducit, eosque confirmât ac contra

adveri'arios défendit. Phiiofophi autem de -?

DEO rebusque divinis quae ratione huma¬

na lciri poterant enarraturi, vani fadi

j

luntj Rom; i. 21. in raciociniis luis. Nec

minima fuit caufla cur lub initio nalcentis Ecclefia: Chrifto fk Apofioiis pertinaciteç

adeo refillerenc gentes,

eorumque dodri- ,

nae conrradicerent: Ad: 28-22, Certe

e-nim apud fimpliciores, Phiioipphorum in

primis magna fuit audoriras, quibus pro»

inde non diScuker quidvis perfuadebanf.

Sed &C principes & Orbis Dormni nova

qucequefufpeda habiruri, cum vulgus nul-la re jfortius

quamreligione moveretur ex ulu luo fore videbant ui nova:religionisdo¬

lores e medio toilerenc,

eorumque do- ,

drinam in herba extingverent. Interun

hngulari Numinis fupremi fadum eft Pro¬

videntia, ut inter maximas perfccutiones

faeviffimaquetormentaacinufitatamortis ge¬

nera eadodrina magis magisque

incremen-ta ceperit. Etmagnis

ingéniapr&àtti3 oratorcs,

Ç?rammattct, Ehetoresy Cenfulti Juris &Mediet,

Pbtiofoppia etiam fccreta rimantes magifteriahxc expetiermty firetis qiäbm paullo ante fidebanty

ut aitArnob; lib; 1 «. Adeoexiguanunc

vide-batur in Y. TeAamento olim tuiiTe veri

(25)

® 21 @

prbem poft afcenlum Chrifti fpargeretur

1 pmniquc aeaturae innotekeret.

't

L

*

XVII.

Ceterum ficut homo fenfibua orbatus,

Cognition« illaqus per eadem organa ac-! quiri lolet, gaudere nequit; & vicio men¬ tislaborana, omniare&a in pravum

detor-i quet: ita adcognitionemS,Theologishsc adminicula otrimnoadeffe convenir,diken*

dique cupidosartiumliberalium, iingvarum

infuper acPhiiofophis & Hiftoriarum ope

excultoseffe, ut earurnbeneficio in facris

literis, tropi, figurs, modi loquendi,

çon-fequenti«, omniaque in univertum, quae vel ad proprietatem lingvs vel ftru&uram I fermonis, velartium terminos fpaäant,

^ '

promte inteliigantur. Confer Moien

Mai-motiid.MoreNevochimpart? i. cap.33. 34,

Nam licet in ipfis fidei myfteriis ratiotub

obfequio fidei captivanda fit. 2. Cor: 10.

5. hoc cft novum dogma non cudat ra¬

tio, Nie.Hunn. diak: §. 150.

velexfcri-ptura dcdu&um ad fuum placitum

corri-^ gat aut examjnet, aut quoeunque

modo

aliter niti ex propriis 8c nativis principiis

de do&rina fidei judicet : tarnen in

perd-piendis fidei myßeriv minime ita exuenda eft>ui

homo in ùrutum degeneret, quod cette

futu-j rum effet fi ita captivari

poffet,ut

in eaanv

plius

(26)

-Q 22 ®

plius nulla exîaret idea, nulla cogitatior«ï

percipiencia:. Et profe&o nuila argumen» tatio de rebus tidei datur, in quanon pr«*

iupponitur aliqua cognitio naturalis, quae licet hoc in negotio hdei fubjaceac} ta»

men vix aiiter homo conciudit ac fi ex

ratione lola argumentario procéderez Nam femel concetTo hoc axiomate live

princi-pio: Quidqwd fcrtptma facra docet divinitus

infpiraium adeoque infallibi.tter verum eft:

Se-quitur contra rarionem illum facere

qui

cidern obnititur. Conter Calov: Theol. q: 6. rev: Div. Quare nos cum Pontificiisde

autoritärefciipturœ in rebus fidci disputa»

t«?i,èc rationem tanquam pfincipiutn

pro-ximum in rebus fidei, & autoritärem o- j

mnem prêter divinam ,

five

«a

Pontifîcis

t

Romani, five conciliorum, five patrum

fnc-rit, in quam lete fides

rcloivat,

merito re«

jicimus.

(. XVIII.

Verein enimvero quia rationem tan¬ quam inftruroentum &; principium

remo-tum ac generale cmnino

agnofcirnus

»

fe certum efi in hoc pumfto quosdam Reformatée religïoni addi&os, men»

tem noftram minus candide interpretari,

dum nofirum faciunt dogma: Non licere

uti principiis rationis in Theologia.

Nam

luxe* cum Ulis in cxpofitionibusvcrborum

(27)

O *3 ®

fcrîpturae Sacra, ingenia Sc arte utendum

, cenlemu», ut verus Sc analogiae fidei

con¬

venons fenlus rite Sc commode eruatur «

N Satis hoc mönftrat noiirorum Kudium in

Crifi Sacra, ubi quo quis renatus, leria ac

Îua

et ac

meditation« accedens, plus judicio

eruditione, eo majorem oblcuris lu-

va-j - cem quoq^lœneraturuseft.ConFFiacium in

ciave. Franzium de interp, 1er. Giaöium in

philo]: facra, Wahhcrura inHarmor-:

aiios-que de hoc ftudiorum genere

mericilfi-itios. Ndm fpmtualis bom ac renatm non

hoc ipfo exuit fuam animant & anima vires, non habitai acquifitos g ration« deparut, fed bis an-cillantïb'M utttitT, D. SchröderdeprineTheoî. Quod ii vero res occurrant pcculiarcs, ubi

nulluma rationemini pararepolTum prasfidi*

um,ficutinmyfteriis,autinvaticiniis,heventu

ratio eorumnonfueritmanifehara; ibicerte

convcnit rationeni captivare hrmtcerqucre-nere, ea alio /piritu intelligi non debere

quam quo leripta funt Se nobis relira.Ob»

fervanda iniuper eft Regula Theologicain tali occalîone : Dominu\ non femper de

fim-pltci & piano res futuras & feiretas revelavit,

fed nonnunquam per types & imagines, cum

a-liqua obfcuntate ceu amgmata propofuit, partim

illufirattonis gratta, partim ut fidèles exerceren¬

tw. &c. Waith: Harra: c. 5. Art.- 6. de *. XIX,

(28)

Ö

H

Û

§. XIX.

Porro ficut multa alia occurrunt ûi

Theologia, non tam ab cbfcuritate rerum

quam corrupta hominum natura ex

prae-judiciis, inteliettu diiticilia; maximequod

ea a principiis cognitionis nolirae magis

funt remota. In fllis cognolcendis non tam laboratur in erroreexpugnando qvarn ~ i

in fîedtenda voluntate noftra, quo fit ut

exeuiatius iili peccent, qui tali errore

te-Hencur. Sic arduum non fuie Deo

cot-pori Safa; elrœro vires pariendf largiri^Sed

dfîicïle ramen credicu fuit Sarse, ob

dis-pofnionem corporis lui inhabilem,

prs-fenreinque rerum ftatum, adeo ut rifum

i-pG etiam excitarct. Sic quoque licet

(a-tis confier quid aqua fit, quidignis:

mui-ta; lamen horum Elementorum

proprieta-tes ÖC affeûiones nos latent, & àternum

forte latebunt. Non igicur temere com cludsndum eft cx viribus igni

fub-traâis, quod ex S. literis vidoöf mihi didicifle, calorem ignis efle fublaturii; aut

aquas non poffe in expanfo propter gra-vitatem naturalem ac infiram continerijaut denique etiamfi exaäe noverim,omne cor¬

pus naturale efle extenfumextenfiönemque

includere & impenetrabilitatem & divifio» $

nem & locabilitatem, ut terminis Scholas

nunc utar, tarnen de corpore falvatoris no»

(29)

9 *■> ©

dri J:

Chrifti

aliter fentire me

jubet fana

tatio, myfteriis llibje&a, &c ê

facris literii

edo&a, in iilo omnem plenitudinem divini-tatis corporaliterinhabitare,

Cololf.

2. 9,

ac proinde ejus naturam ex

rnoduio

inge«

nii humani non effe menlurandam. con£

Calov. q; 6, decontv.

mixtis,

XX.

Ut heicre&a incedamusvia, ante 0-mnia notandum eft, Philofophiam eriamfi

Theologo multiplicem uliun

pr-sbere

poflit,

lï reftc eadcm utatur; hasque disciplinas

mutuasque ac arnicas fibi iuviçem porrige"

re deberemanus : non tarnenperperam,ut

nonnunquam fieri

confvevit,illamcuraTheo«

logiaeffe mifcendam, ne

transgreflio

ea

li-mitum vitiolitfima cum graviffimo

peri-culo conjunfta, utramque confufam ac

de¬

formem reddac. Cum tnïm fine difcnmiae ,

Calov: qv: 6. prtncipia Pbyfica rapiuntur Ad dû' Itrmam Specialem in Scnptura paiefaäam, res

fublimiores & in eminentmeftutu coufiituta

a-ftimantur ex conditione rerum vulgarïum natura'

lutm & fiapenumero contradicitur oraculis ficnptu*

va dtfertis. &c. qua profeäo difputandi rat'me,

quavis myfterU m dubium vocari vel everti

pof-fent. Namqui Phyficam nobis Mofaicam

concinnant ex Cap: 1. Genefeos, rerunique

omnium feriernac naturam indeformate ac

«xplicare fatagunt, corporumque

naturaïium

(30)

$ i6 &

vfifana

cognitionem

& indolem fefe naöos

cxiftimant> mirum quantum allucinentur,

quamqucenormem in peregrina caftra

fa-Ciant tranGtum, cumnaturahâex indolefuae

vfcientiaeremper catiffas demonllratam

defi-derent : Sacrae vero literas, quarum longe

diverlus eftfcopus,

hilloriamrerumcbndita-rum & mundi creationem ex nihilo, rem

Phiiolophis inaudiram, nobis credenda

tan-tum relinquant, Nec utilior fuitoperaRabb.

Ifaci, qui ut Aben Ezra teftatur, caput i« Genefeos duobus fpillis voluminibus

com-plexus, occaGone lucis opticam univerlam5 occafione plantarum botanicen , animalium

vero PhyGcam, led monftrofa confuGone

explicuit. Hinc patet quaiis futura Gt illa

fcientia, quam nonnulli Gbi formant exeo«. dem fundamento, tanquam principio do»

meftico, de ceeloChriltallino &; Empyraeo,

deaquis fupra coeleftibus, de Ggura extre* d omnia continet ; deque

fe növiffe gloriantur, quam conditor hujus

univerG, voluk mortalibus nota aut

perce-pta. Re&e itaque monet Keckerraannus in praccognitis Log: Propoßtmes & axiomata Pbiltfophica»#»funtextraPhtlofopbiam extendenda.

Et fi quid Philofepbia affirmât vel negat} td de

iiswtelltgenda matetiis eft affirmajfe vel

negaf-fe qumpfa traftat, & ta hmiutme qu*" obfcuris Sc ignotis, plura

(31)

«M7©

tenus ipfa traftat, non iutem

de

Us rebut qvAi

. traftat, dut quatenus de iù traftat

Tbeologia,

fuhtenim cuique difaplina fut termins ac

limites«

Ip Certe

enim

de

rebus

divinisquia

ex

praicri-ptoloquendumert: non

Philofophice

ut

Je-iuitsevolant; qui pratcipiunt ex doârina

de mötionibus Phyfîcis, fivs ex

Ariftotele

de genetatione 6c corruptione,

inveftigan*

dam efle naturam juftificationis. Babeant

igttur fila Juftificatimem

Atifiotelicam,

eut et-iam [alns Atiftrtehca

debeletur.

Chemnitz

Theol. Jefvit. c. 7. f. De utero pro*

pter opiniöiliitti Philolophicarum

düerepan-tiartj ubi maghum reritatis

inquirendx

fei«

aperic ftudium, cœlum terrât non

effet

mi-icéndtimaütcœlertis haecdottrina in

confor-tiiimerrorrisevocanda. Quod malumtarnen adeo altas hoc tempore egit

radices,

ut

«tiam virtutis loco cenfeatur iftaec cura»

difficilimamqiiô fubeant provinciam

minu-endo iili vitio opérantes. Videatur

pietate

& doftrina celeberrimiTheloogi Pili: Spe-neri eruditiffirtià praefatio in

Tab»

Hodo.

fophicas, ubi fine affe&u

candide

verita«

*. Sis cauffam agit.

». XXI.

Deinde quia conftanter

aflerimus

cum

i> orthodoxis Theologis : Nultum

fidei

drgma

fana ratim effe contrarium.

Calov.

qv.

6*

Tktn, ergoquaecunque puras

fidei funt SC

D 2 me*«

(32)

$ i8 $

mer« revelationis, ea uti fupra rationent

affurgunt; ita de iisdem ex di&amine

j

mentis nulluni fieri debet judicium, ne¬ dom ut ratio juxta regulam fuorum

prin-cipiofum eadem aufit examinarc . Secus

enim fi fieret, veritas vericati futura effet

contraria, quod ex notitiis naturalibus

erüeretur ipfamque naturam reddsret hu-

j

manam, cum veritate in rebus manifefta# "

ta diffentiret, notion»sque ac conceptus

mentis veri de principits primis etiam fo¬

rent dubii, eaque

quorum utrinque

cauf-U prima Deus eft, »iefemutuo deftruerent;

q»od de veritatibus five Theologicii fiva

Philofophicis dicere nefas» Si enim hodie,

qua taies fibi contrariarentur, etiam ante

lapfum pçimorum parentum talem habuif-fent indolem, imagine Dei adhuc intégra

erilleme; quod iplum ficut aperte

fal-fum eft i atque Pliiiofophia in facris li¬

teris à S. Sanfto vocatur läpientia,

Aft-7. 22. i. Cor. r»ii. ÔC veritas Rom,

18. non dubium eft illas inter lefe non

de-bere commit! Heic tarnen intelle<ftam

vo-lumus Phiiofophiam fanarn & veram, quse

rerum indolem veritatisque cognitionem

ge-nuinam quarrit ; nonScholafticam illam&

otiofam,. quae vel in terminis &

fpeculatio-nibus vanis velin fophismatibus &

captiolis

qu£-.

(33)

O

«»

quœftiunculis conßftit. Prxterquam enina

, quod hanefanse rationi adverfari etiam me-dioeritereruditi pereipiune : certum

quo-L que eft logicam illam qiwe in nryfteriis

adhi-beridebet, nonnunqua

praedicationesintifita-tas requirere,quaediverßratemarguuncargu¬

menta, planeque aliam pofeune demon-j ftrandi rariormn. Quin & Cbiißus &

Apoßo-"

Ii artem d'tfft-rendi noba non tradidere, nef.te

i-tunes falUiias, fed mentm aperi am &(irnpliy, tem qua [ide & bonis operibus intégra

conferva-tur. Quibus verbis Laicus quidam de pie*

be in Synodo Nicxna Dialefticorum omni¬

um acumen coafudir, ut de eo teftantuc Ruffin: J»bi t. H. E. &: Socr: 1. i. c. <p.

Ae licet in refutandit Pontificieruin dogmatibus

ftudium Theologu Scbolaßica non inutile videatmi

tarnen ut accuratior Theologia ejus notifia carere

tion poffit non concedimm, nec ullatetm Jor-mam docendi dt dtfputandi Scbolafttcotum

probt-tepojfamus. prafertim utfequtofibutatatibas}quia

multa in Ulis merito defiderari cenfemia. Uc

redte contraHorneiutn obfervavit Galovius

in proie: de natura Theolog: qv: 15,

qui

alioquin multa erui poffcêSchoiafticis con-tendir, qux dodtrinae

Pofttificiorum

op-ponantur ut muleis fe conficiant

contradi-dtionibus. Hute tarnen Tbeologia Scholafiicâ

mnem cerruptionem deftrm in

Pmificio

Regne

(34)

© 5° ©

mente acceptdm fcrimusjwi nifi cum hac kditu«

m/mfinet». Spenerus TabU Hod. praefat5

Summadicendorum eft:quialogicanonfurgic

oppofitio interprtedicara utriusquedifciplin»

qus debet efle ad idem lecundum idem eo-demrefpe&u,&c.reäeafferic Affelman: difp:

i. Theo], nec res Theologicas effe vel Ve¬ ras v*i fallas in Philolophia; necres

phi-lolophicas verasvel fallas in Theologia, fi VQlisctxpißoÄsy&p; acproinderion habcndum

procontradiäione quidquidnon congruit

ad

rationemhumanam, fedex folo verbo Dei contradi&iones Theologicas

judicandasefle.

MentzerusElencho errorisSadel, adarg. 6,

S. XXII.

Quemadmodum cognitio

Philofophi»

itaTheologiae quoque non niG longo

acdif"

fïcililabore acquiriturj accedente praeterea

multiplici lingvarumcultu ac artium libera-liumnonperfunfloriadoflrina, atqjetiamdi4

fciplinarum Philofophicarum ulu & cxer*

citio, ut fupra f.17.di&umeft.

Verutnta-men loiertia naturali & viribus mere

hu-manis compatari nequitj ac proinde quia

captum naturalem tranlcendit,

fupernatura-lis merito dicitur, atque ex oraculisS.S«. gratioßffime nobis revelatis defumitur;

ad

Ipirituaiera videiicet, jgnimas medicinarn

& occultum internumque hominem

acejus

(35)

setet-Ô 3« @ .

Äternam falutem ciingitur, in primis vetoti.

wverffi to oidmatur ut Deo fmamur. aie Aug;

! l'i.c,4. doft. Chrift: Neque ta,men lin*

thufialtarummore acWeigelianorumorçineai

informationen!refpuic, aut raptus fpeciales

promittir,fcientianive lineftqdio noftro#cqui#

rendam. Servatorisenimelt mandatum,Joh;

5. jp. ScrutammfcripturaS)&(. aliisitcrniulo,

>|

eispromulgatum. Reliqu* difciplinae re ve« lationisiilius divin*quiafunc expertes, ea

tantum confideranr, quoratio humana

per-tingere poteh, necalium habenr finen?quam

quiin hujusmqrtalitatis Sphtera terminatur,

Aclicet iub initio, naicentis jEcclch« dona lingvarum atque fcientiarum in Aportolos

kiosque e fidelium cœtu

eftnfa,

Aft: 2. legamus: tarnen

&,iph

iipoftoli

jam per

ali-r quot annosaChrillo de reguo ejus, 6c

gu-bcrnatione Ecclefise edcfti, non minus o»

pus habebant extraordinariis S. Sanftido»

nis, ut &c alios poft mortem

Chrifti

refte

inftruere poffenc, &i mandata iplius in lite

-ras, 2. Pqt: i.

i*.

ipejiq^o

errqris re» ferre. Illfe qnim fqrura erant prj,ncitpium

Theqlogi* eunuque

in"finem

(qråpt*,

'ut

4 creder.emns

jjËSCJM

eile Chiii]um fiJLuni

bei Sic.

Jot

20. jr.

*. XXIII.

Ceterum in hac cognitione acquiren-da difikultates Theologi* hudiolo

(36)

Q 3* #

rentes Dei benignitare ôc gratia tandem

fu-perantur jugiter orando indeiïnenterque S, Sanâigratiani implorando, Matth.7. 7. B, ,

Idque expra?cepto Chrifti 6c Apoftolorum, quodefiderium femelin cordibus aceenfum

aegeatur , vifceraque aquafalutari iapientiae

rigenturarque fœcundentur. Reliquithujus

f deiiderii grande documentum fub veteri te»

iiamentoDavid Pf.119. feretoto,muftiquc

alii Sanéti homincs. Sed,8c Sacerdores in-ter preces ac fuipiria Dco quotidie hoftias

'

profua populique ialute obtulerunt. Exod:

29, 39. Levit: 9.7. Etiampro facrarum

li-terarumcontervatione 6c propagationeaffiduc orabant Matth.9. 38. ColoiT,4.3. in novo fœdere,atqueid gcnusexempla paffim obvia

funt; ita ut'totus homo tanquam nova cre- ?

aturaDeo feie debeat fubjicere Rom.6,

a.Cor. 7. i. Eph. 4. 23. 24, Vitzque

ianâimoniam ipfo opere monftrare; ita

ut mens hominis quae ajuventute & abute* ro p»iccatis inquinata eil, Gen. 8. 21. Pf.

51. 7. quotidiana cura ab iiiecebris hujus mundiabftrahatur, proprizquerenunciet

vo-lu*tati Eph.5. 7. Denique fummum

fibifi-necn prsehgat fan&ificationem nominis

divi-. ni»

affeâusquepravos expeilat, qui vel ab

ipfo corpore prodeunt? vel a rebus exter- * Iiis denvari poffunt, aut ex conjun&ione

(37)

cor-© ii 9

corporis & anirnx origine«! trahere.

Soî^"

bitur vero in adverûs le iplum

exempt

Sanâbrum Dei hominurn, Prophëtarum>

Apôftoloruni &:Martyrum, arque iri quoci* diana pœnitenria iefeexercebir. Corpus

in-tereaira caftiget, ne vel raollitie torpelcar» velingluvie reddacur ad quaevis raunia

ine-ptiim ac inhabile; eoque haec fieri convenir temperamento, ne nimia duritie frangâtur*

äutmeritorum aliqua inde nafeatur opinio,

jejuniis Pharifeörum & monachorum nori

atSfimilis, quibus remitïionem le culp» ac

pœn«corpus macerando meruifle gloriansur;

. è. XXIV.

Inreformandoaufcenl véteri homine nori dubium eft Spiritus de carnis maximam lu-ûam tentationesque

grâviiïîmas

oborituras^ (jure nos de fïducia in Deurh ac voluritate

^ratiolilfimà inverbo ejus revelâta;lï

legnio-res fuerimué, dejicereconàbuntur.

Expef-ti fuerè haec incommoda omni tempore

Siri-tti Dei viri, utapparet ex Davide,

PrÖphc-tisàcApoûoliâ ; inprirhisPauloRom.7.

ip. quod ipfum tarnen minus mirari lubit$

tum de ipfe SalVatörhoher in diebus carnis & exinanitionis ab iisdem nori fuerit immu-Iiis. Pf. 22.2. Matth. 27.46; In tant* vetocontentionecon/ûlabirnur nosipfos

pta-riiithonibusdivinis, arque perpétua médita-,

(38)

& 34 9

tîoflôjuftisiÄ juxtaac mifericordi® divins, Pf.119.88.1p.Rom. 8.26.2-8. Intetque mille cafus ac mundi pcricula Diabolique

minaces vultus, intueamur clementitfimam -

-Domini faciem ; cogitemusque bcevitlima

eiïe hase moment*temporum, ubi retia lua

excendunt illaqueare nos cupientesj neque

corumuDam elle proportionem, ad requiem

j

ineffabilem futurge aterniratis. Atque ita juftificari ex tidepaccm habebimusapud

De-um& Dominum noiirum jEfum Chriftum conf:J. Dauhaw. Seft; 11, Pathol. Art;

Gerh,Harm;c.176.

s XXV..

Stadium hocrite decurluri, eriatnfi vi'

rium novaruma DeoconcelTartim ope gain deant : tarnenrefpeftu adaeternam requtem,

>Jä

admodumimperfe&am elTe hanc doârinam

oppido ccrtum eft; &quemadmodumnatu»

ra îpiafenfim fuiincrementa capitincogni«

tionererum: ita haec inaliquamperfe&ionis

fuximaginemvirtutedivina producitur.

Do-num equidem eft grati«, Jacob, r.

i7«quod

homini in imperfeûione naturae çonfticuto donatur perfe&um: verum tarnen perfecta* '

ijludhomo capere nequir, Qua oeealrone

formam Thcologiae in le perfe&am in

fub-jeßovero imperfeftam, Francilcus Juniuse. 1 *7, Thçol: çfle ftatuitî maximequod hilee

(39)

9

if 9

plus, illis minua Theologiae înefTe confpïei-atur; Sed & quia inuuri fubinde in

uno-quoque hanc kientiam «xperientia

luculen-ter teftetur, omnesque hanc varietatem fen>

tiant ac percipiant. Verum licet in

abftra-do iliam confiderari pofle more aliarum feientiarum non negemus; tarnen ex

défini-tione noftra liquido apparet Theologiam

Chrîftianam fubjedo inefife debere rationali, five per naturam five per graciam conceffa fuerit. De cetero feorfum effe

confideran-da opera narurae &grariae, idem rede mo-netj quorum mutationibuaad

comprehen-fionem hujus fapientiae perdueimür, Illam minui atquecorrumpi neceffeeft, antequam internus homo in quem agit gratiâ Dei, au*

geri poffit& renovari, i.Cor.4,v.i4. Etquo

magis deficit naturae infirmitas, eo magig

proficicgratis efficacia, quamSpiritus S.vu>

tute fua ineftabiliproduejt, omnibusque fua dona defiderantibusvarie communicat.conf;

i.Cor. i2. in Joh. 3. 8. Rom* 12. 3, 4*

nCor.7.7. 2.Cor*«©. 13. Eph.4.7.Hebr«

*. XXVI.

De Pfiopb.etis&Apoftolis,quibusTjieo-iogîa infpirationis Angularis beneficio

revé-iata eft, eciam non dubitamus, quinUlilon¬ gsampliori menlura fuerinj aftecuti; Sie

(40)

O rf 9

|#raen

eandem

perfeftiffime pbtinuiffe yi^

afferere audemus ; cum &

ipff

homineif

fuerint, iisdemque ac nos mfirmitatibus,ex

labe peccati obnoxü. Ac licet mens

eo-rum fupra modum

intelligendi noftrumfu-erit illuftrata : non tarnen infjnita

perle-öione adeo dilatata fuit,ut eidemnihil ad-difcendum amplius effet, vel nihil deelïe

J

Tideretur. Quo etiam fpeffore videcureoti-feßio Pauli de fe ipfo i. Cor. 13. 9. 12*

aliorumque fanöorum teßimonia. Nequç

alio conßlio idem Apoftolusjeftionem

lcri-pturae Tirnotheo fuo çommendavit, nifi ut

imperfe&ionqm naturae dspravatae longe

majorem oftenderet quam quae capere

pof-let perfe&ionem rerum Divinarumj eamq^

proinde dévora prçcç ac fèriis meditatio- j

liibus atliduo quaprendam effe

, ut tandeny

aliquando plenam ac optatam de infirmi«

'

rate noftra viftoriam reportare poffimus.

Cap.

11.

DeTra&andi

Metbodo,

s. i.

SIngulari

Ecclefiae,

bonitate

ut oracula

fua

Divina

DJEus

intégra

providit

SC

incorrupta ad nos

rransmitterenrur,cör-p-usque S. Thtologiae perfeftum

iii

S. H- .<

References

Related documents

Devotam vero mentem, quam Tibi debeo, quin hac occafione publice te flarer , vtx mihi temperare potui, iufape ergo, Nobiliffime D om in e, fronte fe- rena, munus

terquaro enim quod tam inter antiquos quam recenriores naturalium bcripto-. resmultade eonarrentur,

notatnr rot eiTe dies ab initio Aprilis ordine. direilomimeraados» qvotaelt litera

colliga« quam ubcrrimos; Ecclelia: autem Dci, cui te totum addi- xifti atquc, confecrafti,ridelem ac falutarem opcram quam diutilli-. me pr*ltare valcas, velie, qui unus omnia

poflit fuftinere» Cujus rei alia non eft caufaquam quod calor folis tunc tem¬.

proximo fubfeqvitur gradu: duplex ii, luminis privatio qvid aliud efle poreft qvam gemiriä umbra. ut reéte concludic Aguilonius

qvam vali¬ da ratione nitantur, qvam firmo ftent talo hi ipfi, qvi Pecuniis iltas detra- hnnt prterogativas, qvas non

intcrf.. venientem fenfum j fcd verum etiam» quo ad ejus fieri. poteft i demgnftrare. Aliud enirn ert: pofie, aliud debcrc vocem ira explicari» juxta illud beati Lutheri: