ct 1- i n a t- f\ *nr r-.i .1/.1 Uil
•Mij-
>D. D/j;
Thesis PhilosophigA
de 33
PERENNITATÉ
MENT1S
tum cönfenfd JmpliJf ColJeg.Pbilj,
in illuflri Äcademia Üpjalienß,
P R £ SID Ii U
..
Piro amvlisLimr
Mag»
Log. & Metaph. Profess. Reg;
6c Ordiu.
Public o bonorum Exämini modefté
JOHANNES JoAN.
,
Jemtius. 'l v_.
hi Audit, Guß, Majori die 15 fjfunii
Annl md c txxvi.
Horis änté rneridiém foiitis.
\ Literis Wzmmij^ißs
Aämoå. Rever.Vrtctarißimoq'y Domino,
Mag. ABRAHAM. BURMAN,
PoftoriinOffetbofyl & diftri&us adja*
centis Prapoßto longe meritiflimo,
Patrono multis nominibus ad cineres colendo.
TI. Reverendo atque Clariffimo Domino, Dil. JOHANNI NÄSSMAN,
Torsåkerenfium Paftort vigilantif- fimo, Nutricio utbenigniffimo, ita
plurimum colendo.
Spetfat<s fidei ér dignitatis Vir o,
Dn. PET RO WALLBERG,
.Gevalenfium Senatori aequiffimo,
fautort honorando.
Spedatijftmo & Trti-
Dn. PETRO
1 Mefcatm apud Gevalenles per- propen-
Ingcnii fm maJecunque jbecimeti,
ea , qua decet,
D. Vt
7 ; cnltor ob.
IQHr
Admod Rev. atq;Pr<£clarijJimo Domino i
Mag» PET RO EURENIO,
Paßori Öwikenfium meritiffimö,Di- ßri&usque adjacentis Vr&pofito di-
gnifllmo, Patrono quovishonore profequendo.
PI. Reverendo Clariffimo Vir®,
Dn. ERICO HUSS,
Bergenfium Paftori Jaudatiflimo
,Patruo & Ben ef a flor i sternura
venerando»
Spefiat# fidei & integritatis Vir o,
Dn. PETRÖ WAHLMAIST,
Tabellariorum per Norlandiam In-
j^^or/"adcuratilErno,nec nonGeva-
lenfiunri Senatori aequiflimo,
Fautori eolenda»
dentijjitno V tro,
STRÖ MB ECK,
induftrio, Benejafitori op tim o,
üflimö.
ob benevokntiam mihijapiuspr<gfiitam9
veneratione
Di
fcrvantifllmUI
VRAm
Miiltum Re ver. <£r Dofliflmo V TRO,
Dn. JOANNE DRAKE,
V. D. Mimftro in SSctg vigilantif- fimo* Parenti Optimo & lönge
cariflimo.
INiqvus Parens,//hane occafionem, teflandi cer te eflem, Indulgentiffimé
obfequium meum, järn facerem mißam.
Tantus enimfuii V ål er nu sY uus favör,
tantaque, qri£ in me finde a crepundiis,
collocafii beneficia, quanta mmquampof- ftm dignis pr läkare verbis. Quo ver-6 benevolentia Yuajnit major, magis
illam publice teftari, Tibi 'båsflum:
or um meorum primtt tas,licet ommjplen-
dortf orbatas.ojferre velwi. c,Acctpéigi-
£//r,Cärif!ime Pater, affeäu paterno $ verarri te fler amgr ati animi, Érindlcem
debiti objequii me i. DEüm pre c ab or aßidüe, ve tit, Te, Genitor Cafifltme^
diu vivum & fojpitem fervare, in omni- pnnoßrum, #/// Tuvfumus i jolaiium
im mågnum! I l
tARlSSlMl PARENTlS filius obféquentifömus
Johan ne? DrakS*
VIRO-JUVENJ,
Literarum & A/Lorum elegdntid Ornatisfimo,
Populari fuo & Amico honarandd,
Dn. Johanni Drake,
dé
Vet. ennitate Menth Hu¬
mana
Egregie differenti.
Sic qui multa adbtic ammi conflantia, Darios^ c onattbus Tu is ob(lite"
runt, durioris fortun<s infultus ein fla¬
tus , dtgnum virtute Tua &1 er udit to¬
ne Jpectmen luci exponis publica. cAr- gumentüm producis e Pneumatica pur i-
ore utdiJtmuM , jed idevn quoque calu -
mmis obnoxium eorum , qui in fuum exitium, ut corpot a rf c animas ex mate¬
ria & folerti mechanifmo , quo factlius deflrmntur, conftruflas ejjeperhibent■*
Tu wn>, amicitfme Drake,
tioriibus ex ipfd re petitis, fotidis <£p>
firhigentihus, uadflruBum , Animarn mßram, corporis folutam cowpagi *
perennem fupereffe, framti vet
poenae, prout eidem twita egit, parti- cipem futurum. Hinc Parenttbus gaur dium, Patronis ulterioris ffiem, Com-
militonibus exemplum preebes certifu
wum. Quod ad me adtinet, hane Tibi oper am , ut egregii in liter is pr ofe Bus teflem , fincere gratulor : eoque Tibi gratulor impenjius, quo magis amicitia noftree tenerior a pue- ris affedus id requirit. Tu autem made virtute eflo , , quo catpißi, ö/z/mo per fever a : preemium
Tibi labqriim, DEus O. M, er it addi •
tur us.
gratulabundus reliquic
H. Tideman,
************ * * *
******* ******
tn Nomine JEfo,
Ominem iiöft e£
fe rem fimplieem
ac homogeneam 9 fedcömpüfitatti ex
partibus ad.eo di-
verfe naturae, ut unius attributa alterius effentiamu
minime ingrediafttuf * foenté vide-
licet 5c corpore organico, omftibus
fanioribus eft in cönfeffo, tiie du«
fubftantia?, realiter licet diftitifta?, adeo aréfce in hömine funt unitae*
ut vinculum hoc priüs tion rum- patur, quam DEüs, qüi cönjunxitf etjam diÄblvat, Poft diflolutioneiii
Å
,,verö
verö ffrentem, abeunte corpor&j
in putredinem > manére fuperfti*
tern , curh fatis aperte docet paginä
facra, facile etjarri ex ratiönibuS
e lumine natur® petieis colligi poteft. Hinc faniores Philofophi ,
revelationis lumine licet deftituti,
rnentis perennltatefh non folurn_*
crediderunt, fed & mültis hane currl
voluptate do&rinarti inftillaverünt,
Non quidem negari poteft, fuiffe-j etjam aliquos * qui eandem vel in dubium vocarunt, vellaltem dobie de ea locuti (ufttj fed non mirum eft, eos, qui fe totos dedefiiitcoC- poribus , non plus äliquid vidifJe_^
ir.ente quam corpore a) j didice-'
runt enim de rebus judicare, noxi
ex earum natura, fed prout fenfuS adficiufit, attention rerum fpiri-
tualium confideratione negle&a-j, Quicquid (it, nemini haec do&rina poterit effe ignota, qui rite conft- derat & mentis noftr® naturamL.*
& Cre-
a) Philof "Burgund, petg* 457«
; o )K§t-
e
j:
&Creatoris fapientiam, juftitiam
ac bonitatem, quas ihter, & nien- tis perennitatem, tantus eft nexus, üt fublata hac, non poffint nori_*
i\\x tolli, vei faltem maxime ob- fcurari. Sed hoc ipfum eft, deLå
quo jam agetnoftra thefis; illauLj.
igitur, orhiflis prolixioribusärnba- gibus, jarti aggredi placet. Ne.*
vero quernquam fugiat ratio tjtu- li, quem prae fe fert noftra DifTer-
tatio, hane brevem pr^mittemus expoiltionem vocum. Perenmfas
pröprie^ ac vi compofitionis, no-
£at durationem per annutm Eodem inodö, quemadmodum piacét Au- guftinöj dicltur Jokmié, quod fölet
in anno celebrari. Ufurpatur alias perenmiäs, pro duratione ih lon-
gum cerhpus.; fic dicitur apud Ci-;
ceronern, perennitas jontium. Sen-
fu vero philoföphico eß, qua aii-
^uid dufat* ac pefrhariét iii fuoéf-
fe, ihteftmnabilitef. Solei: alias,
referente Donato, haut raro per-
A 2 mutari
/
■# ) Ö (
mutati cum imtnortaliiate, ImmM*
bilitaté atque &Vitefwtate b). Ét hseC jam eft acceptio noftra. Per bumU-
nam wentem intelligimus partem ho-
minis nobiliorem, fubftantiam im- macerialem * vicogltandi, velfl ma-
• vis, intelligendi ac volendi inftrü-
&am. Éxpofitls flc terminis, noS ad ipfam aecingimus Thefin, Tu-
Um 8. L. obteftantesfavofem, ve-
lis hanc qualemcunque noftraßl*
Operam sequi confulere & boni*
TtiESlS.
Mens humana , quta eß fubßantiä fßiritualis, nullum in fe habet pr'tn- eipium defwendi, ideoque vi fu<e ef- fenti& j fine fine permanere poteß. Ut
Vera credimus, DEum per potentiam juam abfotutam polte; tta firmtterfitmui
perfyaßf, DEum propter fuam fapienti»
am sjußitiarnproVidentiam ac bonitatemf
Jiolle eam ad nibilum redigere.
b) Pßckclog. cap, %*
J o ( f
Nihil fere eft, ex quo magis colligi poteft mentis humanas 4m Q&a&tiz, quam ex ejus fimplicitatS
& efFentia fpirituali: quicquid e-
nim phyfice corrumpitur, illud it*
mutatur, ut aut in partes fuas re-
(olvatur, aut alias debita connexio
partium turbetur. Supponititaque
deftruéiio femper partes , & hae
materiam 5 hane vero a mente efe fe maxime remotam, ex illiusfun- élionibus qvam firmiflime poteft demonftrari. Operationes anima?
in genere fe exferunfc, cognofcen- do & volendo; unde etjam emer«
git gemina facultas, intelle&us ni-
fhirum & voluntas. Ambas hx fa#
eultates ejus immaterialitatem fatis firmiter evincunt. lntelle&us non
fenfibilia tantum, 3c de ils, qua^
fub imagine autfiguraipfi repras«"
fentantur, cogirat, fed&ea,qu#
a fenfibus longiflime funt remota*
fyiasque nulla imagine ac fpecio
A 3 feyvm
*5 4W ) * t W*\.
repra?fentari poflunt, percipit.Ejus-?
anodi func noftra? perceptiones dö t)Eo, angelis, vircptibus, vitiis, fapienfia, juftitia &c. qua? öm nia s iiltra materia fortem lange elevaras
per feqfus repra?fentari nunquarp
pofTunt; fed fola mente , median-
tihus propriis ideisarqj di&atis co-
gnofcuntur.HincVitringa:A^#//<?wsl
anquit, magis adparet mentem ej]ejpi~
ritum, quam quando o.ccupata ell cögi-
tando de Spiritu perfeflißimo,, ér de fuo erga tÜum officio ; quando tllius ad
DEiim ferimtur defidgria; quando m illius communtone gaudet, Utatut &■
acquiefcit. H<ec ubi mens agit, tum dem um ßgmßcat vere, fe mentemeffie, fuamque a corpore effie dtffinäam natu%
ram c). D e i n d e p r i n c i p i or u m no -
tis connatorum no ti ti a , cpn-
'^lufiones theoretica? £c pra&icae5
Infinita feries dern.onßratiQnums abftra&io, afErmatio, negatio, Ha¬
rum denique operation um con- fcientia & cogitationiim in fe ipfas^
reflex
e) fap. 4. pag. 155.
4^ ) o ( m* 7
reflexio , non funt a&us corporei,
fed oriri illos ex principio imma-
reriali eft manifeftiflimum. Sed di- eis: mens, in rnultis , utitur or»
ganis corporeis, ideoque videtur»
& ipfa efife corporea. Verum re-
fpondemus: negari quidem noni poteft, mentem uti organis cor¬
poreis, tanquam inftrumentis, ad percipiendas res externas 5ccorpo-
reas; non tarnen indefequitur, eani ipfam efle corpoream.Senfuum mu-
nus eft, admittere formas determi*
natas, fenfibiles atque materiales*
mens vero de iis, quae per fenfus percipit, judicat, eorum eflentias
& qualitates penetrat acrimatur*
deque iis plurimas longeque diver-.
fas aliquando ideas elicit 5c for¬
mat. Sic auditus audit rem fono-' ram, guftus fapit rem fapidam,
vifus videt res obje&as corporeas % intelle&us vero de fono 5c fapore judicat, 5c in abftra&o confiderat, quid fit fapor, quid fonus , qua?
A 4 denique
denique quales fint res per vit
funa percepta?, quid ad earum eO
fentiam pertineat, quid ex ea pra«
ftuat necefiario, quid deniqueinfit contingenter. Qui a<ftus certe nun- quam poftunt peragi organis cor*
poreis; neque tribui pofTuntcor^
pori five materia?? quippe qua? ni¬
hil aliud quam fibi fimile feu ma- teriale producta Sit igitur aliud aliquid, nempe fubßantia qua?dam Ipiritualis, cui haec vis competat,
©mnino neceßum eft: qualis eninr
<eß cujusque rei operatio propriat
falis etjam eft ejus natura? nam
operari iequitur efie, & nullus ef-
le&us praeftantior eft (ua caufla-j.
princlpali. Voluntatem quodatti«
net, non minus ex illa patet fpiri-
tualitas mentis. Eminentiores Ion«
ge funt ejus operationes, quarnu
materia? immerfi appetitus fenfitivL-
Amat corpora non foium, Ted &
ea, qua? <nihil in ie habent corpo«
rei, ideoque perfenfus appetinon
poflunts
■4*5 ) o ( Ht* 9
paffunt; amamusDEumi virtutes
& fcientias> amamus benevolenti-
am hominum, eorumque juftitiam
& fidem» Si igitur voluntasap-
petit res fprrituales, & ab omni
materia remotas, utique neceileeft,
ut fit quoque fpiritualis ipfa. Im*
primis fpiritualitatem arguit ejus
libertas; fcilicet poteft ipfa ad al-
terutram fe determinare parten*
oppofitarum. Poteft agere velnon
agere , propofirisque pluribus oh-
unum eligere 5c alterum re-i
ipuere, Ha?c libertas audit contra -
r i etat %, illa cmitradiclwtw. Men-
tem vero noftram hac gaudere ii- bertate, ipfi nobis intime confcii
fumus. Non poteft igitur non inde fequi, eam efib fpiritum; nam omnes fubftantias materiales videmus ad
unum agendi modum efle deter-
minatas, Qmnes cetera? animan-4«
tes, dicit Cl. du Hamel, qme ter-4«
rense & mortales funt, impetufe-4«
tunturj nec funt fui juris, led ab4«
As obje&is
to ) o C
«obje&is rapiuntur, omniaque act
"corpora referunt. Qu® funtejus«
^dem generis, eodem plane modo
?c& uiio tenore operantur, Nam
"has videmus fimili modo moliri
"cubilia , & nidos texere , & edu*
"care fcetus, Scexcludere, Sedho-
"moomnia exnutu voluntatis agit, tfinfinitas prope artes exeogitat, ''ipfe fecorrigit, a&iones fuas exa-
^minat, & in fe varie refle&itur d),
Nemini igitur hasc vere perpen- denti dubium efTe poteft, quin in homine quiddam fit omni feniu pra^- ftantius, omnique corpore lublimi^
us , nempe fpiritus, cui hasa&io^
nes fuam debeant originem. Hifce denique accedit vquod mens noftra
habeat has aéfciones fpirituales qua- dammodo communnes cum DEo
ipfoi fi igitur provenirent ex ma¬
teria , eftet etjam DEus ipfe mate¬
riatus, quod idem eft, ac fi quis
impie adfereret, nulium efie DE-
um,
d) de mente humana Ith, 4fa/f* 6»
4M ) ° ( Wr i *
um. Egregie de hoc loquitur Doéh
Fechtius; fi, inquit, animae opera*
tiones fpirituales ex mero corpore'-
materiato , ejusque variismotibus"
provenire pqfluhe, ut adeo fpiritusc$
omnes,figmentum fint ingenii otb*6
oii,ceu Cudworchus loquitur; quidu impedit, quo minus & conferva-'*
tio rerum omnium, & guberna-"
tio hujus univerfi, ex ejusdem"
materias virtute & motu proveni-t£
at, adeoque DEus nihil aliud fit,«
qvam vel mundus Ipfe, vel planet
nullus fit DEus ^)? Sed hasc forfan
fufficiant,addernonftrandurn, men- tem efife (piritualem. Jam inqui-
rendum eft, quomodo hin c probat
ri queat,eam naturaliter nonpofle deftrui ac corrumpi. Mens,uti jam evicimus, eft Ens fimplex , &Phyv
iicas compofitsonis expers. Si igi-
tur non eft compofita ex partibus,
neque quidquam in fe habet difpar
fui ; utiqqe etjam erit expers divi-
fionis. Si hoc iiulla ratio capere-a
poteft^
0 lett* theol in fyll, dify* 9, §. j.
ia ) o ( -
poceft , quo pa&o deftrui queat,
vel mori: quicquid enim mortem feu interitum vocamus, hoc inre*
folutione feu feparatione partiurru
eonfiftit. In animi cognitione , di-
"eit Cicero, dubitare non poffumuss
«'nifi plane in phyficis plumbei fi¬
lmus, quin nihil fit animis admis
, nihil concretum , nihil co-
"pulatum, nihil coagmentatum,
«fnibil duplex; quod cum jta fit,
beerte nec fecerni , nee dividi, nee
<*difcerpi, nec di'ftrahi poteft; nec
«finterireigitur* eft enim interitus
"quafi difeeflus & (eqretio, ac di-
"reptus earum partium, quae ante
^interitum jun&ione aliqua tene.*.
bantur /), Hoc modo deftrui cor*
pora hominum ac brutorum intel- ligimus & experimur fatis ; fpiri*
tus vero, a materia non ta&us*
quomodo in eam , ftve in aliquas
partes refolvi poflit, ratio aflFequi
non valet. Hine tale jam liceat forma-
f) in Tufc< quäß, Ith. i.
m
rormare argumentum; quödcuir$
hon conflarum eft ex materia jCOr-
fruptionis fubjeéio, ideoque iiullurn
habet in fe principium internum.#
definendi , id ipfum naturaliter
non pöteft deftfui vel mori. Mens
humana* Ergo. Pofro,ut mensnoii corfumpi poteft per priticiplufll.*
internum , fta nec defirui poteft
per principium aliquod externum*
nullius eliim eXterni agefltis finiti
tanta eft vis, ut fubftantiam Jpifi- ritualem in tiihilum tedigere vaie-
at. Hocvelindepatet, quöd men- ti nulla injici poifint vincula. Ni¬
hil impedire valet, quo mitiushoe
cogitet vel illud; multo minus ul-
ium agens externüm quidquaiti**
conferre valet ad ejus interitunt
vel mortem. Reftat igitur, utföll DEo hasc vis compefat$ £que enim
lacile ei eftet, refpe&u potentite fuse abfolutas, mefitem annihilöre, ac fuie ei facile , totum hoc univer-
fum producera ex nihilo, Verurti
erf itä
H ) O (
enirli vero, DEum non velie meii- tem artnihilare, fatis fuperque, ut fpero j ex fequentibus patebit.
Quia i. illudrepugnaret Ejus fi- pientix. DEum , prdpter fummarii
luam fapientiam * nihil fecifTe fru- itra, fed omnia ad certum finerru.
aptafte, necefle eft faterl Si hoe
verum eft, utique nulla ratio fva-
dere poteft, ut credamus, illum-»
facere velie, ut illa res intereat $
qua? alioquin fua natura ab interi-
tu eft libefa; fruftfa certe tune
ejusmodi naturam illi eontuliflet,
Ileäeigiturconcludituf j velie DE*
um mentem humanam perpetuci
luperftitem, quia creävit eamfpi- riiualem* ut ab elfe ad non effe na¬
turaliter tranfire non poftit. Porrq 11 DEus non vellet mentem poft
folutionem a corpore fuperftitem *
quare ei foli ex omnibus animan- tibus injunxit reiigionem ? Quare
folus homo eum cognofcit, amatj
۩lit ae veneratur.? Quare tantas
ei
) Ö ( S-tt» fef éi dedit prarfogafcivas pf^animan-
tibus brutis? Annon hase omnia_*
fruftra? Certe fi comparatiönem^
änirtia? noftrse faeultatutn inftitui-
mus curn brutorum facultatibus*
iacile apparebit, DÉum ejusmodi
habis deailTe facultates, quae iatis
aperte demonftrant, velie eum a- nimarn noftram poft mortem cor- oris fuperefte? quod tarnen cie_»
rutis afilrmari non poteft» Bru*
torum folertia ac impetus & co- natüs omnls ultra res fenfuales, quafc ad illorum corpus ac genus con-
fervandum pertinent, iefe non ex-
tendit; homini vero prasterea cu*
tve cordique eft etjam cultura^
mentiSj atque ejus cognitio in rcä quoque intelle&uales penetratJBinc fequitur, quod folus horn o omni-
um animantium DEum eognofce*
te poffit 5 quam facultatem cum
DEus illidediti fignificavit,- le vel¬
ie * ut höino ipfum contempleturd
Cum jamnullaratione dubitari pof-
l6 -f$S ) o (
fit, quin mens, Ctim a cörpör&
Vincuiis fuetit iibera, multis nu- tneris habitufa fitnotitiarn de DEo perFe&iorem, quam cutti huic cofc- pori eft iilclufa; fequitut cet-te, X/Enrn j qui ei dedit facultatetn fö
accufatius cognofcendij Velie ec-
jam> ut poft möftem eum ita co- gnofcat. Argumentatio a hoftris
facultatibus ad voluntatem Divi-
ftam eft certa: nam Divina:Fapien-
tia? cohveiiietis eft* quodlibet cre-
aturti ad certum aliquem aptafte
finem. Quod di&imuS de cögniti*
one, quam fölus homo exotunibuS
animandbus habet de ÜEo . idem
dici pöteft de hominis defiderio 8c appetitu, quippe qui etjarn fupra
mortalia afturgie. Non folum mens hoftra res akternas cognofcit, fed etjam eas adpetit, nec nifi in illis
folis adquiefcere pöteft. Nullum
fnter res terrenas tantum eft bo-
'.um> quod tandem adeptialiquan-
do noU faftidiamuS) vel fi quid-
quanl
*$&% ) ö C
Quam occurrac, quod perpötuono- llro amore dignum judicemus,lem*
per tarnen aliquid amplius anhela*
thus. Solum bonum infinitumeft, qnod nofrrum defiderium ita poteft
fatiare , ut omnino adquiefcamus.
Fecifti nos Domine, inquit Au-cc guftinus, ad Te, & inquietum eft*
cor noftrum, donec reqoiefcatin"
Teg\ Nee dubium eil, quinui
omnes hominestale defiderium in¬
trä fe experiantur, vel faitem ex*
periri poffint. Hinc plurimierjam
ex fapientibus gentilium fuamcoF
locarune felicitatem, non in cadu*
eis rebus ac üerrenis , fed in iis, quae illis acciderent poft folütio-
nem anim^ a corpore. Acque h&C jueunda cogitatio aliquam illis in
advertis confolationem actulit. Hac
fpe fefe erigebat Cicero in qui-
buslibet fuis calamicatibus, impri«
tnis vero in mo&rore ex ohicu^-
B li|
g) in ConfeJ]\ fuis.
18 ) o (
Me h). Sic quoque Catonem induciC loquentem ac fi vehementi fla«
graret defideri.o migrandi ad fuos amicos&.cognatos, quos crede-
bat gaudio frui perpetuo & fum- mo/). Imo tantum apud quosdam
valuit hoc defiderium , ut manus
fibi inferrenc, quo citius illud fati-
arenc, Id commemorat Augufti-
nus de Theombroro, qui, le&o
Platonis dialogo, in quodeimmor-
talitate anim^e difputatur, ftudio
immortaliratis illico confequenda?,
ex alto fe dedit praecipitem k).
Philippus Mornaeus refert de Indi-
anis, eos fe combuflifie, antequam fenio efTent confe&i: dicit etjam ,
eundem morem apud quosdam in
Africa invaluiffe /). Plura exem-
pla his affinia videri poflunt apud
Laxantium Firmianum m). Hinc jam h) inconfol. fuper fil, mort. i) Cat.
Ma], de feneä. cap, 2 2. k) de Civ. DEi
cap. 22. /) in Hb. de verit. Rel.Chrifl*
cap, 14. m) iib, 2, In flit.
-m ) 19
jam firmiter colligirt us, voluiffe^
DEum , ut men^ nofira , poft ejus
e corpore excefium, fit fuperftes;
qnia illam talem creavit, ut bonum
infinitum una cum vife perennita-
te adpetat: quid enim magis repu-
gnat ejus fapientice , quam tale de-
fiderium menti indidifte, & tarnen
eam ad defiderata non deftinafTe?
2, Repugnat mentis annihilatio
DEi Providentia atque jufliti<e. Si
DEus mentem annihilaret, feque-
retur, nullam dari ejus providen-
tiam ; hanc vero dari cum nulius,
nifi in DEum maxime impius, dit-
fiteri aufit, certiflime etjäm eric_,
anima noftraperennis. Ratio con- fequentias eft manifefta. Quis enim
non videt, pugnare hoc cum fa-
pientiflimiac juftifiimi re&oris dif- pofitione, fi non redderentur bene
merentibus prasmia, fi fcelerati &
malitiofi non debitis afficerentuüj pcenis, Atqui in hac vita honefti
& boni fiepe per omnem fuam aeta-
B 2 tero
( o Wr
tem miferi funt, rebusque utun-
tur adverfis; improbi vero magis
vivunt profpere, plerumque abun- dant bonis rerrenis, fuperbe im- perant & tyrannice dommantur in«
nocentibus, iea ut hi faspiflime eo-
rum licentjs cogantur fuccumbe*
re. Quis autem credat optimam generis humani partem admeras
clades dt aerumnas 5c vexatianes &
contumeiias & aflii&iones 5c cruci*
atns toleratidos , eflfe conditam ?
"Saepe ego, inquit Philippus Me-
"lanchton, intuens magnas cala-
"mitates piorum hominum, haq
*<cogitatione erigor, nequaquamu
^'confentaneum efle, tantum eosad
«miferias condifas efle #). Certe fi nulla alia fupereflet vita, ubi hasc
>ina?qualitas toileretur, nimiumlu-
crarentur impii fua pravitate; lon-
ge pra?flantior & optabilior effet^
conditio lceleratorum, quam pio¬
rum; res humanas non modera- retur
n) in lib, de Amma.
4« ) o C I®*- ill
retur providum Numen,(ed omniä
evenirent fernere & cafu; reéHus
& fapientius longe inftitutas efTent
ab hominibus locietates civiles, quam magna iliahominum focietas
aDEo; nedicam, quodnullafocie¬
tas tunc poflet coniiftere» Religio
enim corrueret, virtusexfularetÖc janua aperiretur maliciae & impro-
bicati: nam ducerecquilibetfatius,4C
iuis indulgere cupiditatibus,quam<c
fefe adftringere feverioribuslegi-<c
bus honeftatis; atque adeo iftud"
vitas genus fequimallet, quo for K
tunatifltmos quosque, aut certe"
plerosque eorum, eventu fatis'r
profpero uti cernat o). Verum e-
nim vero, uti nobis indicat lumen
natura?, DEum mundum & uni-
verfum genus humanum creafle*»,
ita ex eodem lumine fatis conftat,
eum lllud fua Providentia regere.
Quod fi verum eft, utique etjam
cuique rependet juxta fua meri*
B 3 ta:
o) Don, Pfychol, cap. 3, 12.
it ) o ( gnut¬
ta. DeEceret alias ejus Providentia
iiiimultis pariter ac juftitia , quod
vei eogitare impium eft. Praecla«
re , pro captu pagani hominis, de
hoc difputat Cicero. Licet enirn
vera präemi-aignora verit,tarnen erat
perfvafiflimus, aliqua efle futura.
Omnibus, inquk, qui patriam con- Hervarint, adjuverint, auxerint,
"certus eft in ccelo ac definifus lo-
^cus , ubi beati asvo fempiterno
"fruantur^?). Et alibi: cum in Di-
"is^quiras prsecipue vigeat, eaqj
*'in eorum gubernatione appareat
"maxime* fieri non poteft , quin
"nequitiam fceleraque averfentur,
"quique ea in vita exercuerunt,
"eosa fe ipfis longillime fejungant q). Certiffimum de hac vircutum
& vitiorum compenfatione tefti-
monium probet ipla con(cientia_»
hominum. Boni & jufti, nullius fceleris ßbi confcii, a?quiori& cran-
quilliori p) Sömn, Scip. cap. 3. q) Conf,
taS 3%.
•m ) o (%&.
^
quilliori animo diem obeunt lupre-
mum; fcelerati vero6c impii, qui
fe multis polluerunt vitiis, inter
magnos angores finem vit# (u®
exfpeöant, inter maximos veroe-
um excipiunt. Contingit hoc non folum illis , qgibus conftat e pagi-
na facra , eos non inultam latu-
roseffe malitiam; fedetjam iis,qui
a revelationelongefunt alieni.Hinc
dicit Seneca: Cum de animarunt-.
#ternitate differimus, non leve4'
momentum apud nos habet con-"
fenfus hominum, aut timentium"
inferos aut colentium. Hic abdi-
tus metus 6c verbera conlcienti#
nihil aliud iunt, quam futurorum fuppliciorum praefagia; fcilicet fen-
tit impius, natura duce, adefleju-
dicem, qui poft obitum in anima iuperftire delidfa ulcifcetur. Nulla"
prorfus aliacauffa, dicitceleberr."
Buddeus, qu#cunque etjam ex-"
cogitetur, adferri poterit, ex qua"
metus hicce > quem tot homines"
A 4 non
i4 ) o i
"non in una aliqua gente, fed ubi-
"que terrarum in omnibus feculis
"in fe deprehendunt, deri vari que-
at r). Si forte quis regereret, iftum
metum originem fnam debere com-
mentis poétarum , de Tantali fiti, de lxionis rota &c. refpondemus
cum modo laudato Buddeo, iftas cauflas, ut particulares, non fuffi-
cere, äd producendum effe&um
iuo modo univerfalem & commu- nem. Nulla igitur ratione diei
poteft, örtum efle hunc metum ex
ejusmodi commentis poétarum, quin potius dicatur, fuifte illum in caufta, quare Poet« ita (untfabu-
lati. Nec dici poteft, mortem Sc ejus acerbitatem, five uliam aliam pccnam temporalem impiis hunc
horrorem incutere: tunc enim non
folum impii fed etjam probi, qui-
bus asque contingit mori, iftocru-
ciarentur. Hoc verocum fierinon yidemus, firmiter evincitur, efte aliquid
K in The]. theol, de atheif &(aperfi.
cap* 7.
} o ( i;
aliquid poft mortem, quodeumin-
cutiat. Scilicet conftat illis ex in-
nato quodatn teftimonio, prave a- dorum pcenaspoft hane viram ef-
fe exfpe&andas. Tales homines,^
inquit Cicero, non mors, fed ad-"
miflorum fcelerum confcientia ve-"
xat, haberque (ollicitos s). Ex hifce
omnibus jam evidenter conftat,poft
hane vitam futuram efle aliquarn
virtutum & vitiorum compenfatio-
nem, qua? cerre heri non pofTet, fi
DEus mentes humanas annihilaret,
& poft mortem qon velletfuperfti*
tes*
5. Reftat jam, utinquiramus pau-
cis,quantum h^c annihilatiorepu-
gnet DEi bcmitali. Bonitas DEi eft,
qua is pernaturam ferturad faven-
dum 5c benefaciendum creaturis.
Dicitur alias amor, benevolentia, dementia vel rnifericordia. Sed
-
qu£ & quanta DEi dementiapojjit,
qua bonitas dieißfolum hane ipfe dedijjet
A 5 nobis
s) ConfoL 320*
K5 -m) o c
jiobis tam exiguam, tam incerto limite
vit am,
cujus dimidium dormitur: cetera cur is tnnumeris, variisque laboribus atquepe-
riclis
exagitata, fugit rapidis velocius undis t).
Eftet profeäo homo omnium ani- mantium miferrimus, fi idem ei atque lllis decretus eftet a DEg finis.
Nullum eft aliud animans , qurdin
tot tantisque verfatur malis. Mar- cefcunt inter lacrimas non pauci ; vix lingua fufficitrecenfendis eorum
miferiis; fcilicet patiuntur dolores
ac morbos corporis, patiuntur et- jam maximas aegritudines animi.
Eft hic quidem, de quo homo pol-
fit 6c debeat fibi pras brutis gratu- lari; fed quantum nobis prodeft,
^quserit non fine caufta du Hamel,
ufi ipfe una cum corpore exftin-
"guitur? Ille profe<fto nos mileri»
"ores efficit, anxietatem animi, la-
"borem, odia, bella procreat//). Si igitur t) Valing. in Zodiaco\vit<ep.m, 262.
u) lib. 4. de Mentebum. cap, 5.
) o ( Ij&r 17
igitur hominum vita, qu^moleftiis
eft referra, non extra tumulum_.
fete extenderec, poftet aliquis Divi-
nam requirere benignitatem. Sed
abfit, & longiflime a nobis abiit
omnis ea cogitatio, qu« Divin« bo-
nitatfs laudibus qufcquam derogat.
Fecit nos DEustales, utnonpecu- dum inftar fimus, Ted ut eum cola-
rnus, timeamus ac ameraus ; non
patieturigitur ejus bonitas nos,ve-
luti has, perire. Fecit noftram meu¬
tern talem v ut fupra mortaliaaffur-
gat, flagretque defiderio infiniti
boni; non patietur igitur eam fuo fine, fuaque perfe&ione fraudari.
Fecit nos denique tales, ut pofli-
mus eum perpetuo laudare & cele¬
brare; non patieturigitur nos in
totum perire, qui ejus fapientiam, juftitiam ac bonitatem fine fine in
omne aevum poterimus col-
laudare.
S, D. G.
* * # * * *
* # *
£il
$etT Respondenten.
^|3d(en/ttienn'(! idiié bdfta fmt)cfe/
93nbi*an mdrb i allaé njcfe / 0f?aparntf bilD uti |tg bat/
Od) fin langt» meb enrigbeten SMtcu / tbcifoc' bobltgljcten
2U&rlfl bctuieé lif fbrtdt.
^2Bftferf toett/ fotftdnbefé gtoba/
fraget arbet / flit ocb tnoba/
«HMfad af nun fidra sSrot/
Xå Ijan 0tdlctté liué afmälar/
©otn af eaugbeten prdlat/
Od) gier dt tl)c latbaé chon
33nbet jcrbené S3erg cd) krattat
^Mdga Örafdt bpta flattat/
®ulD od) ©ftfroer glömma net:
9Tten n>dt Drake bdr I Torben/
©rdfeft et) fltt gud i jorben SUfr/ l;a&t(;et dt allom ger.
V ¥ \ v $0
$ ' 3Ä ' $ ' !
£t) f?tt facta ^aqtar flromr SHofcan od) £l)'eö avbet ionn/
Sftojeté Évantidv flev od) ffeo/
@fu omWnfl batrö bufmub bmna&
Jag t ofrige ffööfe ftrnicé föv bottom troget bcv*
A. WERNER Adamjjon,
Pr<eftantilJtmo DominoRespondenti»
Da JOHANNI DRAKE,
Moderatori ftudioruin meorum fi, deliflimo«
Slngulark nffime Pneceptor, Tua humanitas* Gf Ca-
feßa, quam quotidie infiudia mea
confers, , wg# certe^ ut T c,
jam jam difputaturum, quahcunt
que profequar gratulations Vet
'
