• No results found

Observationes de fortitudine animi; quas, venia ampliss. fac. phil. Ups. præside mag. Daniel. Boëthio ... pro gradu publico examini submittit Johannes Fernell, Vestmannus. In audit. Gust. maj. d. VII. Junii MDCCLXXXVIII

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2021

Share "Observationes de fortitudine animi; quas, venia ampliss. fac. phil. Ups. præside mag. Daniel. Boëthio ... pro gradu publico examini submittit Johannes Fernell, Vestmannus. In audit. Gust. maj. d. VII. Junii MDCCLXXXVIII"

Copied!
12
0
0

Loading.... (view fulltext now)

Full text

(1)

D. D.

OBSERVATIONES

DE

FORT1TUDINE

ANIMI;

QUAS,

VENIA AMPLJSS. FAC. PHIL. VPS.

FR^SIDE

AU.

DANIEL

BOET

ΕΤΗ. ET POLIT. PROF REG. ET ORD.

PRO GRADÜ

PUBLICO EXAMINI 5UBMITTIT

JOHANNES

FERNELL,

VESTMANNUS.

IN AUDIT. GUST. MAJ. D. VII. JUNII MDCCLXXXVIII.

(2)
(3)

OBSERVATIONES

DE

FORTITUDINE ANIML

5. i.

nter proprietates,

qux requiruntur ad conceptum

generalem perfeftionis, cui humanae

adpropin-quare posiunt vires, formandum, non minimi effc

ponderis fortitudo illa, qua & patienter duram

ne-cesiltatis legem ferre & tenaci propofito ad reffcam,

quo tendere debemus, vires dirigere valemus me¬

ta m. Eft ceteris, quae hominem ornant, virtutibus

fuum fåne pretium, amorem

benevolentiamque

merentur; fed verum nitorem conftantemque

ve-nerationem dehderarent, nifi hoc munitae fuisfent

prae-iidio. Animus conicientia virium fortis, quem,

Si fratius illabatur orbis,

Impavidum ferient ruina,

fupra humanam adfcendisfe videtur fortem &

amore cum admiratione conjuntto hominum

perftringit

animos. Sedverentur forfan nonnulli, fi admagnumhoc

perfe&ionis exemplar, quod mente eftingere

(4)

4 Objervationes

mus, hominum vitam exigere velimus, ne magniih

cenimis dehumana indolefentiamus, majoresque illi

tri-buamus vires, quam quibus pneditus umquam erit. In icena enim humanarum rerum quis interfuic, qui non

u-bique imbecillitatis&abiolutifere rerumextranearumin

mentes hominum imperii documenta viderit, & qui

non pro uno, eoque forfan dubio, fortis animi

indi-cio innumerabilia fere obfervaverit impotentiie

huma-nx veftigia? Non quidem negamus, raram omnino

esie veram iibique conftantem animi fortitudinem.

Heroica & quse ad utramque fortem optime prepa¬

rats videntur pe&ora

, fuos haud raro patiuntur må¬

nes & maxima mortalium pars vacillanti inter ipem

metumque animo flu&uans nec fe rebus, nec res

iibi patienti & debita virtute fubjicere valet. Hsec

vero non impedire putamus, quominns quisque

fa-teatur, eam inesie humanis mentibus vim, ut, fi

de-bitus accesferit ufus & ea, quas par eft,

exercita-tio, anknum roboris confcientia munire queat, qua & fibi ipii Sz aliis melius confulere valeanr, nec he-ri posfe putamus,, quin quisque, ignaviae quamvis & otio quam maxime deditus fuerit, hane iibi for¬

titudinem preoptet, & quin hercica facinora

for-tique animo patrata iufpiciat& tacita (altem veneratione

profequatur. Et ii ex humana vita omnem proicriptam

iufpicaremur mentis fe ipfam dirigentis

exipeäatio-nem , quis fecuritatem, fidem, publiczeque feljcitatis

curam inter homines iibi polliceri iuftineret? Hisce

permoti brevi commentatione obfervationibus qui¬

(5)

bus-De Fortitudine Animu ί

busdam animi fortitudinem ita illufirare conftituimus,

ut adpareat, quibus fundamentis innitatur & quibus

adminiculis adjuta ad debitum, quantum ferre que~

at humana fors, excrefcat robur.

§. IL

Idea roboris generatim a virium rebus

addita-rum fufficientia ad effe&us propofitos producendos

haufta ad hominum vires adplicata fortitudinis nomi¬

ne defignari folet, & in copia virium ad felicitatem

humana: indoli conforrnem adquirendam

.fufficienti-um confiflit. Ad fortitudinem itaque requirunturr.

primo fcopus,. qui fine viribus adtingi non potefty

& fecundo vires illi non inferiores, & quo

majori-bus ad illum adtingendum opus fuerit viribus

, eo

e-tiam major eil fortitudo. Suam iibi proponunt

fe¬

licitatem homines, quam a rerum in fe effeflu ex-fpe&ant 8z easdem ad ufus iuos convertendo quasrunt.. Patiendo ad agendum impelluntur, & ad

utrumque

viribus exercitatione & ufu crefcentibus feie inßrtr-£tos fentiunt. Hinc fortitudinem humanam in

pasii-vam & a&ivam dispefcere posfumus* ita

tarnen, ut

utraque ad verum hominis robur conftituendum

con-currat, Quae infimo

perfefh'onis

humane gradui vi·

ciniores obfervatae fuerunt gentes, aliam vix fortitu¬

dinis prseftantiam cognofcere videntur, quam quae

patiendo fe prodit: in eo enim praecipue fe

exer-cent, ut acerrimos corporis dolores patienter

ferre

valeant. Quo arftioribus, vel ignorantia vel rerum humanarum injufta

dispoiitione

, aöiva hominum

(6)

te-6 Objervationes

teftas circumicribitur cancellis, eo etiam magis

ve-rendum esfe piltarnas, ne pasfivae iolummodo vires

praeftantiam

laudernque

omnem

ad

fe trahant, &

qux

fapienti

confilio ad

ea

ferenda

, quas

humana

in-duftria nullo modo miitari posfant, concesfa

homini-bus fuit fortitudo, in fervilem ftuporem & ab hu¬

mana dignitate degenerem patientiam commutetur.

Qai paulio

adcuratius

humanam

indolem

rimati

fue-runt, facile nobiscum fatencur , ad agendum

pneci-pue natos

fa£fcosque esfe homines,

& hand

exiguam

felicitatis eorum parcem in ipfa atlione poiitam es¬

fe; prascipuum

itaqueforticudinis

humanas

decas

ponen-dum esfe arbitramur in tenacitate propofiti nollas,

quae inträ humanas potentias

fphasram poiicas

funt,

res negligentis & viriuni confianti

&

fatigari

nefcio

ad icopum fapienter praefxum

adtingendum

uiu;

quique, ii invincibili

facorum lege retineatur, ad

de-fideria cohibenda animumque contra adverfos förto¬

nas caiiis roborandum convertitur.

III.

Ut vero jam ab hac fortitudinis

defcriptione

ad

illius fundamenta & adminicula indicanda pedem

pro-moveamus, monendum esfe exiftimamus , animuin

humanuni indigentiarum confcientia infirmum

viri-um confcientia roborari; adeo ut, qui defideria cum viribus exasquare minus didicerit,

fortis

viri

laudeni numquam obtinere queat, quamvis temere

incepta

feliciori

rerum

concurfu

profpere

interdum

(7)

adio-De Forthiidine Animi. 7

let, exciderit aufis, infirmitatis fuse eo graviori

adfli-gitur fenfu, quo magis omnia fua fortunae, non

ii-bi ipfi, commiferit. Ad fortitudinem

itaque

requiri-mus vires, quas fua in

poteilate pofitas esfe animus

fentit. Harum initia virium natura ipia hominibus

dedit; fed cultura fapienter & ad naturae du&um

inftituta easdém äuget atque firmat. Haud

quidem facili negotio id, quod fortes animi immediate natu¬

rae benignitati acceptum referant, conftantibus

limiti-bus ab illis diftingvitur momentis,

quibus propria

cura excitata & fota fnit congenita animi vis; ita tarnen

hanc rem mente mihi propono: Nemo mortalium vi¬

ribus omnino deftitutus fuit, neque virium

conicien-tia; fed in quibusdam ut vires debiliores, ita etiam

ipie virium ienius, aequales licet revera adesfe

potu-erint vires, infirmior esfe

poteft. Ut in juventutis

initio exuberans ad agendum nifus, ferocitas virium

fpesque potiundi a trifti rerum experientia adhuc non debiiitata communes fere esfe folent, animumque ad

audacia iacinora excitant, iic

quoque quidam

homi-num majori juvenilis hujus audaciae impetu

per

to-tam tantum non vitam magis,

quam alii, ferri

viden-tur; & hac naturali di'Spofitione ad eam fortitudinem

proni evadunt, quae periculis & difficultatibus mi¬

nus deterretur. Nonnullis

quoque natura benefi-cio ingenitam csie quandam mentis tenacitatem

ob-fervamus, quae, debita (i accesferit exercitatio^ ad

verum animi robur excrefcere poteft. Sed haec

o^

mnia, quamvis a natura concesia fuerint fortitudinis

initia, torpent tarnen fuffocanturque, vel faltem ad

(8)

% Obfirvationes

illud robur, quod hominem deceat, numquam ad-icendunt, niii hominum cura iapienter alerentur ac

dirigerentur; cum e

contrario

ii,

quorum

menti

plura

debilitatis,

quam

fortitudinis, femina

natura

in-didisfe videtur, ufu & iapienti virium exercitatione

ipfam naturse

iniquitatem corrigere

haud

raro

po-tuerunt. Adferamus itaque, quid in hominum

esie

videatur poteftate ad animi

fortitudinem excitandam

Sc augendamu

§. IV.

Vires, quibus fuperbit humanae

indolrs

praeftan-tia, non fruftra illi concesias esfe, fed ab earum

ad

ftatum, in quo vivimus,

adcommodato

ufu

hominis

pendere felicitatem, nulli non

nobiscum

fatentur:

quo magis itaque vires, quarum

nobis confcii

fu-mus, nobis iufficere deprehenduntur, eo edam ma¬

gis fidenti ac

forti

animo res

noftras

peragendas lu*

fcipimus & triftiora, quae

nobis

impendunt,

fata

fu-bimus. Ut vero iufhciant vires, quantum fieri poteft,

excolendas funt: numquam enim fine

quodam falutis

& fortitudinis confcientiae difpendio, qux exerceri

potuere,

facultates negliguntur.

Corporis

viribus

ni-üfidere didiceritaetas iisdemexcolendis apta, haud raro

earundem inopia infirmi animi per totam vitam

vix

tollenda fundamenta homines pe&ore gerunt, Si

ad

quemcunque

iaborem alacrirer

fuicipiendum

&

pa¬ tienter ferendum habitu inde a teneris annis non

confirmata fuerint humana pe&ora,

fortem

&

iibi

(9)

De Fartitudine Animi. 9

nifiiperare

rebus infeftis & metuere iecundis: fi non a

fe, fed ab incerto forrunas favore omnia exfpe&a«

re mature edo£ti fuerint homines, vacillanti

& du-ftuanti erunt animo, qui nec

res fibi, nec ie rebus ullo tempore fubjicere valebit. Si

denique icientia

non inter legendum modo & meditandum, fed

in-ter agendum etjam

praecipue adquifita, non

gaude-anc, ut rerum vires, verum earundem predum at-que opportunas easdem adhibendi occafious,

quan-tum humanas prudentias esie

queat, fibi cognitas non

habeant, verendum eft, ne animi nervi debitis non

fuftentati alimentis vim

roburque

omne amittant. Hinc Felix, qui verum potuit cognojcere causßsf

§. V.

Hase virium cultura, ut fordtudinis animi

verus

fit fons, ad eam praecipue hominis condidonem

adeom-modari debet, qua adfocialem vitam

adfe&usque

focia-les necesfario tenetur. Facultates noftrac nulla inre

ani-mumfiducia firmare posfunt, nifiad

rerum necesfariam indolem formatae &cultae fuerint. Hincfruftra aviribus

individualemtantum ipe&antibus felicitatem veram

iu-boriundam fortitudinem fibi polliceretur ens maxima virium parte & omni fere prae ceteris animantibuS

excellentia orbatum, nifi fociali vitae

aptum a focia-tis viribus omne robur peteret.. Ut facialis vita

mu-tuaque hominuin commercia anfam inprimis & ad-jumenta ad vires humano generi proprias colendas

dederunt; fic etjam ipfum virium ienium animique

(10)

for-Ohßrvationer

fortitudinem mirum in modum 8c augere

8c

minue-re posfunt: augent enimii fpontaneo conienfu fuas

nobis commodare vires homines videntur; minuunt autem, fi eosdem nobis infeilos metuamus, vel, ubi

viribus iilorum adjuvari optaremus, veras causfas

vo-luntariam eorum exfpe&andi opem non habeamus.

Phyiice fortiores conjunÖione virium evadimus; haec

verofortitudoinmoralemfacilevertiturfiduciam,acleo ut

au&am non tantum ienciamus agendi audaciam, ίϊ

conjunäis

viribus res adgredi liceat, verum etiam conienfum aliorum praefumentes in iilis fortiores nos fentiamus gerendis, quss

facienda

esfe optarent ho¬ mines de falute fua folliciti. Adprobatio pariter ac veneratio hominum mentis capacitati, rerum fcienciac

atqueufui debita vires, quarum

confciifumus,

ipiamque

virium fiduciam, adauget 8c adhuc magis augebit,

ii confilia noftra viriumque ufus eo fpe&ant, ut com-munia generis noftri commoda promoveant. Ε con¬ trario autem, ut Juvenalis utamur verbis» ,

■— Cum

magna mala? fupereß audacia? causfa Creditur a multisfiducia: mimum agit iüe,

Vrbani qualem fugitivus fcurra

Catutfi.

Fortitudo, cujus fpeciem fcelefti animi prae {e

ferre interdum folent, non eft niil anxius 8c irritus

fe ipfum aliosque fallendi conatus, qui a vera quam

tums diftet virium fiducia, quis non videt? §, VI.

Quam vis

vero

ad

facialis

vitae

habitum,

homi¬

num venerationem benevolentiamque merendarn quam

(11)

ma-De Fortituäine Animi,. It

maxime cultis gauderemus viribus,

nulloque

hinc petito lapientiae humanas praefidio deftitueremur ad a«

nimum firmandum; firmisfimum tarnen fortitudinis ful·

crum deesiet, niii fidenti animo Divinae nos

noftra-que committere didicerimus curae: Confcientia Divi¬

nas prote&ionis eodem modo ad fiduciam viriumque

ienfum roborandum conducit, ac illa, quae ab ho» minum veneratione & adprobatione nobis debita haurimus mentis roboraj ied eo majori efficacia

gau-det? quo majorem Divinam veneramur potentiam,

& quo magis de fanffcitate & infallibilitate judiciorum Divini Numinis certi esfe posfumus. Breves has ob·

fervationes, quas temporis rerumque anguftia pres« fi indicatas, non vero debita cura explicatas

relin-quere cogi'mur, mitiori tuae, B. L. ceniurae

fubmit-timus. Finem vero iisdem imponimus egregiis

Ju-venahs verbis:

Forum pofce animumr & mortis terrore ca«

rentern,

Qui fpatium vitte: extremum inter munera pö¬

nal·

Naturaγ qui ferre queat quascunquc dolores,

Nejciat irafciy cupiat nihil, Z? potiores

Herculis cerunmas credat fevosque labores,

Et Venere, Zf ccenis, Zf pluma Sardanctpali..

Monflro y quod ipfe tibi posßs dare: Stmita c er

te-TranquilU per virtutcni patet nnica vit<r„ B 3

(12)

tt

II ·, '■* ' , . iH; .. ·

References

Related documents

fortiores iinr, quam unus iibi foli reli&amp;us; phyiica enim haec veritas ufu facultatum animi in moralem transfor- matur, adeo ut ab aliorum nobiscum conientiente. Sympathia, quam

Felicitas igitur hominum meta efi:, ad quam tendere debeant

quae confecutiones rerum percipere valet, nobis injun- flam esfe, contendere fas eft; unde etiam habitu ita firmari poteft, ut vi, quam necesfitas fenfualis in bru-. ta animantia

Hand facere putamus, quam parüm ad publicam quisque hominum iibi formet falutcm a- nimoque teneat perfeftionis moralis ideam &amp; qux morum vitacque praecepta reipe&amp;u aliorum

primum accefllt, cum homines ex hoc flatu ad pau- lo cultiorem, impellentibus neceffitatibus, transgredi cogerentur. Ejusmodi Barbaras gentes fere non nid in illis terris, quae

auditum percepta &amp; organorum motu prolata faci- lius imaginandi facukate nobis praeientia fiftimus, in- de non fequitur, furdum per figna fcripta primum eruditum non

per- ivafum nobis habemus, ii accuratiorem adhibuerint idearum analyfin in mente fua explicanda illi, qui causfas idearum moralium ab immutabili ordine 11-. niverii repetierunt, Sc

OISSERTATIO PHILOSOPHICA, DE Μ OR Α LI ORDINE IN EVENTU RERUM JURE POSTULATO, QUAM..