• No results found

PETRI ELVI

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2022

Share "PETRI ELVI"

Copied!
52
0
0

Loading.... (view fulltext now)

Full text

(1)

Auxiüo Numinis/

DISSERTATIÖNEM GRAPUALEM

DE ]

FETERUM SUEOGOTEORUM

RIEMALI

FESTO

JULIORUM

Confenticnte ÄmplilBmo Coi-

legio Philofophico in incluta Sueo-

numj qux adSatam. eft?Academia,

Sub P R å S l D l O

VIRI AMVLIS SIM1 f

Mag. PETRI ELVI I

Matheni, ibidemProfRegii&Qrdmarii.

In Audntorio Guftaviano Aläjori dk rt

Noloembris Anno 1703. boris ante mertdiem folitis♦

Ad publicum Eruditorum examen defert»

R.& jM-tPS

Alumnus

ANDREAS

Oreb. Nericius*

HOLMU,

(2)

REFER.ENDISSIME SPÄTER AC

DO MINE-,

D.s.

JOHANNES

;®3S»fDte/

Dioecefeos Strengnefénfis Epi- icopeEminentiÜime, Confifto-

rii Sacri Prxfes Gravilfime, nec

non Regii Gymnafii ibidem E- phore AmplitTime, Mxce-

nas Maxime. i

D

fortecliens vobls nullo munufcula culta Fert: tarnenAonio qualia le&ajügo.

fLxpertus Veftrum qui fsepius ante favorfem?

Non alia addi&se pignora mentis habet.

S( fo

D

Si

Rcvercndillimi Patris,

Si

SubiHißtä

(3)

s

1-

X

i-

Si

Nobilijjime Amplijjme^ Domine,

Dn. GUSTAVE PERINGER

2323«®28l£>/

Secretarie Regie atque Librorum, Cen-

for adcuratiflime, tum etiam Regi« Bi-

biiothec«Pr«fe&e Celebratiflime,Pa¬

trone Benigniffime,

Nobilijjime atfyAmpliJJme Domine.>

DnJOHANNES PERINGSKIÖLD,

Regii Collegii Antiquitatis Secretarie Experientisfime Laudatisflmeque,

Patrone Benignisfime.

Simodo conatus placeat fpe&are ferenå

Fronte, patrocinio meque fovere novo;

Ära dicata Deo fumabit odore Sabseo Pro Veftrain multos profperitate dies.

Nobiliffimorumque Nomi-

tium Veftrorum

fe'■ultor

«lim.

(4)

PI Itiverendo dtigGarijTimo Piro*

BIRGERO FLDSUNDICE

in jbttftWa Nericiorum Sc JpaWbcrß Pa*

itori rnerititlkno, Sc adjacentis diftri-

étvs Praepoßtovigilantisfimo, Be-

öefaSori reverenter fufpi-

ciendo.

Honoratijjimo PntdenUjJlmotfo Piroy |

É O' L A D S P o iN G I p /

Urbir Orebrogieiifis Senatori Primario ,!

'& Mercatorlmtegerrimo, ob benefi-

cia iueunri mea? setati pr£eftita pie colenckv

.Ipcclatijßno dtcfe PrudentijjimoPird,

I. : o O L A 6 W ESTE M

Gile'inarum frrrqa-rumcu'ratori ac dire-;

i lolefttsiiinoy tam ob fua , quamPa-

rciulsfüi, olim Ävuhculi mei Honora-1 tisiimi in me merita rnaxime

. ' - honppando*

Sahttem&fölicWfltemperennemprecor\

LInicum•> tantis meritis Ted impar>

Soi smihi, Mufas,r.eliquum, colenti, jfecit, ut tantuin memorare poffim

munera veftra.

(5)

a ' t i ?• : < » 'i-f V : » i t ;

<jAiieA"cArc/.-cAJCV-CÅ:CA- TA^CA^CAJ eAseAae'* Kick»

«yacy»ya;ya>ya <*ya i y» »ya «ya -ya ty». ya <yasyscyas/aeya tya sv» cy»

t t t s t f : ! t t t :* t ! s I : ! : 4

Cap. I

DePrincipiü mgtnlU*

§. L

UltitudinemDeorüttl

ågentilibusintrodudam^

& Idolorum cultumtam-

Bariumperfingulas orbis

"partes propagatum,quo-, ties exmonumentis , tam facris, quam

profanis, aut legimus, aut intuemur*

cogitatio & memoria rei tam deteftandaé

animos noftros percellit>* & fubit mira- ri, quovitiofaaum, ut hominesin tam

pudendos, &nunquam fatis deplorandos

erroresprolaberentur; Cum>&reda ra¬

tio diditet>& faniorPhilofophorumcho-

rus inculcetcontendatque Deum verum

non nifiunum efle, cujus numen meiite devotå &fandåvitå colendum* Si hu-

jus errorisprincipia å Philofophooracu-

A U$

(6)

. C*) £-$•"

Iis divinaerevelationisnonilluminatocog-

nofcere aveamus, fentiemus defiderio noftro haud fatisfieri , nifi defe&us Hie aliunde fuppleatuY. Quare huic fiti re-

ftinguendae viva facri fontis lympha hau-

rienda eft; illum enim libantescognofci-

mus hominem corruptaiabörare mente,

vanisque ferri cogitationibus, in quibus

dum ratiociniofuo utens ulterius prove- hitur, tenebras fibioffundit craffiores;

Iis autem depellendis nifi lumen åDeo da¬

tum acceflerit, cor pene excaecatur, operatioomnis impuritatisfuccedit.

§. 11

Quinetiam adeo nefando partuiLu-

cinae operam praeftantes femper reperti

funt verfuti quidam Politici, qui,cum in- telligerentimperitam plebemnulla reef-

ficacius,quam fuperftitione regi •> fallo praefumtam fuam utiiitatem honefto &

utili communi praffierentes, pjurium nu- minum metu fibi obnoxios percellere

voluerunt, quo facilius fingulos in offi¬

cio continerent* Uli autem, quibus ob- fequiigloria reli&a fuit , aliquid divini principibus fursinéfie, &,quo minus ab-

ullis eorum placitis difcederent, religio-

ne fe prohiberi arbitranfes,fepofito fcru-

tinio falfis fe imbui opinionibus pafti

lunti unde fuperftitioinvaluit, donecal-tius

(7)

t'ff SP'

tius infixa animo federet,&provera atq;

avita religione venditaretur.

§♦ IIL

Etquamvis haudraro inventi(intin- genio prasftantes viri,qui pioZQloaccen-

(i (jmpliciores Ariadneo rationis fiJo ad

hos Minotauros tollendos, feque exexi- tiofis errorumlabyrinthisexplieandosdu-

cereaggrefiifuntytsmen hoc ipfo nihil promovebant, praeferquam quod) fibi- metipfis graviffimum periculum accele-

rarunt; Sic Socratem accepimus judicio damnatum, ad bibendam cicutam coa-

&umfuifle; quod rcligionemAthenien-

fium pluribus confidlls Diis informem impugnareaufus eft;& Platonem intelli- gimus firnilis exitii m<?tu fententiamprae- céptoris, quamfuam,proponeremaluif-

fei utnihil hic dicamus deimperaforibus

Romanis temporanati Salvatoris uno al-

terovefeculo fequentibus,qui, ut cave- rent, ne per abolendum paganifmum refpubl. quid detrimenti caperet, inpu-

fillum Dei gregem adeo fasviebant , ut

Europa, Afia &Africa Chriftianofangui-

ne inundarentur.

f.iv.

A communi illa generis humani la¬

be ut minime puri immunesque erant

Sueogothj)commiferatione potius,quam

A z excu-

(8)

-*H C 4) WKj

exeufatione digni, itanec defuérehomi-

nes ad fuum qua;Ptum,nonfapientes, fed

ailu i« qui.rudibus &ad credendumpro- nis plebejis materiam cultusfuggefferunt,

numinatantum non innumera commini- fcentes. His ut fa tidé fervirent, acrité

litareniqanniverfaria quoque inftituebant fefta, quibtis non modo adnumerandum?

fed & ceterisprafferendumeftjUtpotema¬

xima folennitatis.feftum fuliorum, cujus

nomen fibipraefcripfitdilTertationoftra.

C AP. Il,

Dt' Originationc rooth

>1 ;

ITaque

mur lucem

fefto

■>

huic

fermonisut

aliquam fcenere*

noftri telamor*

dimur ab ipfis vocabuli natalibus? qui

å multis incerti & obfcuri habiti funt;

quod tamen minirne mirandum , cum jion nifi ab ultimae antiquitatismonumen- tis rcpetendi eruendique fint 5 quorum

copiaolim exigua videbaturreputantibus

non pauca eoruni., quaevetuftioresSueo- gothomm mores & clariora gefta abob- iivione-&temporis carie vindicarent, vel ingratprum perfidiåfpbtrada , vel prae- pO-

(9)

"j> C5)

poftero quodam pietatis zelo fuppreflfa, penitusve fublata elfe: Edi vero fedula majorum curå provifum fuit> ut veßigia

&documenta antiquitatis manifefta ex-

fiarent, uti quoque exftant, qua: nec ve- tuftas exedendoperimere,néc temporum

caligo obliterare valuit ; tamen fequio-

rum hominum negligentia fpreta jace- bant, latebantque Cimmeriis involutate- daquetenebris, &quod metuendum fuit>

certé in omnesevurh latuilfent,nifi bonis literis redditus fuiff^t fuusnitor, & exfti- tiffent viri de patria optimemeriti, rede judieantes Alumnam Térram fempiternée gloria: commendando, literarumquemo-

numentis illuftrando feqiioque propriam ingenii gloriamconfecuturos;NamutVe¬

nus quondam refcilfa & difperfaAdonidis membra? incenfis fub atra no&is caligine facibus,moerens collegilfe, inque prifti-

num rertituifle fingitur7ita hi vetufli xvi figna & monumenta pervariasregni par¬

tes fparfa, incenfo literarum lumine é tenebris eruentes hinc illinc recollege-

rimt, &non fine infigni frudu orbi li-

terato reddiderunf* Horumfedulitati at- que induftriae quemadmodum fatemur

nosmaximampartemdebere, qua: de fe-

riis Julenlibus depromére animus eft, ita corundem du&um fecuti primavocis in- eunabula perquiremus* $.11*

(10)

C6 ) $-élr

§. II.

Primo obfervamus vocem ambigui

efife fenfus;nam in MartyrologioRoma-

jiqdies16 Februarii notaturin memoriam tr

.Virginis Julia? martyrio coronata? (aj$ & x C(

menfis adhvus,quem ohm Quintilem di- ) tl

xerunt,Juliuseftappellatus,& quidem ut fl memoriaJulii Ca?faris immortalitati con- n

fecraretur; tum etiam Julia Tunt nuncu- n

pata Septentrionalium facra hiemalia, de fr quibus agete praefentis eft inftituti; Ha?c

quoque åjulio Caefare nomen fuum for-

, titaefte nobis perfuadere conaturJohan¬

nesMagnus (b). Quam ejus fententiam

ut ineptam prorfus defpicit CL Verelius. {

jEt licetWormius (c) congeftis undique fr

ratiofiibus abfurditatum mole oneratam nutantemque fulcire conatus fit, tarnen fe cum illo rixari velienegät, haud fibi

convenireducens de remanifeftd falfa fu- peryacuos ferere fermones. At Johan¬

nesBazius(d) & D+Loccenius (e) eandem

vehementius infetftantur, & telisutrinque | fe confodiunt* Buchananus ad fententiam q

Joh.Magni atcedit, eidemque robur ad- fr,

derevidetur dicendo: Noflri Juliaidjeflum ß.

ei

(a)Drejferus deFeftispag. 30. (b) Hifi.Suec, t|J

lik* 4.cap.13. (c)inFaflisDanicislik*1+

fäp*7*(jF)inInventarioHifi. Ecclef.c* U

pAg,56, (ej Antiq* Sueogoth, lik,i*c* JV

(11)

~i$i (7) >

vocantjC<efaris videlicet nomine pro Saturn*

fubftituto (f) Fatemurquidcm multo veri- fimilius/efleBritannos & Scotos tantum

tribuille gratiaeJüliiCaefaris, quam Suö- cos,nullo,ncc fubje&ionis, nec focieta-

tis, aut commerciorum jbreJulie* adftri- ftosj fedquo minus aflfertio ejus ullum

méreaturaflenfum,obftatrei vericas alio- rumqueau&oritas,quibushac inrepotior

fides habenda, -

§.1IL f

Wormius (g)laudatquoqüeopinio-

nemlfåciPontanideducentisvocem Jul å vocabulo quod Lexicographi ih-

terpretanturCantilenam lanificarum , &

hymrium in honorem Cereris concinna- tum;Verum, fihaec vox fuis eft reddenda natalibus,haud abfquerationeambigitur, potiorine jureeam fibi vindicent Noftri,

anvero Graeci. Doél. Rudbecchtus con-

troverfiam hane fibi decidendam fumit, vocemque popularibus fuis acceptam re-

fert,indu&üsau&oritateTzetzae Hiftorici Graeci defe confitentis, quodgenuinamil-

lius vocisnotionemdidiciflet ab Eratho»

ftene, quamabsque praevia informatione

cum fibi familiariter notam habere po- fuilTe,quiyis facilefupponit, fiGraecaegen-

) tis

(f) Rer.Scot.lib.5.pag+ 147, (g)in Faß*

£>an.lik.i.sap* 7,

(12)

-m c s) §#• /

tiscommuneIabium håc voce perfonuif- i

fet*,imo luce ipfaclarius eft, cantilenam

ixÅovcongruereJnliorum fefto7inquo,& I laudes Cererisdecantatas furlTe, & colo-

nosj neomnem rei familiaris curam da-

mnarevideantur, diebusjuliorum minus folenniaUs Ianaetrad:andae,tanquamlabori

maioVismoleftias exfortioperam dare fo-

lere conftat*

§. iv. , _

Medii aevi fcriptor Beda luculentiora

& veritatimagisconfona tradit, dum Jul

perconverfionem folis exponit : Menfes Giuli,inqyit,aconvcrfionefolisin mittum diei, quia unm eorum brumam feu converfio-

nem folis pr<ecedit-> alterfubfequitur^nomen Accipunt (h)«. Worrnius (i) proGiuli

putatelfe fubftituendum: Huite ; quaevox quietemnotat,adeoque folis,vel circaTro-

picumCapricorni fubiiftentiam,vel diu- 1

turniorem fub horizonte moram, dum dies brevioresprodu&ioresq; nofåes effi-

cit,importaret; fednonnifi diurnumfolis

ocC3fum quietem dicerefölet vulgus;fub¬

iiftentiamvero,quam redliusconta&uni I

SolisadTropicum appellamus, in certo horae momentoperagi rudis quoque ple-

feecula novit. QuareillaWormiiemen- fh)De Rae. Temp.cap, /3, fr) Inlaß* Dan*

Hbv i. cap* 14»

(13)

C 9 ) £■$-

latioparvi facienda eft>& fatisfirmo talo

I lare videtur fententia Beda?. , quam fuo

! jiioqueconfenfu ftatuminat Scaliger (k)

icfcribens: Giuliidemeffe q-od Tropicums

mdtuncSol in aliatempmdeflettat. FleXUS

itales circa utrunque Tropicum fieri citra

controverfiam eft,nobis autem n>axime notabilem efle illum, quoå Tropico Ca-

»ricorni declinatSol,atqueabimis moftri lemifphaeriiad fuperiora revolvitur> cla-

riorifuå lucenos illuftrans * faciemquc

terraeviribus caJorisfenfim auéHs reno«

vans; Håc igitur revolutione cumSol ad fltnilitudinemrotapjVel tympani verfatilis

curfum fuum peragat, ternpusill ud , quo

tropicum attingit, indeque fe mox revol- vit,Noftrates appellaruntjul; Nam vox

®iul/£tul & fublaraafpiratione 3ul Se-

,ptentrionalibuspropriofenfunofatrotam,

åverbo Sueonibus familiari :

tt)eld/ hoc efl, avohendo duftanomen- (latione,utait Beat. MemnMagn. Celfius

i ^rof. quondamCelebemmus(l).Hincab

i illatam infigni Solis eonverfione non tan- tum novumaufpicati funt annum, fed &

tempus definiverunt celebrandi feftumin honoremad fe redeuntis Solis, quod 3ul

vocaruntpopuli Septentrionem incolen-

tes. B §.V.

(k)Lib,i.pag.17o.deEmendat.Tem,(1)In Comput,Ecclefiaß.pag.45.

(14)

(TO ) §-&«*

§• v.

IdemCeKius cxiftimatnonincommodc deduci pofle originem ejus å vöcé ©ifol

quaenobis vorticemnotat, pariterque å

verbo defcendit; idque ädfer*

tum confirmat au&oritate legum Alfridi regis Anglofaxonum, in ^uibus natalis

Cnrifti @e{?oldicitur, rationém fubnedlit?

cur notatio abaquarum vorticib^defumta

aliena cenferi nondebeat* Neque hane

fententiam improbant alii, Beds tamen

©mnibus aliis D. Loccenius eruditorutn calculis plurirnorum comprobatam pra>

fert; eandem &nos ample&imur addudi

rationibüs a D.Loccenio fupra mernora- fö"IoCoa!Iatfs,&ex illis colügimus majo¬

res noftros olirhIdololatris nefands de

ditos åconverfione Solis circa Tropicuifl Capncorni fadånomen3'ulhuicfeho inr

pofui(Te,idenique retinurffe pöfterosGhrj*

ftianafacra profeflbs, e^finonin*fimilireli'

gionisac(acrorum cultu,tamen in eadeffl temporis particulafhdigrtåndåv

§. vi;

Verumneque hsc Cl. Verelio fats

exploratavidénturj QuareveniamfibiIii-

pulatur(m) in fententiam haneulteriusin*

quirendi,& variisin mediumprolåtts (cri*

ptorum locis monftratfeftum hoc didutt

M

(m)Innotisad Hiß,Hervorst

(15)

*#-i cii)

Me ]ol,JolabiothJolaveitzla» quas vo-

ces reddit; commcßationemfacris hiemalibtu (onjunädLm.]o\aütemderivat å verboJola.r

lenioindidgcrc } cuialiud affine addit.-J^

Jala.t'confabularii fermones c<edere> Ratio-

nemdenominationis innuit hanc,quodfe-

ftivas epulas compotationesque adluxum

paratasstumetiam ludiconvivalestotoSe-

ptentrione ad prasdi&umJuliorum tem- pus,tam regibus magnatibusque, quam minutsplebi curascordiqueeffent. Huic

fententiae fe quoque fübfcribere fatetur

D.Loccenius 5 neque nos ab eadem ali-

eni fumus, minime tarnen committen-

tes, ut inprasjudicium priorisrapiatur ;

Namutut fententiam Bedas oppugnatum

eat Cl. Verelius, concedit tarnen vocem-

Jul&rotam five converfionen^&lastitiam

convivalem fignificare; Pemegat vero

priorifenfu pofTe tribuiJanuario,& feftoin

illocelebrato* Fatemur equidemdifficul-

tatemnonlevem parere nobistempus ce¬

lebrationis,quod quandoque longiusre- ceflit å converfione folis,adeoquearguit

nomen adverfari huicoriginationi ; Ve¬

rum hanc obfcuritatis nebulam difpulit, lucemque,face antiquitatis clariori accen- få,reduxitveterummonumentorumfaga-

ciffiimusfcrutator,fidiffimusque reftitutor,

Celeberrimus olimProfeflor, nuncincce-

Bt Iis

(16)

-4$-| (12)

lisBeatus OlausRudbeckius>qui poftHo- i

merumheroicoingenio & dexteritate vix

imitabili mores& fata Trojanorum Se- ptentrionalium perfequutus eftj Sedejus

rationibus enarrandis nunc fuperfedimus,

donecperveneiimusaddefignandumtem- pus certumcelebrationis,quod,uteviden- tiusconfpedui fiffotur} fingularem operis hujusparticulam fibidepofcit.

§. VII.

Practereaurget idemClVirJiå revolu-

tione folis nomenhuicfefto inditumeflet, infigniretureodemnomine tempus, quo ful å Tropico Gancri recedit, quemad*

modumutrumque folftitium rota in qui-

busdamScipionibusRunicis incifånotatur.

Heicquidem ultro Iargimur Scandianos

fummis adplaufibus, lasrisqueacelamatio-

nibusnon tantum excepifTe folem ad fe redeuntem , verum etiamper certum aeftatis tempus inoccidui ejusdem praefen-

tiam celebrafle, quod fatis evincuntvaria ludorum atque certaminum genera aefta-

teinftituta,de quibus evidenseft teftimo-

niumOlaiMagni (n)cuigeminumad'ditD.

Rudbeckiusfo)quoautem nominediffere-

bantajulenfibus ludi arftivi, videri poteft p). Receflumvero folisåTropico Can-

t \ cri

u) Lib.ij.cap.s.pag.tfo. (o) Atlant.parta»

M P* (p)Atl.part.i,c.p.p<624

(17)

(ij)

cricurnonappellaverintJub&folenni fe- ftivitate profecuti fuerint» rationes in promtufunt,quac inveniuntur(q> Si å fola commeflfatione» ut Cl. Vcreliovifumeft,

nomcnhaberet hocfcftum, tum reliquis

anniverfäriis feitis idem nomen adfigna-

tumlegeremus5verumaliterfadumfuifie indicatHiftoria(r)i quaetria memoratafiua

facrificia,tresitem comeflationes,fednon nifi harumunam,quaemediahieme fiebat»

Jolenfemdidaminvenimus. Et ne quid

noftrae parti defit,addimus folem ab Ul-

philadidum fuiilejul, utnotat D. Rud- beckius (s).

$. VIII.

Ex his omnibus planiflimumfiéripu¬

tamus,nonaliam fuifie rationem appella-

tionisfeftihujus, quoddicaturjul , quam fpecialem illam defumtam å converfione foliscircafolftitium hibernum , &cum

conteftandse laetitiae caufåtunc folito fre- quentius inftituerentur convivia, inque

cute curanda multum operarentur Se- ptentrionales, indetradum eft verbumJu-

lafivejolav.genialiter &Iuxuriofe viverej Hincquoque noftratibusnataproverbia

£afma3uloch goba bagar./*voluptatibus&

omnimodatranquillitatcexvotofrui;3ulö

üty (q) Atl.part.i.cap* 5/.123. fr) S.OUi iAt* 117» (oAtl,part.hiS»f

(18)

C14)

Vittykk Plures fibi ordine fuccédentes dies epulis&mero frangere. Variavocis hu- jusfynonyma nonacjeonos folicitant, in

transcurfu tarnen notamus praeter antea indicataexCl. Verelio quoquchaecoccur-

rere : CO^it>n>etcab!ot ./* medix brumaefa- Crificium; *£)auftt>uMöt v. primarium fa-

crificium ; */. commefTatio

facra. Sedfatis diujam vocis confidera-

tio nos detinuit, nunG reliqua perftrin- genda Tunt,-cum neceflitas nobis brevita-

temimperet.

OBjedlum?

rumdinisratio,facra5

in quod

utfedidexhibeamusplene tradere

ferebantur Julie

exigitnonor'

tantuminduftriae, fed &magnioperiseflet;

nobis fufficiat, fiftridlim &verbis minime

perplexis illud afpe&ui fubjicerequeamus*

Oculos animumque adea , quaein fupe-

rioribus addudta funt,advertentibus facile

apparebitmajores noftros hoc facrorum

inftitut©refpexiffefolem; fedutidcyiden-

tius

(19)

Hfc-5 (15) *Qr

tiusmonftretur,non pigrabimurteftim^A

niaaudiorumallegarej Nam folem cul~

tum fuifle indieatOl^us Magnus (a) his

1 verbis : Solemigiturtoto<eftatis cttrfueis lu-

centemadorant,gmtias eiojferentes^quodlumen

contratenebrasperpejfas, & caloremcontra im-

wenfafrigom adducit, Sacrificiis eidem li-

tatum fuiffe teftatur Hiftoria Gotriki (b), cujusverba ficreddit Cl. Verelius: Rexfa-

crificavit FrejoVerrem,quemfciebat feopportu-

nijflme daturum ejfeFrejo. Hunedixerunt mm

fanttumejfe,utfuperfetas ejusmanus compone- rent, &ingraviffmiscauftsjusjurandumede¬

rent. Is verres foli maftandus erat. Feflo

vejpere adducendus erat folis verres in aulam

-ante conjpeclum regis} ibifetisejus manusimpo->

nebant,(!> votaconceptis verbis nuncupabant,

Sivolupe.effet his noftris Exoticorum te-

ftimoniaadjungere>magnonurneroexhi- berentur; :Verum cumhauddubitemus, quin nihilominus resconfcda futura fit,

hoc probationisonus å nobis rejicimus?

I* cumvelunicus Procopiilocus(c) id cla-

riflimemonftret.

§. II» ;

Profefto,fiprseftantia ulliuscreaturas i fehominibuscommendavit, tantique un- quam xftimata fuitiutmenteshumanasin fui

(a) Lib. 3. rap, 2. (b)pag, 50. (c)Hiß.

Gothjib, i.pag,m.92,

(20)

■m c16*)

fuivenerationem pellicere atqtie abripe»

re pofTetjhaudmirumceiiferidebeatScan- dianosfuperftitiofo.folis cuitu fafcinatof

fuifle. Qu«enim& quanta fibi polliceri

poterantexfolis prasfentia, cujus calore

v univeriamnaturam fecundari ? animalia fetus., térramherbas &fruges, arboresqj

•frudtus fuosegrégio generis humanibono proferre vidébant ? Et quid mémorem

aéris ccelique clementiam , odorum ex herbisfloribustj;fragrantiam, continuam-

que peraliquot menfes lucisufuram? quae omnia fovendis corporibus, reficiendis fenfibus,exhilarandis änimisv & nata , &

aptaeranf.Göfttrå,quaedarmia abeuntem

folemfequutürafibireformidanda propo-

nerentrtoculis cementes herbas & arboru foliatabequadammarcefdere, terramafii-

duis imbribusmadentem tariquam ludfu fqualere•> rnox,arniflb omnidecore,gelu

conftringi , niviumque immenfåcopiå cooperiri, adeoque non modo frugibus producendisinhäbilem, fed etiamanimali-

busfiiftentandispene inutilem reddi.Quid

de fefuturum ominarentur,cum animad«* verterentanimaliaveiinediadebilitarnvel

frigoretorpere,acvelut emortuajacere ?

certefibimetuerent,metusquehicanimos

äveroDeicultu avertitdeflexitqueadpro- pitiandam crcaturam tam mirandi effe-

ta*

(21)

(v?) <réf^

&us,&accedente admirationerciigionem

vicit fuperftitio fenfiminmentibusradsca-*

tå. Imo?quid iibi velif fabulaj de-Phae* 1 thonteinEridanum praecipitato,Iu<5l:uqu£

Phaéthontiadum? Quidfabula de Adoni-

defasvisapri dentibus dilacefato>åVertere deplorato?& tandem mulieribus gratuia- bundis reddito? Quid aliasfimilcs,nibeul*

tumfelisinSeptentrione excogitatu ufita*

tumq; arguerent?qua?,(inon Scandianisin- ventoribusdeberentur,locum in klia ter- tarumparte?alioque populo haud eftent , habiturae.

$. m.

Secundum falfo creditum numen fa- crisJuliorumplacandumTer ra fuit , cui aifertioni fidem facit Tacitus(d):Necquid-

quam, inquit,notabileinJtngulis, mfi quodin

CommuneHerthum^ id cftyTerram Matrem co* .

luntyeamqueintervenire rebus bominum,invehi populis arbitmntur. Hane fubvariisnomi- nibus eultam fuiflenotiuseft,quamut pfo*

batione egeat; nam proterraehabitudine*

quaediverfaeftpartibusannivariis, Varia quoquenominaeiaffingebant veteres:Sic tempore veris didaeft Aftarte & Freja, quedfolisconfortiö deleeftaretur?recipié-

disque feminibuspronaeftet,-ineunte aeftä-

teVenus, quod floribusveftitajam omni-

C bu$

(d) Jbe Morib.Germ,(Ap, 40,

(22)

(18) £<§*•

bus indelictise(Tet$ adlateinclinanténun-

cupata,Jun,o7quafImatrona,vej gravidaac partui vicina,velefFeta;item Ceres,quod

frugum copiara hominibus faceret;Äu-

tumnopr.opiusad hiemem vergente,nunc

Ceres Prolerpiaamquasrens, nunc VeriüS

Ådonidem logens dicebatur; Mediatab-

demhiemeProferpina åPlutonemancipa-

ta$Joåjoverapta, & oculis centum in-

ftrud:oArgoincuftodiamtradita audiébat«.

Internominaejuidemnonrarooccurrunt '

Dia,Deja,Diana?quibus vöeibus innuitur

illamtanquamnutricemla&ando cün&a

animatafuftentare,ideoqueculfu religiöfo pröfequendamjudicabanti Alius nomi-

nisejusquoquememinitTöfTius (e)•? in

hunc modumfcribens: imoculmetiamT>ea apudCimmertös: unde Cimmeris vocitztn :

CIMMERIIS MATER DEORIIM. Quod no-

menetfifanäérationi contrarium ? tarnen

jureoptimoTerrse deberiexiftimabantSe-

ptentrionales fuas Philofophix principiis

, i'nnixi; Quoilultofuo ratiocinio leduéK

quoqueIfidem five Gladem in partem

cultus.vöcabant &communibus cumTer¬

rafacrificiishonorabant;quod, necTaci-

tumlaterepotuit, fic enimille(iy.Pars Sue-

voriirittflfidijticrificat^ nec nos ignorare finuntLapidesRunici pliirimi, in quibusde-

(e)IdololDeMor.Oerm.c.po

(23)

defua&orumanirna? tutelae Ifidiscomen*

dåreleguntur.

.

- §. IV.

Fidis hifce Diis qubque accenfetur

Lima, cuiimpenfecolcndscfe velut devo->

vifle vifi Tunc Sueogothi,quod aiTerimus

fuffultiau&oritateOlai Magni(g)Simili

etiam,inquit,mtione Lunamadorant->quin bie-

meyremotofoleycontinueejm utunturluminei quopropterinterluniurndcficicnte,fub lucidißi-

, misßellis niviucandere clariusmicantibpqua-

cunquenegotiafuaetiamdiurno temporedijpo*

nunt. HancFricconis &Friggaenomini- büsfaspiusinhgnuam fuifTe intelligimusj

Sic conftat DifamVennegardianam Vir- gineminarduo negotio åSigtrudoregefi-

bi injundoopem Frigg^ implorafTe,ejus-

quebeneficio adjutampoftulata regis ex fententiaimpleviffe; Simili cationeRegem»

cumDiCam fibiconnubiojunxidet, felici

matrimoniolaetum eidemFrigga;vota, 8c nuncupafle,&fclviffe legirnus(h). EtAda¬

musBremenfisdehocfalfonumine fic lo-

quitur(i): Tertim e[i Fricco päccm voluptzt-

i <

tentqnelargipns ?norulibusy &paucis itlter-

)Q&isyfintipti£celebmndxJunt, immolantFrie-

conu Neque Luna tantum fponfalia &

matrimoniacontrahentibus in pretioerat,

C 2 fed

(g) lib.^c.i.(Il)Atl.part. 2. c,$.p.io6.(\)Hifl, Écclef. c,233

(24)

•#■3 (2ö) £<&-

fed ejus cultus plenilunii temporeinftitu-

tus Scandianis quoque promittebat cer- tam vidori®fpem, prudentiam inrebus gerendis, cafibusquedubiis decidendis,un-

de ut fåufto omine Julia celebrarentur, confultationesbellicae & nundina: Difanae inftituerentur? femper Plenilunii habita

eilratio} Quod in moribus Noftratium quoqueobfervavit fua actateTacitus (k(:

Coe/mtjinquit,nlft quidfortuitnm fubitum inriderityeertisdiebus.tcumautinchoaturLunäy

autimfleturynam agendisrebus fjocdujpicatijfi-

mum;iniiiumer cdunt,Hujusopinionis rudera quaedam adhuc vulgo inhxrere videmus,

inprimisfuperftitiofis aniculis,quibusnon- dü|Tiexolevit mosattendendi ad facesLu-

nae, quoties domefftca muniafunt per-

ågenda. §, V.

HifueruntiNimaximae venerationisDii*

adquosornoisfuperftitioSueogothorii re~

fpexir, quosomoes umbrae&imagines in Septentrioneeffidaereferebant.Hucn.fpe-

dabat Cerberustergeminafauce efforma-

tus;hucThori fimulacrumtribusoculis in fronte cortfpicuisinfigne;huc deniquere¬

ferenda Terra: effigies triplicem referens vultum,undeTerra åGyraldo Triglinos

dida eft. Etfialiquocognationis graduin-

ter fe continerentur Sol, Luna &Terra,

ut

(k) DeMorib*Germ,c4p,XU

References