D. D.
Dissertatio Philosophica De
INCULPATA
DEFEN SIONE
SUI et RERUM,
Quam,
Adprobante Ampliff. Facultate Philolophica
In
Regla Academia Upfalienfi,
Prjeside
Vtvo Clarisfimo
M. ERICO CASTOVIO
Philof. Moral. & Civil. ProfefT.
Reg. & Ord.
Publico examini modefle fubmittit
ISRAEL TERNERU£
Smol. **
In Audit. Guß. maj. ad diem z 5 Majt
Anno m. dcc. III»
UPS ALI
Ter J. H. Werner Reg. Academ.
Tygograph,
Vir o Speclatisfimo ac Prudentifft?no
Dn. HERMAN NO
WALLRAVE PerUplandiam Quxftori foler-
tiflimo, Nutritio ut optimo,
ita femperfulpiciendo^
Viro SpeSabili
Dn. lACOßO
88331
In Camera Revifionis Notario
induflrio, Fautori hono-
fatiflimo.
Ob infignem favorem atque perce- ptd innmnera beneficia, hoc qua-
lecunfy exercitium Academicnnti conjecrdt ßf offert
Nominum Veftrorum
IndefeJJus Cultor
Is. T,
I. N. $
sPIBlfllllcut nulla gens, aut
''' TO'!, t
.° rt
hommum genus eit,
ex antlcipati-
one 6c praenotiöni- Jl^PrePgfei bus, quas iine do-
örin a häbeant, milleque aliis argu¬
menta , inteliigere non poffit^ aster-
num efTe nurnen , quod immenfå
fuä virtute, omnia produxit 6c fus- tentat, atque fummo eonfilio 6c fa- pientiå omnia regit 6c moderatur ; lic nemo usquam erit adeo extra loges 6c mores projeöus , qui non videat fummum illud numen ha¬
bere abfolutum imperium in nos 6c
omnia noitra ? atque ideo , jure fuo,
A ratio-
rationem a nobis facultatum, re- rumque nobis conceflarum , irao
& ipüus vita? exigere; cujus ut rei praeftantiffima? & omnium bono¬
rum fundamenti , qua? in hac
vita nobis obtingunt, curam ac cu-
ftodiam, nobis ita commendavit
& injunxit, ut fi officium no-
ftrumnegligamus, favore ejus exci-
damus. Quare permagni intereft,
ut vitam non ut propriam; fed mu-
tuam å DEo acceptam tueamun.,,
fummocß ftudio caveamus, ne aut propriå noftrå culpa atteratur, aut
vi abrumpatur. Nam ficut in eam
non fponte venimus, nee unio ani-
mx cum fodali ejus corpore, noftrå
induftriå, opera, aut confilio fadra eft; ita ejus vinculum, noftro arbi-
tratu labefa&andum; aut abrumpen-
dum non erit, fed nobis in domici- lio hoc caduco manendum, donec ejus juffii , qui nos in id induxit,
emittamur,
§. IL
%
§. II.
ATque igitur, nobis ipfis in vitam cum nullum noflram..» jus
competat, nec quidquam poteftatis
in eam aliis dare pofliunus; fed ad-
verfus quamvis injuftam vim, vio-
lentam invafionem & infukum eam
munire ac pro virili tueri debemus.
Ad quod ipfa natura, innata quadam
vi nos invitat, nobisque acerri-
mos indidit ftimulos, ad nos in iilo ftatu confervandum, in quo å pri-
mo au&ore collocati fumus. Nec ullius rei ftudium altius nobis infi-
xum fentimus; eo enim ad nos tu-
endum adverfus vim illatam, & a -
moliendum ea, qua? interitum mi-
nantur , & nocendi pra? fe ferunt_»
notam, rapimur, atque in ea , qua?
ad confervationem pertinere viden^
tur, nifu quodam tbrimur. Nec
quidquam eft viventium, cui natu¬
ra non ea fuggerit, quibus fe vin-
dicare nititur ab inftantibus malis«,
Et mirum certe eil, quantum in a-
nimal-
nimalculis, etiam recens natis,ha»c defenfionis vis fefe exferit. Narn
Cornua nota prins, vitulo quam fron-
tibus exflant.
lUkiratuspetit, atq\ infenfus ur get.
Dente lupus, cornu taurus, petit un- de niß intus , &c.
Et: Non folwn taurus , ferit uncis cor-
cornwus hoftem.
Verum etiam inftanti , Ufarepu-
gnat ovis.
Infevit enim fumus ille opifex omni
natura? inclinationes hafce, 6cimpe-
tus, quibus ad confervationem fui fertur, & in ftatu fuo manere niti- tur, qui etiam in animalibus, 5c
rationis plenis , 6c expertibus vivi-
diffimi vehementiffimique cernun-
tur. Ex quo principio ha?c vis in
animantibus brutis provenit, 5c
quem in finem iis indita eft, non_.
attinet hic exponere, cum nobis-
cum nullam juris communionem-»
habeant, In homine autem ex fen-
fibilitate 6c tenerrimo quodam er-
ga
sc ga nos amore , fme ratio finatione,
i ea(m excitari experimur , quam_,
n- cum å nobismetipfis non habea-
mus, fed å natura nobis tributam_.
tt, fentiamus , non tantum convinci-
fb mur, confervationem vitas &mem- brorum, nobis ab eo elfe injun&ä,
r- qui ea dedit, & in ipfis ftatim prin- cipiis, vim illam nobis indidit, fed
tt- quoque perfpicimus nos obligatos elfe, ad omnia illa facienda, quas in
ni vitas noftrse praefidium produ&a 8c
e- fancita funt, atque ea omnia aver- ui tenda, qux ad deftru&ionem noftri
ti- tendunt, qux omnia ipfa ratio mo- 8c derabitur. -
ri-
^
§. III.
n- IN his jura belli & pacis, rerumqj
in 1 dominia fundantur, quas necefta-
8c ria qu^vis ad vitas confervationem
L-j comparare permittunt, ac vim vi
ls- repellere, vitamque in difcrimen_*
i_, vocatam atque ultima metuentem,
ii- vel cum casde invadentis nos tueri
r- feveré jubent; adeout nec mem-
ga brum
brum aliqubd laedere, nec de muti*
latione corporis , cum aliis, pa- -cifci liceat
§. IV.
ESt injuria? propulfatio autem defenfio, injufta: , qua? vis <Sc re-
fpe&u obje&i, vei perfona?, vel re-
rum eft, & duplici modo pra?cipué
confideratur; nimirum , quatenus vel cum, vel fine morte & la?fione injuriam inferentis, inftituatur. De pofteriori non eft quod multa dica-
mus , cum neminem eam impro-
bare pofte exiftimemus. Priorem plurimi oppugnatum eunt, argu¬
menta proponentes , qua? ipforum
fententia? ftabilienda? , infervire vi- dentur. Ceterum, cum Deus ho-
minem vari is itiftruxerit membris, ad officium ejus paratiffimis, fru-
ftra illa data eile dicerem, .fi, ad con- fervationem & defeiiftonem fui, i- pfis non uti liceret, & certé perin-
de föret, fi manibus meis non ad
inter-
internecionem usque invaforis pu- gnarem , ac fi ultro easdem mihi
abfcinderem. Nam qui mavult_,
perire , quam adverfarium propel-
lendo c^dem perpetrare, maximo
fe obftringit fcelere , fuam enim i-
pfius dileäionem negligendo, quafi
fe ipfum necare intendit; 6c adver-
fus Deum peccat, contra cujus vo- luntatem, de fuå ftatione, in qua_»
collocatus erat, difcedit; 6c focie- tati humane injurius eft, cui, fe_»
fuosque labores , 6c operam ante tempus fubduci finit; fimulquelas- ditpublicam tranquillitatem 6c pro-
ximi emendationem , dum fiia pa- tientiå, perverforum hominumim- improbitatem 6c malitiam ad ma¬
jor a deinceps feeiera perpetranda__,
irritat 6c accendit. AfTentimur er*
gomeritö Ciceroni,qui non jcrtftam, jed natam legem haue ejje dicit, quam
non didicimtis, aeeepmus, legimus, ve¬
rum ex natura ipfd arrtpuinws, haufi-
vnus, exprejßmus , ad quam non dcétif
fedfafii, non ihfiituti ; fedimbuti fiumus,
ut ,fi vitauofira in aliquas inflätas, (i
m vim, « latromim, aut »w-
micorum biciderit, (??;;;//> honefta ratio fit, expediendaefalutis. Nec aliud ae- ?•
quillimis natura? legibus eft fand-
tum, cum ilhe non ruinam, aut per- niciem generis humani; fed ejusdé tranquillitatem 5c falutem intendant
ac muniant, quarü nulla nobis fpes foret, fi malitia improborumhomi-
num , impuné graftaretur. Unde
quoque communis omnium gentiü eonfenlus, certas bellorum formas introduxiü, 5c conftituic ut arma ar¬
mis propulfentur. Ad quod 5c re-
fpexit Ovid. cum cecinit:
Judice me,fr aus eft conceftd, repelle-
re fraudem.
Armaque mar mat os, finner e jurafi-
nunt.
Neque enim ajquior lex uila eft, Quam necis artifiees arte perire fiuti
Quod enim quiscp alieno excogita-
vit fupplicio, excipiet fuo
§.V,
9
.
§. VI.
ß TTIolentäm noftri rerumque no-
/- ▼ ftrarum defenfionem juflarm
io & licitam effe , ex juris naturalis
»-■ ?• cum divino convenientia, variisque
i« Scriptura? divinitus infpiratae di6tis>
r~ non ignoramus, Verum cum dis-<
de putatio haec philofophica fit, inten*
nt natura & rationis terminos nos con- es tinere conftifcuimus, ita tarnen, ut ii- oßendere non recufemus, quam a-
de micé rationis di&ata de defenlionis
iü jure cum Scriptura Sacra conveni-
as an t quamcp legi Evangelicae repu-
tr- gnent. Nec exiftimandü erit, quod
e- clefenfio, quae cum caede invadentis inftituitur, ideo fitillicita, quod a-
r- pud nonnullos multå pecuniaria, vel
poena eccléfiaftica plefti foleat, nam
ß- ea non ideo adhibetur, quod CtCdes
fecüdum moderamen inculpatae tu-
, telx commifla, vidunj in le conti- ui neat; Sed ut intelligatur quantum
:a- Et fcetus, injufta c^de, hominis fa- gvinem effundere, quantaque cau- y* tio circa tutelam hanc fit adhiben-
B da
da/ne vel adfe&ui quid indulgea-
mus,vel errore & impetu animi, juris noftri limites tranfiliamus;
quos ut eo re&ius cognofcere pos- fimus, necefte eft in ea inquirere,
qua? efficiunt, ut defenfio hsec legi¬
time & impuné fiat, & qua? ad mo- deramen inculpata? tutela? feu for-
mam defenfionis hujus requirun-
tur. Qua? dum circumfpe&amus,
tria ea efte deprehendimus , caus- fam fcilicet, modum,& tempus.
f VIII.
CAufta fi quis eft injufta ab alio offenfio, impetitus ut,
non poffit evadere, vel dubi-
tet fe inftans periculum alio modo
evadere pofle, nifi vi remexpedi-
at. Quod non tantum permißuim»
eft, quando deftinafco confilio aliquis invaditur, fed etiam tunc licitum, quando ab infano, diris in fomniis excitato, aut errore circa perfonam indu&o, impetitur ; nlfi is eft, qui invadit, ut alter pro ipfo'vi-
tam
profundere teneatur. De iis
autem cafibus , qui inculpatam de-
fenfionem pra? fe ferunt, & ejus
umbra fe tegere conantur, infra di-
cendum erit.
§. IX.
MOdus fione in ad imminens proportionata periculum defen-
confiftit, qu^e tanta effe debet, quan-
ta fecuritas noftra defiderat Sc exi~
git, ita ut la?fus nec la?dentis cae-
dem, vulnerationem aut dolorem,
Ted folum neceffariam violentiae de-
pulllonem intendat. Qua obtenta,
Ii adverfarium profequatur, noru»
defenfionem Ted ultionem quasric,
qua? nemini, nifi Deo, Sc magiftratui
civili competit. De armorurft pa~
ritate varia funt judicia. Verum_
cum fundamentum hujus juris in_»
proportionata ad periculum defen- fione, antea a nobis ja&um fit, fa-
cile conftat, quod non imparitas
armorum, Ted periculi magnitüdo
hic attendenda fit. Pcen^ men-
tio-
tionem hic nontnjicio, cum notifii«
jnum fit, quod illa non infligatur >
nifi å fuperiore,
§• X
QUodfpe&at tum eft, quod tempus in civitate, Mique cer» de-
fenfionis jus in pun<%confiftat,nec
admxttat latitudinem, nifx quam per- turbåtio animi indulgeat; nam ag-
grefTore depulfo , vel pcenitentia in ipfo facinoris momento du&o, vel
ultro recidente, infultatus in loca_i
tuta fe recipiet, atque injuria ultio-
nem <3c cautionem in futurum å ma- ~
giftratu implorabit. Fruftra heic
operam confumunt ii, qui phrafin
hane in continenti per triduum, bi-
ennium, vel aliquod temporis in¬
tervallum interpretantur, cum pen-«
illam nihil aliud intelligi debeat-,,
quam mox vel confeftim, hoc eft5
in ipfo congreflu atque pugna? con-
tinuatxone, flagrante adhuc offen-
fione, Quod ixon folum ex propri-
etate prolati vocabuli, fed & ex
15
ipfa qualitate moderaminis, incul-
patae defenfionis facilé evinci pof-
fit, quod absque dubio in civitate praefens ac imminens vitx pericu-
lum requirit. Nec ex continenti defenlionem facere is dici poteft, qui
infultatus aut percuffiis aoit, & ar¬
mis comparatis, vel amicis congre-
gatis redit,ipforum opera in vindi-
aa fumeiida, ufurus.
5. XL
ILlis,
,fuamq; falutem qui in ftatu naturali propriis viribus, vivunt,
& proprio judicio expediunt, de- fenfionem fui aufpicari licet, cuitu
liquido adpareat, alterum circa in.- tentandam ei vim jam occupari, li¬
cet conatus fuos non dum plane ex-
promferit; Si non fperandum iitu*
quod monitus , hoftilem animunu»
exuat; aut ejusmodi admonitio no-
bis noxia videatur. Nec hic fuffi-
cit tantum, intentatum periculurru
depellere ^ fed & eo depulfo, invafo-
rfem eo usque perfequi pofliurgquo*
.V
ad ab illo, In futurum mihi cautio i fiat, id eft, donec ille ultro vel per- t nitentiå du&us, veniam petat, & <
damni reftifcutionem offerat, cauti- i onemque de non l^dendo prüftet. 1
Hifce prseftitis, fi. in gratiam cum eo (
nonredierojipfeinvaforevado. Nä 3
licet is, qui femel pacem mecum c
rupit, infinitam licentiam, quantum t in ipfo fuit, adverfus fe mihi dede- 1
rit, mihi tarnen non plus in eum Ii-
cet, quam poftulat mea fecuritas. 1
De refufione damni nihil attinet di- 1 cere, cum id femper reiarciendum 1
fit, quamvis a culpa, animus Ise- f
dendi abfuerit. ^
■
' il c
$. XII. 1
HInc giifcentem alterius per fe patet, quod potentiam, nec ob t t
nec ob qua?cuncß vitia aut quam¬
vis nefandam vivendi rationem Ii- 1
ceat euiep alterum invadere. Sola J
enim defenüonis neceffitas, hoc no- t ftrum jus temperabit. N^c enim t
unus
i5 io unus imperans alteri, vel ob impie-
E- tatem ejus, vel fcevitiam, aut cujus-
& cunque fceleris libidinem , bellum
:i- indicit & infert, fi friat illum nulla
st. hoftilitatem adverfus fe moliri. Ne-
so cjue tantum licitum eftnobis, nos- Ja metipfos defendere, fed quocp con-
m cefTum eft aliorum defenfionem in-
m terdum fufcipere, puta, pro Iis, quib9
e- fubje&i fumus, qui lunt ejusdem ci-
li- vitatis, ac in unum nobiscum coa-
is* luerunt corpus civile ; Nam ficut
Ii- membra unius corporis natura-
m Iis, ipfum 1 corpus tuebuntur_.,
e- fic fmgula membra corporis ci¬
vilis , corpus fuum defendent,
quamquam vel mortis pericu-
lum ipfa fubeant. A fcedera-
>b tis quoque injuria & vis arcenda^
1, erit. . ^ • b
> §. XIII.
ij VTOn defimt, qui fugam periculi
la 1^1 hujusmodi, ignoirtmiofam pu-
> tant; verum non credendum eft,
tn quod dedecus ullum fugientem irt
is cafu
cafu fcilicet neceflitatis comitetur,
cujus nomine iftius exillimationi
macuia inuritun quippe cum talis fuga, vera cum virtute & mafcula
fortitudine non pugnat; at ubi lo¬
cus in confinio non datur, in quem
fcuto quis fe recipere potefl, tergfr
in fidem hoftis committere non de¬
bet ; in fugara enim ferne! pulfus,
& a commodo loco dejedhis, gra-
dum tum facile firmare <3c vires col-
ligere non poteft, preefertim altero veftigiis inhärente; adeoque non_»
minus tali ex fuga, ipti immineret periculum, quam fi quietus corpus
tuum lacerandum prasberet.
$. XIV.
PRimum pere, auti&usintentatos idum ab invafore e vitare, exci-
vel propellere unter iiiculpatae tute¬
te cauiTas, referri non poteil, cum
fctiamis defenftonisjure gaudeat,qui
injurias minitantem praevenit, quod
exemplo lequenti de ciarar i poteftv
*7
's fi quis ftri&o gladio , feveré mihi
ii mortem intenteü, ipfe utpote omni
s fuga exclufus, (clopetum fi forte in
a promptu iit , in ipftim expiodere^
i- pofiiim, dum longifis adhuc abeft,
n quam ut gladio fuo me contingere^»
fr vaieat, fi enim propius ad me accefi
e- ferit, teli forfan mei nullus foret s, ufiis,
a-
.