VETERUM AD ARAS

•

T.

IsK

DISSERTATIO ACADEMICA,

De

VETERUM AD ARAS

ET

TKMPLA KEFUGIO,

QUAM,

Confenfu Facult. Philo/. Amphjf.

In Regia ' cademia Ufifahcnft,

MODERANTE

V IRQ CELE B ERRIMO _,

Mag. P E T R O

EKERMAN,

Eloquent. PROFESSOR E Reg. & Ordin.

Eruditis examinandam offert

PETRUS WIRELL,

SUDERMANNUS,

\

Verhi Divini Minifter.

In Åudit, Carolino Majori d. V. ^Dcccmb,

An. MDCCXLVII.

Horis, ^ante meridiem, folitis.

y

UPSALIyE.

C A P I TA IM E N

Wid Södermanlands Infanterie'Regemente ^,

wålborne herren,

Herr; JOHAN FI.NAÜCKHOFF,

Min Gunftige: MORBRODER.

TULLFÖRVALTA REN

Wid utrikes expedition i Nyköping ^, Adel och högaktad

Herr JOHAN BEROH.N,

mine kåre

VT år mandom och fhillebragder fordom förwand-

fadt folk, råknades det Ynglingar, fom gof-

nade af åtfkillige förtjänte mån. Således domes AI-

Socrates bemöter honom fom deff Fader. Jag ikat-

nåmna Eder för mina Gunftige befordrare, faft

gcgi min förtjånd, denna förmånen, fom bör ledas

feende hårtil har jag ock tagit mig frihet ^, at tilå-

förfta Academilke Lårofpån, fom korteligen afbil-

tare, under påkommande nöd och olyckor. Arbe-

wåide namn hoppas jag fkola låttia pris och fårg

hårmed betyga en jfkyidig årkånfla. för all årtedd

och åndtcligen at upriktigt ön/ka, at min gunffige

en behagelig förnöjfamhet lefva Gudi til. åra ^, Få>

anhörige til hugnad. Jag har den åran at för-

MINE GUNS!IGE

c

Siimjuke

PEHR

LIEUTENANTEN,

Wid Södermanlands Infanterie Regemente, ÅDEL och MANHAFTIG

Herr ANDERS PALMBERG,

M/n Högtåradc FARBRODER.

HANDELSMANNEN I Stockholms Stad

ÅDLE HÖGAKTADE och ,

Herr _FARBRÖDER. JOHAN LÖNBERG,

lade Grekeland ifrån et groft och olårt til et hyf-

wo något hopp om fig, til beröm ^, at de voro gyn- cibiades i fin ungdom lyckfalig, når, jämte flere, en tar ock billigt det for en heder, at jag tryggt kan jag icke kan wara nog formaten, at tilfkrifwa nå- ifrån Edra Slåktkåra och ädelmodiga finnen

I an-

gnaEder, mine Gunfiige Gynnare, detta, fåfom min dar de Gamlas undfiykter til fina Tempel och Al-

tet år et ännu omoget fnilies foder; ^men Edre på ^en ringa målning. Mit wålmente upfåtar, at

godhet, at fiadfåfia _mig i Eder gundiga åtanka Morbroder och Hogtårade Farbroder måtte uti derneslandet till nytta, famt defi förnäma och kära blifwa

GYNNARES

tjånare

WIRELL.

SpeBatifftm tf Honoratifllmo

Dm ANDREA, WIRELL,

Rty Nitrariae INSPECTORI Adcuratifßmo _>

PATRI OPTIMO.

X7Enia Tun

Mulgcntiffime _PATER, in przfenti ,

quam Tibi obftriBus vivam, ftgmficabo: gra tu* id fvadet animus, expofiulat ipfa £quitas. tSki// nempe imimum venerabundum memoria cur£ iflius pervi^tis,

^ p/w quam patern£

quam 7/7/

peft fat a tor i c o ti'

fortis, demandatam voluit omnium verum avbiter, Dens,

quave in feptem liberorum debita cducatione ita defu-

da fl'i * w juavijjtma, nifi quod fine illa, p/r »<?- tyendet im jere amos, fuerimus, orbatos ^nos efle vixjen-

tireinus. Impenfis, quoad facultates _unqmm permißy

vint Tue, prjeceptis, doBrina & moribus, pueritiam,

dem juventam, fovifti meam, ita fovifti, //r 7> non tantum Patre, verum & Preceptore identidm fuerim ufus. Beneficia becce dum ne qua lance penfito, finnU doleo, baud poffe illa rependere> erigit vero ani-

mum, confido Te, PARENS Optime, in flo.grantifjj-

Mii Tui amoris ren.unerationem, tenues hafie pagellas,

T//0 nomini iacratas, benevole accepturum. Fateor ^mes¬

fem meam adbuc ef in berba, [per o t amen Tibi, ^rw Templa femper in deliciis fuere, tion ingratam fore materiem, quee a [flum veterum ad ejusmoäi loca deferibit. Summwm Numen ingravefcentem Tnam fe-

ne&dm omniena felicitate ornet. Faxit, ut Tu in Nobis obh tfamenta & jene Slut is lenimenta babeas; nos ver o, quotquot Tut fumus, quam diutisfime in Te tur

telam tf perfugium inveniamus. _{Ita voveo,} qui jum ^, quoad vixero ,

PATKIS Indulgentiffimi

Filtas obfeouen^flir^us

PETRUS WIRELL

Eritas illa seterna, quocl exiftat Deus, omnium, quotquot funt

&fuere, hominum mentibus tam alte eil infixa, ut, velint, no- lint, fe tentiant ad fummum quoddam Numen colendum ef-

fe obftri&iffimos, quamvis, in adplicatione ipfius cultus, nimium

quantum hallucinentur plurimi. Hase eadem obligatio,

utpote juftiffima, quum interno cultu haud contenta

elfet, in externi cultus divini opera erumpere ccepit,

Etenim _, quum llimulum ei addiderit vel expreflum mandatum, vel exemplum aliorum, non fatis habuere iriortales, Creatorem, Confervatorem & Gubernato-

rem amore & timore profequi, in ^eo fpem reponere,

ejus voluntate adquiefcere, illi denique humillima of-

ferre obfequia, fed ipfius fanéliflimum nomen, jure- jurando & precibus ^, didlis <k fa&is, privatim éz _pu- bbee, (lato die & prasfinito loco, admirabantur devenerabantur. Et inde repetenda erit, ni valde fal-

& lor.

$ ) o (

for, Aranim & Templorum origo, quas , dum Deo,

vel numinibus fuis, dicarunt etjam gentes prifcce, ad fuperftitionem ^{usque, ea} facra judicarunt, & ita qui-

derrt, ut fuis ufibus & neceffitatibus illa voluerint in«»

fervitura tantum non omnibus, utque locum, in quo fixas veluti fedes haberet numen

putarint ab omni violentia & crudelitate effe debete alieniflimum, im-

mo dignum, qui miferis perfugium & folatium pras- beret. EU: illud ipfum, quod, Differtationem publicam

adorriaturus

in me (ufcepi leviter pertradlandum. In-

genue equidem fateor

materiam hane campum ape- rire patentiffimum ^, addo etjam, me, per alia negotia,

huic operas non nifi exiguum temporis tribuiiTe; at, ad ^aram favoris tui B. L provolutus, mitius Judicium

quaero, fper-ans fore , ut feetum ingenii mei, licet ira- maturum, sequi bonique (is confulturus«

§. II.

Verborum, ^quas in fronte occurrunt, diffufa ex-

plicatione iibentifidmus fuperfedeo

cum per fe con-

ftet, illa indicare jus quoddam fecuritatis & veniae ad

Aras & Templa

eorum nempe , qui in anguftias

quo demum ^cunque heret modo, redadti,_ fibi ab aliis

metuerent. Generatim autem monefidum, Aras &

Templa non tantum Deo fuiffe exftruéta, verum et¬

jam Regibus, pofl fata, in Deorum numerum relatis,

immo, quod totus horreo, ipfi Diabolo, quibus jus a-

fyli conceffum legitur inviolabile. Id juxta ^notetur, velim, quod, ficut nos, vinculum quafi obligation!

addituri jurejurando, digitos Bibliis, vel Pandeäis ie-

gum, foiemus adponere, ita _veteres, facramentum di-

&uri, & in verba _praseuntis juraturi, aras, earumq;,

quibus inftruétae erant, anfulas tangerent tenerentque.

Eft id ipfum

quod Cicero in ^orat. _pro Flacco cap.

XXXVI. de Falcidiano .crimine adfert, dum ait: er%$

is*

) O ( I r is, qui ft aram tenens i ur aret, cr eder et nemo, per ei piflolam, quod volet, injufatus probabit? Quo fpedat

item Hannibalis exemplum, quippe qui puerulus ad a»

ram, ad quam fäcrificavit pater, addudus, eam tenen-

do juravit, nunquam fe in amicitia cum Romanis före.

Corn. vit Hannib« c, II. Hinc percelebratur illud Plauti-

num: t ange aram hane, & t ene aram hane Rud.Ad»V.fc2fc

Sic Aras & Templa ereda fuifTe, in memoriam tro-

pceorum aliusque celebris cujusdam rei geflce, apud o-

mnés fere nationes, novimus. Etenim Mofes, repor- tata, in prcelio contra Regem Amaleck, palma, gedifi-

eavit altare, cui infcriberetur nirp Jehouah ve- xillum ^meum a); quod fadum dum laudibus celebrat

Ambrofius Epift, LXX, multis cpntra queritur, ^im- fonem, vidis ^ac debellatis Philifbeis, Deo nullam ere- xiffe Aram. Sic Alexander Macedo & J. Casfar Aras vidorice ftatuerunt, qua de re confulantur Hiftori- ci, ut jam ficco ^, quod ajunt, pede praeteream Rube-

nitas,.cum fuis coheredibus, Jofuam b) & alios» lon¬

ga ferie recenfendos, tum Chriftianos, ^tum profanos*

Mearum ^nec efi partium, fingulas perfequi caufias, quibus permoti Aras & Templa olim exftruxerunt ve-

teres

in honore vel numini, vel homini cuidam ex-

fcibendo, potiffimum ftas ^, fed tantummodo illorum

morem tradere, ubi res & neceffitas poftulabat, ad ea

provolandi ^, atque ejus initia in vettigare* Sacra fi

eonfülimus Oracula, pariter & Hiftoriarum annales, ul¬

tra fexcenta deprehendere licet teftimonia, ! quce pro immunitatis hocce jure pugnabunt. Conflat vero non levern fuifTe agitatam controverfiam de origine bujus ritus; quippe contenderunt Toliatus Abulenfis, Bern-

hardus

Fulgentius c) aliique, S:a-Scriptura in auxi-

iium etjam advocata , & fimuiacrum Aflyrophenis, &

Beii ftatuam ^a Nino filio pofitam, & SemiiajnidisTem-.

plum

t ) *c

plum, in memoriam foceri ereétum, nec non Nebu-

cadnefaris ftatuam, ifto fecuritatis privilegio inclaruif-

fe, unde afyla gentium, Ebraeorum afyiis, 5 fere feculis, antiquiora efle argute difputant. Åt, face

contra fentientium, hafce traditiones

arenae lieeat,

quae veftigio cedit, gradumque infiftentis nimiopere fallit, compararej fide hoc minus funt digni ^, quocl frnmentis, ut cum Joh Ad. Ofiandro loquar, fear a*

hfös infe&a horreis /iiis imprudenter intulerunt d).

Nullius _ego inducor au&oritate ad credendum» pecu- fium ipfius Dei Ebrseos, morem hunc a gentibus-

mutuum fumfiffe, ^cum, potiori utique jure , laus in-

ventionis de venia afylorum debeatur Ebraeis ^y id quod Polydorus Vergilius, Georgius Rittershufius & Jolu,

Adam. OGander folide probatum eunt e)> inftituti i&-

eo memor propius me operi adcingam.

a) Exod. X VIL ^ty. b) Jof XXII. 10 Cap. IV, t c) JJbi L Myt hol d) De Afyiis p. 12* e) Polyd Verg,

Rer. Invent, Lih. TIL Georg, Ritter sh. de jure ÄfyU Cape

IV, & Joh. Ad. Ofiand- de Afyiis gent.

j. III.

Apud Ebrseos ^, ubi Theocratia vigebat ad tem- pora usque Regum, non tantum ob validiffimas ratio-

nes, urbes refugii inftrui juflit Deus, ut facra nos e- docet pagina f), fed & ad altare & taberriaculum con- ceffit immunitatem, non injuftis ^* fed adfli&is, non nocentibus

fed innoxiis, &, praeter fuam eulpam,

infortunata csede raiferis, five indigenae effent, five adven«, in Judaeorum utpote numerum cooptati, vel religionis, vel domicilii, vel artis mechanicae difcendae

aut exercendae _ergo g). Circa loeum Exod. XXI- ^14«

qui ita habet: Si vero quis fuperbe infyr gat contra pro*

ssimwn fuum, ut occidat ittum do Jo. ^> ab altari me o a-

velies tum ut moriatur _{r cunx} iaudat. Ofiandro obfpr-

V0 _,

) o ( 91

vo, dolofum homicidam ab altari non potuiffe divelli,

nifi fupponeretur, fuifte illud locurn confugii, illo tem¬

pore , pro non dolofis ab eo non avellendis h ). Ex«

emplum Arioniee huic interpretationi album addit cal-

cuium; is enim, cum fugiens ad altare Dei, cornua

ejus adprehendiftet

liberatus Sc fui juris eft fa&us />•

Idemque privilegium adfignatum efie videtur Templo hjierofolymitano A), unde Judseos _graviter objurgat

Salvator Sandliflimus

ob homicidium Zacharias, filii Barachios, inter templum & altare pera&um /). Non eft, quocl casdem -Athalise huic irnmunitatis juri

opponas; tanto enim minus inde concludere licet Tem¬

plum privile'gio afyli caruifie, quanto certius elu- cet, quod Äthaliae, impiiflirnas Reginas, fanguine Tem¬

plum ^, Deo confecratum, non fuerit contaminatum ni),

Nec mireris Ararum & facrarum osdium veneratio-

nem confugis faluti & prote&ioni fuifte $ videlicet in quorum näsvis facile Numen videbatur connivere, iiS*

dem ad Deum, vel ejus Templum, confugientibus par-»

ceretur ab hominibus, relinquerenturque tales Deo puniendi, fummo vindici; ftcut enim minor Judex

non inquirit in ea, quae funt Jurisdåftionis fuperioris,

ita nec hominis erit, de iis inquirere, quse altioris effent indaginis Deique judicio refervanda. Si te mo- verit fat rr agnus numerus afylorum, quorum , exce*

ptis Aris & Templis, fex in S:a S:a numerantur

3 fcilicet ad orientalen» plagam eis Jordanem , 3. vero ad occidentem Jordanis fita, quodque tam brevi &ae-

quali fpatio ab fe tifiimum de caufta, faSlurr, incicem diftarent, ^ut infortunati feias occifores lo¬ hoc, ^ea po-

curn haberent prrpinquum, quo confugerent, ne, pro- pter lengitudinem itineris

in fuga ceteroquin depre-

henderentur. Plura ferent dicenda* Ted cum mi¬

hi, hoc in negotio, otium fecerit Clar. Magift. Pet,Se, länder //), ad alia ^nunc pergam.

Ü /) Num

to ) o c

f) Num. XXXVL 6. zf. Deut. XIX. ^{3.4. 4.} g) iReg*

IL _2$. Num. XXXV. jj. h) Job. Ad. OfiancL de Af.

Ehr. pag. XXX. t) 1. Reg. L 30. 33. A) I. Maccab•

X. 43. 1) Matth. XXIII jr* m) IL Reg.XI.13. n) Dif¬

teri. de AJylo ad Altare apud Ebrtos. An. 1737.

$■ IV-

Ebrseos ut in aliis, ita quoque, fl hunc fpe&ave-

ris ritum, imitatae funt, per KCtiriofy}Xictv nefcio quam, gentes aliae. Inter has principem iocum fibi vindicant Grasci, quorum fanis & aris ea quoque indulgebatur fan&imonia, ut miferis aditus effet & perfugium.Quot

fuerint loca apud Grsecos, iftis privilegiis munita, haud liquet, inanis ergo erit Jabor, qui huic calculo ineun-

do impenderetur* Prorniflb ne omnino deefle videar#

quaedam enumerare lubet. Sic ^pro antiquiflimo ven- ditatur Cadmeum, quod, tempore Deborse & Barachi,

floruiflfe ftatuunt quidam Chronologi, tefle Eufebio.

Cadmus hic, Thebas Boeotias impleturus incolis, re- gnumque multitudine civium & rerum omnium copia infigne redditurus, locum refugii exftruendum cura-

vit, quo fa&o, fub fpe immunitätis, magnam vim h©-

minum ad fe pertraxit: inftitutum illud, quantumvis

licet a Poétis & Hiftoricis percelebretur, ego tarnen damnare fuftineo, quippe cujus auélor, tefte Gene- brardo, fuit ipfe Satanas ^, fimia & mimus ille callidif- fimus Addo , quod non innoxiis tantum, fed qui-

busvis flagitiofis & teterrimorum criminum reis, im- punitatem concederet, Utrum Ara illa Athenarum,

Paulo transeunti obvia, quse empbatice admodum in- fcripta erat dyvuru Osv 0), miferos & adfli&os far-

tos te&qsque prcéftiterit, pro eomperto non habeo apud bacedgemonios vero non tantum fanum erat Ne- ptuni Taenari.-,. quod violari nefas ^putavere, quo Ar- gilius confugit iaque ara confedit, fed & «ädern ^Mi-

ner-

) ^o C

fiervse, quae Chalcicecus vocabatur

facrofan&am fuiffe vel inde conftat, quod Paufanias, fuga falutem qusefi-

turus, iliuc decurrerit, referente Nepote p). Neque propofito aliena funt, ^quas de Themillocle Iegimus,

nempe adripuiffe eum filiam parvulam regis Molof- forum, Admeti, & cum ea fe in facrarium, quoci fumma c©lebatur ca?remonia, conjecilfe, indeque ^non prius egreffuro ^{, quam ,} data dextra ^eum Rex in fi-

dem reciperet, ita quidem, ut publice fupplicem non

proderet *). Tempore exclufus de ^ara Herculis, in ur- be Athenarum, (ileoj preetereo quoque Ajacis in Rhe-

thaeo litore & Achillis in Sigeo afykim una cum re-

liquis, quae longo ordine recenfet Alexander ab Ale«

xandro q) tutelge enim frequenter fuere fupplicibus, frequentifiime fervis, quare Euripides:

" -

%Xsl xctTfttpvyiijv $yjp få v 7rsrgctv, ÅXÅ01 $S ßtifJLXC SsUV*

immo haec QuyafeuTijpia patebant flagitiofiflimis, unde Tacitus ; crejcebat, inquit, Gr<xcas per urbes licentia

citqne impunitas a]yla (latuenäi, complebantur _templa pesfimis fervitiorum, eoäem fubfidio obxrati adverfum treditöres, fufpecli capitalium criminum recept ab ^antur r). Illud adjungo

quod ut Grsecise maxima pars ad

oras maris erat fita, ita, (i audiamus Thueydidem, pi- ratiba adeo ibi exercebatur promifcue, ut, hane pro»

fefli, maximi honoris & exiftimationis haberentur ^:

innumera quoque exftitere sedificia, Diis dicata, ut,

eorum metu & reverentia, ab peenis graviffimis im¬

munes prseftarent illos

qui fe aliter tueri non vale- rent, nifi eo confugiffent, hin c ßajjuicv sXs8 vocat Ariflides rfjv räv TtOLVTd^éhsv ÜTtofoyflv

y.oä 7TotgupuSioiy h. e. perfugium & folatium omnium

undique intelicium, & fane his etjam ab hoftibus fse-

1

B 2 vifii»,

W0 )Gf

iffimis plerumque parcebatur, Sic Agefilao, Lacedse-

inoniorum duci, id laucli vertit Nepos, quod, vi&o«

rise fuse, de Athenienfibus ^eorumque fociis reportat®,

cumulum additurus, pepercerit in templum Minervae confugientibus, idque eo magis ceiebrat, quia, inle-

ftiffimus his licet videretur, quibuscum ei eilet res,

licet vulneribus _, in gravi hoc praelio, eflet con- fofius, non tarnen ex jure belli egit, fed religioni,

quam irae ^, maluit obtemperare, Quid, quod idem Agefilaus non folum in Groecia hoc fecit, ut templa

Deorum fanéla haberet: led apud barbar os fumma re*

ligione, omnia fimulacra arasque confervavit /)*

o) AB XVfl. 23 p) Com, Nep. Vit. Pauf Cap.

IV *) Vid.nemift.C.VIIL q) lib.IIL Cap.XX. r) Lib.

III, Cap. So. s) Vit. Aqefit. Cap. IV.

J. V.

Quod Grsecis, id Romanis quoq; identidem mo¬

ds fuifle tellantur plurimi Scriptorum, quippe non ad

aras & templa folum publica, urgente durifiimo ne- cellitatis telo, properarunt fupplices, verum etjam Al¬

tana, in sedibus Imperatorum, facraria dida, nec non arulas privatce, in plateis viisque, illis folatium & opem

tulerunf. Dignus eft, qui audiatur Cicero: Quid, inquit, eft fanBius, quid omni religione munitius, ^quam do~

mus uniuscujusque civium? Hic ar& funt, hie foci ^,

hic DU pcnates, hic Jacra, religiones, c&remoniae, con- tinentur, hoc perjugium eft ita fanBum omnihus , ut inde abripi neminem jas fit t). Neque aliter Virgilius,

mentionem ubi facit excidii Trojani tt):

/Edibus in mediis, nudoque Jub xtheris axe,

Ingens ar a fuit; juxtaque veterrima laurus,

Incumbens aree

atque umbra complexa penatss:

„

Hic Hecuba, & natee - - alt aria circum Vrtcipites atra ceu tempeftate columb*,

Qort-

f<£*s> />«C«X9

Cmidenfz, & Divum amplcxs ßmtdaerä tenebant.

Aclcfe."- -

b£c ara tuebitur ömnes.

Quemadmodurti C.admus, uti fupra mönuimus; ita Ro^

muius

fundamenta. Romani imperii jaéturus, collu-

viem perditiffimoriim hominum contraxerat, iisque ^a- fylum, inter Palatinum & Capitolinum montern, ape-

ruerat. Unde Juvenaiis:

Et tamen

ut lange repet as longeque revolvas Nomen, ab' infann gentem deducis a fy lo it); ■

cui adftipulatur Ovidius.

Rommus, ut [axo lucum circumdedit alt o,

Cuiltbet, kuc ^y inquit, confuge, tutus eris.

O quam de tenni Romanus origine crevit zv)/

Et, hoc fenfu, ineunabula Romanorum vocat Augu-

ftinus facinoroforum afylum x). Ad fervos quod ad—

tinet, ne ab heris male & crudeliter haberentur, vel

in aras confugiebant, vel deprecatore utebantur» ftc

namque Terentius:

Nemo accujaty Syrey tSy nec tu ar am tibi,

Nec precatoreniy pararis ^{y ).}

Notiffimse funt phrafes; längere aram, amplexari ^a-

ram, federe & adftdere in aray eonfugere in ar am

occupare aranty furgere de ara. Quo facit illud Plauti-

nom: Ego interim hane aram occupabo, ne illi hut emfugere pofftnt quttflioni quos dabit. Surge, ^{ne oe-}

tupajjisy obfecrOy aram. Nec non : asfidite hic in _ara,

Seiete hic modo: ego hinc vos tarnen tut ab or: aram habete hane

Vobis pro caflris ^« Venns ahnety amb<c te obfecramus,

Ar am amplexantes hane tuam laerimantesy genibus nix£y

Nos tu cuftediam ^{tuam ut} recipias, & tut ere:

Nos•

*e*sj ) o (

-

Nosque ut harn tua pace oram »bfidere

Tattare - - *

Idem Tibullius: -

Sed veneris fantt<e conßdam vinftus ad aram Hdec not ät in ju fl es, fupplicibusque favet.

Hunc tarnen morem edida deinde Tiberii Csefaris ab-

irogarunt, &, ne ad aras vel ftatuas quis. confugeict,

Interdixerunt, immo quibusdam adfcriptum fuifie le*

gitur? ut Eavinii marmorea bafis habet:

MAVORTIO.

SACR.

HOC. SIGNUM.

A. SERVO. TANCjL NEFAS EST a).

Addam exftitiffe facellura J. Coefaris, quod in foro ^,

ubi cadaver ejus eombuftum erat, exftrui curarunt Triumviri, Lepidus & M. Antonius, fecuros praelti-

turum illuc confugientes, cum totam fere urbem ^con-

taminaflent fanguine eorum, qui hujus Didatoris ^cae*

dis fuerant confcii. Quam clementer fefe gefierint Gothi

Romas alibique terrarum, dum in templa&aras non modo

non fseviere, Ted illasintadas inviolatasque fervarunt, non

loquor, quia illa Noftratium deeoraalii debitislaudibus pro- leeuti funt *).

t)Orat. pro domo. C. 41. tt)AEijieid.II.v.pi? u) Sau

VIII. w) Faftor.Lib. III. xjD. Anguß.Li.de confenf.Ev.

Cap. XII. y) Ter. Heaut. Act. V. feen. 1. z) Flaut%

M'ßell. A. V. Sc. I. it. Kudent* A. III. Sc.j. ajcfr.Re- verendiß. Archiep. Henr, Benzelii Syntagma Differt. Tom. /.

p. 44$. b) Cfr.Dio Caff.Lib. XL VII. *) Cfr.Difp, Ampi, Frtef.de Moderatione Veter.Gothor.circa Victorias hab nzo.

$. VI.

Sed quid diutius recenfendis populorum perfugiis

Immoror? cum de gentibus tantum non omnibus ^va- leat, quod de Grsecis & Romanis fupra adftruximus,

Sie

€^> ) o ( _{f $} Sic templum Meecanum, ifi honorem Mahometis ve*

nefici iftius hominis aedificatum, iervis vacationem a

laboribus & flagitiofis immunitatem a pöena conceffifl®

teftatur Hiftoricorum cohors, narrat Alcoranus c). Sic apud Tureos, ululantes feminae fparfis comis infanda

clicuntur verrere altaria, dum quotannis in Mofcetis

fuis fibi prselegi patiuntur, Imperium Ottomannorum, jDöfl milie annos, a Francis fubvertendum, huic malo

omini oecurfum iri rat« d). De Anglorum Rege, Ed-

vardo II. memori« prodit Polydorus Vergilius ^), quod legem fanciverit, ut, quoties quis reus ad templum confugiat

inträ XL dies & XII horas verteret folum inque perpetuum patria careret, nec alia _poena adfice-

retur, _quam ut,-abiens usque ad litus, crucem manu

geftaret, certo indiciO) religionem ipfi conciliafle ve- niam. Pari pietatis fpecie Dongardus, Scotorum Rex,

cunélas sedes Chrifto inauguratas, per univerfum re- gnum? afylorum privilegio niunivit, &, ^ne a&io ad il-

las perfugientibus intenderetur, püblico vetuit edi&o,

te/le He<f. Bcethio/). Patriam noftram, fub Papifmo,

ritus hujus fervantiflimam fuifTe probant Leges Pro-

vineiales Chriftoferian«: Rymer Dr aparm til Kirkio eller Kloß ^er ^ eller ^annar ßadby och warder _ey taghin a

famma dag b och dygbne: Tha fkal Hceradzbbfdinge gen- ßan budhkafla upfkåra ccb Ting fiempna ^, och ^t ben,

Jom gierningena giorde kommt felogber til fwars, och fra

i fit t behald. Sic eodem titulo ccb hafwi hwarghin

Fridh, utan i Kirkio eller Kloßer _g). Sic mentionem injicit ReverendilT. Epifcopus Gothoburgenlium, Do¬

ktor GEORG. WALLIN, in Monumentis Gothlandi-

cis

nuperrime in lucem editis h) arens cujusdam pa*

m, fit« in medio monafterii, cui nomen ROMA

KLOSTER, qu« jus afyli olim habuit, quemadmo-

dum

1«, <&*£ ") O C- <£*» )

dum trla _quoque Gothlandiae templa homicldis fecuri-^

tati fuifie adfirmat Lex Gothlandica .* Om få ülm kau åthhåras med Fiende rade _, at Man kan annan dråp a,

tå fkal med honom fly Fader och Son och Broder. Men tå the icke år ^o _til, tå fly med honom nåfla _Frander,

uti ₄₀ nätter til the Kyrkior, fom alla Mån h af roa

tagit uti jridb, thet år, Fardhem, och Timfl adb, och Atlingabo i tber fkola the hafwa frid och [åkerhet, få

i Fråßegarden jom Kyrkiegården i). PJura hane in

rem tefhmonia proferre fuperfedeo, cum vei ex hifce adprime pateat, omnes fere populos , fretos religione,

in fuis calamitatibus hane fovifTe opinionem, quafi templa & ar<c poffent def endere, quem nec montes, nec

arma potuiflent, ut verbis Flori utar A).

: c) Älcor. Azoar. /• d) Georg» Greev. in Fhefi ^am

ti _q. Rom. Tom. _{VI. pag. yip.} e) De ^rer. inv. IJb.

111. Caf XII. f) Liht XVIII g) Drapm. Balk

med will ja L. L. Cap, VI. it. Cap. II.

LXIV. i) Cap. XIII. JT. ^/. c? 2. cfr. G. VIII. I.

k) Lih. II. Cap. XII.

§. VII.

Reflat, breviter ut commenftrem, quibus hsee fre- qiientare licuerit afyla : nimirum non putandum quos- libet fceleratos, omnium primo, ad templa & ^aras

fuiffe in tuto, Sicut enim Ifraélitar felis innoxiis, vel

calu quodam fortuito & nulla interveniere gravi cul¬

pa in for tun a tis, indulfere, urde Philo: acvÅictv

ait,

mißOlQ ti legov w 7tctgéxea&0il ^{n e.} profanis in fano

nullum e/Te receptum/); ita apud citeras gentes ju-

ra haecce ad miferos, & quidem innocentes, olim per- tinuifTe

multa funt, qua: convincnnt. Oedipus, a.d Colonum confugiens» in ejus nominis tragcedia a-

pud Sophoclem ita fatur:

Heit

<S33> ) o ( ^x Heu, Cecropidß, mala multa tali

Sed nemge tuli: Deus efl teftisy

Nihil horum fponte patratum.

Refpondet Thefeus:

Non me pigebat hofpitem, qualem, Oedipe ^,

,

öww; fojpitare in tempore ;

Homo ejje memini.

Similiter Thefei filius, Demophon, cum HerculiS pofte-

yi Athenas confugiflent, fic ait:

Htjec patria uo/lra femper invaliclos fölet ^f

Sed jure frems

ope fua defender e.

Antehac amicis mille relevandis tulit

Difcrimina: nunc aliud in promptu imminet

Contra de maleficis hoc habes in eadem tragcedia!

Rune qui facinorum confeins, nec legibus tidens, ad aras volvitur fupplex Deüm ^,

Trahere ad tribunal nulla religio mihi:

Mala femper _aquutn ferre0 cpui fecit male.

Idem Jone:

Non enim tangi decet

Manu nocente numina

at ju/lum fuit

Piis patere templa contra injitrias.

Unde Demofthenis effatum: Wjtotlov sflV sXsäfr, é äühxq ^luv dvbpU7TUv, dXXu Ttiq itctgot Xoyov dvwgdvTctq

h. e. mifereri oportet, qui propter fortunarn, non pro- pter malitiam, in miferiis funt wj, nec non Thucydidis:

tuv cUxvi'm dpiapTyipLCCTuv xctJuttyvyYj ish 01 ßoopioC

h. e. delictis non voluntariis refugium funt arte. Si

novifle difeupis, quinam locis confecratis fpeciatim

protegerentur, feias filios, fervos, fupplices , injuria

adfedos, vi&os ^& defperatos, hocce gavifos fuifie dav-

Xldtq

rB ) o ( ^£*2?

7lotq munimine. Memoria proditum legimus a progna-

tis Herculis afylum Athenis inftitutum, ^ad quod a pa- tribus oppreffis conftigere fas erat ;?). Quod miferis

in templis & ad aras preces effent fundendse, probat

teftimonium Seneea:; Ar am tangite fupplkes. Injuria

adfe&is nihil ara optatius erat, lic virginem quandam

honeftam refcrt Ambrolius _0), ne vi ad nuptias co- geretur, in aram, quafi ad certum pudicitise afylum,

confugifie» Bello deviéli, & quibus omnes res defpe-

ratac videbantur nihil potius fatiusque duxere, quam ad loca, numini cenfecrata, properare, rati, finon ho-

ftium commiferatione, faltem Deorum cultu ac vene«

ratione, fe falvos fore, id vero, prseter alia hiftorise monumehta, teftatur Romanorum lu<flus & ultimum

ad aras refugium, clade ingenti accepta p). Neque

aliter Helena

quae dum Tröja everteretur, Åhdiderat fe fe atque arts invifa fedebat q).

Sed ficut omnia inftituta, utut faluberrima, abufus fjlerumque comitantur plurimi, ita afylis idem conti-

gerat, juftis enim limitibus circumfcripta adeo non fuetunt, ut peflimis quibusvis tandem patuerintj un*

de non nemo:

O not Monachor um <edes olim, tot a fy la fuerunt, Jpfi nunc ovtåv incipiunt Monacbi.

t) De Spec. legibus, in) In Aphorum I. n) Å-

lex.ab Alex. Lib. III. Cap. XX. 0) Lib. I. />) Viå%

Grävii op. T. om. d. pag. q) Vir g. JEneid. Lib. IL

5. VIII.

Ne B. Le&ori ^rem in medio reliquifle videar, paucis,

quo jure quave injuria veteres ad aras & templa re¬

fugium fuum fumferint, adjungam. Ebrseorum afyla ,

tempore Theocratias, non poffum non adprobare, ut- pote legibus forenlibus & ceremonialibus ipfius Dei

fu-

(SJtD ) o C

fuperflruåa, qui, privilegio iftoc, moderamen _prsece*

pto de vindicando homieida, addere voluit, follicite cavendo, ne, qui ex errore & ignorantia aliquem e medio fuflulerat, ja&uram faceret vitas vel alia incommn-

dagraviora fubiret,quemadmodum privatas vindidtae, non

vero a&ioni, coram judicibus inftituendae, obicem po- fuere. Quumque in omni Repubiica necefium fit, ut

non tantum gladii fulgor improbos terreat, verum et-

jam miferos gratise afyium tueatur , facile erit judicatu, quid dicendum fit de afylis extra pomceria gentis fi¬

brers

quas, cum non voluntariis occiforibus, ^tum fer»

vis, a dominis immaniter tradatis, tum tere alieno ob- rutis, tum denique alio aliquo deliélo adfperfis ^, fave- bant, icilicet, quatenus fuperftitione carerent limites-

que juftitiee ac honeflatis non tranfilirent, pro licitis

& asquitati congruentibus ea habemus $ nihil itaque ob/lat, quo minus in repubiica, etjam bene conftituta,

tolerari poffint perfugia, fano iflo fenfu fumta, non

tam ad aras & templa, quam ad alia quaevis. loea:

quippe, etjamfi talis hodie ^non exiftat fanguinis vin- dex, qualis apud Ebraicam gentem defcribitur, ^non

famen infortunatus, periculo, quod ei imminere pof- fet, liberabitur, nifi immunitatis quodam jure gaudeat.

Et hoc fundarnento _nituntur forfitan Jiteras illce, quae

etjam apud nos furrmse Majeftatis privilegio munitas,

h.ud infrequenter fandliflimum quoddam afyium prae-

bent, & literos lalvi conduélus audiunt, Svetice Lei- debref^ Jårnbref: de hifce, präster Codicem Frideri-

cianum r), agunt Noftrates Stiernhökius /), & Locce-

nius r), item ConfultifT. Juris Patrii Profeffor D;nus

David Nehrman in jurisprudentia civili u). Tribus

tantum, ut ajunt, verbis, Papales indulgentias com-

memorabo. Pontifici Romano tametfi ^nec jus com-

petat privilegia ^nec Jeges ferendi r in re tamen aliena

fat

to ) o (

fat liberalis clementiai laudem ex fcelerum impunitaté

adfeélar

quo ipfo plus datur flagitio, ^quam templo ^,

plus lucro, quam facro, quove in Deum peccatur &

faera turpiter profanantur, quse enim ara, quse religio

fcediffimorum proffigatae vitse hominum flagitia tegeret?

ecclefise abeunt in Itabula nequitioe, unde tota corruet

Respublica j Impunitas namque cornmiffi fGeleris, ma¬

xima elt illecebra peccandi. At in memoriam incur-

rit, morem hunc peltilentiflimum, ab alma Patria ^,

jam diu exulalTe ^, & Aras Templaque noltra nullis

amplius gratificari criminibus, fed piis admodum in-

fervire ulibus, fcilicet ut religionem, vinculum illud

Civitatis, firmiter teneamus, cultum Deo exhibeamus

purum & ob deliéta noltra, pcenarum meritiflimarum

coram tribunali divino , conviéti, fupplices noltrum

:X£{Ctg cruTygtig w) adprehendamus, ^quo, ab hoftium

fpiritualium incurfionibus illgefi , omnibusque inalis &

periculis defunéti, tandem in ipfum fanvftuarium intro-

tnittamur, ubi refugium noltrum tutilTimum nun- quam non futurus eil Deus, in fecula fecu-

lorum huidandus.

r) Tit. Commerc, Gip. XVf.fig.j.g.it,Tit.Crim § L

s) Väg. 317. t) In Syn. S/ur. pag. ypy. ?/) Fart. UL

Cef* 11. pag. 30w) Ff. CXXXIL ij. Luc. L (fy.

S. D. G.