• No results found

Disputatio philosophica de concursu Dei cum malis hominum actionibus, quam permissu ampliss. Facult. Philos. in Regia Academia Upsaliensi, sub præsidio ... Erici Alstrin ... candidæ bonorum disquisitioni modeste submittit ... Ericus Schæder, Medelpadius.

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2021

Share "Disputatio philosophica de concursu Dei cum malis hominum actionibus, quam permissu ampliss. Facult. Philos. in Regia Academia Upsaliensi, sub præsidio ... Erici Alstrin ... candidæ bonorum disquisitioni modeste submittit ... Ericus Schæder, Medelpadius."

Copied!
32
0
0

Loading.... (view fulltext now)

Full text

(1)

disputatio philosovHICA

de

CONCÜRSÜ DEI

CUM

Malis hominum

a ct 10 ni bus,

Quam

Fermißu AmpltßFacutt. Pbilof in

Regia Academia Upjdienji,

Sub PR /ES i DIO

AdmodRev er. & Celeberrimi Fl Rl

Mag. Ε R I C I

ALSTRIN,

Log. & Metaph. Prof. Rf g. & Ord·

Candida bonorum difqutßtwni

tnodeße Juhmittit 'Alumnus Regius

ERICUS SCHULDER,

MEDELPADIUS.

In Aud. Guft. Maj. ad diem 8. Novemb«

ΑΝΝΓ MDCCXXIX.

Hons ante iticridiem confuetis.

oesalls:, 'literis ^ernerianis,

(2)

VIRO

Admod. Rever. atque Celeberrimoy

Mag. PETROf

T1GERSTEDT,

Antea S. Theol. PROFESS. Aboenfl

extraordinario , jam PASTQRI tru

Tuna > Athmar & @iöbe Medelp. lon-

ge meritiffimo , adjacentisque diftri-

étus PR^EPOSITO adcuratiiiimo?

ΡATRONO MAGNO, VIRO

Vlur. Rever. atque PrkclariJJimo, Mag. DANIELE

B O Dl Ν G,

PASTORIEcclefiac, quac in^dfvaDeo colligitur, vigilantiffimo, utEvergetae

& Pracceptori quondam optimo 7 ita

& nunc Promotori femper

venerando. ♦

VIRO Plur, Rev. atque Clarifltmo, DN. J O ΕΙ A Ν JSfl

L I D I Ν ,

PASTORI in (§5it)cnftd vigüantiiTimoj Pracceptori olim fideliflimo, nunc

Fautori femper colendo.

(3)

'

VIRO'

Plttr. Rev er. atque Préeclariffimo,

mag. ρ ε t r o

ström,

PASTORI in Nora 9 & Q5tdw

troö digniffimo, PATRONO ob mwlta beneficia adcineres

colendo.

jVIRO

Plur, Rever, atque Clarijfimo;

dn. ε r i c o

wråberg,

PASTORI in GFrntuna meritiffimo, ut nutritio jam pridem benigniffimo,

ita etiam Fautori multiplici no¬

mine colendo.

VIRO Multum Rev. atq.; Oodiffimo,

dn.christophoro

hellber g,

V. D. COMMINISTRO in Athmar&

Xflna Meritiifimo, Benefa&ori -

aetatem colendo«

(4)

TIAicc Qualescunque. StudL

orum. Primitias. Vobis.Pa-

troni. & Benefaftores. Optimi.

In. Teifera. Gratiflimi. Pectoris.

Ob. Multa. Et. Plane. Paterna.

In. Me. Collata. Beneficia. Una.

Cum. Omnigense, Profperita-

tis. Adprecatione. Submiile*

Coniecratas. Sifto,

Admod. Rever. & Pra-

clarijf. Nomm. Veftr.

eultor indefeiTus.

ERICUS SCH^EDER.

(5)

Sronoi «Mannen/

<Sogad)Mb od) nV.lbatobbe

NILS DEGERMAN,

TOn «pößidrabe QBdlgpnnarr·

Salt ^ιυαί) Gimmel/ joib/b.toab &af οφ luf*

ren agcr /

2lf (Bub fii todfenb' f)ar/ fotnuffttf liuS ojjj

lager/

$Dei mifnar dfmcnmdl (Bttbé bnra l;clga ort>;

3a αί ©«δ mercfar alt i allom Mrfmec fpo.bt.

♦5foab gebt/ fom men'tfan gor/ ifjt f f*nbt mal behagar/

£roab onbt fom dtcr ffier/ af fbn ndö tjun lagar Sil goban dgba/ faft pd fprben t; aπ dr mreb;

©οφ fpnbarcn (fatt ti fira* platt miß jfbrta neb.

®ij t&etfa dr Iben faf/ fom jag bdr mehr britma/

$d tbc^a blaben/ fom jag<£ber mdnb' tiUEifma

£tl tacffami minne fbp t&et goba jag unfdtt 2lf €bcr runba ()anb / meb pmnigi (Tafat mdfi.

5D?en fafi an be§e blab iftet rtngfia ej mdnb mdga

€mot (£r gobl;er all / δοφ gunffigt Idt tbem dga Sben micfietw ar tl)e bli en pant af tacffamt finn*#

©om ftdnbigf t)t>faé (Tal mot (£br t l;tertat inn'·

SJiin bnflfandr o φ bltr/ at @ub (£r ndbigt fjdgne

©amt bus οφ mdrbnab aO/ οφ mcbalt gobt <Sr fdgne/

2113 pd jorbett fbrft md lange lcfma mal/

Οφ fibft til eroig frbgb nptagaé emigt fall i

^>ogad)trtb ^>ea 25efalmng&

mannens

$brfammafie Atenare

ERICUS SCH/EDER. ,

(6)

A6t. 17:28.

Έν tw Kufjw ζω μεν, aal tiivS*

με\α , $ ε cμεν.

Pialm. 5:5.

mv ππμ vm w\vsn mv

:n T1^

Jacob. 1:13.14.

π εικαζόμενος λεγετω' στ'

από IS Θεχ πειράζομαι' ο ydg Θεός άπε'ίξαςός εςι αααων , πείξάζει δε

ύδένα. εααςος δε πειράζεσαι, υπό Ίήζ

Ιδίας επιθυμίας εζελαόμένος κ) δελεα-

ζόμενος.

(7)

In 'Nomine JEfi*·

δ· I· f.

Eum , a quo omniä

& in eilendo &in o-

perando dependent*

eiTe abiolute perfe- dum, adeoquenul- Iis, quocunque veniant nomine^, deie&ibus laborare, adeo eft mani- feftum , ut nemo niii exreme-»

impius, illud in dubium velitauc

poftit revocare. Poßra hac abföiu·

ra Dei perfe&ione , neceife eftpo*

ni, Deum , non nifi ad bene re-

deque agendutrv,tam adintra quam ad extra ferri,eumque non poiTe non

hnpietatem omnem hominesque impios, qua tales, tanquam iptius

A volun-

(8)

i 4M' o Η»,

voluntati contrarios , fummopere

averiari. Ut enim attribura Dei ni- ' hil aliud funt

,

quam ipla eilentia

divina alio atquc alio modo a nobis

concepta; ita tanta inter ea inttr-

cedit harm o ni a atque éonfenfiq,

ut denegato uno attributo , fbatini denegetur alterum, & coniequenrer ipfa eilentia divina. Imo co.rriplé"

xum quendam attributorum di vi¬

norum involvit infinita Dei perfe-

Öio.Sienim DEusomni genere per- fe&ionis ed abfolutus, ut quicquam [

eo perfe&ius & excellentius exco- I gitari non poflit j utique oportet e- f

um eiTe fumme potentem & fapi*

entem, fumme bonum & juftum.

Neque enim a) fumma abiolutiffi'

rnaque perfe&io confiftere, auf I-

ne iumma fapientia, aut potenria,

aut bonicate, aut juftitia, poteft; cum fi vel tantillum defit aut fapientia

auc potentiae , aut bonitatis, aut

juftitia , quod cpgitari aut eiTe-i

pbflit , nondum fumma ebfolu-i

tiflimaque perfeäio obtineretL·.*

(9)

<*« e Μ*· *

Quod cum adierimus, rion tarnen

'

negamus , quin haec infinita Dei perle&io ab independentia , tan- quam conceptu Dei primo, deriva*

ti ac demonilrari poilit.

a) Dornt, pnev.cap. 2i.§. 12»

§. II.

HAfceNuminis iicanci abfonum perfedliones forte videri peil-

poiTet,ii quis pronunciare auderet*

Deum cum malis hominum adtio- nibus concurrere» Verum cum

I ex revelationis pariter ac ratio-

Iiis lumine conftet, omnes caus-

las fecundas , ob dependentiam*

quam a cauila prima in eflendöas-

que ac operando habent , non ni-

fi Deo conlervante* ne quidem ad

momentum > exiliere * neque fefe

movere aut ullas adliones produ-

cere , nili Deo concurrente, poiTe*

licet inde ita concludere s Quic-

1 quid de cauifis fecundis in genfxö

earumque actionibus univerfälite#

A 2 afl&r*

(10)

4 o l·®*

affirmatur/illud etiara de hominis

bus in fpecieeorumq; aéHonibusaf-

firmari poteft ac debet. At concur- fus cauiTae primae cum cauffis fe-

cundis & eariim a&ionibus univer- faliteraffirmatur. Ergodehominib9

eorumqp a&ionibus affirmari pot¬

eft, &confequenterdemaIis. Quod

tamen ita affirmandum eiTe, ut di-

vina fan&itas femper & ubiq; ilias-

ia maneat, id in praefenti diüerta-

tiuncula , pro ingenii modulo, fa- cultatumque ratione (utinam feii-

ci cum JuccefTu) oftendere mihi

animus eft. Quod dumfiet, Tuo

B. L. candori & benevoia? cenfu-

ras ea, qua par eft, animi obier*

vantia, memet commendo.

§ III-

Circa ptio vocabulorum hujus diiTertariuncula? , quas infcri- prae

fefert, etymologiam haerere, tanto

minus e re efTe ducimus , qusnto

certius nobis pollicemur,neminem,

qui

(11)

■4$·? o <r&* s

qui prima Latinitatis limina falu- taverit, eile, cui ejus evidentia_*

non adpareat. Quid vero per vo~

cabulum concurfus hic velimus in-

telleöum,fufiiciat paucis dixifTe: ni- mirum, non creationem, qua; con¬

curfus remotifiimus, nec confer- vationem , qua? remotus philofo- phis dicitur; fed cooperationenLj

ac coinfluentiam proximam , qua Deus non tantum largitur homini-

bus vim locomotivam adagendum,

fed & una cum hominibus ad eorü a&iones & effe&us imediate (im-

mediatione tam virtutis quam fup- pofiti) coinfluit, nos inteiligere.

Juxta quod monendum eft , ter- minum immediate non in fenfu ex-

clufivo hic adhiberi, ac ii omnia media , h. e. cauilas fecundas ex-

cludat, quo fenfu re&ius mediate

Deus concurrere dicatur ; fed fen¬

fu inclufivo, ita ut una cumcaui- faiecunda immediate a&iones&ef«*

feåus atcingat.

A 3 f. IV.

(12)

6 4H o Ht-

§. IV. '

HInc quceftionem pedem enodandam, promovemus in—· ad

quatotius eontroverfias noftra? ver·

ticur cardo: Utrum Deus um cum

bomine concarrat ad malas adiones ? Judicium hic paulifper difFerimus,

nihil affirmando vel negando,usc|

dum expendirnus & rite examina-

vimus a&iones abiolute h. e. in genere natura?, feu quoad efle-i

phyficum; & a&iones relative h.e.

in genere morum, feli quoad eiTe

morale, confideratas. Priori modo

aétiones confideratas, h. e. quö* /

ad motum phyficum citra refpe-

<ffum ad legem, indifferentes eile»

moralitatem vero earurtdem ex eonvenientia vel difconvenientia-*

cum lege effe, ftatuimus. Mo¬

tum phyficum in a&ione fe exe-

rentem, qui alias dicitur materiale

aÖionis , eiFe indifferentem, nemo I negabit, fi rite animum attendat

ad varias, qua? geruncur > aöio*

(13)

•*$3 O 7 nes. Dantur enim a&iones, qua?

quoad fu bila η ti am a<ftus'ea?dem

funt, iéd in genere morum, prout

circumftantiis moralibus funt ve-

ilira?, una earum eil licita, altera impia & iilicita. Exemplo res illu-

ftretur. Miles in aperto marte-j hoitem occidit ; Latro hominem

innocentem occidit. Has aéliones phyficae a circumftantiis morali¬

bus abftra<ftae eaedem funt, quod

autem prioris ailio (it licita , po- fterior vero impia & iilicita, illud

ex conditione iubjeéli agentis, e- jusdemque relatione ad obje&um«·

patiens, feu aåum recipiens re- fultat, quorum confideratione ,

a&io iuam moralitatem å lege con-

fequitur. Unde clariflime conftat,

motum phyficum, qui tanquam ma·

teriale ejusmodi homicidio iubfter-

nitur, femota άνομία, effe indiffe¬

rentem , h. e. nec pra?ceptum,nec

prohibitum , adeoque nec bq^

num nec malum.

A ζ §. Va

(14)

•m o §φ-

§. v.

Ifce praemonitis, DEum cum malis hominum aclionibus i in g?nere naturs, feu quoad mo-

tum phyficum confideratis 3 con- currere, aiTerere non dubitamus.

D-ico t Quoad motiam phyiicum.

Ka m quam vis homo, in feacfuo ordine, fit cauila principal-is fat

motus y fuiEcientique ad operan- dam gaudeat vircuce 5 ramen i ta in agenda fubordinatus efi DEo, caufEe primae, ut iine ejusdem

concurfu & cooperatione , η ullos \

plane effeöus edere poifit. Ut

enirn DE os dat hornini eflTe, pu¬

ta 110η tantum eiTentiae inceptio-

nem , fed & continuam in eiTen- do permanen-riam, ( non folum per- miiTive, ut loquuntur philofophi»

per mitte ndo eifentiam durare >

quam aiioqui deftruere poterat*

fed & pofitive , pofitivum influ-

xum inefie hominis praeftando) ita

etiam dat ipfi vires operandi, po-

tentiam

(15)

■ttS o SS*< ? tentiam iocomotivam non tantum coniervando , & vigorem largien- do, fed 6c fuo concurfu una cum

homine, ialva tarnen ejusdem Ii·

bertate, in effe&us > quå tales, iva-

viter influendo, Probacur hoc i«

pfum ex indole perfe&iffimi domi-

nii cauffe primae in cauiTas fecun-

das. Quicquid enim importat per- fe&ionem iitnpliciter fimpiicem ,

h. e. fme ulla admixta imperfe- dione, illud DEo, tanquam enti perfedifiimo , eft attribuendum ; At creaturam quamlibet ita DEo fubjici, ut tum ejus efTe, tum e-

jus operan a DEo ut proxime in-

fliiente dependeat, fummam im¬

portat dominii perfedionem , cui nihil admixtum fit imperfedionis;

ergo DEo tribui debet. Hinc fa-

cile liquet , homines, denegato

DEi concurfu, nihil agere, nul-

losque effe&us five bonos five ma-

los producere pofie- Quid.^quod

in ipfo vivamus moveamur & fi¬

lmus, ad;« 17. 28· §.VI*

(16)

r© ·φ? o

$. VI. f

UTat caufDe autem primae, Deus ad a&ushomi- , ex ordine

num malos , quoad maccriale re-

motum a&uum malorum, h, e*

ad motum , quatenus eft natura·

Iis, concurrat; ad ipfum forma¬

le tarnen a&ionis malas, nempe

diΌμύζι/ defe&urn & vitioiitatem

aétioni adhasrentem , haudqua-

quam concurrit; quippe qui fim- pliciter & abfolute perfe&us, in agendo minime deficere poteö.

Prasterea & fan&iiHmus eil, qui

peccatum Sc malitiam omnem ex¬

treme averfatur, deteftatur. Ad

materiale, inquam, remotum(quod

eft a&io hominis naturalis, inten-

tione divina ad malum non deter- minata) Deus concurrit; quia a

quodam materiali mal« a&ionis

formale a]'αξίας Sc vitiofitatis eile inieparabile , jam dudum viris

eruditis a) fuit obfervatum. Ideo

nequaquam aflerendum eil, De-

um

(17)

€ Ö η

lim ad materiale proximum, fen

motus applicationem ad hoc vel

illud obje&um , quatenus eft talis fpeciea&us, talis motus, concur-

rere. At dicis : Si DEus concur- rit cum homine, ad illas a&iones, quibus ανομία feu peccatum ad-

hasret, fequi videtur, quod DE*

us adjuvet, ac promoveat pecca¬

tum, quatenus a&io vitiofa in ef*

feftum produéfa non eiTet, Π DE¬

us homini, ad malum patrandum proclivi, concurfum fuum fubtra-

xiiTet. Talia objcienti haud incom-

mode refpondemus cum Apoftolo:

Τδ πλϊΠ&Ιής χρηςότήίος άΰ]χ χαϊΐής ά~

νογ/}ς kol Ίης μαχο^υμίας χα}χφμονεϊς,

αγνοων ότϊ χξ'ήςονΊζ Θεά εις μεΐάνοΐάν σε άγει. b) Certe influxusDEi cum

hominibus peccantibus non eft ar¬

gumentum aliquod ♦ contra jufti-

tiam & ian<ftitatem DEi, ied pal-

marium DEi bonitatis ac longa-

himitatis indicium. Ε, G. Pater

quidam iilium magnis muneribus

ornatura

(18)

ti 49S o Ηλ-

ornatum ad Academiam mittit, fi-

mulqj admonet, ut diligenter ftu- deat, libros utiles emat, &c. at filius confilio parentis fus$ deq;

habito, easdem pecunias in luxu¬

ria, ebriofitate & laicivia prodigit,

qua? tarnen vitia non patrafiet, ii opibus å parente datis caruiffet,

vel ii domi ligatus manfiffet, Quis

autem dicat, patrem eile iftorum

vitiorum cauiTam ? Sic a?qué ab-

furde concluditur, Deum propter-

ea , quod fuo influxu generali ac indifferent! cum hominum a&io-

nibus,quibus ανομία adha?ret* con··

currat, detqj vires ad operandum,

effe au&orem ac promotorem pec- cati. Cum omnis αταξία, feu de*

fe&us ab homine fic; quippe qui

libera voluntate in agendo deficit

a fua regula ac ordine primi a- gentis DEi, & concurium DEi»

féquius ac oportet, applicat. c)

DEus naturam fuftentat & con-

fervat, juxtacg inftitutum ordineni

(19)

·φ§ ο |φ· 1}

iufficientibus ad operandum viri¬

bus donat, uc opus fuum, nort

j verö ut malum opus. Subftantia

enim hominis metaphyiice confi- derata, etiam poft lapfum eft bo¬

na, quam vis moraliter Ht mala &

peccatis corrupta. At ulterius in¬

ilas : pater in fimiltudine allata, ignorabat, filium facultatibus Tibi conceiiis tarn nequiter eile abu-

furum , & eapropter cauiTa viti-

orum non cenietur. Sed DEuso*

mnifcius praefcit hominem fuo con-

f curfu efTe abuiürum, nihilo roi-

j nus homini agendi vires, fuumcg

concurfum largitur, Rfp« Homi¬

nis defe&us & abufus non poflunt

abolere ordinem a DEo femel in-

ilitutum : Ut enim DEus decrevit

creare hominem, decreuit etiam

ι creatum confervare, coniervaturn- que fuo concurfu generali adjuva-

re , uc effe&us fu# natura? congru-

! os edere poiTef. Alias Ii homo,'

( quam primum peccaveritp ftatim

deftra-

(20)

*4 ·*$■§ o

deftrueretur, vel faltem Coopera-

tione Dei deftitueretur; profeåo

föret miferrimus omnium creatu* j

rarum, quod cetera? res, juxta in*

dolem & exigentiam earum , luos

a&us producere poiTent , homo

vero non poffet. Adeoque nec ut I

creatura rationalis, libera circa a*

genda gauderet ele&ione , cum de

concurfu divino incertus eiTet. Ex- osculamur igitur potius Dei bonl·

tatem , qua mundum^ multa cum longanimitate regit, ejusque fapi-

entiam, qua bonum in finem et- jam malas hominum aäiones di·

rigere novit. Quod , prakter alia

exempla , hiftoria Jofephi> im- piorum fratrum malitia venditi,lu-

culenter teftatur d). Hane rem B*

Auguftinus e ) fimilitudine ab ho-

mine claudo deiumtå explicat»

Quemadmodum in claudicatione

duo obfervantur I. motus ipie feu progreiTus 2. pra v i tas feu v itium |

in inceiTu, quod claudicans dextre

(21)

ο ί@* I f fncedere nequeat. Motus cauiTa^

eft ipfe Deus , atque potentia Ιο¬

ί comotiva, quam a Deo quoque habec. Defe<ftus vero feu claudi- cationis nec Deus nec potentia lo-

comotiva cauiTa eft, fed curvitas &

luxatio tibiae, Sic etiam defeftus

fecund^ cauftcB non eft: reducen- duSi ad primam caufTara, qua? qui>

dem cauila eft, quod iecunda agat, j

quod facultatem motricem leu i- pfum motum conferat; caufla ve¬

ro quod male agat, non Deus fed

folus homo eft , qui fponte a lege

1 aberrat. Et quemadmodum melius

eft claudicare, feu male incedere,

quam omni prorfus motu priva¬

tum efte ; ita melius eft , fapientif

a?que ac bonitati divina? conveni-

entius, quod Deus fuftentet homi-

nem deficientem , viribusque ad agendum fufficientibus donet ,

quam quod peccantem ftatim de-

ftruat. Eft enim homo animal fo«

ciabile , quo deftruåo, etiam po ·

r

litias

(22)

16 ·!#■? o

litias a I>eo ordinatas deftrui, ne*

ceiTe eft. Hinc non metuendunij

ne, aflerto Dei concurfu ad maias hominum a&iones, aliqua peccati culpa in Deum redundet: Dei enim aåio , qua concurrit, eft illimita-

ta & indifferens, homo veroillam ad certam aliquam fpeciem de·

terminat: Sic Deus concurritcum

fure, non quoad furtum , fed quo·

ad manus extenßonem, quam fur,

citra Dei culpam, ad furtum faci-

endum determinat.

a) ScherzeriSyfl. Tbol, paj?. 19;. cotif.

pr&led. mfcr, B. Fechtiiflde Providentia

b) Rom. 2.4. c) Quenßed\ Sy fl. Theol part.hpag. 54s.d)Gem %Yz%.conf*

cap. 45. 5. ér cap. 50. 20. e) cit.

(hemmt, in loc. com. part, 1 p, m. 390*

de caufla peccati

i VII

EX occafione ad firmiorem jam eorum di&orum probaito- , &

nem , exigit officii ratio , ut di-

ipiciamuse

(23)

•4Φ-! o i?

fpiciamus , quid de concurfu pra?-

vio fit habendum , quo afTeriturij,

caufTas iecundas , anrequam ope-

rentur, accipere a Deo iniluxum-»

quendam & motum , quo ill« ad

edendas a&iones excitentur. H«c fententia jam diu habuit fuos pa-

tronos : aft nullo firmo nititur_»

talo. Narn eile tantum concurfum firnultaneum , ipia vox concurfus fatis fuperque indicaf. Adeo ut eos, qui pr«vium ftatuunt, contra-

di&ionem admittere, facile intel-

ligatur. Si enim concurfus, non-·

utique pra?curfus ; ii cooperatio ,

non prasoperatio eft. De cetero

nulla nos cogit neceflicas ftatuendi ejusmodi concurfum praeviumu,

feu praemotionem , qua Deus cre- aturas ad agendum prasmoveat, im«

pellat aut praedererminet. CuriL, pofita virtute agendi in agente, &

recipiendi in patiente , cum cete- ris ad agendum requifitis , ipfum agens fufficiens fit ad agendum-,.,

B tametii

(24)

18 4^1 O

tametfi aon ponatur ifliusmodi

praemotio, ut ak Donatuse). Ex*

iflimant prasmotionis fautores, iu-

am fententiam corroborari hoc ar*

gumento : ut Deus eil cauifa pri-

ma in eifendo, ita quoque in ope- rando, & confequenter prius na-

tura agit, quam fecunda , qua? a prima ad agendum excitatur. Ve¬

rum ipfis repommus , Deum non eapropter dici caufFam primam,

ac Γι prius natura agat, refpeåu

prioris alicujus prasmotionis, qua

creaturas ad agendum excitet, itn^

pellat atque determinet ; ied pro-

pter exceilentiam, quandoquidem

nullam caufTam habet, å qua in-»

cauflando dependeat. Quoniamfor*

malis ratio caufla? prima, unanimi

omnium philofopnorum confenfu»

in independentia abomnibus & de-

pendentia omnium abipia,confißit.

Influit itaque Deus in effe&us crea-

turarum, tantum fimultaneo con<

curiu > ita ut aftio Dei & a&io cre-

atura?

(25)

ö *0

äturé eadem numero fit aåio. A*

tias Deus non niii remotc atque mediate a&ionem crearura? produ*

cerer/nempe per mediationem pra?*

motionis, nonautemper iuumfup·

poiitum una cum cauiTa fecundaa··

& um coeÖiceref, unde concurfus

divinus in dubium revocaretur.

a) Pneumat. C\ XX. §. 91. pag. 395*

§. VIIL

POrro di prsdeterminatione ίι concurfus in ejusmo* & pras*

motione confifteret, fequeretur hoc abfurdum,DEurn ian&iffimum pec*

cati non reddi immunem , liber-

tatem arbitrii hominis eciam in

civilibus tolli, Quod fane eil con¬

tra cujusvis experientiam , immo

confcientiarm Liberum enim arbi-

trium in ordine ad naturalia, ci- Vilia, & ex parte Moralia, eft fa¬

cultas, qua pofitis omnibus ad a- gendum requifitis , fubintellige

concurfum divinum, debitam po¬

tential

(26)

zo o

tentia? dispoilcionem & fufficien-

tem obje&i repra?fentationem , ho»

mo poteft agere vel non agere, agere hoc vel i Hud. Atque ob hane

voluntatis a) hber tat em imputantur

homini aBiones·, h. e, pro earum Au-

Bore rede habetur, ac ad redden·

dam de ils råttor em adßringitur.

Unde facile liquet, ipfam homi¬

nis voluntatem interna vi fefe de- terminandi pr<ediram eiTe, quod

unicum Ananiae exemplum evin-

cere poteft. Ananias b) libere

vendidit agrum, quem poterat non vendere; pretium accepit, quod

poterat non accipere; dati acce-

pciqi; partem depofuit ad pedes A- poftolorum, quam poterat non de-

ponere. Quis igitur capiat, A-

naniam poena , qua? hoc fadfcum

infecuta eft, dignum fuiiTe, ii DE-

us determinando, alliciendo & mo·

vendo feciftet eum velie, quod

voluit, agere, quod egit? Et quid

opus effet lege, quam DEus ju-

ftifiimus

(27)

ο S-di- i i

ifiifimus tanca feveritare, tanta pompa, homini prcefcripfit, eum- que rot promiiHs ad ejus obfer-

vationem incitavit, totque gravis-

iimis comminationibus ab ejus transgreflione a-vocavit, Γι homini,

ne quidem in externis & civilibus, integrum eilet, iecundum legem

vivere , citra DEi praunotionern

ad certam a&us fpeciem.

ä) Thomafri Jur. Prud. D. p. m.i i.

lib. i. cap.i. b) ad. 5. v. i.féqq.,

I j. ix.

SEd bis hic iubtilis offert reiolvenda quasdam obje&io, fe no-

qu«e proxime priori ξ. niti vide¬

tur. Si homo non poteft agere, agere hoc vel agere illud , nifi po- nantur antecedenter omnia ad a-

gendum requifita, iequitur, ho-

minem libero fefe determinandi principio non gaudere, cum con-

curfus DEi inter pr^cipua ele&io-

nis. requifita numerecur, & per

B % cois-

(28)

** ö SÄ-

.

confequens datur concurfus prasi»

vius. Refp. breviter, quod verba

h esc: poJtlL· onmibus ad agendum re- quifitis, concurlum DEJ, non qui

in a&u , ied qui in promtu eft,

includant, ideoque nulia prasmotiö

vel praedeterminatio hinc adftrui

poteiR Ne autem illud alicui fcru-

pulum injiciat , quod determi-

natio fit a&us, omnes autem a*

öus exigant DEi concurfum ; hic

monendum , quod largiri poflimuS,

DEum etiam ad decerminationem

voiuntatis concurrere, quando cotl·

fideratuf ut a&us. in quatenus ve·

ro eft a&us tendens ad hoc vel

illud obje&um , folum reipicit li-

bertatem voiuntatis, qua, pofitis

omnibus ad agendum requifitis*

vel ad hoc vel ad illud ie detef·

minare poteft. Unde philoiophi

communiter ftatuunt, DEum, ad

aÄ.us liberos voiuntatis , influxu

generali ac indiflerenti concufre-,

re, h. e. ita fuum infiuxum ferre* con-

(29)

4« (i »

ferre, ut penes voiuntatem fit eo

uti vel aburi, & hane vel illam fpeciem a<Sus producere.

Andern reftat nobis dilemma illud enodandum

,

quo adver-

farii falfam fuam hypothefm fta*

bilire , noftramqß fententiam la¬

be fa (Sa re conantur. AutDEusde-

terminat creaturam > aut creatu-

ra determinat DEum ; at deter-

minari involvit imperfe&ionem,

qu« in D£um non cadit. E. DE-

us determinat voiuntatem creatu- T3£. Refp. paucis. Licet creatu-

ra non poteft abiolute determi-

nare voiuntatem DEi, ad dandum

talern in ipecie concurfum,DEus e- nicn ad utrumq; libere fe determinat;

tarnen cum cauiTa ieeunda agit,di-

citur determinare primam, quoad

exercitium a<Sus, ut coagat: at nulta imperfe<Sio in Deum exin-

de redundat ; natu quod cauila_j

$. X.

pri-

(30)

*4 °

prima in hoc cafu fit determinabi-

lis , non provenit ex aliqua impo- tentia,ied ex mero ipfius benepla-

cito , quia Deo placuit accommo- dare iuum concurfum ad exigen-

tiam creatura?. Nec exinde crea- tura Deo liberior evadit. Sicut in- ferre non poilum : Infans utitur ,

pro libertate, dire&ione & manu

fuftentante matris, E. matre eftli¬

berior» Plura quidem circa hane

materiem eiTent adferenda; verum quum temporis pariter ac faculta-

tum ratio ea periequi non iinat,

hifce pauciifimis iubfiftimus. Faxit igitur Deus,ut ejus bonitate,quam

concurfu iuo nobis pra?ftat, non abutamur, quin potius omnes ani-

mae & corporis vires a Deo cle¬

menter conceiTas & confer?

vatas ad arma juftitise

ofteramus.

a ) non ύτ& ^ 2\so ^ niitV vyn a) PJalm ng: i.

@ @ @

(31)

3Μί RESPÖNDÉNTEtf

ERIC SCHffiDER,

&)å han fit forfta idvbomé pvef ι upfala A-

cademia inct> afia£ mtye οφ berémm aftabeiF

Ve CONCURSU T)EI Cum MALIS HOMINUM ACTIONIBUS.

j5'( 3ortenä tunta flot/ rot (iw

> ! ra mdfterftpcfe /

@ut fafte memtiffian til atibvafiov»

fta fmt)cfé /

4?an fietute ffapate et) on t/utett ganfla got;

O! ett f)ott ätt 11 «g t famttta ttl«

ftänt ftot.

Sften gamla ©rafanä lift tet mä»

fta Per ti( gitfte/

Sitt mentnfEtan ®uté tut> fä flätit»

ligt trpta torte/

•Omar af Det fövr mar gott fett tief til onto tl)ft/

Οφ tpär Statut få fyla gauffa

Illa Iptt/

Sitt isan mot nulijan got af 6finN tet ftfer / tafljjr Sil alt tet fom är ontt / fil fenter /

ffam οφ lafter.

5ΐφι tmat for lott är tet fot got*

tet ®wt cfj tett/

(32)

2Bi gtörom frunöelig ömab bo»

nom (pes trDt. ·

©ocf I;mil ®ut> af ndb Det tmicfna

onba ffdPar/

©om totb o@ menntffiot fofi afia

ftabigt Idbar /

Οφ attcij ©pnbare ftrart bit o#

todnnené rof/

©et nu 4?ett Schäder teet uti

jttt Idrba prof.

•fitparaf om jag οφ bör mVn ntnggtöra ftutle /

©d foned flått/ at 3 heftigen Pin·

di fuße/

©et Pallas ttltibt bar tu frani) af gaget grön/

©om (teif Apollo pldc fin* todtt»

ner gte til lön-

Sitt bliba Ipcfané fatt för ®ber jdmt

md gtönfla/

©et mil tag äfroen nu af troget

bterta öntla /

Sit I md bitte fil bet mdi/ i fpften pd

Οφ fen för ®rt beftpdr en btger löntttg fd.

3 ijajl frambrtnflat Laurent* ε. wrsberg«

Upl.

References

Related documents

dum eft, quod tale fuit inftrumen- tum, ut apud veteres defcribicur.. Erat macbina lignea, ad v er i

tarnen omnimodam contradidlionem involvere , nemo fanus negaverit, Quid? quod fumma illa ac perfedtiili-. ma aqualitas omniurn proprietatum eiTentiah'um

natura 5 legi divina poßiva

duas iftas partes, animam Sc corpus, quibus con- ftaruus , tertiana quandam, neicio quam.

nön inferviunt, filentio prae- teritis, quae de prima Monar- chia, ejus ortu atque au£tore. träduntur,mihi

ex a$is, colligitur, die 22 Menfis Junii, &amp; quod ominofum fuit, congregati funt Patres in Bafiiica.

Ideo- que monemur, curam habere no- minis boni, quod magis nobis ^fti- mandum, quam mille thefauri au- ri; bonum enim nomen manebit in asternum» (m) Negligere quid. de fe

tum &amp; quinque; poft fata vero a Pontificiis tanti habirus eft, utnorl folum in canonem faft&amp;orum eurn. receperint, fed