Dissertatio historica de regno Medorum, quam cum consensu amplissimæ facultatis philosophicæ, in regia Upsaliensi academia, sub præsidio ... Jacobi Arrhenii ... publico examini modeste submittit, Petrus Gisler Vesmannus. In auditorio Gustav. maj. die XXVI

Dissertatio Historica

DE

REGNO

MGOORUM-

Quam

cum confenfu Amplisfim# Facultatis

Phtlofophic*, in Regia Upfahtnfi

\^4cademia ,

SCJB PR/ESIDIO

Vl\l AMfLlS

Dn.

J

O

I

ARR HENII

Hiftor. Prof. Regii & Ordin.

pullico examini modeflé

fubmutit

PETRUS GISLER

VESMANNUS,

ln auditorio Guß^av. maj. dit

XXVI, Maji Ami M DCC.

horif ante meridiem qonfvetis.

"

U PS A L1JE.

T)pts KRISER 1ANIS,

iReWrendisfim in CH$(ISTÖ TAT<H1 ac DOM1KO

Dn CAROLO

CARLSSON S. Theologie Do&ori

celeberrimo _y inclutae Dioece.

fcos Arofienfis EPISCOPO

eminentiffimo, Confiftorii ibi¬

dem Praefidi gravi (limo,Regii<-

que Gymnafii Ephoro

accuratiflimo _,

Macenati magno$

Tam.

Öb. Favorem. lllum. fingularem.

> Qi10

Inier» Alios. Mufarum. Cultores. t;»

Etiam. Me.

Semper. Complexus. Eft.

Quam.

Ob. Innumera. Et. Nunquam. Satis.

Praedicanda. Beneficia.

Parenri. Meae. Praeftita.

Hane. Differtationem. Academicam. j.

Quamvis.

Beneficiis.Tantis.Minime.Refpondeat.

Tamen.

In. Gratae. Mentis. Signurci,

Et. Perpetuae. Obfervantiae. Pignus.

Cum. Voto. ~

Pro. Omnigena. Ipfius. Felicitate.

dedicat.

RE V EREN DIS SI MI. PATRIS.

äumiltimuscltm

P. Gifter.

VI O

Maxime Speifabiii

Dn. MATTHI JE

N O RING _,

Officinarum ferr. in £im?n<ir&

Ibcrg & Direfrori vigilantifli-

mo, nutritio fuo parentis loco

colendo_$

ut &

Specfatisßmo V 1 R O

Dn. DANIELI

e>x<£3ie>ömi

Rei inetallicae in Stütelberg

cultori folertisfimo, Avunculo fuo

honoratiffimo,

Hoc qualectwqtic ßecimen⁵ ob beneficta

in fc (ollata _{plane paterna} , in grata

memoria fignum conjecrat Nominum ipforum

Obftrvantisfimw Cultor P. G.

I Nf.

Tbef. 1.

rdua fatis quse-

ftio intereruditosagi-

tari lolet , de prima gentium

r difperfione per orbem terra-

rum, cafune an confilio fue-

rit ea inflituta. Confilio vo-

lunt quidam faäam efle, di-

centes Noachum circa nativi-

tatem Phalegi, hoc eft, ^anno

poft diluvium centefimo pri-

ino, diftribuiffe tribus fuis fi-;

Iiis univerfilm ^terrarum orbem5 quod ex Gen: lo- 25- probant,

A ubi

ubi de Phalego dicitur, quod

in diebus ejus divifa fit terra, no- menque ille fortitus ^ex ifto tam niemorabili faäo. Tuetur hanc fententiam Torniellus in anna-

libus facrrs fub A. M _i 909. n.

1. dicens , Noachum Divino

-vS*" ^

tcrum fpiritu divififfetribtis fuis

filiis univerfum orbem, fub for-

tem tniffum; & unamquamque partem fecundüm fortem fingu*

Iis tribuifle. Aliis placet Cafu tföntigifle, üt Semi pofteritas Afiatn,Chami Africam, 1apheti Europatn obtineret, quaefenten-

tia videtur efle etiam Jofephi Antiquit. Judaic, lib.r. cap. 6.

Quo _quemque fors & DELJS tu-

Iii, eam terram cum fuis occupaYit.

Et cafu tertas occupatas, afle-

rit

• 3

rit Hornius ad Sulpit.Sev. p.23*

Nos, five caiu,five con- filio ca fa£ta eft diiperfio,con-

cludimus tamen veriffimutn

effe, pofteros Semi maximara

partem Afiae ^, Japheti Euror

pam 8c Chami Africam obtif

nuiffe. Et ut cetera praeter- mittamus argumenta, ipfapro-

vinciarum 8c partium Afiae

v nomina evincunt, in Afia con- fedifle propaginem S^mi ; ab

Elam enim Perfia ^, ab A)(fyr

Affyria, ab Aram Syria &c. in

facris , nominibus condito»

rum appellantur. Sed ita ta¬

men concludimus tripartitam

hane divifionem five infiitu-

tam fuiffe, five contigille, ut

in Afia apud Semitas xemanr

9 ₄ ©

.ferint multi ex pofteris tana

Chami, _quam Japheti. Sunt

manifefia ejus rei indicia in

Nimrodo, qui primus in Ba- bylonia _{regnare coepit, & å}

quo terra ea Nimrod dicitur :

fic _etiam Canaan Chami fi-

Jius, ^a _{quo Chanana?a nomen} habet, _{magnam Afi« partem} obtinuit, Qu« ideo adduci- mus, ^ne quis miretur, fi dixe- rimus regnum Medorum ^, de

quo nos diflerere inftituimus?

referre prima fui initia adMa- dai _, filium Japheti ^, cujus

mentio fit Gen:io: 2, Tefta-

tur ita efie Jofephus ^antiqnit*

Judaic. lib. _{i.cap.y. A} Mado

Madtei de/cendunt ^, Gratis Medi

nomimti Et hoc venit norm-

ne fetnpcr in (acris Media ^,

ncc alia ratio däri poterit.,pforv

cum cireumje&as region es å

conditoribus habeant nömina, Media ita (it cognominata,

Tbef. 11.

Contigit vero Medorum ^, quod ceteris in Afia regnis,ut

initio fuerit minutum. ^.. Ut

enim verifimile eft, quod di-

ximus _, Madai illum terrae traäum occupaffe, qui deinde

ab eo Media dici coepit j ita

an & quot is habuerit iuccef-

föres incertum eft. Certum

interim eft, fuifle eos , qui-

cunque fuerint ^{, exiguae po-}

tentiae homines , ut reliqui primis temporibus Mix ^prin- eipes. Tales tempore Abra¬

ham!

O <S'®

hami in Afia erant rcguli ^>

quorum fceprra nort mulri ^ex.

tra moenia urbium fingularum

adorabant. Opes hand ^ma-

gnas eos habuifie vel hinc con*

ftat, quod urbes eorttin nom

longo ipacio å fe invicem di-

ftabant, extra quas nec arn-

plos, ^per illam aliorum vicini-

am habere poterant limites.

Quare cum Chedor Laomor

cum fociis firs bello fuperaf-

fet reges Sodomae, Gomorrae, Admae, Zeboim & Belae , A-

brahatn tarnen eum, & tres qui

cum illofuere _reges, bello vicit,

quamvis alium fere exercitum

non haberet _{, quam} proprios

famulos treccntos 8c oäode- cim numer©. Hinc eft, quod

?j neque

© 7 %

tieque nos fuftinemus defigna-

re certos Medias limites illis

temporibus: tam latos faltem

atque poftea fuerunt ^? fuiffe

negamus.

Thef. 111.

Ut propius ad propofitum

accedamus _> & viam nobis praemuniamus ^? dicimus in hi-

ftoria Medorum , ut reliqua-

rum gentium antiquiflimarum ⁷ cognofcenda & explicanda pras-

cipuum é facro codice habe-

ri praefidium. Nam ante O- lympiades. & tempu S t<?ce/KCV ,

quod ab illis initium habet ,

nihil eerti eft in hiftoria Gras- corum, fed pleraque figmen.

tis & fabulis involuta. Si qua monumenta gentes cete-

rae

4$3- fl

rx vcl habuerunt vel relique-

runt, ad nos non pervenere.

Salrem de Medis omnia funt obfeura; & nifi ab Herodoto

& Ctcfia res eorum fuiffent

perlcriptae, etiamnum ignora-

rentur de Medis multa. Quac

tum apud nos fidem invehient,

fi cum facris narrationibus

non pngnant.

Tbcf. ^IV.

De Medis narratio Hero-

cloti, qui pater hiftoriae pro¬

fan« falutatur, talis eft. Cum Aflyrii omni Afiae per annos

quingentos 8c viginti domina-

ti effent, primi Medi ab ipfis

deficere coeperunt. Cutnque aliquamdiu flne rege å judici-

bus effent gubernati ^•, regem

primum

9

jprimum crearunt Dejoccm ^, qui poft triam & quinquagin-

ta annorum imperium fato

funcius eft. Poft hunc filitis

ejus Phraoites fufcepit impe¬

rium, qui in expeditione ad-

verfus Affyrios ^, fecundo ^ac

vicefimo , poftquam regnun»

potitus eft, anno peritt. Poft

obitum ejus Cyaxares nlius in imperium fucceflit ^, qui cum

quadraginta ^annos imperaffet,

Sc ipfe deceflit. Hunc cxce-

pit Aftyages, qui cum quin-

que Sc triginta annos regnaf-

fet, _{regno exutus} eft å Cyro

nepote, qui imperium å Me-

dis ad Perfas tranftulit. Ita- que juxta Herodoti fenten.

tiam, _regnum Medorum, ex-

B ceptß

@ 10 ©

teptis judicibus ^, fub ^quatuor

his regibus centum & quin,

quaginta annis duravit.

Thefé V.

Ctefias , ut in multis ali is, fie in enumeratione quoque regum Medorum, ab Herodo.

todigreditur, exiftimans fuam

fententiam eo majorem applau-

fum mereri, quod dicat k ex membranis regiis in Perfide fingula ftudiofe indagafife ^, &

in hiftoricum ordirsem rede,

gifle. Arbacem facit is pn.

mum regem Medorum, quem ab Afiyriis defeciffe affirtnat;

ejus deinde fuccefifores o&o

continuata ferie ufque ad Afty-

agem recenfet, quorum impe¬

rium per crecentos 8c fepten-

v "

decim

* t

decim fere ^annos fe extendit»

Sed hoc ut clarius -oculis iub-f. _:l

jiciatur, catalogum ipfius, una

cutn annis fingulorum ^regum

apponere lubet, ^ex Diod. Bibi.

hift.lib, ^2. 8c Petav. part. 2*

lib. 2.

I. Arbaces ²⁸

2. Manduaces 5°

3* Solarmus 3 o 4- Artycas ⁵⁰

5- Arbianes, qui &

Cardiceas ²²

6. Arfaces, qui &

Dejocss 40 7. Artynes, qui &

Phraortes it

8. Aftibaras, qui &

Cyaxares ⁴⁰

9* Apandas, qui &

Aftyages ³⁵

3*7«

Ex iis quat jam adduximtis,

patet, Herodotum Sc Ctefiam

in quibusdatn inter fe ^conve-

nire, Sc in quibusdatn tnaxi-

me difcrepare, Conveniuntin

hoc Sc Herodotus Sc Ctefias,

Medos ftiiife Affyriorum regi-

bus fubje&os; conveniunc in ^eo,

quod Medi fubduxerint fe jugo Affyriorum. Qua in ^re Sc He-

rodoto Sc Ctefi# afientimur.

Nam verum eft imperante Sal- manaflare, Medos paruiffe Af- fyriis,ut conftat ^{ex 2.} Reg. 17:

6. & iS: II. ubi de Salnianaf- fare dicitur, quod ⁱⁿ abdu-

öione Jfraelitarum ^miierit

quosdam in Mediana: unde pa- tpt cum Medis quoque impc

© _I? ©

raffe, quia colonos illuc mißt.

Verum eft quoque fortaffis Ar«

bacem , ut Ctefias refert, fuif-

fe auctarem defeäionis ab AC fyriis, ied habuiffe illum tot

iucceffores, quoc narrac Cte-

fias verum effe nequit ^, quia

temporis ratio repugnat. De-

fiit namque Affyriorum impe¬

rium in Affarhaddone ^, poft-

quam ftragem tam ingentetn

fenfiffet ad Hierofolymas pater Senacheribus: qui å fratribus

Affarhaddonis , hoc cff filiis fuis, trucidatns, huic de ^quo

diximiis, _regnum reliquit.Qua

de revideatur 2.RcgM9 Jam

vero ßve Arbaces au&or fue^-

rit defeftionis five alius, ha*

huerit neceffum eft iUe pau.

cos

® 14#

cos duntaxat fucceflbres, imo

non plures ^, quam qui per

unum fere regnarint leculum, quod eft inter Aflarhaddo-

nem Sc Cyrum ^, qui Medo-

rurn regnuin extinxit. Unde

patec Sc in regum Sc in ^anno-

rum numero liberalem Sc

prodigum fuifTe nimis Ctefiam.

Thef. VIL

Potefl: hiftoria Medorum multum lucis accipere ^, fi

vel verbo tetigerimus ^res hu- jus temporis Babylonicas:nam

cum etiam Babylonii hoc

tempore fuerint fub Affy-

riis, ^ut conftat ^{ex 2.} Reg; 17:

24. eorumque jugo fe fub-

duxerint remante Affarhaddo-

ne_y coepennt oportet, ut Me-

i'

is o

di, eodcm annorum decurfu,

reges proprios habere. Et qui accuratior-es videntur, ad Cyrum å Berodacho ^, qui pri¬

mus ab obfequio difceflit, re¬

ges Babyloniorum fex vel fe-

ptem enumerant. Atque hxc

do&rina _per lacram au&orita-

tem haud dubié ftat lmmota _, ut fic quoque , quando confe-

rimus cum Babyloniis Medos,

obtineamus quod volumus ^, Sc quod ^verum eft ^; centum ^, Sc quinquaginta fere annos tri-

buendos Medorum regibus ad Cyrum Per lam.

Thef.rill.

Diximus paulo arife, Arba-

cem feu Arbaäumut Jufiinovo- catur, poft dominationem Af- fyrio-

& 16 C#

fyriorutti erexiffe in Media fö¬

llum regale fibique primum

firmafle _j faltem nobis ita vi, deri. Jam igitur qusedam Tuipicionis iftius afFcrendas

func rationes. Prima igitur

eft , regnum in Media fuifie poft AiTarhaddonem ^, quod re, gnum oportet aliquo dnce

tunc coepiffe. Deinde licet

multa addiderit5 _qua; fabulo-

fa funt, fuae hiftoria; Ctebas, multa tamen habent funda-

mentum & vera funt. Tan¬

dem videtur liber Judith ali- quod robur addere fententia;

Ctefianae. Scilicet claris verbis

narrat au&or ifkius libri, fuiffe

regem in Media nomine Ar- phaxad,_J quem nos ex Juftinö

> - Arba-

© 17 *§£

Arbaäutn, ^ex Ctefia Arba-

cem _, vocanrms. Narrat quo- que å Nebuchadnezare Ar- phaxadum bello laceflltum

efie _; quae narratio fi vera

efi: , inveniemus facile Ar- bacem quem quaerimus. At^

inquis, non eil ^, ut haec fta-

bilitum ^eas ex libro Judith ^,

qui comoedia potius eft di-

1 cenda , judicio multorum ?

Quare vifuri fumus thefi ,fe-

quenti, quid hic videatur fta*

tui pofle.

Thef IX.

Quo minus über Judith

veram hiftoriam contineat ^,

ex quorundam opinione pro- hibet, prigao ^v quod Nebu-

C chadne-

@ 18 @

chadnezar dicatur rex Afly*

riorum _, & Ninive regnade {

Judit: ^i: 5. cum tarnen hifto-

rici omnes Nebuchadnezarem _j

Babyloniorum ^regem fuifle ^,

& Babylone confedifle di-

cänt. Deinde non videntur

apfis tempora congruere, cum

fcriptura facra canonica, ^ca- ptivitatis Babylonic« initium

fub Nebuchadnezare Magno ^, rediturnque Judaeorum poft

LXX anrios iub initio regni

Cyri ponat: über ^autem Ju*

dith dicat , Jfraeütas ante tempus Nebuchadnezaris ^ex cåptivitate reverfos efle. Ter-

tium illis eft abfurdum ,

qüod tempore expeditionis

Holofernis _, nullius regis a-

pud

© *9 #

pud Tudaeos, fed fummi dun-

taxat facerdotis mentio flat.

Haec & alia obfiftere viden-

tur ₅ quo minus vera habean-

tur, quas hoc in libro legun.

tur j fed nos vera , fi pote-

timus _, effe fequentibus pro- bare conabimur argumentis.

Ad primum quod attinet ^y

facile intelligi poteft, ^cur Af.

fyrius dicatur Nebuchadne-

zar _, & Ninive confediffe ^, quia non adhuc , ut decuit ^,

exornata erat Babylon, quatn deinde Nebuchclnezar Magnüs

ad miraculum _usque perpoli-

vit _; proptereaque apud Da¬

niele^m _cap* 4: 27. Babylo-

nem fuum opus efie ja£tita-

vit. Porro reditus ifte , ci>

@ 20 ®

jus liber hic meminit Judae

ex captivitate non alius vide-

tar qaam Manaffis ^, & eo-

runi qui cum eo abdufiti Ba¬

bylonc^{ni ,} & remiffi erant å

rege Bäbylonrs & A fly riorum

fl non Nebuchadnezare pri-

nio, tarnen ab ejus anteceflb-

*e, ut putat Junius ad Judit,

cäp. j. & 4. Tandem ad

Manaffis setatem pertinerefum-

mum illum facerdotem Joja-

éhitn apud Judit. cap. 4: y.

id«m oftendit Junius. De

tempore nobiscum convenit

quoque Petavio Rat. temp.

part. i. p. m. y8. Sed ali-

ter diflbntit. IHud ^{a utern} ab-

furdüm non eft _, quod hic

tiullus Judaeorum rex nomi-

1 natur,

ÖS? 21 H

tiatnr, quia expcditio hxc

fortaffis inftituta eft ab Ho- loferne , antequam Babylone

reverfus eft ipfe Manafies 5 eoque nullius hic regis men-

tio apud Jud&os fit, fed fum-

mi iolum facerdotis.

Tief. X.

ArbaSlns itaque , primus

V eft rex Medorum ^, poft de-

ftruSum Affyriornm imperi¬

um in Sardanapalo, qui haud

dubie eft Aftarhaddon. At- que hic Arbaöus vocatur a- pud Juditham cap: i: Arpha-

xad _, diciturque condidifie

Ecbatana ^♦ quod opus quia

Herodotus adferibit Déjoci

lib. i. Dejoces quoque Ar, phaxad

® ^22. @ I

phaxad five Arbaäus effe vi*

dotur. Conveniunt etiam tem- pora, ut numeranti & confe*

renti reges Medorum, Babylo-

niorum & Judaeorum confia-

bit. Modo fciamus apnd Me-

dos hanedemonftrari pofle fuc-

ceflionem: i. Arbaäus , five Dejoces ^, five Arphaxad, 2.

Phraortes. _^ Cyaxares. 4. A- ftyages. Secundum Medias ^{re- .<}

gem cum Herodoto ponimus

Thraortem: iententia enim Cte- fiana ob caufas ante di&as lo-

cum heic in venire nequit. Fi¬

lius hic erat Arbacli five Dejo-

cis> & poftquam multas jterras in fuam poteftatem redegiflet ^r

vita deceffit _, regnum filio Cyaxari relinquens, qui tertius

äi.v..v * nobis

9 2 3

nöbis Medias ^rex cft. Huic docente Herodoto, Scyths A-

fiam , quam pater Phraorccs

Mcdiss adjecerat ^, eripuerunt,

quam tarnen poft aliquod tem*

pus recuperavit. Cyaxare de-

funfto filius Afiyages imperi¬

um accepit, quem nosquartum

Mediae regem facimus. De illo

& Herodotus & Ctefias confen- tiunt, fuitfe illumultimumMe-

dorum regem ; quomodo autem imperio privatus fit, tradunt

Herodotus Sc Juftinus: Aftya-

ges fcilicet in ultionem ferväti

Cyri nepotis, quem Harpägo

interfirciend^m tradiderat, Har- pagi filium interfecit ^, patrique epulandum appofuit: ob quod

faeinus HarpagusCyrum contra

avum

§y

24

ävum fuum concitavit _; q11 cm Sc Cyrus praelio vicit, ciquc

regnum adcmit ^, Sc fummam

re rum a Med-is ad Perfas trans-

tulit ^ ut hane hiftoriam _pro-

slixe defcribit Herodotus , bre-

vius vero Juftinus. Nos ^cum

iine regni Mediciy fineiH huic

v noftro imponimus exercitio ,

( quod ut velis B.L. inmelio-

rem partem acciperc Sc interpretari ^, officio-

• ♦ r fe petimus.

v \

\ \0 u

•V-vw.. ^■

Fereximio JuVeni3

Dn. PETRO GISLER,

Populari, & amico perdileäo.

Egregiam

hanc de

regno

Medorum

animo tibi gratulari; Et Videris mihi infudäffeargumento5 multis fententia-

rum divortiis obnoxio. ^nam ut h'r floria in univerfum onfnis fdiäter ^mn eagnofeitnr, niß adfint Mitt* lumina⁵ Chronologia ⁵ Geographia, ® Genea¬

login ^; ita difficile eft in ultima an.

tiquitatis memoria, dc/ adyta Verita-

tis penetrare, tibi omnia^jpisfis quafi

nubibus furit inVohita. SW ^, reh-

Elis aliorum hac de re , fententiis,

unicum iUud ad Veritatem inVeftigan-

dam rrnhiJufficit , Scriptum Sacrrf

teßimonium. Fateor qttidem rem

ejje plenam difficultatis ex fabtdofa

anti-

antiquitate certi quid ^{eruere ;} interim

tamenjure meritoque affirmarepojjum

Te_y Gl S LEL(E, diltgentishme fuiffe Vajat^um,in hac hifloria &con-

Jcribenda & omanda, Quod meum

cft^•> gvatulor tibi pmclaras ingerin do-

tes_y exhniosque in literis progrejjus,

qui, ut altbi^y ita & hic non parum

tlucent. De _cetero, DEUM flip¬

pte^{x Veneror} y»Velit tibi in pofierum

fuagrdthi femper adejfe ^, ceeptisque

Tuts fic ajpirare ^y ut Vergant in

nominis _ejus «loriam, tuum tuoruin- quejolattum longe maximum.

Ita breviter fed animo longe prolixion

adpiaudit Laurent.