Dissertatio de otio viri politici quam ... præside V. Cl. M. Martino Brunnero ... publico bonorum examini submittit Jonas Salenius. Ad diem 14 junij in auditorio Gustaviano horis consuetis matutinis anno 1665

έ '

/e.

Q.

B.

F.

F.

Q..

S.

DISSERTATIO

O

T

1

0°

V

₁

_R

₁

Ρ

O

L I

T

I C

I

QUAM

Cum

_confenfb

_Amflhfim*

_Facaltatis

_{Pbilofophica,}

in

celeberrima

Academia

_Ppfalienß

ΐ R JE S I D Ε

r. α

Μ.

_MARTINO

_BRUNNERO

Graec.

_Ling.

_Profeff.

_Ord.

Publico bonorum examini _iubmittii

jonassalenius

Addiem _14.

_junij

_{in ÄudkorioGuftaviano} Horis confuetis matutinis

Anno _166f.

υ V S A L I iE.

Excudit _Henri c us _{Curto S. R. M. &} Academiae

_Upialicniis

_BibJiopoIa.

S

R.Mt?<*Regrnque

Sueci?

Senaton, ΐη Arce

Holmenfi

Gubernatori

Generali

, nec non

Generali

_{apud copias}

_Equeftres

_Locum

renenti

llluftriflima

Excellentisßmoq-, Domino

D.

CLAUDIO

TOTT

Comiti

_{d^arlfcer$fyL.}

_Baroni

_degiutt#;

0^/Dominode(£ioifilttt>

&

£<*&«♦

V T Ε T

S.

_{R.M.Regniq; Sueciae}

_{Senatori,apud copias}

Pedeftrcs

Generali

_Majori

,

Revaliseque

&

Efthoniae Gubernatori

Gcneroßsßmo

Excclkniußmo^

Domino

D.

BENEDICTO HORN

LBaroni

de

Dominode

fcolro/

S^arftilia

οφ

Si/ci.

Dominis

_ßis

_{benignisßmis.}

Excdlentisßmi Dominik

/~>Um de

_qusrendis

_{huic ineeptomeo patronis primum}

^-'cogitarcm

,

muita

me

abfterruere,

quominus

ftatim

auderem veftrorum

_fulgore

_{nominumoperis mei}

viiita-temiJluftratumire.Movebatmeverecundia&vehemens

sequeacingenuus pudor,natus ex

conlcientiamagnitudi-nis veftrae Sc tenuitans mea?.

_{Augebant Sc reverentiam}

veftrimgentes

curx ,csq,·

public«, inquibus

Extas·

Vas«

in horas_{occupari patriatota}

_videt.

_Acceflit,

_quod

nul-lame inftru£him eiTe facundia icirem, qua tarn parvo

operi tam magnos Patronos quxrerem,

Hxc

tarnen o-mnia,etilvaldemihi

_{adverfa,iuperavit}

_fiducia

_dementis

Vehr«,

_fummsque

_{inparentesmeos}

_{benevolcntiac,}

_non fane _{nuper inchoats , fedqu«}

_jamindea

_{primis prope}

annis _{coepit, Sc, quaeinufitata}

_veftra

_bonitas

_eil

_,cum

ac-Sate iimul crevit. Summam hanc eiTe, iumma veftra

inillos teftanturbeneficia,qusSc maxima in me

adhuc

Tibi liluftrisiime Comes alio _quamparentum

_nomine

parumnotum, grato

devotoque

animo

dum vivo

agno-fcam, perpetuoque depr«dicabo. Quantum

Sc

Tibi

Gc-ncroiiihmeBaro, _patrone

_{propenfisiime,}

_nec

_T

_ibi

fo-lum, ledtotillluftriffimx Famiiis, non virtuce minus*

quam anrquitate gencris

clarisfimx,

parentes

mei

de-beant, _quantum

_{debeam feorfim}

_{Sc ego,}

_nulla

_{mea, qus}

nulla éft, Ted necperfetfti oratoris

facundia

_prom rito

cclebrari _{poteft. De utriufque}

_Veftrumfummo

_favorc

certiorem me reddidere plena

ad

_{parentes meos} gratis

verba, _{plena quseverbis}

_{veftris ineft fides}

,

quaialutem

meam cordi vobis fore

promififtis

_,

promisfiqae

fidem

indubiam feeiftis. _{Qus omnia} tanto majorecum gau-dio mihi retuiere charisilmi parentesmei,

quibus his

de

jU-juvändo

filio

folatiis pe&us

impleviftis,

quantoerae

cer-nus

iimplicucr

_tfeitramvos

bonitati

_{m, non}

ullum

meri-tumnoitrum,huc

provocalle.Scihcet

hane

magnis

yiris

dixiiievideturnatura

_legem,

_ut

eile

_vix

_po*Tmt,

_mil

åc

fimul

_proiint.

_{Pulcherrimam illam}

_neceslitacem

_{V obis}

virtus_{impoluit, ut}quia

magni

eftis,

minotibusj

quiaia-pientesdapicncinr

ftudioiis iaiutares litis.

Ego

autemtan-tus Exccll. Vraruindebitorothcijmei eiFe putavi

»humil-limévos_{rogarc, utquem}

privatim

veftro

dignumjudi-caftisfavore, eum nec in

publico

_vos

humihter

compel-lantem _gratia

_veftra

_deftituatis.

_{Deus Opt.}

_max.

_Vraf

Ex««bono _{publico & lalutipatriarnatas, cum}

llluftri-bus_{familijs, inilla virtutis & honorum}

_magnitudine

_ib icrosannosincolumes

florentesq,coniervet.

Illußrijfimi Nominis

Veßxi

HufnilUmus tultvr

■Ρ- / <?

Ρ Ε Μ F Α Τ Ι ο.

'am _{qualiscunque profeftus mei brevefpecimen in publicum} mutete _{con/iitut, pr&ctpua mihi iur*fuit}

in äele&u materiaj ut

& leäione _{dignarn eruditorum, dr weisparem viribus invenirem.}

Vtrumquefchciter ajfequi, utvaldeoptali'e,ttamihifrnülitfficillimum

fttit. Ingenium enimmeum matertamfaulemi eruditusleäorparin*

geniofuo argumentumrequirerevidebatur,βquidem leäuruscum gra-tta, autcitrafaftidium effet. Vifum _tandem

eft ineooccupariargu¬

menta_{, in quo nontantumerudtto}

,fedetiam_aquohumanoque Leäori

Vtderi _{poffet fatis, mein hacinprimisatateahqua tenuseßeptogref*}

fum. Ejus indolts _{ejfe videbatur pereleganselegantisfimifcrtptoris \ei¬}

letPaterculi locus_{deSupioneJEmiltano,qut extatlib.}

i, c. i^.Inqua tiobtlts Autborbrevibus,fed idoneis titulis

eaßgnavit» quaadotwm

Viri olirici_{pertment. Praterea.quodmempend'tomagn inhoc} pro*

po(ito confirmavit, Viramplisfimus celeberrimusque,Joannes

Schef-ferns,Praceptermeusfummaobfervantia_colendus,cumprivatimhunc

Autborem_{exponeret, utaltos, ita & hunc}

ipfumlocum 3proinßgni

re-ftitudine_{antmi, profuiacumine judicii}

3egregieillußravit, _atqueita

(ommendabtlerndifcipuits _{reddiditjit ineoctvtlibusßudijsdeditusdnu}

mus,etfiprofeäu adhuc immaturior>procaptu tarnenfuofeexercereet* tra _{reprehenßonem poffe videatur. Neque vero univerfam hane de} taliurn virorum otio materiam_{pertraftare> velotii, velprofeclus eß}

mei;quem utal't 't, ita& hivirorumprudentumrecejfusmagnam

par-lemlatent:& alia hoc_{temporeßmul addifeendanonnibil dißrabunt♦}

Tantum_{breviter, neerepugno fitut adderelibeat &ruditer}

3ea con*

fiderarefertanimus , quadehoc otio, uttantoviroinprtmisdigna

ju-iicio/us Scriptor annotavit. DeumOpuMax.quinobtshacbis talibus

exercitiis vacanii otia_{fecit, tota mtnteveneror>uthu'tusnegotiifuc*}

cejfusprofptrosdmdigntwr.

-Sj|

I f

Τ Η Ε S I s. Ϊ.

PRiuiqnam

quid per otium

sdprogofiti

hic

intelligi

argumenti

debeat

fra&ationem

paucis

oftenden-

accedoi

dumeit. Summa nempeinftituti

eft

,

videre quodnaiu

oriumViroPoliticodignum,

quodnamfecusfit.

IlJud

igitur otium

quod

pacem

Reip.

alias

appellamus,

ex-frahane_{quaritionemeil.}

_{Et quin}

_tali

_otio,

in omni

_otio

Politicus

cupiatfrui,quininomni

negotio

id

qi * ere

debeat,

etiam

extra

controverfiam eft. Quod vero vacatiolem ä

pi.blicis

negotijs

notat, id hujus!oci&inftituti eft

proprium.

II. VocabulumPoliticinonquidemorjgneLarnum ,

ab illii

tarnen, qui hane Philofophiam Latmis

literis

excoluere,

valde

freqnentatum eft. Visvocis peritum

Reipublicse virum, & in

negotijs civilibus induftrium notare

videtur.

idem

&

appella-Polit. 1. j. tionemmererurboni Civis,quemalij aliter,

Ariftoteles

å

facul-IWd

*'

tate

^efcribit

participandi

poteitatem

deliberativam &

judicia-vel

utaJi/

_{r,am :}

&

alibi

in

communi,

eum

quiparticeps

fit

iirperandidc

cap.8. parendi. dequa re nunc

quidem

necefte

non

eft difputationem

ingredi:quidquid fitde M.

Agrippae

elogio

apud hunc noftrum,

1.2, c« 79. _{quod aliis imperandt}

_cupidus

_,

parendi

fimulfc

lentisfimusfuer

it

_t

fed

imi. Illud enim nonad civesquofvis fpe&are crediderim, fed

aulicos,eofquenonomnes,fed

quibus

par tam

fplendido

fub-tilique propofito ingenium^

ingeniojjarfomina

obtigit.

Hic

vero vir Politicusnon perinde βτολ/τ»;» aut

civem

quemvil, fed

prudentia, rerum

civilium

ufu

,

& hinc

natadignitatefupra

ciuium_{vulgus eminentem,}

fplendidoque

_in

Republica

loco

_po#

fitum notat. Suftecerit hocpa&o_utcunqiie

oftendifte, quid

per oriumViriPolitici_{intelligendum fit.}

_Nunc

_videndum

_primum»

antalem virum _{aljquod otiumdeceat:}

deinde quale illud

_pace

belloque effe debeat.

III. NonaudiendumexiftimofiquisdicatnulhimotiumViV

rumPoliticum decere> quodvelPatriaevel Reip.natus

ille

fit»

Tolit. I· 8.

fecuqdum illud

Ariftotelis

>%

voy.fetv

rivet των

πολιτών

åvjov

cap. ι, άυτΐίείναι,άλλατηςπόλεως.id

eft

:No« oportet quemquam

civium

putare,[efuumipfiusej[e,[edcivitatis;adeo

quidem

utvitam

ipfam

OfEc.1.j. ac

falytem fuam

omnem

illi

debeat,

Nampro

Patria

>

inquir

cero, quis bonus dubitet _mortemoppetere] fi eifit prefuturus ? Ad quod ffcrefpondifle fatiserit. Haecquidem

fummam boni

civis

erga Rempblicam infiuuare obligationem a

quod

femper

id

ftudium Viri Politici effe debeat, prodeffe Reipublicse. Af

minus ille _proderitt fi non otio interdum vires fuas refece

-rit, quae ut corrumpuntnr defidia , ita continuis

laboribus

exhauriantur. _{Neqne locusiile}

_{Ariftotelisnobisoffkere}

_poteft.

nec enim dubium _{quin eo} fenfuille ifta dixerit, _quoanteeum

idem dixit Piatoad Architam>nonfibifefolinatumej/e ,fedFatria,

Cit.

fedfuis ,utperexiguapars ipfirelinquatur.Exquibus conitataliquid 2*

tarnen _{fingulis feorfimreli&umeffe. Danda igitur}

efi remisfio

ani* _c.

jtgm*

mis3 meliores acriorefque requieti/urgent. Vtfertilibusagrisnon

efi

ofllc.1.07.

imperandum,cito enim exbaurictillosnunquamintermiffa foetundtus: Sen.

de

ita ammorum _{impetusasfiduus Ubor/rangit.} ProindeapudVeteres

Tracl'

c'ri

Romanosconditores_{leguminftituerunt diesfefios}, utad

hilarita-tem homwes _{publicecogerentur, tanquamnecejfarium}

_labortbus

_{inter- ibid»}

ponentestemperamentum.

IV. Quale illud otium effe debeat nunc obfervandum eff.

Hoc _{quod literarum Do&ores prsecipiunt}

_verbis,

_illuftri

exem-ploin Republicaexpreffit viregregie Pobticus, Scipio

iÉmilia-nus, _{quo nemo, ut ait}nofter, elegantiusnegotiorum

intervalla otio

di/punnit. Hic non _pravisfeimmerfit

voluptatibus,

fedfemper

,

inquit Aurhor, autpacistaufbelliferviit

artibus.

Hinc

nonvane

conjicias etiam otium fummihiijusViriiniftarum artiumaliquo

cultu exa&umeffer-Eraddit,utfeclariusexplicetVellejus, inter

arma acfind_ta.Vndebelli _artesnomine_{armorum*artes}pacis

flu-diorum vocabulo _{comple&i videtur. Nequetarnen}

_de

_{folo otio}

h«c _{acceperim, tum quia femperfic}

_{fuiffe Scipionem ait,}

_tum

quia fequitur, corpus

periculis

exercuit

quod

non seque

in otium»

atqtie in negotiumferium ac

publicum

cadit.

Illud

tarnen

fem*

per,oftendlt Scipionem

fui

etiamotiiopera

belli

vel

pacis

ufibus

attemperaffe, animi autem quamcorporis

exercitationes

magis,

ß ^ tum_quiaut Salluftius ait, ingenii vires etiam in

hello

plurimumpof,

1

*

funt3 tumquiaQppofitiovocabulorum

belli,pacis

j

fiudiorum

, ar¬

morumj corporis & animi; periculorum,

dtfciplinarum

:

hanc

Au-thorismentemfuiffe oftendere vide'ur.

pag « ρ.

Sc äflimf Sc_{corporis reqiiinmt. Afiimi virttis}

_eft

_{rationemgeren*}

<iibellianimotenere, hoftem fortiter Scperiteoppugnare ,

mi-litemfuum fcienter _{regere pofle, Sc csreraqua:adboni Dncis}

pertinentofficium> qu»nihilactinetenumerare. Adcorpus fpe-dat _{robur,Sc agilicasmembrorum inarmistradandis Sc equis,} Sc id_{genus aliis, tum Sc laborumpatientia}

_iftuc

_{pertinec. Arqj}

bisomnibusfervireinotioiuo, utfertotiiindoles, Vir Politicus

poteli.Torneamentafivehafti!udia& conllidws ludicri hicin

pri--misforte_{ponendafunt. Ejusquoquegenerisfuntvaria}

alialudo-rum_{genera,virogravidignaj itemvenationes: tum}rultics_rei

labores,_{pifcatio,navigatio >&c.quatenuscorpusadpatientiarn}

laborum durant: in_{quibusetiiiimulnon parvafitobledatio,ad}

eatarnenrefero> inquibus artiumbellialiquaeftimago

,autro¬

bur vel _{agditas corporispararipoteft. Vetuitquidem lfocrates}

Demonicum fuum robori _{corporisoperan»darearzti, inquit»}

Λ\ύύν ετδίτο (τω/λα γνμ,να,τίαν, μη τα«ffγτην ρωμψ, Αλλα.τα

^όςτψ

_{ΰγιειαντυμφίροντα.}

_id

eft:

Eascorporis

e*ercitatione$

am*

pleäere,non quaad robur, fedquavaletudiniprofunt. Sednimirum

eundem hoc vetuit, quem Sc ad regum mores fecomponere

jüili't,quosiftaexprofeilo uifceptacura minusquamaliostdececj ut alianonaddam.

VI. Paris artesetilSc_{illas vegetummagisamentcorpus, ta*}

men_{difciplinarumnominecomprehenditnofter, quiain his}

pro-prie magis inveniuntur. Animunrcparirpe&ant^vdintelledum

in _{perfpicientia, vel voluntateminamoreSc ftudioveri, honelti}

Sc ucilis inftrmint. _{Idque velincommuni Sc moraliter0 in vitae}

humana: quo visftatib velciviliterutinrepublicaviyitur,idque

vel_{privatimdomi, velincommunionepublica- Atqueboc he¬}

rum vel in communi, in_{quavisrepublica}, vel in fua cujusque;

a^ig'10

cujus notiriam

pertinet egregius

Ciceronis

locus.

Senatori

ne*

y,<--i' '·»

cejfariumeß noßeHernpublicams idque latepatet,quidvaleatarario ,

quosfoäos refpubl. babeat,quosamicos,quosßipendiarm,quaquifque

fit lege, conditione, fadere: tenere confuetudinemdecernendi, noße

exempla majorum. Quodomnefcientia, diligentia, memoria eß, fine

quoparatuseffeSenatornullomodopoteß. Ha: accuratioresfcientia:,

Ut _{fingulse ad perfedioneni Politicinonparum}conferunt_{> ita} omnes _{conjund* Politicumtantoperfedioremreddunt. Nam}

um*

tsrern_{( quem&}feipublic«_non

Imperitum cffc

oportet) fine

mul-tapertraftationererumpublicarum s nequeßne legum, moris.> juris,

fcienü£, nequenaturahomimm incognita,acmortbus, inbisipftt re*

bus_{callideacperlteverfaripvße putavit Cicero. Jnomniautemgenere} acvarietate artium illarum, quaßnefummo otiononfacilt difcuntur*

excelluit Cn. _{Pompejus. Ex quo tamiiluftri viro difcere quisque}

partibusnoncontemnendispotett,quid Politicuminotio

&

pa¬

ris_{quidemartibusperficiat, quemratio, quaeinipfo}

_fummafuit,

magnunt authoremfeciu In his talibusftudiisoccupaturPoliricus.

Et Politica_{quidem ftudia Politiciviri otioinprimiicongruafunt.} Alios tarnennatura?_{impetus adPbyfica, Matheiin, Poeticen&}

his iimilia alia_{rapit, liberalis nomine oble&ationisquanquam&}

inhis non omnino nullam utiliratcm Poliricus invenit. Hiftorix vero (Indium_{πολιτιχωτΐξονeil. Quin & qui literis}bonafide, &

infolidum favent, etiamiisftudiorum_partibus, quxipfi minus

tra&ant favent. Quonefcioannonrefpiciant ifta in noitro>omnis

doärina author& admiratorfuit. Autbor inquam. Lipfius Tautor

legeremaluit, quod quidem quanrumad hancmeam obfervatio-nem, nonvalde mulrumintercft.

VII. Studialiterarum_{prxceptoresinprimisrequirunt. Ho«}

rumaliosmutosappellaveris,alios vivos« Mutos,apud_{quos non}

nifi_{icgendo profieias,inquogenere}

_funt

_{trgdita literiseruditionis}

monumenta, &librifapientum. Vivifunt,quiviventes

prxien-tefque voce viva docent , qux audiendo percipias. Et horum

quidem comparationcm inftituere minus nuncmihi commodum cft. Suffecerit affirmafie utrumque genus Viro Politico adpro#

fe&umiapieatixfinonamplius, valde utile cffe. Etnonfinegra#

vi _{plane judicio etiam in ScipiorieVellejus commendat, quod}

tanquam fingularis&elegans valdeliberaliumfiudiorum, omnisque

dofirina author & admirator _{PolybiumPanatiumquepracellentesin*}

genio viros dornig militiaquefccumhabuerit.

Stilicetconverfatio-nem cumeruditis prndentesfemper maximi fecerc, noftraque &

patrum memoria (utmihipetitisexproximoexempliscontento eileliceat ) reges& prineipesErafmum adfeevocarunt:

Hugo-neGrotio viri in republicamagni familiarirer tifi funt: _&Lipfio Lovaniifua rccitanti_{Hifpaniarum inünsperaufcultandi}

_officium

filentiuiuque in auditono afledit. Alia non addonifi hoc

quod

C &no, deOrat. I,l.feÄ4S. Idem_pro Balb.c 16 veil.», j fc« 6.

Scηoilrajuvetlnmastasviditinhocfeprentrione, inhocregno Sc

patria noftra,

eruditiifimOs

toto terrarum

orbe

viros

in

gratiam

eruditx _{principis aularque}

_fuam

_{quafi Pcripaton}

_habuiffe.

C«te-rum late ornnino _{patetutilitas, qu* exconverfationecumer i»}

dicispercipitur» nec

ad

otii

folum fed

negotij, non

pacis

tantum

fed Sc _{belli teaipora pertinct. Vnde & nofleromniaiftaanimo}

complexusgeneraliter dixit, domi, m'ilit'uque

(ecum Polybium

Pa-nxtiumque habuit. Quod iicum eruditis iftis

contendere

quan-doquedodrinaenomine vir Politicus, Scasque prope

eruditionis

faftigium (it, eos fi minus prxeeprores, honeftiiiimostarnen

utiliiCmofquecongerrones, utitaloquar,

otiiquefui

fodales

ha¬

bere_poieft.

VIII. Honeftiflimum _{quidem Sccivilishabitus capaci viro}

digniffimum illudeftotium, quodinitudiisoccuparur.

Verum

quiailludScferiumeft, necraromajoremanimi

inrentionem

re-quirit, Scferenon remittitlaxatque, nifiqviatenus

variatio

la-borum dele&ationemadfert s _{ideoque tempus}å publicis negotiis

vacuum inrerdum aliis etiam exerciriis Partibus tribuerecum oble&atione &_{Überall operarpretio> tumquacorpus, tum qua} animum _{conjun&is, nec inucile necinhoneftumerit. Ratione}

animi,oble&ationemafferuntconvivia, confabulationes, joci,

mufica, &lufusvarii, in quibus magis animiquamcorporisne¬

gotium agitur ,utaleä,chartxluforix,fpe&acula. Ratione

cor-poriSjhuc pertinentea quxobleftationemnonnifipermajuscor¬

porisminiiterium afferunt,

Di&um fuperinsinhis qusedam belli

quandam habere imaginemt led funt Sc alia abhacfpecie

remo-tiora, ut _{pilxInfus, cujusvarii}modi veteribus ufitati,

ab

Hie-ronymo Mercuriali deferipti inveniuntur.

Sed

in genere in

o-tnnibus _{hujus generis exercitiis diligenter}

_{obfervanda eil,}

_non

tantum ludi fed Sc _{perionarum, cum quibusluditur conditio.}

Viros enim _{graves exerciriavel}

_fordida.vel

_iijter

_iordidos

_minus

decent, talia enim autboritatem Ixdunt, contemptumque

ex-citant.

IX, Et hxc _{quidem non}

_ubique

VirumPoliticumxquede-cent» fed _{prodiverfis rerumpublicarumformisvarietatemquan¬}

dam_{reeipiunt. V-G. In Democratia}

_profufa

_magisSc

_ineuriofa

eile_{popularitas poteftob xqualitatera> cujus ibi major}

_ab

c?

bns habetur ratio. Quare liberiiisineoftatuludisindulgerevir

magnuspoteft, &quidemcum

inferioribus etiam. In

regno au-tem cautio Sc _{gravitasrequiruntur}

_inhacquoque

_otii

_parterna,

jor , qua: tarnen quia Sc iftic

popularitati locus

eft

,

å

taftu

Sc _{fupercilio remora efle debet, &}

_quando

fic

fert

ufus fui

_non*

nihil dememinifte _{poteft. Nonnihtl inquam Sc}

_intramodumut

cujusque fortuna eft &conditio. Nam Regium

faftigium

mitlta

non decent, _qutetarnendecere_poterant alios.

Et

julte meritoq?

reprehenfus eftaPetronio Arbitro

Tiberius,

quod

in

ludis

nec decori, necmajeftatisiuxdiligensobfervatoreilet.

X. Vbi deotioadfolam recreatiooemfpeÖanteagitur, quse-ftiones_{quasdamhucpertinentespauloplenius}

_tra&ari

_poftunt.

_In

hoc _{otiorum genere fupra pofuimus convivia. Quaeriturergo,}

an _illisufqucad ebrietatem indulgerevirPoliticuspoftit? ψ.

Eft

qua:dam inhis generalisratio, qua:nontantum virum

Politicum

Tedetiam virumbonumomnemtenet ·" indeetiaminter Chriftia-nosquajfitum fuit, an inebriari fine

peccatoChriftianus

poilit

l

Nec tarnen diffiteor _peculiarequid hic

obfervandum in

viro

Po-Ii tico, non enim eademasftimationeomnia inomnibuscenfenda«.

Namurquifque_in alciori fortunse

gradn

conftitutus

eft,

ita

_ma¬

jores in eum incumbtmtcurat:, quse majorem

quoquerequirunt

iapicntiam. Fundatoentum autemfapientia tetnperanttam

ejje,

di-xit _{Xenophanes, quamminimehabet, quivino}

_nimis

indulget.

Luxurtofa enim res eft vinum , iumultuofa Ibrietas ,

quicunque

Prov.c.20·

his delettatur_fapiensnonerit. HocEpaminondasfatis fobrie iecum v.1.

reputavit, qui cum fefto

quodam

die

reliqui cives compotationi

operam darent, ioluscircumiens

luftrabat

muros,

fobrium

eße

&

Hut.ad jnd

"figilarefte, dicens, utaliis

inebriari

& domire liceret.

Nequeta#

ir'nc.4.

men nimis rigide _omnemvilliuftim largiorem tolli

debere

exifti-manius. _{Aliquem , inquam,} vini

interamicosufum,

quiiupra

neceflitatemfit, otio viri Politici convenientemeffeftatuimus,

modonefirfupra mediocritatem _,Scid quod

fatis eft.

Supra

me-diocritatem eile illumdicimus, per quem mensde ftatu

dimove-tur, _perquemneciila , necpes, necmanus

fuum

officium faci-

~ unt, quivehominem ineptumSc ridiculum

autabominabilem

fa*

cit, _{Supra neceflitatem eft, quo utimurferenanda,non}

_turbanda

mentts _u«/<i,«talicubi _{eleganterloquitur magnus}

Berneggerus,

Et_quihocmodo

_frontem

_{expörrigåt, noiiMéawmexctitfat,<$ϊ}

Ixtitix,non ftultiti« aut furori ferviat. Atque in hanc partem ffal 5«. 9- S. Scripturx piiraim accipio# quando in ea τοinebriariextra

re-Cann f. i._{prehenfionisnotam& inpartequaiii'vv.pviftm Scvoluptatis bon»}

Zach.9:

p0nitt Sc indepetitafimilitudine plenimdinemfpiritualisgaijdii 15.&10:7# _{Loca Genefos}

45? 34.Luc. i: 10.Scfimilia,mihiinter¬

pretandanon

fnmo.

ΧI. _{Qu«ritur etiam de alea» Scchartisluforiis, omnibusque}

illis ludis, _{quibusin pretiumluditur. Hocautemgenusludorum,}

quianifiintramodwm valdc contineatur, partimreipub*partim

ipG luioridamnofumeil, utnon nemoverfibus cecinit

Lujoriiup'tdofempergravisexitusinftat:

Sapegravisnummisluforvenit: exitinanis,

non valdc promptam _{apud Sapientes mvenit} approbationem.

ir\λ* QuinSc leg bus noftris proliibitutn eil, hocmodo _pecuniamvel

"

res_{quafeunque alii}abalienare» adeo_{utpeenas luatuterque Sc qui}

ficludendo_{acquifivit, Sc quipcrdidit. Certumquoqueeil pretii} obrinendi curam_{plerumque liberali obleftationi aliquiddetrahe»}

re. Si ramen _{pretii modusis conftituatur, ut feriasnonexcitet}

curas, feditidem intra hilaritatemconfiilat,extradamnum dam· niquemeturai liberali ingeniolufushicnonplaneindignuserit,

.

. LujitAtigußusfimpliciter, aitSuetonius3 Sc palam oblectamenticau#

tiec alea rumorem _{expavit. Non tarnen eadem sftimatione}

cenferiviri Politiciiliuilres, Sc_{vulgaresatquemedioeresdebent,}

Qiianquam negari nonpoflit, quinficutplebejacanim» inludo¬

rum pretio f»pe fordid» , ita Sc _magn»ill» interdum profuf»

ac prodig» bnt. Quo _{autem ufque progredi lllullrium} Viro-rum ludi ratione pretii debent, _{meum utiquenoneil ilatuere}

Reliriqnenduni id iis, qui majoris

illiusfortunachabitumindo-lemque propiusperfpe&amhabent.

XII# _{Inrereaqua» virum Politicuminotiodecent} »fpe&acu-la quoque funt;quatenusillacummagnitudineejusconveniunt.

Veteresinterdum hicnimios_{fuiiTeantiqnateilarurhiiloria. Quin} Sccrudeles fuiile, Scbarbar» feritati inhis talibuslocumdediife

^ηξίομ,χχοι gladiatorumcruentienfesSc aliafidemfaciunt.

Alio-quiipe£taculainuniverfumåconditionerei_qu»fpe&aturiå loco

Sc tempore, utid vellongius eilyelbrevius, velfrequentiusyel

rarius_{repe.titum,&ldgenuscircutnftantiis aliis, aeilimationem}

re-cijSiimt."Theatrorumfrequentianontantumoiimpeecatijm>Ted

peccatur & hodie innonuna Chriftianiorbisparte, &apudeos

fere maxime, _qui prac aliis maximamciviliscultus glorian<feife·

&ant. Dcinde Sc in modo peccatur,quando maximisin laudibus

fcenici_{ponunt,rifiim fpeåantibusperobfeaenaetiam&:foedaexcu*}

tere:nimiuimmemo resfui/eChriftianos_{ciTe,quibusimpune}futiK

rum non fit in theatro inier vefaaos _{plaufuspedibusconculcafte}

illa Dei_{ipfitis comrarium jubentis mandata. Quodfi ab hisfe ab- s Cor. 15.}

ftineant,qui intheatrisfefpe&andos pr*bent»caveantqueeaqua? ;4:

honeftatiScverboDeifunt contrariaj &inträmoderata?oble&a- '

'4*

tionis terminos fecontineant,_{poteft&hisvir bonusvel Politicus}

aliquidtemporisrribuere.

XIIL _{Quarri quoqne folet de choreis five faltationibus Sc}

mufica, anSc his artibusutiacdcle&ari vimmPoliticum deceat.

J)L,Simoderatse &ad gravitatemcompofitaefintchoreae,firerao#

ta?å _{lafeivia, fi loco commodoScintemporefiant,} lieitaefunt,

modo inftituantur procujusquedignitate. Vt olimfueruflt, ita

funt Sc hodieinorbe Chriftiano>qui de hisfeveriuspromweiant.

Ego autemillis contravenire non fuftineo, qui aliquid

hieuius

eiTe,quod ababufu feparari poifitaffirmant.Etipfa contrariurn

hic

propugnantium praxis feverirati

verborum

non omni ex parte

refpondet. De Mufica funtquiexiftimentvirumprineipem

Mu-licos_{potiusaudire, quamMuficenexercereipfumdebere:}

_quod

iliihaud dubie fervata _{proportionedeviroPoliticoinuniverfum}

di&umvolent. Sedhabet Schxcresfuum,quemtenerevirPoli¬

ticus _{poffit modum, cum alias, tum maximequando in}

_feeeifs

proculåmnficis eum Inbit aliquod

Muiic® defideriiim·

Mufica

qua? Davidi utfacro vati decora fürt, utprineipinon

fuit

dede-eori. Habet fuam _{apud Homernm Achilles, De}

Ale-xandro Sc HcrculevidejÉHanums_quietil_nonmultiim, _{non ta* var> jt}

menomninonihiladdiieendaeMuficse tribuerevoluerunt.

XIV. Otio _{indulgere poffe virum Politicum in pacato}

rei-publica? ftatu, fatisjam opinorconftat. Idem vero&

deturbu-lento_{quatripeteil. Et in belloquidem}

_adverfus

_{exteros res}

_variat

procujufqtieinrepub.conditioneacdignitate, itempro

periculi

qijalitatc. De bello civili intricatior eile folet quxitio. Legem

vr

rlut.in tillit _Solon, ut quiin

civilt

difcordia,

tion

ad

alter

utr

am

fefe

ρancm

Vita eius

adjmxtjjet. filtartus

fepa

ratusque a

communi civitatis

male fece{~

fijfct,domo,patria

,fortunisque

omrnbus

exueretur.

Lipfius

hane

ta¬

rnen_legemlimitari

debereex

ftimat,

ratione

habita

perfonarum

;

utiiineminentiorigradu

conftitutus

fit,

é

dignitatc

finaul Sc

offi¬

cio _{ejus fit patri«}

_fiibvenire.

Si

_vero

obfcuriör

ejus

fit

forttina,

ut_{fingularem operam}

reipublicse

praeflare

non

poffit,

fubtrahe-re fe _{perieulo Sc in}

_obfeuro

_tam

diu latere

_queat.

Sedhanequ«-ilionem _{ego in prsefensmeam non}

_facio.

Mihi

enim

_non

eft

_pro»

pofitum expendere

ad

quid in

tali

reiptiblicae ilatu

vir

Policicus

obligatusfit: fed

quid in

otio>

quando

iuae

eil

fpontis

faccre

decore

Sclicite_poilit.

Vl.Literariumautemouum,

quod

Phitofophicolunr,

(

fi

quisde

offic. lib,i eo

in

univerfum

quazrat

)

ut

ignavum

fpernendum

non

eil, quafi

cap« reipublic« id nulla parte

prodefle

pofiit.

Cognitio

quidemfola

t

comtemplatioquenatura» quo

dam

modo

manca

eß

,

inqnit

Cicero,

fi

nullaaäiorerumfequatur. Siverc

ad

utiliratc

rn

aliorum

non

minus

cognitionem ac

mtelligentiam

fuaiii

Phifofophus

,

quam

alius

Sen.cpift.ö

magis

exercitatam

ufu

prudentiam

contulerit,

ut certe

debet,

(nulliusenimbotti fine

fociojucunda

eßpoffafio

)

reipublica?

prodefle

offic. 1. i. &illepoteft.

Egregie

Cicero

,

Uli,

m^whyquorumßudia^itaque

cap. 44. omnisincognitionererum

verfata

eß

t

ab augendis

hominum

utilttatibus

nonrecejfernnt. -N_amerudierunt

multos,

quo

mel

tores

civ

es,

utihores-vid.AÜan.

qUeφrelusfuis&

publicis

effent,

ut

Thebanum

Epaminondam

Lyftas

•i*» c,25,

pjthagoreus ,

Sjracufum Dtonem

Plato,

tnultiquemultos,

nofque

ipfi

quidqtiid ai

rempublicam

attulmus

,

a

doftoribus

atque

doürma

in-ßruäiadeam

&

ornati

accesfimus.Kec

vivifolum

atq-3prafentes

(ludio-fosdifeendierudiunt» atque

docent,

fed hoc tdem

etiam

literarum

mentta

mentts affequuntur.Sunttarnen,

&

ut

fem

per

fuerunt,

fempererunt

qui his

conviciari

folent,

idqueob

hanc

cauiam

fieri dixit Xenoe

I. de vcn. phon,quia

ipjlfapientes

non

funt,

indoäifqueutuntur.

ult·

ΧVI. SedSc praeter eaquae

fupra

fparfim

occurrunt

in

unv

verfum rem familiäreminotio

fuo

aliquanto

prolixius

curare

vir

Politicus _{poteil. Aliquanto inquam}

prolixius

:

quoniam

aboqui

ex neeeifitare officii Viro Politico ut

patrifamilias

, aut

fairem

tali, quem

rciua

non

male

uü

reipublicxintereft,

aliqua

•

ralcm-/ r?

rafemper mcumbit: 9c_eaquidem

fape

major, _{quam ut}cum_re*

Cic·

p«>

miifione otiiftare _{poiilt. Nihilo}minusccrtumeft> virosmagnos

Rofe*Ame

faepetalescuraslibcralis otiipartem

feqffe. Cyrus

Perfarum

Rex

xenoph

agriculturam magni

feeit, nullaquc

ferme

re tantum

gloriatus

eft,

in

cccon!

quam agris 9chortisfuamanueultis. L.

Quintius

Cincinnatus

,

qvatvoriugerum colebutagrum, qu&prataQuintiA

appellabantur,

9c

agreftioperi intento nuntiatumeft,eumDidatorém

eflc fa&um.

caf>'z6*

Operam fedediffe agriculturarfatetur Cicero. Hic tarnen

fördes

inlib.de

fugiend» funt: nonenim facile dixerimomnesruris

labores

vi-

Jcne&

rum Politicumdecere. Quin Sc illos_{, quos}aggrediturita

tra&a-bit» utoble&ationi liberali, nonanxiaefolicitudini,

quamava-ritiamorraliumpedoribusinjicit, ferviiffe videatur.

XVII. Atque hatc deillis partibus otii viro

Politicodigni.

qua» probuius modo inftitutiinpraefens

fufficere

videbantur. Ex*

adiora Sc _{pleniora ab illis expe&anda funt, qui cumotio}

erudi-tionem huic _negotioparem afferent. Ad

poftrema

rejici

meren-tur,finonfilentiopotius Sccontemtutransmjttere juvat, qui

oti-umaliud feiuntniillum,_quamfaedasillascorporisvoluptates,per

quas&publico,&fibi demum

ipfis

exitium

attrahunt.Et quid

otiu

dixi,quando illisnegotium unumScperpetuum

eft

inter

fcorta Sc

pellices,inter vino natantes

menfas,

Sc

infanos

ftrepitus no6tium

dierumque vices exigere. Diceres

pecudum

eam

potius,

quam

hominum vitameffe, niiimagno cumhumani

generis

opprobrio

bruta animantia abillofurore longius abeffe

experientiaoftende-ret. Sed _{quia jam} diuhaccfurdisauribusfabulanarratur,

oran-duseft Dens Opt· Max.ut quam

bonisdedit,

mentem

bonam

fervare ; at nonhabentibus, fednondum

defperata

malitia acci»»

perefpernentibus,eam

fanam

&

fobriam

dare

dignetur.

Ad

_{prarftantisfimum}

_Dominum

_Rcfpondcntem

Conveniens

_{tili otium,}

eß

_remcenfeant

e

quidem,

ut

_turpifßmam,

qui

ver

fart

volunt in

_quando

_vigihas

republica»

_ea

_,

(3 laborem, diurtiasnoBurafque

agitationes

poßulat.

Set

nego-tia, _{quasqut no»}

_obfervat

_otiove

_Uansmittit,

_{quando Utequ&■}

fo

utilempraßare

civitatipofßt

operam

?

Itaque

_bocgenus

homi-num veteribus Ttymanis

diflum

efi

NE G ΟΤΙOS Vlsi_t

quaß quodhoc

habeatpecultare,

ut ignoret

otium,

totumquefe-feconfecret

negociis.

Sid

cum

nihil

in

bumams

fit,

quodvicis-ßtudine nongaudeat*

etiam

qutmaxime

negocioji

funt,

altqua»' do_{otioßejjepoffunt. Scipione nemo}

_{reipublicce negociorumfuit}

ßudioßor,

nemo

dornt fortsque

curaac

Jollicitudine

majore com» moda Uhus

_quaßvit

_promovere,

_Is

_tarnen

_ipfe

_Scipio

_Jitbinde

_fe ad otium_{convertit,perque}

_animi

_{remijjionem [ummam}

umbili-cosetiam_{t(3concbtdasinlittore}

vagas

leSiitare confuevit.

Fecit idem(3

_{Augußus,prebitaq}

_{,·occaßonenecmviviis}

_quidemaleaqi

abßinuit. Sed, quod

obfervandum, fuit boc

eorumotiumngn

illecebravoluptatumfedincuamentum

virtutum,quodeinde

re-novatisviribusalacrioresad _{negociareverterentur,atqueudeo}

non_ignavia

fegniciesve, fedremijßo qutedamßudiorum.

_A

quo

lange

abfunt,

qutinvitanihilagunt,

homines

necfibi vtilesnee

aliis,

_fruges

_{tantum, ut}

_ajebat

_{ills, confumerenatt. Quales}

quipropterea

quod ad numerosmoverefciantcorpus,

ultraque

muhebremetiam molliciem

_ßuere

_{inceßu, quod difponere capiU}

lorum_{annulos,etexfpecult confilio}

_fieUere

_cincinnos,

quodperi·

te_{quaterefritillum, ptlam doUe velemitterevelexcipere}

,po~

liticos vecandos _{arbitratur, is a vero}

_{longe åberraverit,}

_{ut tu}

monßras

amplius

in

differtatione

i(ia.

Quecum_arguat

_Ingeni¬

uminteidoneum

_{laudabileque,}

_{opto, utficdifcasinter Mu[as}

otiarinunc,utfuo_{temporefisparatusaptusqueyad obeunda(3}

expediundapulchra

in utilitatem

publicum

negocia.

Vale.Scr;

Vpf. 6. Iunii χ66$.

JOANNES

SCHEFFERVS