Dissertatio sistens fundamenta imperii a suis initiis illustrata. Quam consens. ampl. fac. phil. reg. acad. Ups. præside mag. Daniel. Boëthio ... publicæ censuræ submittit Jonas Gabriel Blom, Stockholmiensis. In audit. Gustav. majori die XIX Junii MDCCLXX

*7

/ / λ . DISSERTATIO SISTENS

FUNDAMENTA IMPERII

A

SUIS

INITIIS

ILLUSTRATA

-^eosiBRank.« >>J»C » ^aamsaameaixB^'

QUAM

CONSENS. AMPL. FAC. PHIL. REG. ACAD. UPS.

PRiESIDE

M«

DANIEL

_{ΒΟΕΤΗΙΟ,}

Etei. et Politic. PROF. Reö. et Ord.

PUBLICiE CENSURE SUBMITTIT

JONAS GABRIEL

BLOM,

Stockholmiensis.

IN AUDIT. GUSTAV. MAJORI DIE XIX JUNII MDCCLXXXVL

Η. A. M. S.

υ P SA L I JE ,

FUNDAMENTA

IMPERII

a SUIS

IΝ

ITHS

ILLUSTRATA.

§. i.

Dum

volumus,

Rerumpublicarum

attentionem

causfas

praxipue

&

robora

noftram

rimari

me«

reri videcur _{quaeftio, quare}

homines

_a

_natura

äqua¬

les fe aliorum fubjecerint

poteifati,

vel

iemel

impe-rii _jugo

_fuba£ti

_{illud juftum}

&

_a

fuis

hand

excuti-endum humeris judicent.

Quod

quorundam

homi-nnra improba vis atque

ufurpatio

ftabile

&

perma¬

nens aediiicio Societatum civilium

fundamentum

prse-bere _{potuerint, omni}

_{probabilitatis}

ipecie

_carere

arbi»

tramur; idem itaque

aliunde &

in

ipfa

inaole

hu¬

mana _quserere

fas

erit.

Hoc

vero

in

negotio

vi-dendum _eft, an defideria humana

ideseque

propter

neceffitates formatae, quas,

abftra&ione

fa&a

ab

omni civili inftituto, homines ab

imperio

omnino

liberi necefTario mente concipiunt, ita

determinan-tur, ut imperio fubefie _non tantum

apti

evadanc,

ied illius neceffitatem & juftitiam

fuam

propter

ialu-tem _agnofcant. Hoc _ut

patefceret,

curam

impende-re fibi vifi funtPhilofophi,

quando

transgreflum

ho-minum a ftatu naturali ad datum

civilem

defcrip-ierunt, & naturam

pa&orum

tam

unionis,

quam

fub-4 Fundamenta Imperii

fubjeQionis Sc decreti de _{regiminis forma, quibus}

ci-vitates conftitutas eile _{viderunt, explicare} allabo-rarunt*, fed hoc eorum labore omnem, _quam

defidera-re videtur, _{materia ab illis pertra&ata}

non nafba eil

lucem; eorum enim _{perlegentes hac} de re

lucubra-tiones multa fi&a Sc _{gratis aiiumta eife videntur}

momenta, quando cum iis, quae in civitatibus jam

conftitutis introdufba funt & re _{ipfa adprobantur,}

conferuntur, & _{prseterea nimis longe petita forent}

imperii civilis fulcra, ii obediendi _obligationem

ci-ves, niii ex his

paäis

_{derivatam, haud fentirent*}

Hinc videre mihi vifus fum aliam _originem

civita-tum _{pertra&andi methodum commodiorem eife &}

ad _{majorem lucem illi conciliandam}

aptiorem,

eam-que fequi conftitui illuftrationem fundamentorum

Imperii ab ejusdem initiis _petiturus, quam brevi

Diifertatione exhibere & Tuo B. L. mitiori

com-mittere audeo cenfurse»

§■ II.

Solida omnis de inftitutis humanis _{cognitio in}

so _{confiftit, ut in natura}

ipfa earum occaiiones Sc

fundamenta _{videamus, ieu qua deiideriorum}

primiti¬

vorum _{modiiicatione ad eadem invenienda}

& fir-manda dufli fuere _{mortales; Sc ii ejus fuerint} indo-lis, ut non tantum _{ftabilita fint, ied etiam jure}

con-fervanda _{habeantur, ut neceflarias Sc conftantes} modificationis _causfas,*

qua hsec jufiitias agnitio

inniti-tur, _{detegamus Sc explicemus. Hoc ut fiat, iile}

ho-a fuis initiis

lllußrata.

5

hominum ftatus examinandus eil, quem (ine

illo

in-ftituto, cujus

fundamenta quaerimus,

mente

conci-pere

postumas;

illum

enim

&

aniam

&

causias

re-rum inftituendarum dedifte extra dubium pofitum

eile arbitramur. In omnibus iis, quae ad humanam vitam _pertinent,

_explicandis

_&

_a

caufis

fuis

dedu-cendis, hsec iola vera ad

folidam

ducit

cognitionem

via. Quamdiu hominem in iimpliciori

adhuc

ftatu

collocatum mente fingere poiiumus,

primas

idearum

& deiideriorum, _quibus

_jam

occupatur

vel

olim

oc-cupatus fuit,

causfas

ex

hoc ftatu

derivandas efie

videmus, nec fubfiftendum antequam

ad ultimas

a

rebus externis immediate excitätas perceptiones

per-venimus, quibus

iimpliciorem

mente

concipere

ne-quimus

ftatum.

Eft

haec

vera

illa

analyfis,

qux

re·

rum moralium Theoriam juftam &

experientia

iub-nixam tradit. Abftraftione mentis peragitur,

iéd

fa-cilius & luculentius animis fefe offert, ii fimul,

ad-hibita Hiftoriae humani _{generis luce,}

_ftatum,

qui iis,

quae explicare

volumus,

momentis

praecefferit,

re

ipfa exftitiffe,

monftrari

poftit.

Nec

difficilis erit

ejusmodi Hiftorise eum

Philofophia

conjun&io,

dum-modo hsec a veris inceperit

principiis

&

vera

pro-grefta

fuerit

via.

Hoc

ii

animadvertiffent

Philofophi,

non lites _unquam de

exfiftentia ftatus

naturalis,

cu¬

jus ideam

abftrahendo

fibi primum

formarunt,

motas

& _{agitatas videremus.}

_Nos,

_dum

_imperii

fundamen¬

ta in ea mortalium conditione, quam

abftra&ione

fa&a ab omni civili inftituto mente concipimus,

quaerimus, ea

procedendum efie

via

putamus,

ut,

6 Fundamenta

_Imperii

quam analyfi arbitraria & _refpe&u minus habito ad

ea, _{qua; exftitere, nobis proponimus, rerum huma¬}

naruin facies _{lucem ab illa,}

que rc ipfa exftitit,

humani _{generis conditione mutuetur.}

§. III.

Imperium fubditos requirit & ab una _parte

vires, _{quas ab altera obedientias neceifitatem}

injun-gunt. Vires fuas phyficas primum experitur

_homo;

quaeritur itaque, an ab his conftans _iubje&ionis ne· ceffitas oriri _{potuerit, & quales ex vires}

ac

quomo-do _{compofitae fuerint, quarum coaftioni vel}

iponte

femet _{iubjicere, vel quarum jugum}

adprobare &

iuo confenfu firmare voluerint homines. Homines

sequalibus fere pra'diti iunt phyiicis viribus, & quas hoc _{refpe&u inter eos ehe videtur differentia aliis} remediis facile _{corrigitur, callida e.}

g. magis mens infirmos a fortiorum _violentia tutos _{prseftare poteft.}

Animadvertimus tarnen homines ab _{initio, nullas ali¬}

as _{limites jurium}

quam virium agnoicentes, viribus, ίϊ fortiores _{fuerint, ita abufos fuifle, ut debiliores}

iuae _{fubjecerint poteilati, &}

indigna quxvis illis

fua propter commoda _impofuerint. Servitus omnis

privatus hinc örtum iuum _{dncit; fed cum non alio}

nititur _fundamento,

quam arbitraria poteftatis

ufur-patione, facile corruit, dum homines (uam _propter falutem illius _{jugum vel vi vel fubdolis artibus}

ex-cutere neceiiario conantur. _{Unde etiam nullibi}

ean-dcm perpetuo fubiiftere potuiffe videmus, nifi cum

a fuis

initiis

llhißrata.

7

ils _conjun&a

fuerit

rebus,

_quae

moralitati

&

ialnti

hominum convenientia

habuerint

fundamenta.

Mu-lieres viribus fuis

phyiicis

viris

inferiores

ubique

fere

_apud

_gentes

incultas

&

barbaras

in

fervitutem

coa£be, durum

imperii

virorum

jugum

paiiae

funt,

fed idem aegre

ubique

ferentes

eo

tandem

arte

&

dolo, quem tarnen

haud

illicitum

fuifte

reputamus,

pervenerunt, ut

fe

a

virorum

poteftate

omnino

emancipaverint.

Altera

quoque(ervitus

privata,

quae

ab introdu&ione dominii rerum

&

per

illud

orta

inae-quali

hominum

quoad

vitae

fuflentandae

adminicula

conditione originem

habet,

imperio

nititur

ab

ab-ufu virium

_phyikarum

confiato;

&

fieri

non

poteib,

quin

homines

illius

jugo

fuba&i,

a

propriae

falutis

cura agitati

illud

_quoque

tandem,

ubi

fortiores

fu-erint, e cervicibus & excutere

conentur

&

re

ipfa

excutiant. Et (i per

plura

fsecula

fervitutem

priva-tam exfiftere potuifie

teffantur

annales,

illud

quo¬

ad maximam partem

adcribendum

ehe

putamus

illi

fortiornm calliditati, qua;

injufte

ufurpatam

poteffa-tem cum ejusmodi

imperio,

quo

carere

homines

nequeunt,

copulare

ailaboravit.

Et

praeterea

omni-um _temporum

experientia

docet,

nunquam

fatis

fir-mam fuiffe hane conjubtionem,

fed,

ii

non

vi

dis-ruptam, tarnen a

fapientioribns,

fecuritati,

Jegitimae

poteftatis

coniulturis,

relaxatam,

adeo

ut

fervitus

pri¬

vata inter _gentes

moratiores

in

defvetudinem

feniim

abierit.

$.

iv.

g Fundamente, _Imperii

etiam abftra&ione fa£ta a _{civitatum inftitutione}

men-te _{concipimus, derivata momenta indicare}

videntur,

nudam virium _{phyficarum & individualium} arbitra-riam ad _{propria commoda augenda ufurpationem} permanent! imperio fundamenta non _{prsbere, &} quamvis illi anfam _{qualemcumque dederint eamque}

eo _{certiorem, quo magis dominia}

rerum ftabilita ad individualem _{poteftatem augendam contulerint, tarnen}

verum iuum robur aliunde _{repetere debere. Videa¬}

mus _{igitur oportet, unde hoc robur ab initio} deri-vatum _{fit, & unde imperium femei conftitutum fem¬}

per fubfiftat. Tria imprimis momenta fine focieta-tum civilium inftitutione _animo

concipienda, &, iis inftitutis, humans indoli conftanter adnexa _imperio folida _{praebuiffe fundamenta nobis videntur.} Ea-dem _{itaque figillatim adferre, &}

prout vires per-miferint _{explicare conabimur. Primum}

momentum,

quod ad obedientes humeros imperii jugo

fubmit-tendos humanam _{difpofuit indolem, a poteilate illa,} quam natura ad generis noilri confervationem Pa-rentibus fuos in liberos _{conceffit, derivamus.}

Incipit

hoc _{imperium a praeponderantibus Parentum viri¬}

bus, _{quibus debiles & fibi ipfis providere nefcias}

infantum vires _{pro lubitu moderantur. Hx vero} parentum vires, _{quamvis in arbitrarium degenerare}

poifint imperium, tarnen tanta a _{Supremo rerum}

Moderatore ad _{juftum iuum moderamen}

fapientei

conftituta habent _{momenta, ut & Parentes facile} fentiant fuam ad debitum ufum illas adhibendi ob¬

ligationen! & Infantes inde a _{primis annis}

ä fuis

initiis

lllufirnta,

3

dam _{parentum curam amare}

&

vencrari

difcant.

ΣτβξΎη illa naturaii,

omnibus

animantibus

a

Sapiente

Creatore clementer indita, qua curam

fobolis

gerunt,

homines nequaquam experces

funt,

&

five

illam,

qualis

in

hominibus

eft,

ad

immediatos

(ive

ad

me-diatos referimus boni

malique

fenfus,

negare non

poiTumus,

eandem

conftanter

humanae

inhaerere

in-doli & haud dubiam , in quocunique

poiiti

fuerint

homines ftatu & culturae gradu,

exferereyim,

adeo

ut virium ufiim ad falutem

&

commoda

infantum

temperet,

&

imperium

pariat

amore

&

confenfu

obedientium magis quam

vi

&

coa&ione

fuffultum.

Hinc factum eft, ut prima

veftigia

imperii

civilis

,

quantum

internam

fecuritatem

&

ordinem

fpe&at,

in _ipiis

_familiis

_videre

liceat,

_atque

_ut

Patres

familia-rum primi

fuerint

Imperantes,

qui

quidem inter

um

extra juftitiae &

neceilitatis

limites

iuam

in

iubditos

extendebant _poftetatem,

_fed

quorum

majeftas

a na¬

tura ipfa

fundata

omnino

deftrui

non

potnit.

Ab

hac _patria

_poteftate

_ad

obedientiam

primum

formati

hominum animi , poftquam

plures

familiae in

unam

coaluerunt focietatem, providam

Imperantium

cu¬

ram adprobare, _amare

&

venerari

difcunt;

&

ex

hac animi _diipoiitione örtum

eft,

quod in

mandatis

legibusque, quas

fubditis

fuis

praefcribunt

Principes,

eundem amorem & felicem illam curam, quam a

bonis _{parentibus quisque}

_experitur,

exfpe&are

&

expoicere folemus»

Hinc

ea

fem

et

nobis

offert

ob-fervatio, _{quod vcneratio}

_patriae

_poteftatis

_a

iapienti-bus _{Rerumpublicarum}

_Re&oribus

_nunquam

ίο Fundamenta _hnperii

enda _{eft, & quamvis augmentum, huic poteftaci} pro-pter iecuritatem ante focietatum civilium

inffitutio-nem iuperadditum, auferre _{& iibi tribuere debeant,} tarnen id fideliter ab illis _{cavendum, ne , imperio,}

quod natura _ipfa conftituit, fublato , deftruatur

Schola humano _{generi utiliffima, in qua naturalis}

primum ferocia domatur & ad obedientiam & doci-les _{temperatur mores.}

§. v.

Alterum _{quod a ftatu , quem absque civitatum} inftitutione mente _{concipimus, derivamus} momen-tum ad _{imperium ftabiliendum, ab ea oritur} neceifi-tate, quam plures homines in unum congregati lo·

cum _{iemper experiuntur, dum ut conjun&is quid}

peragant viribus, ducem, quem vel fortuna vel prae-cellens _{quaedam animi vel corporis virtus illis}

obtu-lit, _{fponte fua iequuntur illiusque mandatis dociles}

praebent aures. Hujus rei fimulacrum _quoddam

apud nonnullas brutorum animantium fpecies

obier-vamus, quae gregatim viven tes

inftinåu

& habitu ducem _{quendam inter fe agnofcere videntur. Sed} adhuc luculentiora _{hujus ad imperium adprobandum}

difpofitionis documenta vita hominum communis no-bis offert: _{juventus ad ludos & hilaria conveniens}

motus & confilia fua haud _{invita ad ejus moderatur}

voluntatem, qui ducis officium fibi tribuit, quin

immo _{femper expoftulare videtur, ut antefignanum}

habeat, ne _{iis, quae optat, tempus fallendi}

cu-α fnis initiis

Jllußratct.

II culis fruilretur. Idem qnoque in ccmmuni

labo-re & negotiis

conjun&im peragendis

iemper

fe-re evenit. Haec mentis difpofitio primos creavit Sc

creatos adprcbavit focietatum

duces,

& imperii

ne-cetfitatem natura non renuente intulit, cui _publicae

falutis cura nova addere debet pondera, fed _quam

edam iine diftin&is a communi utlitate petitis

argu-mentis fentiunt & _{qua iua fponte ducuntur homines.}

Prima hominum ad mutuum quendam finem unio

fecuritatem ab externa vi fpectabat. Ubi periculum

quoddam imminens

metuebant,

vel communibus

ar¬

mis _{injurias illatas propuliare}

_debuerunt

_primi

in-cultique homines,

congregabantur,

resque

fenum

longiore experientia

eruditorum confultationi

defere-bant, & ducem deinde a virtute iumtum alacri

ani-mo iequebantur. In primaeva

hac &

incomta

hu¬

manarum rerum conditione veiligia imperii poftea

conftituti & _{prima civitatum lineamenta videmus.} In Seniorum auctoritate fenatus initia & in _imperio ducibus commiflo _imperantium

_majeftas

_poftea

fun-dabantur. Sed coaluerunt has _{primae civitates ad}

ex-ternam _{imprimis propulfandam vim,}

_{ideoque ducis}

poteftas inträ ea, quae huic fini

obtinendo

neceflaria

erant, fubiiftebat, & finito bello imperium quoque illius ceflavit. _{Poftquam vero}

_{introdu&a dominia}

ambitioni _{latiorem aperuerunt campum , & divitiae} haereditatis _{jure a parentibus ad}

_filios

_{devolvebantur,}

conitantior oriri _{ccepit inter homines , quoad} pote-ftatem ab _{opibus derivandam, differentia, quae quo¬} que imperium,

quod

_{antea cum urgente}

neceffitate

Fundamenta Imperii

ceffavit, per vitam continuandi & ad alia etiam ti« nitorum hominum _{negotia, quam ea, quae externam}

{pe&abant iecuritatem , fenfim extendendi anfam

de-die, & reges a virtute primum ele&os, a nobilitate deinde quoque fumere , atque imperium iemel iilis

commiflum haereditario_{jure ad illortim pofteros} trans-mitti _{permittebat. Haec vero conftantior & magis} ftabilita _{imperii forma ut, nifi ad falutem publicam}

augendam conducat, improbatur , fic quoque

ftabi-liri non _{potuit & confervari nifi in ipia fundatum}

natura fentirent _{homines, ut publicae res , per pu¬}

blicum _{quoddam imperium, perfonae cuidam vel}

phyficae vel morali concefium, dirigi debeant. Qua

perfvafione rudifiimi etiam hominum animi , qui,

quid publica requirit falus, fpeciatim videre neque-unt, _{iemper imbuti}

funt.

$■ VI.

Tertium _{denique &}

_ultimum

_{a natura}

_ipfa

_ad

imperium firmandum & adprobandum derivatum mo-mentum in eo confiftere putamus, qnod ideae jufti

& _{injufti a fociali vita , abitra&ione fafta ab omni} civili inftituto mente concipienda,

formatae fenfum

infirmitatis illorum _{imprimant animis, qui}

_fceleftis

facinoribus aliis damna intulerunt , atque eam

ob

causfam hominum vindiftam & exfecrationem

metu-unt. Hunc infirmitatis fenfum , confcientiae mala? no¬

mine _{plerumque infignitum, ab ea ortum habemus}

experientia, quae docet, homines non alia, quam

a _{fuis initiis llluftrata.}

*3 quae fibi condncunt, adprobare pofie, fed damna

aliis quoque injufte illata ulcifci promptos eile, adeo

ut, _{qui alios laedit, privatam non tantum laefi}

vindi-ftam _{metuat, verum etiam commune hominum}

odi-um fe meruifie _{fentiat. In civitatum incunabulis non}

quidem firma quadam unione conjun&ae fuerunt ho¬

minum vires ad _{privatas injurias ulcifcendas, fed pri¬}

vatas vindi£tae _{cupido fortior communi magis}

opinio-ne _{adprobabatur, adeo ut in eo}

quoque hominum ftatu vitam _{degens fceleftus, fe folum, infirmis fuis}

viribus, reli&um inferiorem ilio efie, animadvertat, qui omnium confenfu fublevatus illatas fibi injurias

propulfare conaretur* Poffquam deinde vindi&a pri¬

vata publicae au&oritati commifia fuit, _{eadem animi}

perfvafione fe juffe plefti fentiunt homines, quando

contra aliorum ialutem _{quid moliti fuerint, &}

ordi-nem, _{proprer communem} hominum _ialutem

inftitu-tum , turbaverintj civesque omnes eo liberius

con-fenfum huic _{imperii exercitio dant, quo cerdus} con-fidunt , fe illius ope tutiorem comrnodioremque

de-gere pofie vitam. Firmiffimum hoc imperii fulcrum

omnem _{imperantium curam & follicitudinem requirit,} ne inftitutis a publica _{falute alienis & arbitraria}

potefta-tis _{ufurpatione debilitetur & corruat, adeo ut imperi¬}

um, quod propter fecuritatem & commoda iua amare & _{quibusvis rationibus hrmare debent homines} , odio

& exfecrationi habeant, & _quisque , quantum poteft, collum jugo fubtrahere moliatur»