B. C D. ^
Nova Methodus
DISTANTIAM
SOLIS» TERRA
DL· TERMIΝ AND/,
QUAM
Confenfii Amplitf.Facult.
in Reg. Vpfal.Acad.
Publica Uifputatione exarninandam proponunt
Ό D /p C" /T C
ANDREAS CELSIUS,
SocietatisRegime Literarue& Scientiarum
Secretarius.
ET
RESPONDENS
Martinus Strömer
NERICIUS.
In Audit. Guftaviano Maj. d. 24 Jan.
Anni Μ DCC
~
1 II
U Ρ S A L I &,
I.1TKRIS WERNERIANIS.
SERENISSIMO
POTENTISSIMOQUE
PRINCIPI ac DOMINO,
DOMINO
SVECORUM GOTHORUM
VANDALORUMQVE REGI,
ifC. VC. VC.
REGI ac DOMINO
Meo Clementissimo.
SERENISS1ME POTEN-
T1SMMEQUE REX,
DOMINE CLEMENT1SSIME·
Lla prorjus fingularkdementia,
REX AUGUSTISSIME, quam
totus admiraturorbis , & S-ίε
R $ Μ V J: ris V:m fubditi inßgnl cum
emolumento &gaudio quotidie experiun-
tur, veniam audacns me<z promittere
videtur, quod ffeameh hocce Aftrono-
micum §·.& R t MAJ ti V:.-e offene
non dubitem.
Immo animuMmihi & fiduci-
am Söderns Regia, illa S:a R:a
M:tas V:a, inpatriaad bonas
literas & omnisgenera promo- vendas, JapientijJime nuper fundavit;
qnod mftitutumin κι/εimS:/e
maj:tis v:.« gloriam pertinerejntelli-
gunt omnes; haut ahter ac järn LU-
DOVICUM XIV. & CAROLUM IL
Societatum Parißen/is & Londinenfis pri-
mos fun datorobes, i
ven-
ventn utilijfmci,totum deprsdicat
humanuni, firaquepoßeritas landabit.
Quirnautem, aha hujus So¬
ciotatis penfa, Aßtonomiam quoquo per¬
fid & excoli clementiffS:a
R:ä MAJ:Tas V:a, dis-
plicebit., uti confido, fi hujus fiudii quasdam novamprimitias, ine- thodum dillantiam Solis å terra de-
terminandi, ä nie mventam, ad S:as
Rve Μ ΛJ.tis v/ie
ma mente deponam.
Sciunt Mathematici, & in
pariter gaudent, nobilijjimam fiderum Jcientiam Magnus Regibus & Princi-
pibus delictisin tempore nullo
ße. Sane gloriofa memoria Serenas-
siMUM PRIN ClΡΕΜ
cognpminc Säpientem, Hasse« Land.
gravium, See R: ε MAJ: tis V: &
ATAVUM, inter primos Afironomiß Reftauratores erüditm
Quo decet igiturfubjeßiflhni
mi objequioS:am R:am MAJitem V:am
oro, ut bofce qiialescunq
os fohtadementia ,
tam longea fplendidijjnnoRegia Maje¬
statis jubare remotatentaminagratis
"fua radiis beare fecwdignhänt
ac Sol, quitotum fyftema planetarum
moderatur, tenultra duode-am,
cim milliones femilliariumdisß-
tam, copiojo lumine, gratoque
calore rcfocdlat.
Pro S'.m R:x ΜAJ.tis V^e, CLE-
MENTISSIM^qve REGINA
profperitate fempiterna, fupNu¬
meri piis fatigare precnunquam de- feftam
S:^e R:^e MAJ:tis V:*
r
Subjefii/Jtmus ac äev
ANDREAS CELSIUS.
Stronomiam ieu corpo-
rum cosleflium fcienciam
ex innumeris obfervatio- nibus, per longam anno-
rum feriem, affiduo acpla¬
ne Herculeo labore conti- nuatis, &Geometrin prin- cipiis rite applicatis, ad ingens evidentias 8c
certitudinis faftigium jam evedam efTe las¬
tamur omnes. Etenim quamplurima, apud
vulgum in primis, paradoxa, omnemque
fidern prorfus fuperantia, immo labyrinthos
inextricabiles multis vifos folvere 8c enoda-
re licet harum rerum peritis, Mirantur fåne
non pauci Aftronomos in multa futura fecu-
la folis lunceque defedus , Planetarum con- jundiones , oppofitiones , eorumque adfpe-
dus qualescunque mutuos adeo exade 8c
A tam
2 DE DISTANTIA
tam Edenter pofTe praedicerc. Mirantur ori- ginem & fontem motuum coeleitium å fum-
mis hujus feculi Geometris magno aufu fed felici fucceifa detedlum demonftratumque ef-
fe: jam enim, uti optime cecinit Cl. Hai.·
rf) Jnopm^y^ a)y
Mathema-
jnt}ma pauduntur vifii penetralia Ccelt,
"C°~'
mw~ ^ec ^at€t' extrmos qu<£ Vis circumrotet Orbes,
joni. Et patety horrifich„quapt via flexa Cowetis:
---
qua caufa argentea Phcebe Paffibus hand<?quis eat, fir cur (ubdita nulli
Hafienus Aftranomo mimerorumfrterm recufet:
Curremeent Nodi, curque Auges progrediantur.
Verum enim vero, licet totius fyftematis ide-
am fihi repraefentare, planetarumque inter fe diftantias mutuas comparare norint Ailrono-
mi, nondum tamen ipfis haice diilantias ulla
menfura nobis in hac teliure cognifa accura- tiilime menfurare datum eil Solis quippe å
teliure noflra intervallum, ad quod cererae
planetarum diilanti« conreruntur, adeo exa-
Äo & infallibili calculo adhuc dererrninacum
non eil, ut omnis plane erroris expers me- rito cenferi queat.
$· I?·
Srronomi itaque variis modis Problema
hocce non minus utiliilimum quam dif-
ficil*
SOLIS å TERRA. $ ficillimum folvere tentarunt; & ficuti paral-
laxis inilar fcala? habetur, per quam ad cor- pora coeleftia adfcendimus, varias excogita-
runt methodos folis paraliaxin horizontalem
eruendi, Veteres diagrammatc in prirnis
Hipparchi ufi funt. Seculo autem priori me·
thodum Aristarchi Samii per luna? diftan-
tiam 8c δΊχρτομίαν, excoluerunt Keplerus,
Wendelinus prascipue & Ricciolus b). Ve- /timet;.
rum ficuti in hifce methodis ex parvis er- Kov.Tomi
roribus , quos vix in obfervationibus vel ac. p. 107.feq*
curatitiiiimo Aftronomo evitare licet, ingen¬
tes prodire poilunt errores in determinanda
folis parallaxi 8c inde pendente diftantia e- jus å terra; ita mirum noneft, ii tantorum
Artificum conatus , maximum tamen acu-
irien 8c ingenium pne fe ferentes , eluferit_»
rei ipfius maxima fubcilitas. Ufum tamen-.
haud contemnendum ha?c tentamina nobis präsent ; inde enim diftantiam folis å terra plane enormem , ejnsque parallaxin horizon¬
talem vix eile fenfibilem difcimus.
§. III.
ADrectum,alium itaqueexaåioremmodum licet minustamen , confugiuntdi¬
Aftronomiae pracfentis feculi Coryphcd, Sei-
licet ex dan's parallaxibus planetarum , ut-
pote ob majorem terrae viciniam magis fen-
A 2 fibili-
4 BE DISTANTIA
fibilibus , dataque ratione in fyftemate Co- pernicano intervallorum planetarum å fole , parallaxis iolis facili negotio detegitur. Hoc pr^clarum & egregium inventnm debemus Cassino Patri , Aftronomo ParifienfiurrL#
Ionge celeberrimoj qui ex parallaxibus Mar-
tis & Veneris rite obfervatis parallaxin iolis horizontalem 10 circiter minutorum fecun-
#)t^r/i!-dorum accuratiftime determinavit c). Cassi.
ptens de γα-so etiam calculos fuos addunt experientiili- ßrTc'mZr^A mus fiderum obfervator & Aitronomi^ fa-
r*pe%_. par Μ. ,
Cassini^,eile princeps Flamsthdius a), atque ex-
ιτ'ΙΕί^®βϊ cellentiftimus non minus Aftronomus quam Geometra Newtonus e ), grande NomerL·,
d) WHisTo-eu* quicquid eft uipiam gentis Mathematicae
ni rr&ua. yenerabundum ubique ailurgat. Immo ha?c rhf< parallaxis haud longe ab ea recedit, quam
vflZi. ponunt Summi Viri Hugenius 6c Hallfjus/).
sißr** 182, Hifce igitur magni nominis Aftronomis ai-
e) Frinctp, fenfum merito pra?bent Recentiores fere o*
TMath EeZt Wnes* iplisque å terra diftantiam inter 2ocoo fot, ρ. ß7o & 24000 .femidiametros terr® omnino quae-
gr&gorii rendam efTe ftatuunt^). Cui quoque ienten-
ZclZ'ρifé,tl3e aquiefcendum eil: , donec tanropere ab
Edit. pr.' Aftronomis optatus,tamque anxie exfpeftatus
f) derhjs-ille dies, 26. Maji Anni 1761, illucefcat, quo,
ThlLZ^Zi ex °frfervati°ne Veneris per iolis diftum traa-
j,ZlJ<9· » problematis hujus nobiliflimi & ali- D^ij.unde inaccefli folutio certa & ada?quata tan-
ham.ioc.ett. dem habebitur. Optandum itaqqe cum Gele*
berri-
SOLIS å TERITA. 5 berrimo Hallfjo , qui methodum Paralla-
xin Veneris rite obfervandi fufius expoiuit^), Therhiu*
ut diverfis in locis , etiarn hiice 1eρteηtrio- ' nalibus , obfervationi huic peragenda: ftre-"motte!
nue totisque viribus incumbant curiofi fide- Μι. ^243.
rum icrutatores.
$. IV.
HIfceftronomisjam breviterhaåenusde diftantiadeterminata,folis abprae-A-
miilis, ad prasfentem methodum, ut prcgre- diar, fas eft. Quum univerium hujus mundi fyftema ab omnipotente Creatore fapientißi-
me fit compofitum , dubium non eft, quin
in eo concinnando quamplurimae obfervatae
fint regul^e & ordines. Cujus quidem rei
luculentum iatis nobis probet teftimoniunL*
regula illa univerfalis Sc catholica, qvod qvat ärata temporum periodicorum fint inter fe ut di- pantiaram cubi, Hinc probabile eft, regulam
quoque aliquam dari, qua diftantia folis å
terra inveniri queat. Quam etiam dudum excogitaiTe fibi viius eft Keplerus, cujus fa-
gacijjimum & pene divinum ingenium, Hallejo
j idice /), fyftema mundi verum & phyficum*) motte aåinvenit, ac fcientiam Aflrommicam in immen-
fum auxit. Scilicet exift mat , quod femidia
meter orbita lunaris fit medta proportionalis in-
ter (emidtameirum terra & Jemidiametrum or*
A 3 bit#
β DE DISTANTIA
DEpit,sißr.bit,e terreflrisy dtftantia folis a terra äqualem k).
Cvpern/Cypag. yerurn enim vero ha?c regula obiervationi-
bus minime congruere videtur, fiquidem fic
diftantia folis å terra tanturnmodo 3600 fe-
midiametris terreftribus aequalis evaderet. A-
liam itaq; ego inveni regulam , quod di/lan*
tia folis & luna ä terra (tut in rattone compcfi-
ta temporum periodicorum terra & luna , atq;
motuum vertiginis folis <&* terra. Datis jam di¬
ftantia lun^ å terra , temporibus periodicis
terrae & lun^, nec non motibus vertiginis fo¬
lis & terra?, facile per regulam proportionis
diftantia folis å terra indagatur, inferendo: ut fe habet fadum ex motu vertiginis terra in Tem¬
pus periodicum luna ad dtflantiam Inna ä ter¬
ra ; ita qttoque fe habet produdum ex motu
vertiginis folis in tempus pertodicum terra,
addißantiamJolis ä terra quafttam. VeIi! fecun·
o Epit,sißr. perfpicaciflimi Kepleri de cauiis motu·
coperwc.Ltf.um cceleftium hypothefin /) loqvar: Ut ter-
Ir* ra motujuo vertiginis datoper vim fuam mague- ticam circumrotat lunam, dato tempore orbitam Juam percurrentern, addißantiam inter terram &
lunam datam; ita quoque Jol motu fuo vertiginis
dato pervimfuam magneticamcircumducit terram, dato tempore orbitamfuam abfolventem>ad dißan¬
tiam interfolem & terram qvajttam. Haη c pro-
pofitionem tanquam hypothefin å pofteriori
fairem probabiiem, ut poftea oftendetur, heic
propono. Dabiturforte occafto, fi hifce ftudiis imrnorariliceat, hanc regulam demonftratione
quo·
SOLIS å TERRA. 7
quoc§ muniendi, quando cogitationes meas de
ordine, quem in motibus vertiginis planeta¬
rum obfervari, fufficientibus obiervationibus
adhuc deilitutus, fufpicor, in publicam lucem proferre animus erit. In hoc interim fpeci-
mine ipfam regulam & calculum inderefultan-
temLe&ori benevolo & harum rerum cupido
fiftere placet. Ad omnia ita$ in hac hy.po-
thefi datarite determinanda pedempromoveo*
5. v.
UTanomabflictistempus periodicum& periodicusterrae,dicitur, rite in-mpr*iAftr,qui mntts wunrb*
veftigetur, definienda eil annitropici, verlentis
feu åcpiinoäialir quantitas : cui aeinde adden· pbj} c«»!
dum, quantum a?quino<ftii pun<ftum a data.»a2*4·135*
fixa verfus occafum fpatio unius anni rece- dit, idque in tempus motui folari reipondensver. p.
converlum , iumma erit annus periodicus,M/"·
qui anno fidereo sequaiis cenfetur m). Anni *)
tropici quantitas, prout å variis determinatus™^rww" u
videatur apud Ricciolum ?/). Uti heic pla* . RjCCIOLt cet periodo 365. dier. 5. hor· 49 min. å cas- yjftron. lie*
siNO o) multisque aliis ρ) adhibita. Motus#»*.a v.
annuus pneceftionis asquinoéliorum, quem^i^wio-
Veteres in aprimis motui, _ fixarum..ort/1* 9*'in confe- 11Εo
quentia attribuerunt, a Copernicanis & Rz- plages e-
centioribus hodie adiertus & demonilratus q)t?f*#*er.
50 minut, fecundorum communiter ftatuitur, ϋ oregg^
quibus temporis fpatium 20 min. & 18 iecun-
dor.
8 DE DISTANTIA
dor. congruit. Et hinc annus periodicus pro-
whistoni dit 565, d. 6 h. 9. m. 18. fec. feu, miifts fcru-
Tr*i. Aßrcn, pulis fecundis, 365. d, 6 h. 9 m. r\
jag. <)l, 310.
FL Λ ΜSTE.
DIITab.^ftr, §, VI.
poft. Doflr, -
sfhtr. new- r^itellus Γ0Ι0 gauderet motu vertiginis.tem-
TORlPrtnc. ö . ... fc> >
Fh.n*t.Math. ^ pus, quo rotatio illa circa axem peragitur, i/bj.pnf.39. diei folari feu 24 horis omnino eilet äquale.
M37-4-S.\ 1jTTrt f c"7Y"i Quum vero ititerea,' dum cellus circa axem niPr&i,phjf.volvitur, in propria quoque orbita verfus o-
Math.p. 192. rientern progrediatur, poft abiolutam inte*
2?7' %ram revolutionem circa axem, planum me·
jridiani per folem non tranfibit, neque incolis
s) gr^fe- fub ifto meridiano degentibus fiet meridies,
SyiNDii infed opus eft ulteriori gyratione, ut per folem
'Zit'Lvlitranfeat. Quare ut habeatur motus terrae
de la hi~ vertigiois tempore folari definitus, inferen-
*UlahNEW-dum Ut 360. gr. una cum ^9. min. 8. iec.
ΊΟΝίN1?rm- motui folis diurno medio refpondentibus, ad
«>./^.437.24 horas, ita 560. gr. ad motum vertiginis qusfitum 25, hor. 56. min. 4· fec. ieu 13.
nieum fub hör. 56. min. s)%
'Voce Earth.
MuU.z.
ξ. VII.
0^£rr'FN definiendo motu periodico lun^ unani-
WHisT\prAi\ enis deprehenditur Aftronomorum conien-
vhjfp, 166.fus, paucis exceptis, quibus diiierre viden-
harr]s Le·,tur fniu. fecundis; adeo ut eundem 27. d. 7.
Techn,. ? f λ ' '
fub"voceMo· h.45, m. äqualem tuto adfumere heeat. i)
on» I, ξ. VIII,
D
Μ
SOLIS å TERRA. $
§. VIII.
Ε lunas diftantia media å terra, pro^va-»)
ria ejus ailumta paraliaxi , aliquanrum-
inter fe difcrepant Auftores, Philippo DFfiron·,p.
La Hire eft 59 I circiter#), Newtono 6o| w)
w ) femidiametrorum terreflrium, quarum in-P'^?'WhJst^
terrnedia feré eft diftantia 60 femid. terr. plQ-Aßr>pag.66.
rumque ab Aftronomis ufitata x). gkeg.^.w.Geom,
p, /J,
R tv K EIL. Aftr.
y· 1 - ^ . r. pag lo?.
Otas vertiginis iolis 011m a Platone mHaRR/SLex.
Tim&o indicatus y ) jam vero ab omni· Techn- Μ
bus Aftronomis admiftus ex obiervatione^ ^tf2Moon'
macularum ejus detegitur. Periodus macu- j) rtcc.
larum, vel tempus, quo ad eundem folis mar- ^ Nov»
ginem reverti videntur, a diligentiflimis ob- ^η(%[α.
tervatoribus inter 27 & 28 dies communiter>·*<*.r. /?, l.
ftatuitur. z); qua? vero motu vertiginis ίο-
Iis aliquantuliim eft major, iiquidem tellus,/' A:ad.Roj.
in qua obfervator haeret, interea dum ma· ^
cu\x ab ortu in occafum periodumiuam con-f^702'
ficere confpiciuntur, in orbita iua ab occafu aJ)Wides
in örtum aliquousqß fit progrefla, 8c confe- ^'^11 E'"'H
quenter maculas non ad eundem marginemder"S
folis , ex quo illas abire conipeximus , re- Matheßp^z gredi videmus. aa). Hinc ultra 25 dies 8t*l^g^ndZ
6 horas revolutioni iolis circa proprium a nen Mathem.
xem ab occidenti in orientern tribuere non Wtjßnfch.,a- licet, qvem etiam motum variis obfervatio
nibus confirmarunt fummi in hoc negotio ii)harris Artifices Flamstedius bb\) 8c. Derhamius cc\ L.exr τίΛη*
η - <r /»b-VOCCSpotf
O §.
ίο DE DISTANTIA
$. Χ.
«Ο Α/*™· r"|Ifce jam datis & determinatis tandem ar-
iheoiogyp <ji Π guroentor: /i teUns motu vertigmis 23 hor.
A/?r, 56. min, circumgyrat lunam, wt?/# periodico 27.
τhy/. Gecm,dier. 7. /?ολ 43. *77/77. gaudentem, öi diflantiam
6° kmidiom, terreftrium; adquantamdißantiam
micai d/Iio- debet fol motu vertigmis 25. dier. 6. bor. circum-
guesf, 74. ferreTerram, motum periodicum 365. dier. 6. /jor.
9. ???/';/, bahentem? Eric icaque h^c analogin:
ut 1436 min. ^ 39343 min. ad 60 fem.
terr. ita 36560 mim ^ 525969 min. ad 203 ro
femidiametr. terreftr. feu diftantiam folis å
terra qujriitam. Ex hac diilantia inventa pa- rallaxis folis horizontalis 10 circifer vel ac-
curatius icj»minutorum fecundorum elicitur.
Optime itaque diftantla folis hac methodo de- terminata, una cum parallaxl ejus inde eruta, accurariifimiö obfervationibns (§ 3 ) congruit:
& reftat iclummodo, ut ex obieivatione trän*
iitus Venens per folem confirmetur. Irnmo huic noßras hypotheß ingens robur accederer,
fi in lyftemare mundano daretur aliquis pla-
neta , qui ficuti tellus noftra unico cingere-
tur fateliite, & per eandem hane regulam hut- jus planet« diftantia å iole detegi pofleL.,.
Forte circa Venerem,ut iufpicantur Cassinus
& Gregorius dd) vel etiam circa Martern,
r^fy^EuZ lunam sliquam , oculatiffirros licet jam fpe-
/.47^ 6rarores fugientem , pofteritatis inveniec in- duftria.
$. χι
SOLIS å TERRA. i
§. XI.
SIse)ponamusfemidiametrumjuxta menfuramterra: mediocrem conti-Cassinianam ee) Ment,äé
nere 19695559. pedes Parifinos, & rationeml'R°i*
pedis Parifini ad Stockholmeniem elTeut1096
ad 1000^), femidiamerer terrae erit 21586511 ff)ha*.Lit%
pedum Stockholm, feu 599 1£ vel, Γι rotun- K<u<'·
do uri liceat numero , 600 milliariorum Sve- ' thieorum. Hinc diftantia mediocris folis å
terra prodit 12,186,000 milliar Sveth. Porro
Γι cum Cassinq & Flamstedio eccentricitasßronom,e
orbita? terreftris yVoö ftatuatur ££), diftantia
folis å terra maxima erit, 20655 femid, terr.
feu 12,393,000, minima 19965 femid. terr» Νοό, Germa- feu 11,979,000 milliar, Sveth.
§. XII.
υ Ttelligjbiiisdiftantiareddatur, fupponerehaec folis immenfa magislicet cumin-
Hugenio hh) globum ex tormento majori e~ j>'°) Coß»^
miilum fingulis arteriae pulfibus vel fcrupulis^ci, *"U"
hora? fecundis 100 circiter hexapedas Galli-
cas feu 600. pedes Parifinos vel 657JI ped*
Stockh. confieere. Quo pofiro, fequitur globum, fi eadem celeritate continuo ferre-
tur , 21 fere annos infumturum eile, prius»
quam å terra ad folem perveniret,
$. XIII.
COgnitatis ratjonibusdiftantiadiftantiarumfolis å terra,planetarum åfaeile ex da»
fole,
12 DE DISTANTIA SOLIS å TERRA.
fole, quas ex temporibus periodieis accu- ratiflSme determinavic Newtonus, ii) cete-
rorum Pianetarum intervalla å iole media in- veniuntur. En itaqj illa in Tabella iequen-
ti fupputata !
Semed. terr. Mill, Sveth,
Mercurius \ f 7;8Ö2 · 4,717, 200
Venus 14, 690 - 8,814,600
Tellus dillat 20,510· 12,186,000 Mars / å Sole 30,952-^571,200
Jupiter 105,656 65,581,600
saturnus / [193,717 -116,230,800
§. XIV.
NOnrumvacatå Terra,jam diftantiaseorundemquoquemagnitudmes,Planeta¬
nec non diftantias & magnitudines fatellitum Jovis & Saturni å iuis primariis, hoe pofiro
folis å terra intervallo, iupputare. Sed η a- num de tabula, & gloria fitiummo & Omni-
potenti Deo, cceli Temeque Conditori , in
cujus admirationem, reverentiam & amo- rem ex jucundiflima fiderum corporumque
cceleftium contemplatione animos hominum excitari impellique
decec.
![Terra och Kajus 2012]” ändras till ”terdam 2012 [Cit]()