a K&{ n .
IN
PAULI
AD
PHILIPPENS.
EPISTOLAM,
■
H UlUSQ Uli
.
S V E C l C AM
M E T A P H R A S I N ,
E X E R C I T A T I OI,
A D SEN T. V EN . F A C U L T . T H E O I.O G . UPSAL
S
ub
PRÆSIDIO
F I R J M A X : R E F E R , ac C E L E B ERR.
üom.Mag. JO H A N N IS
J. AMNELL,
S. rI HEOL. P R O F E S S O R IS Reg. e t Or d.
PU B LICE IN A U D . M A I.-C A RO L. D . XVIII • D EC . M DCCLX II.
, I ! . A . M . C .
D E F E N D E N D A
A
ST IPE N D IA RIO REGIO, .
ANDREA HALLSTROM,
VP L A N D Ö.
( K S i f S S ö i i S S ö R i S ö e >
T ILL.
M I N A KÅRESTA FÖRÄLDRAR,
H E R R K R O N E - B E F Æ L N 1 N G S M J N N E NANDERS
]H A L L S T R Ö M ,
OCH FRU
C A T H A R I N A
ABIG. FISK.
T
*- ager. Ej. Obevåget. U pp.M ine. Kårafte. Foråldrar. Att.
För. Så. M ånga. Och. Så. Stora. Vålgerningar. N u. Gifvas. Eder. Af. M ig.'
N ågre, Fåå. Och. Ringe. Papersblad. På. Hvilka.
‘D e t.F ö rfle. Prof. Af. Min. Vid. Flugfcholan. Anlagda.Tid. År. Teknadt.
En. Liten. Gåfva.
Som. VåL Icke. Någorledes. Svarar.
Antin-A ntingen. Em ot. G ifvarens. Vilja. Och. Plikt. Eller. Em ot. Edra. Fortjenfter.
M en. Ä ndå. Ej. Lårer. Mifshaga.
D å.D en.Leder.Sitt.U rfprung.Ifrån.B arnflig.V ordnad. Ocji. H afver. O dodelig. Ärkånflas. B etygande.
T ill. Sitt. Ä ndam ål.
H im m elen. T illdeîe. M ina. Kårefta, Eöråldrar. Ymnigfta. M ått. Af. Vålfignelfe.
Blifyer. M in. Dageliga. Onfkan. ^ U nder. D et. Jag. Alla. Mina. D agar. BiitVer*
, MINA KÂRESTA FÖRÄLDRARS
Lydigfle So?2,
•
D. D.
v m n publtcts, in epißolam Pauli ad Phi *
lippenfes
,prdeïliom bus theologico -Ex.
egeticis M a x
.R everendi P R Æ S iD I S
nnei interettèm A examen v e r fim is vernacuU> ex
ccollatione G raci contextus lufiitutim
,neque ra-
}ro fu ß ep ta s illinc metdphrafta
inofkatis.v*idieias\
m udire mihi heuit
„lfib&c a u tem
, ^ d f c v «ru
-i m inata d o m i
, C f wchart am c on je £1 d , edendi
j u t me qualiscunquefpecim m is Academici efie ar
-*ggum entum
, é’olubentius v o lu i
, < p o * /anim ad-
ruerterim
, w o ; /defore ex Commilitonibus
,ttelam a v ea n t pertexere
, < fg o ,prim a
dun-ttaxat illußrando com m ata
,pro virili fu m
o r *J fur us
‘I u vero
, B . Z , ,innoxio f a v e conatui
,vero f a ß id i m inutias
,quibus n os
,-x;<?r-macula m etaphraß a d lingvam authenticam ex*
t ifgenda
,jnbœfijfe aliquando videbimur
I. N ; y .
AD PHI LIPPEN S. CAP. I.
C om m , i.
h htunifao/s^ D i viftm fcribi o p o r - : t e r e ,'n ö n , admillà com pofitione, ov\s7:i7KC7rc(^ (uti exhibuere, libra*’ rio ru m haut dubie v itio , pauci, •quidam codices , quos fe q v u n tu r
CHRYSOSTOM US&THEOPHY-* L A C T US ; unde & co'èpifiopos L a tine convertendi data fuit anfa: FR A N C . V A TA BLO -aiiiscpie: ac fi Philippenfes ilios 7ri7M7f8s modeffce fibi adfocians A p o fto lu s, comm une f i - b ic u m iis m unus indicarit: ) & plerorum que exem pla riu m ço n fe n fu s, & hunc firmans ipfa loci c o nftru S io ,, fatis prodit. Q uippe cvv heic, ut-alias, focietatem im p o r tat, ubi falvere jub en tu r Trccvre? 01 ciyiot, i. e. univerfiCbri- fliani Philippenfes , una cum d o lo r ib u s iliius ecclefiae;
feu antiftitibus, uti refte jam olim accepit AMBROSIUS. * U b i vero pluribus A ) in una particulari eccefia d atu r lp c u s , nos adm onet vel TrA^wnyyi forma iîla0, n o n h ele, m ore poft A poilolicam demum'ætatem rece
p to v atque longius dein p ro v e h o , ixlawTrov elle complu riu m coetuum particularium præfuiem feu commiinem
epoptam \ quin potius hujusce loci l-niayvniti haut alios elle a n le q u o nom ine paflim infigniunfur alias apoftolici feniores illi, fmgulis ecclefiis pallores olim ^
,'dfignati; quales Afiaticfs tribuuntur coetibus Aclor. XIV.. 23. qu o ru m q ue in ecclefia Apoftolica ordo 7rç€a(Zvrêçtw PA U L O dicitur I T im . IV. 14. Quamquam autem hos* adfcitos fibi adm iniftros, & operis evangelici (ocios, cer tis ecclefiis ipfi præ pofuerant A pofloli, quorum iiilpe- Öiioni fuberant; fic tam en, u b i rds-^ a ß o rs^ te exliortatur PETRU S i Epift. V. i , fq ., MVf27r^o'ßvre^ov modefte (e nuncupat. N ihil c e te ro q u in , apoftolico loquendi m o r e , 7rçe<T&vTèt;<ss differre *&} hrta%o7iiss , & PAULUS ar guit A&or. XX. 2§. libi role Tt^eßvT’c^ots rriV w Etßspa ex- KÅtja/txs- (v . 1 7 .) adpelkitionem ce tu lit tnuzKOTtw B),.&
PE-A 2 T R U S
— J*--~ :-m - » - - ~ 1-
---A ) Bkires h ei^ talutari epifcopos, hoc eft, frdcipuos doctores non fö Ii us ec- clefiæ P h iîip p en ü s, fed & aliorum in vicinia , (in ip& forte Macedo nia,) cœtuum , exiitim at ad h»JL Revèrendi(T. JO. GÈ7ELIUS. Sed vero vix intellegi a lios, quam Phiiippenfiiim . ad quos fcribitur in prsp- fjjns., epiicopos , meri.ro collibere nobis videmur ex ipfa épigraphes authentic^ forma : FiocvKce - - T räet r e le ä')*t&ts - v- toli,’ è e iv iv , cruv hrteKOTrots , puta ä v r ä v , ( r ä v <&tÀ(7T7ni„
trioov,) q ü ô n im præceffitf mentio. S a n e , fi PA U L U S hafee literas
iîm ul voluiffcï inferiptas ceteris , ptæter Pbilippenfem , ecclefiis. ha rum Æque in procem io merpinilTet, Et quando , in inferiptione, Philippenfium non folos doetores , fed, vel principedoco , ecclefianr -• liom inat univerfam , cur, quarfd, reliquorum Ctetuum doilodbüS folis Infcribeyét epiftplam ? v \
B) D ig n ilÜ m a n ob is vifa eid, quam adponam us, nota marginalis , ad h.
1. A ftor-j in veteri verfione vernacula laudati (fini Viri, L A U R E N T II
ANDREW ; "complus ; Fd Qnkïjke fiâr EFISCOFOS, (Bifcowr
^ -X v S - r
\ _ '
4 r - - A D P IIIL IP PENS. I. i I*
T R U S , 1. c. ‘tfçecrQvTèçciç tribuens to e7rivv.G7reïv, q ü o d q u id f t- b i velit, declarat, q u o d adjungitur, ro noipvtcv rë ®e$ vcs- fxuivfiv, q uodque Paulus presbyteris Ephefinis 1. c. p ræ ci- p it, Ttçtsh/tiv rS) TTctpviqy, yçtiycçeTy, & q u æ c e te ra iu n tp a - fto ru m facri gregis officia. Et G ræcum quid em «r/o-xc- mos, q u o d de cujuscunque rei infpettore, prœfe&o , cura tore, profanis, etiam a u d o rib u s eft in ufu, q u o d q u e a p u d rès O refpondet r« y p £ , nativa n o tio n e fua nihil in v o l v i t , -quod fignificatioiii ecclefiafticæ latiori m o d o d id æ , ad coetuum particularium antiftites in u n iv erfu m , a d eo - q ue heic ad Philippenfe presbyterium , pertinenti, re p u gnet. (Cfr. H EN R . ST E PH A N U M in T n e fa u rö , tit. E- 7ihKC7ios.) H in c e ft, quod s7t«nM7ixs upfyningsmânn,
fô-
reftân-1 —■j' _, 1 - ■ — — — •
reddiderat & Svethice idem ille interpres ; ) ocp tnerker doch icke annat, dit ànvaclare cller tillfiyare. Sdâ heta thå Prcßerna cj allmnfl dldersmdn, (Gr. 7TÇS(T$vT£Çci , femores,} utan och tillfty are, 11 ct Ldr kallas bifco- par. Illud drwactare, quod habet Scholîaftes , nos commonefacit de HOMERICA acceptione £7nay.c7tüdPlx> cuß°dc urbis^Trojanae, IA. 12. 731. quemadmodum & HESYCHIO s7ti<Txc7tos exponitur ÇvÀotjï. Sic, ubi jungit Paulus Ephes. IV. 11. ^ctay.ochHS x&j Txctuhas , dociores ecclefiae facit facri gregis cuftodes. Hinc eft, quod 1. c. Actor. Vroi/JioCiveiV Tijv «ocÂvjclocv t£ QfS transtulerit LAUR. ANDREÆ laß it a dtwacl pd Guds forfamling ; quam metaphrnfin vix mutarunt in melius fubfeqvutae noftratiuin editiones comphifculrr , inque his ho diernae , quœ habent regem Guds forfamling. Quamquam enim regen- ' A di fignificatum, feu gubernandi, 7IctfJ.otlveiv adhaerere nonnunquam in S. cod. N . F ., haut diffitemur ; non tamen eft, quod prêter neces-
fitatem recedamus a follemniore pafccndi notione ,, (qpae vel propria «ft, vel metaplorica,) rë rtcifictivsiV TToifxvfjv rj t k 7TçcfBoercc, quod effertur alias ßcCKeiv Tac cïçvlce,, h. e. verbo Piv. pafcere membra ve rae tniKfiviotst quae & Paulo TTolfJiviov tft Act. XX. 28- Cum I. Cor. IX. 7. cfr. I. Petri Y-2- & Joh. XXI. 15, 16, 17. &c. Et fa ne in editione N. T ., Stockholmiæ MDCV publicata , haut immeri to admiftfum effe ro föda vice regera, obfervant Collectores moni- mentor. Hift. Septeintrional.» queis titulus : Njtt FCrrdd af åldre ock Pjare handl Sect. III. pag. 133.
rr eft ändere, five etiam tarare, mallemus reddere, quam IBijkopar; uti habet, eum L uth., Sv.'interpres , (Danus iite m Bifpcr; quom odo Epifcopos reddit & TH EO D. BE-
2Zr/TT) inprim is qvum adpellatio hæc, dignitatem im por-
ttans ecolefiafticam , inféqvutæ ætatis inftitutum atfjo-x Q juendi m orem ad /implicias iilud feculnm Apoftolicum w ix fatis opportune adeommodet. (Videlicet, poft Apo- fidolorum denique æ tatem , eorumdem fucceiTores, qui- baus p lurium ecelefiarum, pluiiumque adeo presbytero- rru m , cura com petiit atque tyoç'cc, iTTia-Kcnns xut
' diictos, n o n eft dubium.) Eavet nobis iprfe nofter inter p r e s , fV/ctkoti^v Actor. I. 20. transferens Ambete ,\ (non bi-
fitkopsdfone, q u om odo & h e ic, cum b. L U T H . & recen- t i i DiVig, re d d e re p o tu iiïèt;) ita quidem , ut? facro con- teextuihuj. 1. c o n v en ien ter, munus inteiligatur apoftolicum.
’ Q v e ip locum copiofius illuftratum vide in exercitationi b u s II III ad Atta. Apojl. , haut ita pridem heic editis, p^. 23 & 29. Et n o s, collato Attot\ hoc loco, coliigi- rm us, J3te adeo patere sttktkctsyiv ex ufu loquendi facrorutn
fccriptorum , ut & Apoftolatui, &, inftituto ab Apoftolis, oirdinario cuilibet in cepta ecclefia docendi ofßcio, pro- bee conveniat.
AictKcvois ) Tjenare. Intelligimus Miniflros ecclefia P th ilippentis, & illos quidem inferioris ordinis ; qui di- fliin g v u n tur heicr ab 17sigy.ct;cis , iisque poftponuntur, haaut dubie q v od Presbyterorum infpectioni fubellent. C lfr. i T im . III. 2 , fq. 8, fq. ubi diferiminis alicujcis gra- d iuum ecclefiafticoruwQ , apoftolica.jam «ætate , ivruÿas g rra tia , a d m iffi, non obfcurum animadvertimus vefti- giium . Q uod reliqvum e f t, videntur hi iïiccxcvct fuifle Tùtovtfçsa@vTêçoov.non m odo in docendi munere adjutores, (Wicticovßt re A ly e ,) verum & ecclefiæ illius oeconomi, feu ccolleclores eleem ofynarum ac difpenfatores ; cujusmodi qiuidem diaconos y reru rn , quæ ad victum Chriüianorum
fpecta-Ipe^tabant, gerentes c u ra m , ($mkov& rçepre§vv9 Adi. V L . 2. ) non in fola ecclefia H ierofolym itana antiquitus h a b u — jfie lo c u m , plura f u n t , quæ com m onent, (videfis, a d i n o ü r. h. 1. , O T H O N . XrV A L T P E R IU M in Crit. S acr.)) C eieroqui no n raro latius pacere adpellationem itccnfaoov f, ( $£kw Xpisl', v7Tïiçstûov t& Aoyx, ) utp o te qua v e rb i D ivv. minifiri feu præcones evangelii in u n iy e rfu m , ipfique è ~ tiam A p o fto li, in S. Cod. N. F. inligniantur , n o tilli— ' m u m eft. Satis id unus declarabit locus i C or, III. f«.
T ic YhxvKos, tIs A71 cKKöos, aJ\?\ rj (hccKcvci ; v,rA.
C om m . 2. Xccgtc vßiv Svecus re d d it:: Nad vare med eder ; in Græca v o v e n d i form a , q u am A*.- poftoli in falutationibus epiftolicis fre q u e n ta n t, o p p o r tune fubaudiens h v vel enj* aul certè efferens h a u f fecuss, ac fiicriptum êflet y p p s vjaZv , $7roc£ ujuTV. Ub>i v e ro Fiçtivqv proprie oc proxim e reddit frtd , no n tam fod iam intelligit vel externam pacem & fecuritatem publicam 1, v e l animæ juifificatæ in ChrJflo requiem ac tranqiiiUitatemiy . (licet hæe etiam vfcl m axim e iffca adpellatione co m p re:- b e n d a tu r j quam potiusjfelicitatis cujüscunque com ple - £ u m , feu om ne b o n o ru m genus : cujus m od i quiaerm
fenfu fynecdochico fuum illud Glbw H e b ræ i, tu m alias ;, tu m præfertim in familiari falutandiform a,(cfr J o h . XX. 19), 2 1 , 26.) accipere folitl étant ; unde, quam dixim us ^ n o ^ tionem rtjc itçyvitc, ubivis ferm e id prooem iis facrarum i epiftolaru m , confvetas inter falu ta tio n e s, o b v ia m , arr- ceflere nulli dubitam us. - . - ^
Comm. 3. T'-’xctçtçco rZ QeZ jj.8f lu) 7Toc(iv\ ty\
Poflremas voculas libere \ fed eleganter, r e d iit N o fter' : Sd oftajag tankerp a eder. [quoties veßri recordor; quom o)- d o & b. L U T H . So offt ich euer gedencktd) idque cpm tjius ferm e, quam fl prefle jeddideris: i (vid,~ up der ) all ätankta (.bugkomß) a f eder. {in omni memoria veßri ; n o n veftrai, ~quod habet AMBROSIUS.) Nempe ita concinne
Sves-—
ciu s exprim it in) tempons, quod non cum genitivo folum, {.w . c. M a tth ä i. 11V bt) jueTctKecrioos,) fed & cum dativo, ( iT icb r. IX." 15. ht) rvj TtçdnnXâbrM , &c.) jungi fv e v iu - .
Ö om m . 4 , parenthèfeos notis baut im m erito çir- - c iu m fc rib e n d u m , liberius itidem exponit N o fie r, in me- d ito com m ate copulam och interfçrens, iteransque ver b atim gor : id v e ro , ut nobis videtur , p rê te r neceffita- tesm : neque enim exibat in G raxo to rfi , nec nifi feme! ooccurrit vrciéy.svce. Nos G raxa verba (nam ?r* wfictfij dejf*
creej f.<& v7rèç 7ïû\T(*)V v/xoov fx e rd yoiçccs r>;v àénviv 7rci<s^svos )
cco n v ertere velim us: A It id, i alla mina böner, bedjande med gUddje for eder alla. \O b fe rvamus ad h. 1. I:m o infigne p to n d u s repetiti nominis was-, cui infuper adnejcum waV tcctc' item q u e bis pofitæ defaecos* II:do CoUeBivam \x\fin* gm lari n o tio n em ndcrje oeytrew quare non recedimus a S w e c o in te rp r,, cui pluraliter efferre coiïîm odum fuit vi- luam . IIL tio O ptim e a'S vecö red d itu m 't o ' d n f i v / u d v ,
fSor eder ; fiquidem heic svTevfis lea inter c effio, pro aliis, v re l aliorum in graiiifm^ fufcepta, innuitur. {SicM atth.V. 4^4. R om . VIII. 26. occurrit riywfffcerfvjtféjctt rfiineç- sv/jvyxdveiv, ) IV: to Periphrajin in vocibus Bwtv nodjus* Voss', pro Jfo/ufyof uti fveverunt Græci verbo n o iii» ,*nomim j u m f t o , circum loqui verbum aliud ; cujus phrafeos exem- p ila , ex occafione t b X-oyov p ro r £ Àtyew ,
conge-(h a videfis in Exerc. 1 ad ABa Apoft. p. 2.
C om m . 5 cum tertio præcedente fie c o h æ ret, ut rm ateria ftgnificêtur atque argum entum tv^u^dius* dicitur e tn im h e ic ,' quàm obrem D eo gratias egerit Paulus, Phi- liippenlium fuorutn m em o r; Utpote ht) rtj xclmvlu (oiorm) me to èvctyyé'Aipv; Ewi caujjhle e flv refpondens Latinojo^, pm ipter } adeoque Græca illa reddi poterunt : f i r edär die!akti f i et ( gemenfkap ) 1 evangefio ; quem adm odum b, m v L Û T H . h abet; über euer -gemcinfcuajft am ev an ge lio i i d quod > form a quidem libere & eleganter im m utata,
at nihil yariante fenfu , efFert hunc in m o d u m N o f l e r : : a tt j dr671 åelaktige vordne i evang. T r a n s f e r t, ac fi fcri— p tum foret: lvr<£ ivxyyehloo' idque optim e, q u o niam a l ternant inter fe frequenter Iv & hs. Et fcribitur o rd in a rie KOlVûû\’9S €V O&lfJlCATl 7t<>0<pY\Twr (TVyKOlVûûVOS ÇV Tri S’ÀJ'vJ/Ç/, X.. r. A. M atth. XXIII. 30. Apoc. I. 9. U bi v e m fie xoivwvl- ctv iis to kiotyy&iov N o tie r in terp retatu r co m m u n iu m fa b r o r u m focietatem , feu verae religionis ac' fidei c o n fo r—
tium , (quod etiam recte A M BROSIUS adh. 1. intelliafit,)) v e rb o m o n e m u s, aliter interp retari hæc CHRYSOS r o — M U M , T H E O P H Y L A C T U M , Scholiaflen IS. C A - SA U B O N O in Crit. Sacr. adlegatum , & hifce fa v e n tes,, e recen tio rib u s, C O R N , a L A P ID E , SA L M E R O N E M » N IC . Z E G E R U M , GE. L U D . O ED ERU M , W. W A L - L IU M in not. crit. ad N . T . &c,quir^v xotvaviuv (rwv <Ê>/â/7r— nrjcnW) hs ivooyyzKicv accipiunt de Philippenfium erg ai Paulum beneficentia^ q u a praedicationis evangelic<c' incre*« m entis fimul fuerit profpectum . Et nos qu iaem haut fu g it, alias n o n n u n q u a m , ex Paulino feribendi m o re , rriw iis tus 7tTœ%ès xcivoovlocv , item que jrjv Hotmvlotv T r j s iïtccnoylccs „
T rjs iis r u s ocylus, (R om . XV. 26.II. C or. V III. 4. IX. 13..
&c.) referre fele ad iAerj/uoavvocs, h. e. ad datas fy m b o las,, feu collectitiam ftipem , pauperibus C hriflianisdiltribuii folitam ; quare & A poflolus H ebr. X III. 16. rrjv iv7toiiotw y&fKotvMvlocr c o n ju n g it: qui fane fignificatus voculae p ro be congruit* cum n o tio n e communicandi, feu cui quidl lt\rgjenaij quam v e rb o koivmvsIv tribuit id em feripto r R o m .. XII. 13. (xçhcus, in q u it, dylœv koiwvuvtss.) A t fie ta m en nihil e f t , quod u r g e a t, u t hunc inprim is fignifica- tu m etiam noftro h oc loco adoptem us ; quin contra p o tius argum enti præfentis in d o le s , & facri contextus cm - d f p è i nos im pellant, ut intelligam us, cjuam paffim a - lias m em orat iacrn apoflolus, ty\v peroc tu ÏIxtçcs y&j rSr TiS nciMvlctv' Koivwvictv lriavXç., tu Kvçlÿ 3jjAwv item que Tyjs>'
t Tikens Kotvwîctv, rjTÿfxvwçïâ. i Cor. 9. Eph. III. 9. a ï Philem . 6. &c. Communionem hanc V iv. gratiæ , a Chri- i fto p a rtæ , ac per fidem adprehenfæ, credibi'ius eft, in
1 lim ine epiftolæ Paulinæ , principe com m em orari loco,
( q uam quidem Philippenfium illam erga Apoftolum ibe- I ralitatem ; quæ , pulcra quamvis & laude digna fit, fic, t tam en ede nequit ètjxccçiïIccs apoftoli:æ , in om ni preca-
t tio n e ad D e u m d ire à æ , primum caput, & argumentum } præ cipuum . Sane Paulus, qui infra demum cap. II. 25. C30. IV. 10, fq. præftitam egenti fibi a Phiiippenfibus o- j pem decenter collaudat, initio huj. epiftolæ de illa vix c oogitavit.
C ötnm . 6. 11 sttc ocvrc thto, on x. t . A ) Sve
ti eus: Ocb forjer mig thet [a??ima, att Çfc. Quia vero noiv cexftat to ocvrc , fed ocvrc rSro, reddere non lubet idem,
( (q u o d nec facile contextus loci ac fènfus admiferit,) fed, c cum T H . BEZA, hoc ipfum habens perfvafum ; adeoque p patrio ferm one interpretari; FôrviJJad om t b e t t a five: t Ocb ja g fôrfâkrar mig tbcrom, ( Och f hr lit er mig pà tbetta; fcfortrbflar therpå,) a tt c. Tbet jamma, q u o a n o fte r ha- b b e t, item que recentiorD anus, refpectum involvere vi- d d e tu ra d præcedentia: tbetta, quod nos reponendum du* xxim us, m erito fefekrefert ad fequentia hujus commatis, u u b i,q u a de re certus fuerit Apoftolus, feu quid habuerit pperfvafiflim um , ipfe exponit; unde etiam videre eft, PPauli liane 7rÀyjçc(po^ocv de flore Philippenfis ecclefiæ, fpe- c\ftare ad futurum tem pus, non ad prœteritum, cujus v. 5. ppræcefferat m entio. (Uemoi^ocie Sperans ubi reddere ma- vvult H U G O G R O T IU S , ab his, quæ dixim us, mini- lim um recedit, vide ejus adnot. adh. 1. & Eph. III. 12.)
E7r/rfAfcVfi.) SV. Hanfkall thet ock fullborda. Obfer- w a m u s , interferi ab interprete, quæ ill contextu Græco nnon exftant, &*pronomen thet, & particulam ock. Ad hanc q q v o d adtinet, non quidem additu fuit neceftaria; at fic
m en retineri haut æg re p o ftit, u t quæ oppofitionis h. 1., in te r to èvctç%oco$ai noy ro ênireXhecv, v im atque elegantiam apertius innuit. A lterum vero interpretis ad d itam en tum n o n arque eft arbitrarium ; quippe ciuod pop o fcit fiip- p le n d a , ex genio v ern acu k e, Græca ei\ip fis pronominis au ro v e lix n w (fc. eçycv ccyocBov, per quod intelligim us fi d em juftificam cum fru d ib u s fu is , cujus m e n tio antecellit; cujusque confervationem ac confirm atio-: n em im p o rtat t o inuTeXelv. )
C om m . 7. Ka&ds ëçi iïUocicv ëfxol ) Preffè N o fter: Säfottt mig ratt är. Eft'erri forfan poffit : Sâfom tillbörligt är f é r m ig . (quemadmodum mihi fa s eft ; uti par eft.)
TSro (pçovsïv v7r)ç - - vfxuv.) N o n ibim us inficias, ru (p?cve7v , locis paftim aliis , com petere fignificatum co gitandi aut fentiendi. A t v e ro obfervam us pariter, ab eo d em v e rb o nec alienam elle notionem t£ (pçcyrl&v , feil curam agendi qua de re. Sic huj. epift. cap. "IV. 10, t o
v-•XëÇ T IVOS Ç>Ç0Véïv\ & (Pçoveîv £7tl TlVt 7TÇ0Cyfjl0tTt, eft CUT HUI pl'O
quo gerere, & qua de re foUicitum effe; ubî Qqoveiv. rite No fter exprim it hajva omfor g . Et hanc accep tio n em , tam quam loco præfenti ad eo m m o d atio rem , ut adm ittam us, contextus ip fe, atque eo ru m „ quæ fe q v u n tu r, collatio nos adducit. Itaque convertere m alum us : A t t hafva then vård om eder, ( a t t ja g drager then omfor g fö r eder, ) qu ah i quidem cum SV. interprete : att ja g then menin— gen hafver om eder ; cum que D ano : at je^ d etfk a l mene
em eder ; aut cum T H E O D .B E Z A & F.RASMO SCH MI- D IO : id Jentire de vobis. ( q uo m od o & judicium Pauli de Philippenfibus, bonæ fpei plenum , intelligit ad h. J.R e- verendifC GEZF.LIUS.) v Sic autem phrafis CtfSç tiv o s (pçc-
\iiv indicat Pauli in P hi\ippenfes ßudium, curamve ab A- poftolo fufceptam difcipulorum in gratiam , five horum in commodum ac falutem. Q uam vim \>rœpofitionis vntq fu - p ra iddem , *d v. 4> n o tatam vide*
Ev rrj notrice) reddit cum L U T H . S vécu s, ac fi fc ri-\ b eretur ev rî? wçïïtc m , i mitt bjerta; quod non culpa m u s, etiamfi fatis foret: i bjertnt. Q uod reliqvum e ft, iv y.cc^ioc iyjw rivoc eft in animo velut reconditum qmm b a- berg , feu tenerrim o am ore profequi. {Animo tenere d it & BEZA. )
Ev Te toïç ^sofxcis fxü, TÎj «7xoXoyl-cc , y&j ßeßctiüoatt r e IvuyyeXla.) L ibere Svecus, & quidem ad fenfum lo c i fatis adpofite: I minom bojom , i hvilkom ja g fôrfvarar ' ccb ftadfafter evangelium ; quem adm odum & b. L U T H .
; in dicfem meinem g ef engkniff\ * darinn icb daß evangelium ver- * antworte und bekräftige : qvum propius alioqui fimplici- 1 usque co n v erti hæc pollent : Eâde i mina bojor , (i m itt an gel f e ,) och i {vid, under) mitt férfvar, ocb evangelii jftadfâftande. Q uippe fie apte exprim i queat ite-
irata G ræ corum copula, in rerum difparatarum indu- uftione frequentari folita : fubaudito , poft ccncXo- ‘y la v , pronomine p a , ex antecedentibus repetendo. 'V id etu r en im innuifle heic Apoftolu^, cura pariter & a- jm ore Philippenfium teneri fefe, qui, Romæ captivus in jpræfens , c o n tra adeufatores fuam ipfius in foro agebat » tcauflam , eadem que opera veritati evangelica*, horm- m u m in anim is ftakiliendæ, profpiciebat. (D eprehendi- im us cum m etap h rafi, quam dedimus, confenticntem ttum R everendill. GEZELIUM noftratem, tum recentem ID a n u m , q u o ru m hic ita : Baadei mine baand, ogforfva- rrelfe, og b c.) Quia v ero a fuis pariter & Chriiti hofti- ttm s, propagatae religionis v e ra ac falutiferæ cauda, da- ttus in cuftodiam , & apud Romanos judices delatus , Hiac u7tcXcytct non fuam m o d o , fed vel maxime etiam (Chriftianæ veritatis caudam tuebatur ; nihil eft, quod (objiciamus interpr. Sveco, BEZÆ cetem que , «iv
7yletv yoj ßeßcctuav ita jungentibus, ut ad utram que refe r a n t fe q u en tem , ivotyysXit' quod ut facerent,
ad-adducere i pios præterea potuit, & deficiens, ante ßeßouu. cet, articulus, (qui, fie x fta re t, in jnduvflione illa rrjv oc-
ctoKoylxv apertius aliquanto fejungeret a t$ rS ivxyyeAla ßeßxtacet,) & fimiliter occurrens in fra , v. 1 7 , m e n tio anoXoylxs rë IvccyyeXla , Paulo demandatæ. U n d e co n flat , am ice, quod ad r e m , nobiscum c o n fen tire laudatum In terp retem , etiamfi fuam ipfius in fo ro d e - fenfionem proprie & proxim e Paulüs intellexifle no b is v id etu r.
ZvyKoivavÿç px rtjs %xqirosf\ Pulcre «um b. L U T H . Svecus: Med mig delaktige i nàden. Q uippe defignat hos- ce P au lu s, quwuscum ipfo communis fit ft at usg r at ice; feu, qui una fecum confortes exfiftaut f ex aequo participes ejusdent D ivin i favoris, p a rtia C hrifto & p ro m e riti, q u i q u id e m noir è|o%>îv fep e %ccçtc dicitur. Pendet autem a præced, nomine auyxcivMv&s fequens uterque genitivus, & perfoyae, & re i; ita q u id e m , ut ante p o fte rio re m (%capros) fubau- d iri queat « 5, non fecusac aicitu r R om . XI. 17. c v y y o iv c a
-VCÇ T t j c K9ty T t j s TTlOTYjTOC K. T . Å , p rO €K TY\S ç l ( f t \ S & C . I
C or. X. i8- koivûûvo) ris $vc:&;v\fus. H ebr. II. 14. tcotvaveiv'
ccùçms yfj ccifxxTos. A lter ille genitivus, qui perfonæ eft,
locum heic obtinet cum dem in m o d u m , q u o fcrib itu r M atth. XX1I1. 30. Kcivojvol ccvTMv. (tmv7FctTeçoùv.) M o n em u s
hæ c, ne cui forfan videatur genitivus perfonæ pendere a nom ine yftçires , eo quidem fenfu, ut rtjc %xçtroc pa fo ret id em , quod %X(>itqs fxoi âo^eiatjç» Xxçin hy.i, 0 h-
fj.i, idem ait Apoftolus I C or. XV. 10. quam %xçiv n o - ftro hoc loco dixille fuam incom m ode flatueretur.
Comm. 8. E7ti7r&a v/xxc*) Svecus: j a g aftundar eder• A t verbum illud, ex ufu loquendi nobis re c ep to , ad rem potius fe re fe rt, quam ad perfonam. C om m odius forfan heic loci: ja g längtar efter eder ; quem adm odum & L U T H . habet: mich nach euch verlangt, & rec. D anus: jeg langes; (vix aliud, quod ad fenfum , ut n o b isv id e
-tcciiir , quam fi dicatur : ja g di/kar eder i propenfe vos amo, iirm terpretc JO. AM. C O M EN IO in introduit. ad Biblia S. SSSiic eo v e rb o Paulus, Rom æ degens, ablentium amico- rrrinm , puta C hriftianorum Philippénfium , ingens prodit oillefiderium, tenerrim o cum amore conjunctum. Hinc in- fffira cap. IV. i. Philippenfèsmuncupat o&khÇèf civrS oiyuTrri- rrrrès v&\ l7riisc§r\T8S, h . e., fraterno profequeïidos am ore, fffiidei 6c facrorum focios, impenfe dileCtos fibi atque ex- JcDDjptatos: defideratiffiimos Latine dixerimus.
Ev a?TïctyXjVcts Ir,o8~ XçtçS,) L ib ere rurfusiNofter, b. D L U T H E R U M imitatus : afbjertans grand i jfefu Cbrifto. ÏÏU a tin e , cum BEZA, ad verbum reddidere multi : in vi- Jfïïcer/lus J . Chrifli. N o tu m eft, roi onXdyyyot, im proprio fffienfu, & hom inibus trib u i, & civ§(>eo7toMotScZs ipfi D e o , uuit fere fic tenerrim us innuatur iritimusque mifericordiœ saaitque amoris adfetfus. Sic Luc. I. 78. orsXûyyytt Ixhs&ek' cie hom inibus vere Chriftianis onKayyyoo Co-llboft: IIr. 12. quæ Philipp. II. i. onXdyyycc 7 èix.T(Çfxc) eftè- îr r u n tu r, item que onXdyyyoc fine a d d ito , i Joh. III. 17. lIH in c tvo7r\ccy%VGimifcricordes Eph. IV. 32. 6c I Pet. III. 8. im e c n on t o cTrXocyyvt^e&oa p'affim, ex intimis yuaft vifceri-
M'us comini'feratione àdfici. Itaque onXciyyjcc lr,o8 X^>. nobis llh eic funt fum m a mifericcrdia atque amor immenfus, quo iife rtu r in hum anum genus , pretioiiftimo fuo redemtum ilfan g y ine , Salvator optimus. U bi vero fcribitur EN twrnXczyyvcis, pnepoßtio ïWz, ex frequenti m o re, def gnare ''videtur cauffam , vel efficientem , vel impalfivam; ut fit lfenfus, Paulum Phfippenfès intim e diligere per & propter ■ maaximum illum & infinitum am orem iplius C hrifti, equi q uidem C hriftianosad dileCtionem mutuam om nium vqilidiflime impellat. Cfr I Joh, III. 16, fqq. Sic au te m , adjeCtis vocibus iv onXdyyyots 1^08 , declarat q u o q u e Apoftolus, fu u m , Philipnenfes tantopere aman tis , adfeCtum non com m unem elle lèu naturalem , feci
Ipiri-fp iritu a lem , C hrifto digfium , atque h om ini v ere C hrD itiano proprium . Q uare hæc ita putam us tra n sfe ren d a : (Jag alfkar eder dia ) i J e fu Chrijii 'kdrlek, f potius : fö r J* Cbnfti kdrleks (barmbertigbets) fkull. Collatos R e v e re n - di(E GEZELIU M atqne interpr. D am m nobiscum facere deprehendim us; qui n e c , ubi a7iKuyx\>ct c o n v e rtu n t in* nerfta kdrlek , indcrlige kierhghed, nos h ab eb u n t d ilfen - tientes. Vix enim m elius v im vocis Græcæ a tq u e em - phafin , m o d o diftam , ex p re fle rim u s, quam H re d d a — m us h. 1. 'ffefu Cbr. innerliga kdrlek. Sed y e ro IS o h er ille ,., per fuum illud a f bjertans grundy r d <x7tXdyyyçt 1* c. re fe rt:: ad Paulum j Philippenfes fuos e x a n im o quae;;
v e ro nos, v o cu m ih u ciu ræ convenierîtius, a d ip fu m fe— ' fe referre Chriftum arbitram ur. N eque enim fcrib it h eicrr apoftoius : Innto$m w crXKdyyycie n e c v e ro feri—
b it: famoSa vy.ds h IviaS X ç w ’ (q u a quidem ratio n e pe nitus fibi conftaret illa K o /tri m etapifralis: ) v e r u m ,,,
ut fuam illam jow, ita viciffim n o n fu a , fed rot ré Xçæü G7tXdyyyoi, aperte lo q u i-
- tur. S. D . G.