• No results found

In Pauli ad Philippens. epistolam, hujusque Svecicam metaphrasin, exercitatio I, adsent. ven. Facult. Theolog. Upsal., sub præsidio ... Johannis J. Amnell ... publice in aud. maj. Carol. d. XVIII Dec. MDCCLXII. H. A. M. C. Defendenda a ... Andrea Hallströ

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2021

Share "In Pauli ad Philippens. epistolam, hujusque Svecicam metaphrasin, exercitatio I, adsent. ven. Facult. Theolog. Upsal., sub præsidio ... Johannis J. Amnell ... publice in aud. maj. Carol. d. XVIII Dec. MDCCLXII. H. A. M. C. Defendenda a ... Andrea Hallströ"

Copied!
18
0
0

Loading.... (view fulltext now)

Full text

(1)

a K&{ n .

IN

PAULI

AD

PHILIPPENS.

EPISTOLAM,

H UlUSQ Uli

.

S V E C l C AM

M E T A P H R A S I N ,

E X E R C I T A T I O

I,

A D SEN T. V EN . F A C U L T . T H E O I.O G . UPSAL

S

ub

PRÆSIDIO

F I R J M A X : R E F E R , ac C E L E B ERR.

üom.Mag. JO H A N N IS

J. AMNELL,

S. rI HEOL. P R O F E S S O R IS Reg. e t Or d.

PU B LICE IN A U D . M A I.-C A RO L. D . XVIII • D EC . M DCCLX II.

, I ! . A . M . C .

D E F E N D E N D A

A

ST IPE N D IA RIO REGIO, .

ANDREA HALLSTROM,

VP L A N D Ö.

( K S i f S S ö i i S S ö R i S ö e >

(2)
(3)

T ILL.

M I N A KÅRESTA FÖRÄLDRAR,

H E R R K R O N E - B E F Æ L N 1 N G S M J N N E N

ANDERS

]H A L L S T R Ö M ,

OCH FRU

C A T H A R I N A

ABIG. FISK.

T

*- ager. Ej. Obevåget. U pp.

M ine. Kårafte. Foråldrar. Att.

För. Så. M ånga. Och. Så. Stora. Vålgerningar. N u. Gifvas. Eder. Af. M ig.'

N ågre, Fåå. Och. Ringe. Papersblad. På. Hvilka.

‘D e t.F ö rfle. Prof. Af. Min. Vid. Flugfcholan. Anlagda.Tid. År. Teknadt.

En. Liten. Gåfva.

Som. VåL Icke. Någorledes. Svarar.

(4)

Antin-A ntingen. Em ot. G ifvarens. Vilja. Och. Plikt. Eller. Em ot. Edra. Fortjenfter.

M en. Ä ndå. Ej. Lårer. Mifshaga.

D å.D en.Leder.Sitt.U rfprung.Ifrån.B arnflig.V ordnad. Ocji. H afver. O dodelig. Ärkånflas. B etygande.

T ill. Sitt. Ä ndam ål.

H im m elen. T illdeîe. M ina. Kårefta, Eöråldrar. Ymnigfta. M ått. Af. Vålfignelfe.

Blifyer. M in. Dageliga. Onfkan. ^ U nder. D et. Jag. Alla. Mina. D agar. BiitVer*

, MINA KÂRESTA FÖRÄLDRARS

Lydigfle So?2,

(5)

D. D.

v m n publtcts, in epißolam Pauli ad Phi *

lippenfes

,

prdeïliom bus theologico -Ex.

egeticis M a x

.

R everendi P R Æ S iD I S

nnei interettèm A examen v e r fim is vernacuU> ex

ccollatione G raci contextus lufiitutim

,

neque ra-

}ro fu ß ep ta s illinc metdphrafta

i

nofkatis.v*idieias\

m udire mihi heuit

lfib&c a u tem

, ^ d f c v «

ru

-

i m inata d o m i

, C f w

chart am c on je £1 d , edendi

j u t me qualiscunquefpecim m is Academici efie ar

-

*ggum entum

, é’o

lubentius v o lu i

, < p o * /

anim ad-

ruerterim

, w o ; /

defore ex Commilitonibus

,

ttelam a v ea n t pertexere

, < fg o ,

prim a

dun-ttaxat illußrando com m ata

,

pro virili fu m

o r *

J fur us

‘I u vero

, B . Z , ,

innoxio f a v e conatui

,

vero f a ß id i m inutias

,

quibus n os

,

-x;<?r-macula m etaphraß a d lingvam authenticam ex*

t ifgenda

,

jnbœfijfe aliquando videbimur

(6)

I. N ; y .

AD PHI LIPPEN S. CAP. I.

C om m , i.

h htunifao/s^ D i viftm fcribi o p o r - : t e r e ,'n ö n , admillà com pofitione, ov\s7:i7KC7rc(^ (uti exhibuere, libra*’ rio ru m haut dubie v itio , pauci, •quidam codices , quos fe q v u n tu r

CHRYSOSTOM US&THEOPHY-* L A C T US ; unde & co'èpifiopos L a­ tine convertendi data fuit anfa: FR A N C . V A TA BLO -aiiiscpie: ac fi Philippenfes ilios 7ri7M7f8s modeffce fibi adfocians A p o fto lu s, comm une f i - b ic u m iis m unus indicarit: ) & plerorum que exem pla­ riu m ço n fe n fu s, & hunc firmans ipfa loci c o nftru S io ,, fatis prodit. Q uippe cvv heic, ut-alias, focietatem im p o r­ tat, ubi falvere jub en tu r Trccvre? 01 ciyiot, i. e. univerfiCbri- fliani Philippenfes , una cum d o lo r ib u s iliius ecclefiae;

(7)

feu antiftitibus, uti refte jam olim accepit AMBROSIUS. * U b i vero pluribus A ) in una particulari eccefia d atu r lp c u s , nos adm onet vel TrA^wnyyi forma iîla0, n o n h ele, m ore poft A poilolicam demum'ætatem rece­

p to v atque longius dein p ro v e h o , ixlawTrov elle complu­ riu m coetuum particularium præfuiem feu commiinem

epoptam \ quin potius hujusce loci l-niayvniti haut alios elle a n le q u o nom ine paflim infigniunfur alias apoftolici feniores illi, fmgulis ecclefiis pallores olim ^

,'dfignati; quales Afiaticfs tribuuntur coetibus Aclor. XIV.. 23. qu o ru m q ue in ecclefia Apoftolica ordo 7rç€a(Zvrêçtw PA U L O dicitur I T im . IV. 14. Quamquam autem hos* adfcitos fibi adm iniftros, & operis evangelici (ocios, cer­ tis ecclefiis ipfi præ pofuerant A pofloli, quorum iiilpe- Öiioni fuberant; fic tam en, u b i rds-^ a ß o rs^ te exliortatur PETRU S i Epift. V. i , fq ., MVf27r^o'ßvre^ov modefte (e nuncupat. N ihil c e te ro q u in , apoftolico loquendi m o ­ r e , 7rçe<T&vTèt;<ss differre *&} hrta%o7iiss , & PAULUS ar­ guit A&or. XX. 2§. libi role Tt^eßvT’c^ots rriV w Etßspa ex- KÅtja/txs- (v . 1 7 .) adpelkitionem ce tu lit tnuzKOTtw B),.&

PE-A 2 T R U S

J*--~ :-m - » - - ~ 1-

---A ) Bkires h ei^ talutari epifcopos, hoc eft, frdcipuos doctores non fö Ii us ec- clefiæ P h iîip p en ü s, fed & aliorum in vicinia , (in ip& forte Macedo­ nia,) cœtuum , exiitim at ad h»JL Revèrendi(T. JO. GÈ7ELIUS. Sed vero vix intellegi a lios, quam Phiiippenfiiim . ad quos fcribitur in prsp- fjjns., epiicopos , meri.ro collibere nobis videmur ex ipfa épigraphes authentic^ forma : FiocvKce - - T räet r e le ä')*t&ts - v- toli,’ è e iv iv , cruv hrteKOTrots , puta ä v r ä v , ( r ä v <&tÀ(7T7ni„

trioov,) q ü ô n im præceffitf mentio. S a n e , fi PA U L U S hafee literas

iîm ul voluiffcï inferiptas ceteris , ptæter Pbilippenfem , ecclefiis. ha­ rum Æque in procem io merpinilTet, Et quando , in inferiptione, Philippenfium non folos doetores , fed, vel principedoco , ecclefianr -• liom inat univerfam , cur, quarfd, reliquorum Ctetuum doilodbüS folis Infcribeyét epiftplam ? v \

B) D ig n ilÜ m a n ob is vifa eid, quam adponam us, nota marginalis , ad h.

1. A ftor-j in veteri verfione vernacula laudati (fini Viri, L A U R E N T II

ANDREW ; "complus ; Fd Qnkïjke fiâr EFISCOFOS, (Bifcowr

(8)

^ -X v S - r

\ _ '

4 r - - A D P IIIL IP PENS. I. i I*

T R U S , 1. c. ‘tfçecrQvTèçciç tribuens to e7rivv.G7reïv, q ü o d q u id f t- b i velit, declarat, q u o d adjungitur, ro noipvtcv rë ®e$ vcs- fxuivfiv, q uodque Paulus presbyteris Ephefinis 1. c. p ræ ci- p it, Ttçtsh/tiv rS) TTctpviqy, yçtiycçeTy, & q u æ c e te ra iu n tp a - fto ru m facri gregis officia. Et G ræcum quid em «r/o-xc- mos, q u o d de cujuscunque rei infpettore, prœfe&o , cura­ tore, profanis, etiam a u d o rib u s eft in ufu, q u o d q u e a p u d rès O refpondet r« y p £ , nativa n o tio n e fua nihil in v o l­ v i t , -quod fignificatioiii ecclefiafticæ latiori m o d o d id æ , ad coetuum particularium antiftites in u n iv erfu m , a d eo - q ue heic ad Philippenfe presbyterium , pertinenti, re p u ­ gnet. (Cfr. H EN R . ST E PH A N U M in T n e fa u rö , tit. E- 7ihKC7ios.) H in c e ft, quod s7t«nM7ixs upfyningsmânn,

fô-

reftân-1 —■j' _, 1 - ■ — — — •

reddiderat & Svethice idem ille interpres ; ) ocp tnerker doch icke annat, dit ànvaclare cller tillfiyare. Sdâ heta thå Prcßerna cj allmnfl dldersmdn, (Gr. 7TÇS(T$vT£Çci , femores,} utan och tillfty are, 11 ct Ldr kallas bifco- par. Illud drwactare, quod habet Scholîaftes , nos commonefacit de HOMERICA acceptione £7nay.c7tüdPlx> cuß°dc urbis^Trojanae, IA. 12. 731. quemadmodum & HESYCHIO s7ti<Txc7tos exponitur ÇvÀotjï. Sic, ubi jungit Paulus Ephes. IV. 11. ^ctay.ochHS x&j Txctuhas , dociores ecclefiae facit facri gregis cuftodes. Hinc eft, quod 1. c. Actor. Vroi/JioCiveiV Tijv «ocÂvjclocv t£ QfS transtulerit LAUR. ANDREÆ laß it a dtwacl pd Guds forfamling ; quam metaphrnfin vix mutarunt in melius fubfeqvutae noftratiuin editiones comphifculrr , inque his ho­ diernae , quœ habent regem Guds forfamling. Quamquam enim regen- ' A di fignificatum, feu gubernandi, 7IctfJ.otlveiv adhaerere nonnunquam in S. cod. N . F ., haut diffitemur ; non tamen eft, quod prêter neces-

fitatem recedamus a follemniore pafccndi notione ,, (qpae vel propria «ft, vel metaplorica,) rë rtcifictivsiV TToifxvfjv rj t k 7TçcfBoercc, quod effertur alias ßcCKeiv Tac cïçvlce,, h. e. verbo Piv. pafcere membra ve­ rae tniKfiviotst quae & Paulo TTolfJiviov tft Act. XX. 28- Cum I. Cor. IX. 7. cfr. I. Petri Y-2- & Joh. XXI. 15, 16, 17. &c. Et fa­ ne in editione N. T ., Stockholmiæ MDCV publicata , haut immeri­ to admiftfum effe ro föda vice regera, obfervant Collectores moni- mentor. Hift. Septeintrional.» queis titulus : Njtt FCrrdd af åldre ock Pjare handl Sect. III. pag. 133.

(9)

rr eft ändere, five etiam tarare, mallemus reddere, quam IBijkopar; uti habet, eum L uth., Sv.'interpres , (Danus iite m Bifpcr; quom odo Epifcopos reddit & TH EO D. BE-

2Zr/TT) inprim is qvum adpellatio hæc, dignitatem im por-

ttans ecolefiafticam , inféqvutæ ætatis inftitutum atfjo-x Q juendi m orem ad /implicias iilud feculnm Apoftolicum w ix fatis opportune adeommodet. (Videlicet, poft Apo- fidolorum denique æ tatem , eorumdem fucceiTores, qui- baus p lurium ecelefiarum, pluiiumque adeo presbytero- rru m , cura com petiit atque tyoç'cc, iTTia-Kcnns xut

' diictos, n o n eft dubium.) Eavet nobis iprfe nofter inter­ p r e s , fV/ctkoti^v Actor. I. 20. transferens Ambete ,\ (non bi-

fitkopsdfone, q u om odo & h e ic, cum b. L U T H . & recen- t i i DiVig, re d d e re p o tu iiïèt;) ita quidem , ut? facro con- teextuihuj. 1. c o n v en ien ter, munus inteiligatur apoftolicum.

’ Q v e ip locum copiofius illuftratum vide in exercitationi­ b u s II III ad Atta. Apojl. , haut ita pridem heic editis, p^. 23 & 29. Et n o s, collato Attot\ hoc loco, coliigi- rm us, J3te adeo patere sttktkctsyiv ex ufu loquendi facrorutn

fccriptorum , ut & Apoftolatui, &, inftituto ab Apoftolis, oirdinario cuilibet in cepta ecclefia docendi ofßcio, pro- bee conveniat.

AictKcvois ) Tjenare. Intelligimus Miniflros ecclefia P th ilippentis, & illos quidem inferioris ordinis ; qui di- fliin g v u n tur heicr ab 17sigy.ct;cis , iisque poftponuntur, haaut dubie q v od Presbyterorum infpectioni fubellent. C lfr. i T im . III. 2 , fq. 8, fq. ubi diferiminis alicujcis gra- d iuum ecclefiafticoruwQ , apoftolica.jam «ætate , ivruÿas g rra tia , a d m iffi, non obfcurum animadvertimus vefti- giium . Q uod reliqvum e f t, videntur hi iïiccxcvct fuifle Tùtovtfçsa@vTêçoov.non m odo in docendi munere adjutores, (Wicticovßt re A ly e ,) verum & ecclefiæ illius oeconomi, feu ccolleclores eleem ofynarum ac difpenfatores ; cujusmodi qiuidem diaconos y reru rn , quæ ad victum Chriüianorum

(10)

fpecta-Ipe^tabant, gerentes c u ra m , ($mkov& rçepre§vv9 Adi. V L . 2. ) non in fola ecclefia H ierofolym itana antiquitus h a b u — jfie lo c u m , plura f u n t , quæ com m onent, (videfis, a d i n o ü r. h. 1. , O T H O N . XrV A L T P E R IU M in Crit. S acr.)) C eieroqui no n raro latius pacere adpellationem itccnfaoov f, ( $£kw Xpisl', v7Tïiçstûov t& Aoyx, ) utp o te qua v e rb i D ivv. minifiri feu præcones evangelii in u n iy e rfu m , ipfique è ~ tiam A p o fto li, in S. Cod. N. F. inligniantur , n o tilli— ' m u m eft. Satis id unus declarabit locus i C or, III. f«.

T ic YhxvKos, tIs A71 cKKöos, aJ\?\ rj (hccKcvci ; v,rA.

C om m . 2. Xccgtc vßiv Svecus re d d it:: Nad vare med eder ; in Græca v o v e n d i form a , q u am A*.- poftoli in falutationibus epiftolicis fre q u e n ta n t, o p p o r­ tune fubaudiens h v vel enj* aul certè efferens h a u f fecuss, ac fiicriptum êflet y p p s vjaZv , $7roc£ ujuTV. Ub>i v e ro Fiçtivqv proprie oc proxim e reddit frtd , no n tam fod­ iam intelligit vel externam pacem & fecuritatem publicam 1, v e l animæ juifificatæ in ChrJflo requiem ac tranqiiiUitatemiy . (licet hæe etiam vfcl m axim e iffca adpellatione co m p re:- b e n d a tu r j quam potiusjfelicitatis cujüscunque com ple - £ u m , feu om ne b o n o ru m genus : cujus m od i quiaerm

fenfu fynecdochico fuum illud Glbw H e b ræ i, tu m alias ;, tu m præfertim in familiari falutandiform a,(cfr J o h . XX. 19), 2 1 , 26.) accipere folitl étant ; unde, quam dixim us ^ n o ^ tionem rtjc itçyvitc, ubivis ferm e id prooem iis facrarum i epiftolaru m , confvetas inter falu ta tio n e s, o b v ia m , arr- ceflere nulli dubitam us. - . - ^

Comm. 3. T'-’xctçtçco rZ QeZ jj.8f lu) 7Toc(iv\ ty\

Poflremas voculas libere \ fed eleganter, r e d iit N o fter' : Sd oftajag tankerp a eder. [quoties veßri recordor; quom o)- d o & b. L U T H . So offt ich euer gedencktd) idque cpm tjius ferm e, quam fl prefle jeddideris: i (vid,~ up der ) all ätankta (.bugkomß) a f eder. {in omni memoria veßri ; n o n veftrai, ~quod habet AMBROSIUS.) Nempe ita concinne

(11)

Sves-—

ciu s exprim it in) tempons, quod non cum genitivo folum, {.w . c. M a tth ä i. 11V bt) jueTctKecrioos,) fed & cum dativo, ( iT icb r. IX." 15. ht) rvj TtçdnnXâbrM , &c.) jungi fv e v iu - .

Ö om m . 4 , parenthèfeos notis baut im m erito çir- - c iu m fc rib e n d u m , liberius itidem exponit N o fie r, in me- d ito com m ate copulam och interfçrens, iteransque ver­ b atim gor : id v e ro , ut nobis videtur , p rê te r neceffita- tesm : neque enim exibat in G raxo to rfi , nec nifi feme! ooccurrit vrciéy.svce. Nos G raxa verba (nam ?r* wfictfij dejf*

creej f.<& v7rèç 7ïû\T(*)V v/xoov fx e rd yoiçccs r>;v àénviv 7rci<s^svos )

cco n v ertere velim us: A It id, i alla mina böner, bedjande med gUddje for eder alla. \O b fe rvamus ad h. 1. I:m o infigne p to n d u s repetiti nominis was-, cui infuper adnejcum waV tcctc' item q u e bis pofitæ defaecos* II:do CoUeBivam \x\fin* gm lari n o tio n em ndcrje oeytrew quare non recedimus a S w e c o in te rp r,, cui pluraliter efferre coiïîm odum fuit vi- luam . IIL tio O ptim e a'S vecö red d itu m 't o ' d n f i v / u d v ,

fSor eder ; fiquidem heic svTevfis lea inter c effio, pro aliis, v re l aliorum in graiiifm^ fufcepta, innuitur. {SicM atth.V. 4^4. R om . VIII. 26. occurrit riywfffcerfvjtféjctt rfiineç- sv/jvyxdveiv, ) IV: to Periphrajin in vocibus Bwtv nodjus* Voss', pro Jfo/ufyof uti fveverunt Græci verbo n o iii» ,*nomim j u m f t o , circum loqui verbum aliud ; cujus phrafeos exem- p ila , ex occafione t b X-oyov p ro r £ Àtyew ,

conge-(h a videfis in Exerc. 1 ad ABa Apoft. p. 2.

C om m . 5 cum tertio præcedente fie c o h æ ret, ut rm ateria ftgnificêtur atque argum entum tv^u^dius* dicitur e tn im h e ic ,' quàm obrem D eo gratias egerit Paulus, Phi- liippenlium fuorutn m em o r; Utpote ht) rtj xclmvlu (oiorm) me to èvctyyé'Aipv; Ewi caujjhle e flv refpondens Latinojo^, pm ipter } adeoque Græca illa reddi poterunt : f i r edär die!akti f i et ( gemenfkap ) 1 evangefio ; quem adm odum b, m v L Û T H . h abet; über euer -gemcinfcuajft am ev an ge lio i i d quod > form a quidem libere & eleganter im m utata,

(12)

at nihil yariante fenfu , efFert hunc in m o d u m N o f l e r : : a tt j dr671 åelaktige vordne i evang. T r a n s f e r t, ac fi fcri— p tum foret: lvr<£ ivxyyehloo' idque optim e, q u o niam a l­ ternant inter fe frequenter Iv & hs. Et fcribitur o rd in a ­ rie KOlVûû\’9S €V O&lfJlCATl 7t<>0<pY\Twr (TVyKOlVûûVOS ÇV Tri S’ÀJ'vJ/Ç/, X.. r. A. M atth. XXIII. 30. Apoc. I. 9. U bi v e m fie xoivwvl- ctv iis to kiotyy&iov N o tie r in terp retatu r co m m u n iu m fa­ b r o r u m focietatem , feu verae religionis ac' fidei c o n fo r—

tium , (quod etiam recte A M BROSIUS adh. 1. intelliafit,)) v e rb o m o n e m u s, aliter interp retari hæc CHRYSOS r o — M U M , T H E O P H Y L A C T U M , Scholiaflen IS. C A - SA U B O N O in Crit. Sacr. adlegatum , & hifce fa v e n tes,, e recen tio rib u s, C O R N , a L A P ID E , SA L M E R O N E M » N IC . Z E G E R U M , GE. L U D . O ED ERU M , W. W A L - L IU M in not. crit. ad N . T . &c,quir^v xotvaviuv (rwv <Ê>/â/7r— nrjcnW) hs ivooyyzKicv accipiunt de Philippenfium erg ai Paulum beneficentia^ q u a praedicationis evangelic<c' incre*« m entis fimul fuerit profpectum . Et nos qu iaem haut fu ­ g it, alias n o n n u n q u a m , ex Paulino feribendi m o re , rriw iis tus 7tTœ%ès xcivoovlocv , item que jrjv Hotmvlotv T r j s iïtccnoylccs „

T rjs iis r u s ocylus, (R om . XV. 26.II. C or. V III. 4. IX. 13..

&c.) referre fele ad iAerj/uoavvocs, h. e. ad datas fy m b o las,, feu collectitiam ftipem , pauperibus C hriflianisdiltribuii folitam ; quare & A poflolus H ebr. X III. 16. rrjv iv7toiiotw y&fKotvMvlocr c o n ju n g it: qui fane fignificatus voculae p ro ­ be congruit* cum n o tio n e communicandi, feu cui quidl lt\rgjenaij quam v e rb o koivmvsIv tribuit id em feripto r R o m .. XII. 13. (xçhcus, in q u it, dylœv koiwvuvtss.) A t fie ta ­ m en nihil e f t , quod u r g e a t, u t hunc inprim is fignifica- tu m etiam noftro h oc loco adoptem us ; quin contra p o ­ tius argum enti præfentis in d o le s , & facri contextus cm - d f p è i nos im pellant, ut intelligam us, cjuam paffim a - lias m em orat iacrn apoflolus, ty\v peroc tu ÏIxtçcs y&j rSr TiS nciMvlctv' Koivwvictv lriavXç., tu Kvçlÿ 3jjAwv item que Tyjs>'

(13)

t Tikens Kotvwîctv, rjTÿfxvwçïâ. i Cor. 9. Eph. III. 9. a ï Philem . 6. &c. Communionem hanc V iv. gratiæ , a Chri- i fto p a rtæ , ac per fidem adprehenfæ, credibi'ius eft, in

1 lim ine epiftolæ Paulinæ , principe com m em orari loco,

( q uam quidem Philippenfium illam erga Apoftolum ibe- I ralitatem ; quæ , pulcra quamvis & laude digna fit, fic, t tam en ede nequit ètjxccçiïIccs apoftoli:æ , in om ni preca-

t tio n e ad D e u m d ire à æ , primum caput, & argumentum } præ cipuum . Sane Paulus, qui infra demum cap. II. 25. C30. IV. 10, fq. præftitam egenti fibi a Phiiippenfibus o- j pem decenter collaudat, initio huj. epiftolæ de illa vix c oogitavit.

C ötnm . 6. 11 sttc ocvrc thto, on x. t . A ) Sve­

ti eus: Ocb forjer mig thet [a??ima, att Çfc. Quia vero noiv cexftat to ocvrc , fed ocvrc rSro, reddere non lubet idem,

( (q u o d nec facile contextus loci ac fènfus admiferit,) fed, c cum T H . BEZA, hoc ipfum habens perfvafum ; adeoque p patrio ferm one interpretari; FôrviJJad om t b e t t a five: t Ocb ja g fôrfâkrar mig tbcrom, ( Och f hr lit er mig pà tbetta; fcfortrbflar therpå,) a tt c. Tbet jamma, q u o a n o fte r ha- b b e t, item que recentiorD anus, refpectum involvere vi- d d e tu ra d præcedentia: tbetta, quod nos reponendum du* xxim us, m erito fefekrefert ad fequentia hujus commatis, u u b i,q u a de re certus fuerit Apoftolus, feu quid habuerit pperfvafiflim um , ipfe exponit; unde etiam videre eft, PPauli liane 7rÀyjçc(po^ocv de flore Philippenfis ecclefiæ, fpe- c\ftare ad futurum tem pus, non ad prœteritum, cujus v. 5. ppræcefferat m entio. (Uemoi^ocie Sperans ubi reddere ma- vvult H U G O G R O T IU S , ab his, quæ dixim us, mini- lim um recedit, vide ejus adnot. adh. 1. & Eph. III. 12.)

E7r/rfAfcVfi.) SV. Hanfkall thet ock fullborda. Obfer- w a m u s , interferi ab interprete, quæ ill contextu Græco nnon exftant, &*pronomen thet, & particulam ock. Ad hanc q q v o d adtinet, non quidem additu fuit neceftaria; at fic

(14)

m en retineri haut æg re p o ftit, u t quæ oppofitionis h. 1., in te r to èvctç%oco$ai noy ro ênireXhecv, v im atque elegantiam apertius innuit. A lterum vero interpretis ad d itam en tum n o n arque eft arbitrarium ; quippe ciuod pop o fcit fiip- p le n d a , ex genio v ern acu k e, Græca ei\ip fis pronominis aro v e lix n w (fc. eçycv ccyocBov, per quod intelligim us fi­ d em juftificam cum fru d ib u s fu is , cujus m e n ­ tio antecellit; cujusque confervationem ac confirm atio-: n em im p o rtat t o inuTeXelv. )

C om m . 7. Ka&ds ëçi iïUocicv ëfxol ) Preffè N o fter: Säfottt mig ratt är. Eft'erri forfan poffit : Sâfom tillbörligt är f é r m ig . (quemadmodum mihi fa s eft ; uti par eft.)

TSro (pçovsïv v7r)ç - - vfxuv.) N o n ibim us inficias, ru (p?cve7v , locis paftim aliis , com petere fignificatum co­ gitandi aut fentiendi. A t v e ro obfervam us pariter, ab eo ­ d em v e rb o nec alienam elle notionem t£ (pçcyrl&v , feil curam agendi qua de re. Sic huj. epift. cap. "IV. 10, t o

v-•XëÇ T IVOS Ç>Ç0Véïv\ & (Pçoveîv £7tl TlVt 7TÇ0Cyfjl0tTt, eft CUT HUI pl'O

quo gerere, & qua de re foUicitum effe; ubî Qqoveiv. rite No ­ fter exprim it hajva omfor g . Et hanc accep tio n em , tam ­ quam loco præfenti ad eo m m o d atio rem , ut adm ittam us, contextus ip fe, atque eo ru m „ quæ fe q v u n tu r, collatio nos adducit. Itaque convertere m alum us : A t t hafva then vård om eder, ( a t t ja g drager then omfor g fö r eder, ) qu ah i quidem cum SV. interprete : att ja g then menin— gen hafver om eder ; cum que D ano : at je^ d etfk a l mene

em eder ; aut cum T H E O D .B E Z A & F.RASMO SCH MI- D IO : id Jentire de vobis. ( q uo m od o & judicium Pauli de Philippenfibus, bonæ fpei plenum , intelligit ad h. J.R e- verendifC GEZF.LIUS.) v Sic autem phrafis CtfSç tiv o s (pçc-

\iiv indicat Pauli in P hi\ippenfes ßudium, curamve ab A- poftolo fufceptam difcipulorum in gratiam , five horum in commodum ac falutem. Q uam vim \>rœpofitionis vntq fu - p ra iddem , *d v. 4> n o tatam vide*

(15)

Ev rrj notrice) reddit cum L U T H . S vécu s, ac fi fc ri-\ b eretur ev rî? wçïïtc m , i mitt bjerta; quod non culpa­ m u s, etiamfi fatis foret: i bjertnt. Q uod reliqvum e ft, iv y.cc^ioc iyjw rivoc eft in animo velut reconditum qmm b a- berg , feu tenerrim o am ore profequi. {Animo tenere d it & BEZA. )

Ev Te toïç ^sofxcis fxü, TÎj «7xoXoyl-cc , y&j ßeßctiüoatt r e IvuyyeXla.) L ibere Svecus, & quidem ad fenfum lo­ c i fatis adpofite: I minom bojom , i hvilkom ja g fôrfvarar ' ccb ftadfafter evangelium ; quem adm odum & b. L U T H .

; in dicfem meinem g ef engkniff\ * darinn icb daß evangelium ver- * antworte und bekräftige : qvum propius alioqui fimplici- 1 usque co n v erti hæc pollent : Eâde i mina bojor , (i m itt an gel f e ,) och i {vid, under) mitt férfvar, ocb evangelii jftadfâftande. Q uippe fie apte exprim i queat ite-

irata G ræ corum copula, in rerum difparatarum indu- uftione frequentari folita : fubaudito , poft ccncXo- ‘y la v , pronomine p a , ex antecedentibus repetendo. 'V id etu r en im innuifle heic Apoftolu^, cura pariter & a- jm ore Philippenfium teneri fefe, qui, Romæ captivus in jpræfens , c o n tra adeufatores fuam ipfius in foro agebat » tcauflam , eadem que opera veritati evangelica*, horm- m u m in anim is ftakiliendæ, profpiciebat. (D eprehendi- im us cum m etap h rafi, quam dedimus, confenticntem ttum R everendill. GEZELIUM noftratem, tum recentem ID a n u m , q u o ru m hic ita : Baadei mine baand, ogforfva- rrelfe, og b c.) Quia v ero a fuis pariter & Chriiti hofti- ttm s, propagatae religionis v e ra ac falutiferæ cauda, da- ttus in cuftodiam , & apud Romanos judices delatus , Hiac u7tcXcytct non fuam m o d o , fed vel maxime etiam (Chriftianæ veritatis caudam tuebatur ; nihil eft, quod (objiciamus interpr. Sveco, BEZÆ cetem que , «iv

7yletv yoj ßeßcctuav ita jungentibus, ut ad utram que refe­ r a n t fe q u en tem , ivotyysXit' quod ut facerent,

(16)

ad-adducere i pios præterea potuit, & deficiens, ante ßeßouu. cet, articulus, (qui, fie x fta re t, in jnduvflione illa rrjv oc-

ctoKoylxv apertius aliquanto fejungeret a t$ rS ivxyyeAla ßeßxtacet,) & fimiliter occurrens in fra , v. 1 7 , m e n tio anoXoylxs rë IvccyyeXla , Paulo demandatæ. U n d e co n ­ flat , am ice, quod ad r e m , nobiscum c o n fen tire laudatum In terp retem , etiamfi fuam ipfius in fo ro d e - fenfionem proprie & proxim e Paulüs intellexifle no b is v id etu r.

ZvyKoivavÿç px rtjs %xqirosf\ Pulcre «um b. L U T H . Svecus: Med mig delaktige i nàden. Q uippe defignat hos- ce P au lu s, quwuscum ipfo communis fit ft at usg r at ice; feu, qui una fecum confortes exfiftaut f ex aequo participes ejusdent D ivin i favoris, p a rtia C hrifto & p ro m e riti, q u i q u id e m noir è|o%>îv fep e %ccçtc dicitur. Pendet autem a præced, nomine auyxcivMv&s fequens uterque genitivus, & perfoyae, & re i; ita q u id e m , ut ante p o fte rio re m (%capros) fubau- d iri queat « 5, non fecusac aicitu r R om . XI. 17. c v y y o iv c a

-VCÇ T t j c K9ty T t j s TTlOTYjTOC K. T . Å , p rO €K TY\S ç l ( f t \ S & C . I

C or. X. i8- koivûûvo) ris $vc:&;v\fus. H ebr. II. 14. tcotvaveiv'

ccùçms yfj ccifxxTos. A lter ille genitivus, qui perfonæ eft,

locum heic obtinet cum dem in m o d u m , q u o fcrib itu r M atth. XX1I1. 30. Kcivojvol ccvTMv. (tmv7FctTeçoùv.) M o n em u s

hæ c, ne cui forfan videatur genitivus perfonæ pendere a nom ine yftçires , eo quidem fenfu, ut rtjc %xçtroc pa fo­ ret id em , quod %X(>itqs fxoi âo^eiatjç» Xxçin hy.i, 0 h-

fj.i, idem ait Apoftolus I C or. XV. 10. quam %xçiv n o - ftro hoc loco dixille fuam incom m ode flatueretur.

Comm. 8. E7ti7r&a v/xxc*) Svecus: j a g aftundar eder• A t verbum illud, ex ufu loquendi nobis re c ep to , ad rem potius fe re fe rt, quam ad perfonam. C om m odius forfan heic loci: ja g längtar efter eder ; quem adm odum & L U T H . habet: mich nach euch verlangt, & rec. D anus: jeg langes; (vix aliud, quod ad fenfum , ut n o b isv id e

(17)

-tcciiir , quam fi dicatur : ja g di/kar eder i propenfe vos amo, iirm terpretc JO. AM. C O M EN IO in introduit. ad Biblia S. SSSiic eo v e rb o Paulus, Rom æ degens, ablentium amico- rrrinm , puta C hriftianorum Philippénfium , ingens prodit oillefiderium, tenerrim o cum amore conjunctum. Hinc in- fffira cap. IV. i. Philippenfèsmuncupat o&khÇèf civrS oiyuTrri- rrrrès v&\ l7riisc§r\T8S, h . e., fraterno profequeïidos am ore, fffiidei 6c facrorum focios, impenfe dileCtos fibi atque ex- JcDDjptatos: defideratiffiimos Latine dixerimus.

Ev a?TïctyXjVcts Ir,o8~ XçtçS,) L ib ere rurfusiNofter, b. D L U T H E R U M imitatus : afbjertans grand i jfefu Cbrifto. ÏÏU a tin e , cum BEZA, ad verbum reddidere multi : in vi- Jfïïcer/lus J . Chrifli. N o tu m eft, roi onXdyyyot, im proprio fffienfu, & hom inibus trib u i, & civ§(>eo7toMotScZs ipfi D e o , uuit fere fic tenerrim us innuatur iritimusque mifericordiœ saaitque amoris adfetfus. Sic Luc. I. 78. orsXûyyytt Ixhs&ek' cie hom inibus vere Chriftianis onKayyyoo Co-llboft: IIr. 12. quæ Philipp. II. i. onXdyyycc 7 èix.T(Çfxc) eftè- îr r u n tu r, item que onXdyyyoc fine a d d ito , i Joh. III. 17. lIH in c tvo7r\ccy%VGimifcricordes Eph. IV. 32. 6c I Pet. III. 8. im e c n on t o cTrXocyyvt^e&oa p'affim, ex intimis yuaft vifceri-

M'us comini'feratione àdfici. Itaque onXciyyjcc lr,o8 X^>. nobis llh eic funt fum m a mifericcrdia atque amor immenfus, quo iife rtu r in hum anum genus , pretioiiftimo fuo redemtum ilfan g y ine , Salvator optimus. U bi vero fcribitur EN twrnXczyyvcis, pnepoßtio ïWz, ex frequenti m o re, def gnare ''videtur cauffam , vel efficientem , vel impalfivam; ut fit lfenfus, Paulum Phfippenfès intim e diligere per & propter maaximum illum & infinitum am orem iplius C hrifti, equi q uidem C hriftianosad dileCtionem mutuam om nium vqilidiflime impellat. Cfr I Joh, III. 16, fqq. Sic au­ te m , adjeCtis vocibus iv onXdyyyots 1^08 , declarat q u o q u e Apoftolus, fu u m , Philipnenfes tantopere aman­ tis , adfeCtum non com m unem elle lèu naturalem , feci

(18)

Ipiri-fp iritu a lem , C hrifto digfium , atque h om ini v ere C hrD itiano proprium . Q uare hæc ita putam us tra n sfe ren d a : (Jag alfkar eder dia ) i J e fu Chrijii 'kdrlek, f potius : fö r J* Cbnfti kdrleks (barmbertigbets) fkull. Collatos R e v e re n - di(E GEZELIU M atqne interpr. D am m nobiscum facere deprehendim us; qui n e c , ubi a7iKuyx\>ct c o n v e rtu n t in* nerfta kdrlek , indcrlige kierhghed, nos h ab eb u n t d ilfen - tientes. Vix enim m elius v im vocis Græcæ a tq u e em - phafin , m o d o diftam , ex p re fle rim u s, quam H re d d a — m us h. 1. 'ffefu Cbr. innerliga kdrlek. Sed y e ro IS o h er ille ,., per fuum illud a f bjertans grundy r d <x7tXdyyyçt 1* c. re fe rt:: ad Paulum j Philippenfes fuos e x a n im o quae;;

v e ro nos, v o cu m ih u ciu ræ convenierîtius, a d ip fu m fe— ' fe referre Chriftum arbitram ur. N eque enim fcrib it h eicrr apoftoius : Innto$m w crXKdyyycie n e c v e ro feri—

b it: famoSa vy.ds h IviaS X ç w ’ (q u a quidem ratio n e pe­ nitus fibi conftaret illa K o /tri m etapifralis: ) v e r u m ,,,

ut fuam illam jow, ita viciffim n o n fu a , fed rot ré Xçæü G7tXdyyyoi, aperte lo q u i-

- tur. S. D . G.

References