Ό, D.
SPECIMEN ACADEMICUMs,
DE
0,
Μ
CICER0N1S
PSYCHOLOGICQ 2
QVOD,
CONSENSUAMPLISS.FACULT.PHILOSOPH.
IN REGIA ACADEMIA UPSALIENSI*
Sub PRiESIDIQ,
VIRI CELEBERRIMI,
AG. Ρ Ε T R I
f
Eloqvent. PROFESS. Reg. et Ord*
ΡOBLIGO EXÄM1N1 MODESTE SUBMITTIT
SVENO STROKIERK,
VERMELANDUS.
AUDIT. CAROL. MAJ. DIE VII. APRIL.
AN NI MDCCLXII.
Η. Ρ. M. S.
egseoesieiBeasiiat
UPSALI M-
VIRO Gener o[b ac Nohilifflmo<
:no
VON 5
JOfficiinar, Ferrar POSSESSORI maxime inclyto».
VIR1S Λmpli fßmis ev5 Spe€tatifiimis,
D:noLEONH, LENNARTSSON,
D:no NICOLAO LÖNBOHM»
Officin. Ferrar. POSSESSORIBUS folerciifimis,
PATRONIS & FAUTORIBUS Exoptatiffimis.
VIRO- SpeEiatiflimo atque Inteerrimo,
D:no FREDRICÖ ASP»
Officin. Ferr. POSSESSORI,
AVUNCULO ind.uIgeiitiillmcx
Tirociniumle admodumhocce A> Vobis,cademiRatromcum/quaηBenigniffimiytumvis exi»
dedicare fuftineo, ut Veftri in me favoris ac bene- volentias, measque in Vos pietatis ac venerationis, publicum qualecunque exiiftat monumentum, cum ardentiffimis pro Veftrö flore iufpiriis, ad urnam,
permanfurus
Mobili^?noru?n^A?npliJJimoruin iv SpeciatiJJimormm
NOMiNUM VESTRQKUM
CiiJtoY lumiJIimusr
SVENo STROKiERK;
I. Ν. J.
§. τ.
ihil turpiuseft, quam Γι homo, tot dotibus, iisque excellentiiTimiisK
ab optimo rerumConditore, or-
natus, fuaipfebona, pernaturam conceßa, aut ignoret, aut negligat.
Quamvis enim fatendum omnino fit, pleraque animi & corporishu-
mani decoraeileejusmodi, utad·*
etil mentis quodammodo fugianfe, cumheic, utinreli-
qua fere natura, effedus pateant, latentibus ut pluri-
mum cauffis, fuumque, vel nimia fubtilitate, vel alio quopiam artificio, nodi inftarGordii, nexum celantibus indolemque: exeufari tarnen nonpotefteorumfocordia,
qui,ad alias res potius,quam ad fe ipfos, adtendentes fa-
luberrimam, qua? in experientia fefe quotidiana offert, eognitionemfui fpernantatque repudient. Animafane,
pars illa hominis nobilior, preeftantius nihil, fi DEum
excipias, invenire poterit, in qua vim fuam cogitandi-
que facultatem exerceat, ita quidem, ut, ad fe ipfam
converfa, mirabilesmotus &agendi modos, in fingulis
fere rerum momentis variabiles, curatius obfervaverit.
A Hine
Φ ) 2 ( Ψ
Hinc noiι a?vi tantum prafentis, Ted veteris etjam, ar~
dua illa dementehominis doelrina, diumultumque tor¬
fitingenia. Inhis quomodo, pracceteris, eniteat Cice¬
ro, Philofophusnonminus, quam Orator, iuo tempo¬
re, omnibus nurneris abfolutus, quantumque ex locu- pleti icriptorum ejus penu Pjychologia fibi promittere
queatutilitatis, brevi jam tirocinioÄcademico, expen- dereconabor. Tuam vero, L. B. humanitatem sequiö- remque cenfuram, tenuitatismex fatis confcius, etjam atqueetjam mihi expeto.
$· Ή·
Doctrinam, querinmentis humana* notitia traden-
da occupatur, coniveto vocabulo, Pfychologiam adpel-
lari novimus. Graxis enim Ψυχόλογοεaudit, quideani-
raa, inprimishumana, diflerit; ipfa,autem tanterreiper-
traäatio , -φυχαλΰγ/αί. Dividitur; hxc, uti notiflimum eil, in empiricam & rationalem feu dianoéticam, qua-
rum illa experientiam, communem veluti fcientiarum
matrem, in thefauris animte explicandis immediate, uti loquuntur, confnjit; haxvero, adhibitisratiociniis, na-
turam mentis intbriorem ejusdemque immortalitatem,
& cum corpore arcliuscommercium,äliasque nonnullas
adfectiones &relationes rimari fatagit. Ceterum nec o-
lim, necWtatehac noilra, omnes, pari diligentia& fuc- ceilu, hoc innegotio verfatos fuiile, tumfummarei dif-·
ficultas, tum fcripta eruditorum,infeflofe invicem, häud
raro, petentiumcornu, fatis convincunt. Uium igitur piy.chologicuni,tiim dem um/abAuclore quopiam exfpe-
clamus, Γιvel iuamipie iententiam de animä diftindlius aperit, vel plurium hanc inremopiniones clecentiflime profert, quas,adlperfis iubindeobfervationibus, inter fe
contendere frudet. UtnmiqueTullium ρradiäre voluis- fe, prudens fmeharumqueperitusrerumfacileperipiciet.
Kosquidem omnia, qua: demente humana,partimipfe, partim
& ) 3 C $
•partim ex aliörum placitis', håufit Cicero, hüc träniert-
bere non cogitamus: ied perpauca tantUm loca adfere-
mus, exquibus, uti fperamus, conilabit, Pfychologiic
ftudiofum Tulliana, non fineFrucht, diiigentiuspervoi-
vere monumenta.
§. III.
Non jam generalem ilium iingulisque fere feientiis
comm α η cm feriptorum Ciceronianorlim ufurn corame- morabo, quod an-imo'rum naturam Sc operationes de- feripturis idonea^atquepura; Latinitatisvoces,&loquen-
di tormulee ibi fubminiftrentur, ut, niii barbariem lin-
gvse verborumque horrifottorum farraginem, afchola-
fticaiiiacohorte, feculis iflis ferreisJnventam atque in-
troduclam, fpontepraeoptaverint, ienia animitarn clare
tamque perfpicue explicare queant, ut cuivis, Pv.omani
modo fermonis gnaro, ilatim fmt obvia Sc probe pate- feant. Hanc enina utÜitatem nee ullus parvi seftimave'-
rit, qui non fibi & paucis, Ted plurimis, imo, toti, ii
fieri hocpoilit, genen humano, prodeile icribendo vo~
luerit» Neque tarnen ha;c nobis mens eil, quod nova vocabula terminique, quos voeänt, technici, plane (int proferibendi. Cfr.Difp. fub Ampi. Pradld. meo,habitam
A. 1758, an Termini Technici inpolita orationefunt tole·*
vandi? Praiterquam-enim, quod novis rebus novaimpo-
nere nomina nihil vetet; Ciceronem ipfum, hac in re, praeeuntem habemus, qui puritatis licet, ii quis alius,
ftudiofiilimus, Piatonis tarnen ideam Sc aliaartisvoca¬
bula, Grxcis quondam Philofophis ufitata Scfamiliaria,
non eil adfpernatus.
§· IV.
Adveritates, tumeruendas, tumillu(Irandas, plu-
•rimum fane confert diverfarum,de una eademquere o-
pinionum,prudenter inilituta collatio. Oppofita enim
juxtafe collocata, mutuamfibi invicem lucem adferunt,
A 2, Sc
* λ 4 t *
& quiveramipfl non adfecuti funt reipertraftanda:ind-' olem, aliis tarnen, majoriforte prseditis acumine, veri
inveftigandi optlmam yiam commonflrant & veluti
compendiariam. Non igiturparum utilitatis inPfycho- logicis, hoc quidem nomine, nobis redundabit exCice¬
rone, utpote non paucos veterum PMlofophorum, de
mente ejusque dotibus diiferentes, qui inducit, fuasque
invicem fententias aut comprobantes, aut refeilentes.
Sic in Quadtionibus tum Academicis, tum Tufculanis, inLibris, quos deFinibus fcripfit bonorum& malorum,
necnon de NaturaDeorum&Divinatione, eandem ve-
luti incudem tundendo, qua: Pythagone, Socratis, Pla- tonis, aliorumque bene multorum de natura& facultati- hus animi fuerint cogitationes, fuiius proponit atque,
prorenata, nuncmitius, nuncdurius, examinat- Ad-
eo quidem, ut, five hiitoriam Pfychologite conicribere
autcondiicereantiquioris xvi quis voluerit, five recenti¬
oris cujusdam Philofophi dogmata veterum aucioritafie,
vel conbrmare vel convellere, aut faltem inventioms laudemfpeciemquenovitatis tollere,eidem placuerit; fat laudabilem, iinonunicam, Cicero,, mihicrede, prüftet
operam.,
§. V.
Sed de anima hominis ejusque facultatibus, quicF
vel ex fua vel ex aliorum fententia tradiderit Cicero, breviter exponere juvabit. Mentem, in genere, rerum eile judicem, cum Stoicis,, ftatuit, eique fenfus, tan-
quam erroribus obnoxios, poilponit. Prjeifantiam ani¬
mi humani, tum aliis ftepenumero,. tum his maxime
profequitur verbis: animi, & ejus animi partis, qua;
princeps efi, qua^quemens nominatur,plures iiint virtu-
tes, fed duoprima genera, unumeorum, qua: ingene-
rantur fuapte natura,, adpellanturque non voluntaria:,,
alrerumearum,qua:,, in voluntate poiita:, magis proprio
noroi-
# 3 f C ' #
nomiae flgnari folent: quarum eil excellens in anlmo-
rum laude prailantia. DeFinih hon. cf mal. Lib. V. C. ij.
Memoria^honoriiicam omnino mentionem injicit, ubi,
feliciilima: memoria viris, inmedium adduciis, exifti-
mandum inde flatuit, quanta eorum mens fuerit. Tufcul.
Quafi. L. I. C. 24. Senfus' vero, a Tullio, interpretes
rerum ac nuntrii dicuntur, in capite, tanquam in arce,
mirifice ad uius neceflärios &facti & collocati5 De Nat.
Deor. L.II. C. jf. quibus maximam tribuere yeritatem
non dubitat, li & iani funt, & valentes, & omnia re-
moventur, quar obftant & impediunt. Acad. Qmefl. L.
II. C. 7. Appetitionemanimi, quam G'raeci o ξμηνvocant,
ita defcribit, ut partim rationi eam obtemperare jubeat,
De:Offic. L. II. C. 3ß. partim ad coniervationem fui, per naturam,effe determinatam, doceat. Studium autem fe
confervandi hisverbis ceiebrat: nondubitem diceve omnem naturam e(feconfervatricem fui, idque habere propofitum quafi fTneiti &extremum, utiecuftodiat quammaxime
in optimofui generis. ilatu.. De Finih„ hon.· & maLLih. V.
Gap, β..
§. VT.
De adfeciibus, quos παθήματα Grvci, nofterper^-
turbationes animi nuncupat, multa,fateor, inutramque partem difputavit; Stoicorum vero hane fuiile fenten-
tiam pailim oftendit, ut adfeftus non regendosy 11011
compefcendos, fed tollendos exftirpandosque penitus
adfirmarint. Quodprimo quamvis videatur adipeclu a
vero longius abefle; cumvehementiailla adpetitus, quai adfeftusdiciadfolet,innoftros ufus,, eosque maximosfit concefla, fine quamifera omnino föret hominum condi¬
tioj tarnen probabilem fatis rationem fecutos eileZeno-
nis difcipulos,velipfius Ciceronisteftimonio, facile pot-
erit concludi. Cum enim adfefhim, ad mentem Stoi¬
corumj, pertürbationis nomine infigniat,, vel hoc ipfo1
A 3 patetj,
$ ) S ( #
patet, non omnem änimi motum concitatiorem, qui, a nobis, interadfectus vulgo numerarifvevet,Stoicis fuiiie irivifum, Ted nimium tantummodo & vitiofum, quod
rationisjugum excutiat, nosqueadeoin perniciemfacile prsecipites agat. Ha? fane cupiditates furiofe, qua: vi-
tam infipfentium miferam reddunt atque acerbam, cum
indole fapientia?, maxime Stoica?, coniiPcere nuilo modo poflunt, adeoque nec mirum, cur has abjicere potius,
quam retentasgubernare fapientiviro, omnibus nempe
η ii meris &partibus expleto perfectoque,coniultius duxe-
rint Stoici. Tantum heic, ut inaliis, diverfaac dißl-
milis verborum poteftas, non intelle&a fatis autobfer-
vata, difficultatis peperit.
. §· m
Nec fuperiores anima? noftra: facultates, ut nomi-
narifolent, omifiße putabitur Tuliius. Etenim ingenii
fatis aptam fubniiniftrat defcriptionem, ubi huncin mo- dum dißerit: prioris generis (egeratpauio antea de vir-
«tutibus non voluntariis) eß: dociütas & memoria, qua?
fere omnia adpelianturunoingenii nomine, easque vir-
tutes qui habent, ingeriioii vocantur. Ibid. L. V. C. //.
Quamvis enim recordandi facultas, per fe ipedlata* ad Ingenium, ftriciiori acceptam fenfu, non pertineat: vim
tarnen atque virtutem recordationis, ad fimiliainvenien-
da conferre plurimum, experientia edocemur. Ratio-
nem porro ut divina? originis eße concedit, ita fummis ikpe illam extollit laiidibus. Quid, (interrogat non fine emphaii &elegantia) eft, non dicam inhomine, fedin
omni coelo atqueterra, ratione divinius? DeLegib. ΐ. 1.
C. 7. Hinc hominem, vel eo nomine, pra?clara qua- dam conditione generatum eile exiilimat, quod animal
fit providiim, fagax, multiplex, acutum, memor, ple¬
numrationis & confilii. Loc. cit. Quin etjam inratione fola pofitum eße contendit dilcrimen, inter homines &
cetera
φ ) 7 ( #
cetera animantia, longe maximum. Ita vero ratrones
fubducit: De Off. L. L C. a. inter hominem & belluam
hocmaxime intereft, quod ha:ctantum, quantunvfeniu
movetur ad idfolüm, quod adeib, quodque pradenseib
fe adcommodat, pauiluium admodum ienüienspraeteri-
tLim, aut futurum. Homoautem,.quod rationis·eilpar-
dceps, per quam confequentiacermt, caufasjeritm vi¬
det, earumque progreilus, & quafi anteceiTiones non
janorat, iimiiitüdines comparat', & rebus pradentibus
acljungit atque adnedit futuras, faciletotius vita: curium
videt, ad eamque degendam prxnarat res neceÜarias.
Anadeuratiorem, quam qua:hiscontinetur verbis, deii-
nitionemvera afaliis dijudicandi,inanima nofira5faculta-
tis ouis requirere poilit, fum egoplanenefcius.
§.. VI IL
Praecipua veromentishumana:dos eib, quod aDeo
optimo adimmortalemftt producta vitam, quo ipfoet-
jam a brutis animantibus-, qua: in facultatibus&.'operati¬
onibus ad noibram propius naturam accedere videntur,
dileernimur maximopere. Animorumautem immorta-
litatem adeo non ignoraviqaut cum aliis norm uIiis, ex
coeca gentilium cohorte, impugnavit Tuilius, utpotius
aeternitatemipfis,cum Piatone,adibruerenon dubitaverit.
Kon fuit,concedo,Ciceroni certaplane&ab omnibusübe-
ratadubiis fpes, utpotequa:inhominem, peculiarireve- latione fummi Numinis deibitutum , cadere vix, & ne vixquidem, poterit; fed acriter tarnen in eosinvehitur,
tninutösqueadpellatPbilofophos, qui animumcum corpo¬
re exibingui docuerint. Adeo fane nervofeatque elegan¬
ter hanc qu^ibioiierri Lepius pertraebavit Cicero , utline
eximio voluptatis feniu a nemine legi & relegi queat.
Serio quidemintercadites,quos,ίuo more atquelnibkuto,
preeibus invocant Romanenies, etfi Ciceronem non retulit Erafmus Roterodamusj atfeibiyo tarnenfermonis
genere
# 3 8 ( #
genereinColloquiisfuis,&quidemineo(p. m. 145.) cui
Convivium religiofam nomen eil, admirationem tantec, inEthnico, virtutisproditjucundifTimam, parumque ab-
efledicit, quinlibros Ciceronianos'de Amicitia, de Of- ficiis, deTufculanisQuadlionibus&c. aiiquoties exofcu-
letur, ac venereturfandum iliud pefbus, adflatum coe- leili numine. Sic non modo kvymsiov άσμ<% ieu cygneam cantionemvocatlibrum,a fene,deSeneclutecompofitum,
fed inde hxc potiflimum depromit inculcatque verbs,
pree ceteris,qua;edifceret: qnodfiquisDens mihi largiatur;
ut ex hacuztate repuerafcam &incanis vagiam, valderecu-
fem: nec verovelim, quafi decurf0 fpatioy a calce adcar ceres revocari. Quid enimhabethczc vita commodi, quid non po~
tius laboris? Et ex vita ita difcedo, tanquam exhofpitioy
nontanquam ex domo: commorandienini natura diverjorium nobis, nonhabitandi, dedit. 0prczclarumdie?Jiy cum adillud divinum animormnconcilium, ccetumqueproficifcar; cumque
ex baeturbaZfcolluvionedifcedxm! Vid.Difo.Magifl.And.
Ihrfladiijduftu AmpiPradidis,A. 1758· habit, deCicerone
nequeAtheo?jecChriftiano §. 12. & feq. HiecverodePfy- chologia Ciceronis nonutique contemnenda, fpeci-
minis loco, breviter addu&a,forte fufficiant.
S. D, G.
