Commentationum Stoicarum particulam decimam, venia ampl. fac. philos. Upsal. præside mag. Nicol. Freder. Biberg ... pro gradu philosophico publice examinandam proponit Nicolaus Pettersson stip. Med. theol. Vermelandus. In audit. Gustaviano die XV April. M

ι Γ

C Ο Μ Μ Ε Ν Τ Α τ ί Ο Ν Μ

sto 1 cα κu μ

ΡΑΚΤIC U LΑΜ DECIMAM,

VENIA ΑΜ PL. FAC. PHILOS. ÜPSAL.

Ρ R iE S ί D Ε

Mag.

_NICOL.

_{FREDER. BIBERG}

ΕΤΗ. ET POLiT. PKOiRSS. EEG. ETI OED.

IIEG. Α CAD. LITT. HUM. HISTOit, ET AMT)_{QU. HOLM. MEΜ BRO}

PRO GRADU PHILOSOPHICO

publica exa minaνda μ pkofonit

NieOLAÜS PETTERSSON

STIP. MED. THEOL. VSRMELANDUS,

IN AUDIT. G-UST. DTE XV APRIL. MDCCCXVI'IIv

Η. Α. M. S.

U Ρ S'A L Ϊ ,/E

KONUNGENS Til O T JENARK

BIBLIOTHEKARIEN OCH LITT. HUMAN. PROFESSORN

hogXble och vidtberomde

herr magister

SAMT

professorskan h0&åbla

REGINA AURIVILLIUS

född

_WALDIUS,

tacksamt och YÖrdnadsfulit _tillegnadt

73

iltis; _{pafcere fimul exiftimavero; quod-accuratius} quodam-modo nobis _{expresfum fit, Stoicos fcilicet ipsaττ^οη^/μενιχ}

cum fin-e ultimo ethice _{incomiBeniurabiiia, metaphyfice}

commenfurabilia ftatuere, hocidem aCicerone ita _exprimi:

''quod ponänc quidem Stoici prima naturse sed ea fe-jungant a finibα s & a iumiaa bonorum". Quamobrem nec repudiari posfehane eamdem de τΐξογ^μενοις doétrinam, Stoi-cis _{Chryfippoque perfuafum, ηi ii negata fimul in causik}

fuisfet eorumdem cum iine ultimo commenfurabilitas

me-taphyfica, vel quod idem eft in effeftu, nifi unateriae

ho-nefti _{abrogata fuisfet fimul cum titulo & Iimite ornnis &} conftantia & univerfalitas: _{quod appofite Cicero ita}

ex-pritnit: ''Ariftonem nihil reiinquere non esfe aufnm,

in-troduxisie autem, _quibus eommotus fapiens appeteret

aliquid, quod cuique (quodcumque) in mentern incideret

& _{quodcuinquétandem occurvereV': id eft, materiam honefti,}

cui non minus _{quam formge ipfi objeéHvutn Stoici}

titu-lum vindicandutn _{exquirendumque ftatuebant, Ariftoni}

non _{quidem per fe, ied philofophico tamen refpeftu eodem}

remotarn esfe _{momento, quo, limite & titulo deftituta} in-finita éadem & _{contingens ftatueretur. Quam tarnen} A-riftonis & Stoiccrum difFerentiam _{neutiquam impedivisfes}

quomtnus forma honefti cum materia _{ejusdem utrisque}

ethice incommenfurabilis _{fanciretur, reéte denique his ver»} bis Cicero indicat: _{"Stoicos, quod ea, quae ad naturam} accommodata & per fe fint asfumenda, non adjungunt

ad finem _{bonorum, quodammodo esfe non disfimiles A«}

riftonis/ Datam vero fic esfe fanam _{explicationem loci}

hujus vexatissiini Ciceronis, ex ea _{faltim parte, quae}

dis-iidium & concordiam Ariftonis cuin Stoicis

_fpeftat,

i-K

piius-f) Vel, quod idem eft, _{eodemque loco diltam: "principiun» officij}

pfiusque omnrno ifiitiS., quod ex Ciceronenoncupatnni

in-terpretes tantopere follicitavit, A iftonei de occurrcniibus

dogmatisj eo qoidem nos magisconfidnijus, quo apertius

fir, _{reliqua Ciceronis de Ariilone loca,} utut desperaverit TENNEMANNus, bac explicatione admisfa, optime cum

hoc noftro consentire. _{Quod & melius intelleftum iri}

fpero, ficubi data fuerit occafioPyrrhonis fetitentiam,

fce-pticam quamvis fcepticequeexpiicandam, utpote,, ex Cice¬

ronis ialtem mente, tertiam_{quamdam & rigore} non Sroi-corum tantummodo, fed _{ipiius quoque At iftonis}

exlu-perantem, exquifitius cum riuabus reliquis comparandi. Sed antea de armis, _quibus rnter Sroicos & ÄHfto·

Bern _utrimque pugnabatur, ipiiusque _{pugnae exitu pauca}

notanda occurrunt; aut, fi% quye nobis iiippetant, fubiidia

urgeSy conjedtando potius periequenda. Argumenta Au¬ ftonis broviter _{jam in fuperioribus percensere conati} fui-mus: acerrimo eadem, qualiacumque proferrentur, facile credas _{fuperftruéh* fuisfe concepfu naturre iilius fupren ae} & universalisad qu^m in ethicis fingula referri Stoici ipfi prjeceperant, cujusque nuiiam omnino in ils, quae

ethice _{fpebfcanda esfent, cum natura aliqua}

_inferiori

_aut conereta, quae potentia deterior judicaretur,

commeniti-rationem, ex fententia Ariftonis, fas esfet fapienti

admit-fcere. _{Quam tarnen commenfurationem &}

_metaphyfice

fubfiftere _{quodammodo & in ethicis etiam eo usque} con-fervandam esie, quousque necesfariam eamdem ethices dolores _{habuerint, ut tiec fua fonnae honefii ipfhque adeo} oiiiciis materia, nec huic materias fua conftantia &

uni-verfalitas deesfet; acrius contra Ariilonem u onuisse

vi-dentur _{Chryfippus reliquique, qui fua-iq fubtilius rem}

in-tellexere, Stoicorum principes. lifo autem, ii, ut

pro-babile mihi vidétur, äfgumenfåiionts o*be ot; ique fere

litigantium concludebantur; facile po^ro esit penii ius

iftatn

controverfiam oeitiuianti _{perfpe&u: &veti aiiquid}

_re&eque

cogi-·>

75 cogirafi fub ufcraque causfa delitnisfe; et fi quid fenfu

ab-ioiuro _{r-efti, quodque ipfa ultimo peteretMyftemafis}

vi-fcera A-ifto urgeret.j hoc idem Stoicos non diredta vi

aur _{explicata fronte expngnasfe ; fed oblique potius ,&} .fen iil reJadVo, _id eil, mouftrata _in fuo _ipiorutii

fyfte-mate, _{«quaie demumcumque hoc esfet, necesfitate dödfci}

i-na-utn adverfario rejeftar-oui, _{prppulfare conatos fuis.se.}

Qaod & fufficere vifum, quamdiu ex impedimentis

fyfte-t»»ar.is negativi exiturn _{aiiqueui apertius efficacius}ve

mo-l.ri ne Aristo _{.quidem videretur; eas praemonstrasfe} ejus-dem difficultates _{contkntus, quibus fere, ii & pleniusper·} vifse fuisfent, amoüundis _{impares omnino ipfe humeroS,} ut _{videtur, fubjefturus fuerat.}

_Verum

_{enfm voro, fi prl·}

mum motam _{Jquaeftionem longius ex noftro co.nceptujub*}

tiiiusque aliquanto exegisfent disfentientes: in altiorem,

puro fore, ut irltro incidisfent controverfiam, _eamdemque

diffi ciliarem _{aliquatenus complicatioremque; iftiusniodiferé,}

fi, qu|e jam res ageretur redte .aeftjma veris, difceptandi figur.a ρ oponendani: utru.ru fcilicet, ut officio cuivis hu¬

mana (üa & _{dignitas permaneat & determinata}

circum-fcri.ptio , non for-mae tantummodo honefti, fed materiae o.uoqje ipfi, f'uos titulos fuaquejura vindicare vindicataque deinlire _{oporteat; veJ,quod idern erit & φridtius;utruna in}

officio _{quovis huma.no., fecJufa etiamforma honefti, ullam} tarnen auctorita_{tis, quam hoc iibi officium vindicat,}

par-ticulam, fi & infinitefima qusedam foret, ipfi materiel, quae cum forma coexiftit & circa quam proxime officium

verfattir, adtribuere fas fit: an vero in forma unice, tota

haec, _quanta quanta eft, audtoritas infideat, materi.amque

adeo offieii _{cujuscumque, ut nudam prorfus formaeque ipfi}

omnino _{indifferentem, in 111}orem objedti cujusdam

fim-pliciter logici, concipere conveniat: an _denique,

perfpe-dta _{aequali fere, quae hanc utramque rationem impediat,}

difficultate, negativo tarnen cuicuinque fyftemati alterne

eii-7«

eligenda, fit demum aliqualis ex ίρία negativita-tis corr-pede

hauftus liberalior tentandus. Ex his trinis _poibemam rationem > quam facile quispiam conceptu generali

re-liquis praeoptandam antevertat, turn vero nec hane

i-plam, finita maxime conftruenti, fuis difficukatibus

ca-rere & nulli certe _{umquam Stoicorum tentatain}

in-venio: _{utramque priorem in iyftemate negativo ita}

con-cipi posfe intelligo, ut in

formalisimim

purum fyftema

i-pfum neutro prorfus caili abire

eogatutf:

ex his iisdem

prirnam denique Sioieis genutnis conftanter adoptatam

defenfitatamque animadverto; alteram Ariftoni noftro

aut arrisisfe aut, fi pureeamdem & abftrr-fte coiicipere

li-cuisfetj faltem arrtfuram fuisfe probabile dueo r). Cujus

rei _{documenta, quaiitulacumquefint, quae ad}

nospervene-rint, heic addere liceat. Et quidem prirno patet, re£la

fponteque ad iftiusmodi confequentiam ducére argumenta

Ariftonis nobis _{jam recenfita Stoicisque oppofita. Deinde}

vero _{pariter intelJigi credinius, unam, & quidem}

praeci-puam, diffieukatem > quse fuse potisfimum Stoicos rationi

adbaerere fuafe rit, determinatam _{loqnor officii} cujus-cumque humani circumferiptionem, Ariftoni fpretam o-mnino fuisfe _{nnlliusque momenti habitam, utpote qurjura}

titulosque ethicse cujuscumque difciplinae, quam

adplica-tatn nos auc _{fpecialetn adpeliamus, tefteÄsirÄ, denfisfima}

argumentorum, undiquaqne petitorum, caterva convellere

haud dubitaverit. Unde & ankisfimum inter utramque hane

r) Nescio, an in hane eamdem fententiam trahas diftum Pciufanice

apud PLATONΕ NT in SynnpQS. "lleccroc γχζ vgx%ts ωόε f&f*. αυτήs<$> ίχυτηί

fig.mttofatvy, xrt xxXtj, χτι xt<t%o*t' otov νυν yyus noix/xtv, η πινχιν, v 4

ιhxXiytsSxt, xx trtv τχτων κυτο xxd' αυτβ xxXvv xhv, χλλsv τγ xgot£t'i ws" «y _{πξχχ$Υ! TttxTov απέβη.} KaXwf _{/niv yxg ngKrrtytvov xxt} »g^ws" χχλον γιγνετχι' /urf IgSu: <5f χατχξον.'' C/f· A, Gell, XVII. 20.

hane _{guaeftionem reciprocae iocietatis vinculura} interces-fisfe _{conjicimus: qnod tennemanno ne notatum quidem} fiiisfs aut _{fufpeétum mirati fumus. Ultimo pofitivum} quo-dainmodo _{genuina) hujus, quam pro Ariftone}

conftruxi-mus, _{Stoicisque oppofitae res} ethicas dispieiendi _rationis

argumentum videre nobis vifi fuimus in ipfo illo, quod citavit tknnsmannüs, nihil omnino nifi _purisfimum Stoicismum _{fpirasfe Ariftonem, demonftraturus s)}

Dio-genis Lcteriii effato: hvui γαξ ομοιον τ μ ccyocBca ύποχςιτη rev

σοψον, es, ccv Ts ®εξσιΤ8, civ

Je

Κ^κμεμνοves

π^οσωπονclvctÄctßzi, ■cxocTsqov υποκλίνεται προσήκοντες i). Quo quidem efFato Ari« ftoni, ut narrat Diogenes, proprio, ii quidem

gene-ratim hoc idem _{penitiusque in omni re ethica locum} habere _{eoneipias, nescio an exiftere posfit aliud, quod} acrius _{euicumque in officio colendo materiae oumem}

proribs dignitatem abrogandam formaeque honefti

mate-riam _{quameumque indifferentem esfe, edicat. Et licet}

tknxemasno concedamus, _{pofterioribus etiam}

quibus-dam _{Stoicis, maxime vero epicteto uj, hanc ipfam}

ß-militudinem adamari; tarnen nec acriores eamdem Stob

cos de omni officii _{materia, quae extra ftatum fapientis}

ipilus Individuum pofita quoqueconeipi posfit, admisfuros

ftrisfe confidimus: &c retfte etiam eamdem ab iis univerfe

repeti posfe largimur, qui fubtilioris, quod inter Arifto¬

nem & _{reliquos Stoicos intercesierat, disfidii, vel memo¬} ria interftinifta vel ratione _{fepofita, ethicana tantummodo} materiae _{cujuscumque cum forma honefti}

incommenfura-biiitatem enunciarent. _{Quamobretn nec nobis quidem} haec _{fimilitudo, per fe fpetftata, Ariftoni quamvis prirno*}

uiur-s) p. 219.

0 VII. 160.

78

ufurpitaj a! iq ηi d ad conft'uendam hujus fententiam nio· metiti habitura fuisfet, _{hjfi aperfius id 'unsi.s.-Cec ferien ipia}

atque juixftura yerbprum Diogenis. J^nn ut argumei -tum eamdern adfent ille, Ariftoni ipfi -familiave, _rigidions, qusc htuic perplacuerat, in etlfcis Tentenriae: .quam ipfam

v erbis _{x) ex.presfi.sie Diogenem}

, non modo 11.0η initiöri·

bus, quam res jusierit, led jufto .etiam a.sperio ibus

feve-rioribusque, poiimodum patebit.·

Habitum _{ferme^ qualem JarLj ad.curatius finivimus,}

jndncere nobis vifa efi Ariilouis .cum Stoicis difceptatio,

ii ex _{Joco ea negatiyo, utpote iitrique difceptantiuin} conimuni, fpectanda formisque huic congruis inte pre·

tanda erit. _{Quqs etiam inträ fines eos maxime}

_$amdem

pbiiofophos peritisfirnos continuisie,·.,qui fabulau» .ipfi

age-rent, eo _{quidern magis} ad _{cr.edendum jmpejlimur, quo}

manifeitius _{fit., argumenta Cbryfippo contra Ariftonem} adbibita & Ciceroni _repetita ex hoc iyiiematis ioco aut

unice aut _{optime inteJJigi. Apparet quoque, ex ιita}

po-tisfimum _{regione controverjlam contuenti; quem Arifloni}

vulgo objiciunt, rigorem etbicum, eum v# ro magis quo-dammodo ad doftrinse fnbtiiitatem _{quam ad yit.au? ipfiin} moresque pertinuisfe. Quod fi cre.das a.utern, Ariilonem

ipfum, locum, quem negativum compeilavimus, nec re-tinuisfe _{prorfus, nec prorfus cum oppofitocommutavisfe.} fed inter utrumque vagum velnti atque fuspenfum, ob fcurisque oppresfum difficultatum, quae negativum

quod-vis _{fyftema implicant, praefagitionibus; dubia feinere,}

qusécumque arripi posfent, et quse haec tamen pofisiiniurn

tangerent fyftematis Stoicorum incomnioda, perfpicacius

faltem inventa, _{projecisfe, Stoicisque inde philofophis}

vul-nera intentasfe, quibus profeéto fanandis leviores, _quas

i_ρfe

~9

ipfe p-'opofuit,

ejusdem

doftrinte

corneftiones

neutiquatn

föffiresent: nos neque fic judicanS mulrum babebis

ad-veriarios; faleamur quamvis, con'troverfiain ipfam &

la-xiorem fic quodammodo mitiusque

finitam

fpeciem as·

fumturani esfe, & noftroriim temporum fenfui, ab eo, qui iftam pracoptaverit

interpretationem,

prnpius aliquante,

quam hiitoria

fuafisfe

exiftim-etur,

adduftam

viderb

Ce-terum vero, proximo cognationis genereutramque

inter-pretationem

implivari,

peiipicacior quivis

ex

jam diiftis

inrelliget: et notabilior

diseeptatio videbitur,

ii

aut u~

tramque conti^ieris aut

poileriorem

etiam

adnuferis.

Qua adoiisfa, et viram

ipfam

moresque

audaeius aiiqnanto

eadem Iis tetigisfe judicabitur. Nam fuppletis, quaa Cup«

pienda erunt, et

pervifis,

qua)

pervidenda;

foprema

fic,

ut & antea _praefeufimus

_{quodammodo, hsec quaedio}

_pro«

dibit: utrum fini cuidam ultimo, negative concepro, aii-ter, quam negative

fubordinari

queant

a&iones

hominum

ethicae; an pofitive etiam hunc

eumdein,

qnodam

veluti

confiiii fehemate admoto, concipere oporteat , ut

fubor-dinatio _{ipfa, quod omnis tarnen}

_jubet

_{offi Horum religiofiar}

fenfus , pofiriva concipiatur.

De hau

autem

fi

qfuseris

ul-terins fubordinatione , utrum negative cuipiam an pofitive

concepta fueritj nescio quidem

ipfe,

quum

ad

concepfcum aliquem finitum,

lapidéiti veiuti quemdam

.lydinm, ifia

qumfiio

referenda

fit,

an

ad

aptio>em ullum

referatur

alium, quam qui nova

ifta qtiseflione

contineatur: utrum inter id _{quod fieri ethice posßt & quod fieri dtbeat\}

aliquid fenfu ethico differre

ftatuaS?

an

prorföS tibi

con-ftans _{perneges: quod pofterius conceptni}

_pofitivo,

alte-rum _negativo vel _ex negativo (altem refidui

quid

hebenti

convenire «redas fere impune. Denique, fi quid nos in

iftiusmodi _{quaeftionibus nofiro tempore profecerimus, cl1*} riofius _{inquiras; minus quidem, quod ifiiusmodi non}

ur-geauius iubordinationein

poikivani,

conqueiendum,

quam

quo-quonam eamdem _fyftematurn, quae ipfi veridrtamus, jure

urgeamus, _{dubitandum putaverim. Quamobrem nec a}

iyifcemate Criticorum formali, quod aliam omnino

nega-tivitatém _{induxerit, ifiam} iaraen _{prorfus poiUdationem}

abfuisfe _{nuper indicavimus: quaerique in univerium}

posfe arbifcramur, utrum, quod urgeant tamen noihi

ho-inines _{excelßora, laudi id auftiori cul.dam acutior.ive} Phi-iofophiae, an tacitae potius, quae honestisiiimun quodvis pecåus pertentat, officiorum religion! tribuendiim fit.

Sed, at ad ea revertar, unde iftuc digrediebamur,

pauca quoque de exitu pugnse notanda esie monebamus.

Et iifuni _{quoque, unum licet eumdemque, Ariftoni certe} ex _aequo infauilum; _{ex causfis tamen c.ausfarumque}

mo-inentis _{diiirnguere quadamtenus baud abs re alienum}

fus-rit. Nam quid peritiorum in hac cau.sfa judieia traxerif,

id _{quidem ex ipfa noilra commentatione latis attention} cuivis _{perfpicuum före jnteliigo. Sciiicec tar,ta jam erat}

tamque prasvalida excrefcentis in dies Stots au&oritas,

ut ex _{ipfo gravisfimi fyftematis corpore membrum}

ali-quod, quod juftis fibi titulis fuqm locurn vindicare posfet,

intaélis oinnino _{principiis aut cautius dimotis, exicindere}

velie, mira hsec _{qusedam pierisque intelligentibus aut}

irianis andacia videretur: _{quare prudentisfimam quoque}

defenfionisN viam elegisfe nobis Chryiippus vifus, qui in

id _incubuerit, ut oftenderet, ifto, quod Ariftonem

praeci-pue follicitaverat, tneinbro eliso,Stoicam morum do&rinam,

fraétam& elumbem _{prorfus prodituram esfe. Et, ii}

com-plures etiamnum Stoa iive adverfarios haberet five

semu-Iqs, quos nec poftea umquam in totum coarguerit evice-ritve; hos tamen omnes eo fibi nomine ogpofitos

nu-merabat, _{quod nirnis ipfis fevera & horrida videretur} :

quam itaqne non placare aut lenire triftitiam velie, fed

exasperere quoque, importuna haec ver o multis frontem