Dissertatio academica de lege regia in legibus Mosaicis Deut. XVII. seqq. exhibita, quam, consensu amplissimæ fac. phil. Upsal. sub auspicio mag. Gustavi Ant. Boudrie ... publice examinandam modeste sistit, Johannes Backmark, Helsingus. In ædibus eccles.

ti 1

D. D.

DISSERT ATIO ACADEMICA

DE

LEGE

REGIA

IN LEGIBUS MOSAIGIS

DEUT. XVII. _Seqq.

EXHIBITA,

QUAM,

CONSENSU AM?LISSIM/E FAC. _{PHIL. UPSAL}

SUß _AUSPICIO

Mau.

_GUSTAVI

Ii

0

_UDRIK,

PHIL. PROF. REG. ET _EXTRA-ORD.

PUBLICE EX AMI NA ND_{AM-MODESTE S1STIT}

JOHANNES

_BACKMARK,

HELSINGUS.

Im ^Edibus Eccles. D. III. _{Nov. MDCCLXXIX.}

H. A. M. S.

JBBmSPPTffTfff UPS_ALI.T,

A

MON

_SEIGNEUR

Le

_Comte

NICOLAS

GYLDENSTOLPE,

_Gouverneur de la. _Province Gefleborg,

Grand _{Chambellan du Roi}

&

commandkur de l* _{ordre ds l'etoile}

du _nord,

MONSEIGNEUR!

Ami

tans

de

_{de VOTRE}

rons

les

hommes,

Sc

en particulier des habi¬ province donr J'.aiP honneur _d'étre;

J'ofe _{efperer, MONSEIGEUR,}

que VOÜS ne _prendrez

pas enmauvaife _{partia liberré}

que _{je prensdemerrreVO¬}

TRE Nom å la tete de ce _petir

ouvrage. La protc£lion

particuliere que VOUS accordez a ceux _{qui craignent}

Dieu, refpeftenr leur _{Roi, fapliquent å T Etude}

&prari-quent la Vertu nPen eftun _{garenrafTuré.}

Puifle le ciel! _pour

VOUS _{recompen£er&}

VOTRE illufhre. famille exaucer

les vceux. de celui _{qui eftavecle}

plus profond refpe£tj

MONSEIGNEUR,

VOTRE

Tiésburriblé _{& tresobeisfant}

ferviteur,

4

f

§• I»

ofes omnis in univerfum _{hiftorise parens,,} qui a mundi fatu orcuque ad fuam

us-que ®tatem, hominum dacus, cafus, pro-gretfiones, imperia, viciflitudines,

accura-tiilime _{depinxit, inter aHa bene mulca notatu di¬}

gna, exacciffimam nobis exhibuit hiftoriam gentis

Ifraelitic®, quam placuit fummo Numini in pecu-lium (ibi _{eligere tantisque cnmulare beneficiis, ut}

apudillam fiagulari plane modo habitaverit, eamque

ob cauffarn noluerit iiiam confuetis _{inter genres} modis _{gubernari, fed fanxerit, ut excellentiori} imperii forma, quam ©eoxptrlocv. äppellant, prsftaret

fuperaretque.

Nimirum Deus, qui fanffciffimas

ha-buit _{rationes, utalicubi terrarum,Divin® Majeftatis ac}

ver® _{reiigionis hilgor exftaret, non folum de}

taber-naculo, tamquam palätio Regio, aliorum Regurri

exemplo, fingularem fuam hisce fuis fubditis

indi-cavit _{prsefentiam, (ed jura quoque omnia Majeftatica} exercuit. Sic Mo_{fes, tamquam divini regiminis}

ad-minifler _{atque exfecutor, qui ab ore Dei}

nutuque

pendebat, omnes ieges, pcenas, ritus, a&iones,

in-de _{huariens, exfecutioni mandavic a),}

atque infu-per

a) Cfr. Diflert. de _{imperier Theocr. in Republ.}

Judai-ca (ub _{aufpicio Celeb. Przefidis a Cl. Dn.}

Mag. Arv.

II ) 4 ( _3$

per

fpiritu

Prophetico inftru&us, _probe

_perfpexit,

Ifraelitas, quando in terram fan&am _{tandem per«}

venirent

_ibidemqne

_{fedes fixas}

haberent, Regem

(ibi _{eligendum exoetituros fore,}

quem eciam in

finem Deut. XVII: _{14 &}

_feqq.

_{formulam vivendi}

,

quam

Legem Regtam

vocitant, eidem _{praefcripfit,}

ne fua abuceretur _poteftate.

_Eftque

_hoc

argumen¬

tum, quod fpecimine Academico curatius expenden-dum _{putavi. Qua de re commentaturus, Le&oris} benevoli miciorem mihi _adprecor

atque obceftor

cenfurairu

§. II.

Lex ifthatc _{Regia, quae in legibus Mofaicis,}

loco _{jam (uper citato, exhibetur,}

non modo for¬

mulam _{gubernandi , (cd & vacicinium continere}

videtur, _{quod Ifraelitis} olfm tam feiieibns effe non

licerec, ut optimo ilio Theocratico _{regimine per«}

petuo fruerentuf _{integro atque irnminuto. At vero,}

quid de lege hac Regia fentiendum fit, non fatis

incer

_Philologos

_{& Commentatores convenit} b).

Quod

b) Nimirum noonulli contendunt _{hanc legem} non

habendam efle _{pro mandato, fed (altem vaticinio,}

quem-adroodum conftat ex _{Augufl:. quasft.}

26 in Deuter; ur¬

gentes ex I. Sam. VIII: 6, quod Samuel _populi Hrae-licici _{Regem petentis fadtum}

deteftetur; & quando de-ineeps a fummo Numine fancitur: ponenendo _pones,

acci-piantur ilia verba de _{certitudine Juturce cofißitutionis, (enfu} Frophetico, non praeeptivo: aut potius non _{prsecipi, ut}

regem eligant, fed quem Deus _elegerit, eum tantum

II ) s (

Quod fi autem (htuamus, _{quemadmodiim proxime}

ad vericatem accedere _{videtur, Theocratiam,}

qua-cenus _{Reipublic® forman deffgnat, in}

qua fummum imperium civile erat penes ipfurn Deum, _tempore

Samuelis _{per introdti&um imperium Regium} ex» fpirafle c), ita tarnen, ut Deum inter _Regesque

conftitutos nexus exfliterit _{feudalis, evaferitque re»}

grsum Ifraéliticum non nifi feudum Divinum; _oppido

conftat, _{Legem iilam Regiam, feu formulam}

vi-A _{3 ven»}

Reg. Cap. I. Theor. I, Dei fuifle mandatum regem eJP

gere, idque variorüm teftimoniis Rabinorum probare

connicitur. Cfr. Calov. Eibl. Illuftr. in hunc locum.

c) Scilicec quam priraum gens Ifraélicica Regem fi«

bi dari _{poftulavit imperiumque humanuni tarn fpeciali} Divin® _{gubernationi pr®tulit; mox etiam gradum}

pri-ffiom ad feliciiJimi _{imperii Theocratici ruinam fecisfe}

videtur. Sed Tunt tarnen in choro Eruditorum haud

infimi fubfellii _{Vir], qui opinantur & contendunt, fe}

manifeda fub _{Regio imperio cernere Theocrati®}

indi-cia; atque banc ienteniiam tuetur Henr. Hulfius in pe-culari Dillert, de _{JebovaDeo Rege ocDuce militari in prim}

Jco llraeky commentario ejus in Ifruelis prifci

prarogati-vas ac bona fub _{V. 7. innexa, eo} referens _{crebra illa}

judicia miraculofa, nec non fummam illam Propheta»

rum _{3 ceu Legarorum Dei, loquendi agendique auto¬}

ritärem ac _{nctgfyaictv coram Regibus.j Cfr. At.Lips. A..}

MDCCXIV _{pag. 35j. Neque binc multum} abluditSpen-cerus, dum varios _{abrogat® Theocrati® diftinguir gradus}

in DilTert.de Theoer. _{Jud. C. IV: Set.} 2, Sed vero re«

liqui® ill®, quas vocant Theocrati®, noftro quidera ju» dicio, nihil aliud fuerunt, quam nexus feudalisy quo

d) _{I Sara. XIII. 8, coli.}

cum _{C. X: 8.}

c) I Sam. XV: _{3, 9, 28.}

vendi

_Regibus

_{-a Deo}

prtefcriptam,

non

_habendem

effe _{pro lege quadam}

fundamentali,

_qtialis incer

Imperantem

& lubdicos in _{regnis limicacis efle} fo-Jet, _{Ted potius pro lege feudali ,}

quam voluit Deus fub _{ipfo Theocratice flore}

jam dudum _{quafi in}

an-tecefTum _{per Mofen eiTé}

latam, ut fic _exftaret,

Deum,ceu dominum

_feudi,

regnurn

_concefTurum,

& _Reges

_{Ifraeiiticos,}

ceu _{feudatarios, fore}

devin-Öos ad ftatuta & _{prsecepca Divina (anfte}

fervanda,

in _primis

quum nemo _ignoraverit,

Rempublicam

judaicam _{propter religionen fuiffe}

infticutam,

reli-gionemque ipfam

_Reipubliese

_innexarn.

Atque fic

fuit hxc Lex

_Regia

_{tam aröo}

nexu _{feudali fancita,}

ut _{etiam, ubi modo}

extraordinario _{Deus per}

Pro-phetas _{aliquid prsciperet, eodern}

Reges per hunc

nexum _{tenerencur. Unde}

etiam eo _nomine

peccafte

Saulem _opinamur,

quod in hello adverfus _Philiftaeos

non _exfpe&averit

adventum

_Samueüs,

ficuti ex

pae-diffco _{debebat rf),}

& in hello _{adverfus Amalekitas}

non _parueric

juflui

_Divino,

_{fed pepercerit}

fpoliis

vi&is, _quocirca is etiam _{regni jaQrura}

pcenam dedit

e), pari _{modo, quo feudi amiffionem}

novimus efle pcenam _{feudatarii ordinariam.}

Fuitque

pneterea

feudalis hic nexus _{ejus indolis,}

ut _{ipfe populus}

Ifraeliticus in _{ciientela Dei}

quoque _permanferit, poftquam, _Theocratia

reje&a, Reges

_{impetraverat;}

id _{quod ex}

fermone Samuelis ad _populum,

hoc

faci-s f,J

w ) (

facinore _{perterritum, habito, fatis fuperque}

colli-gitur/). Porro quod ad ifthanc Legem Regiam

ac-tinet, _{comperimus, eandem duo palmaria}

contine-re _{momenta, quorum antecedens eft ipfa eleäio«} & concomitans _{completlitur officium Regis, &} quidem primo erga Deum , quod confidit in

pie-tate, ac dein _{erga homines, tam privatim intuitu} aulae _{Regise, quam etiam publice habito ad}

fubdi-tos in _{univerfum omnes refpe&u.}

Atque hsc mo¬

menta, _{per partes eundo, quantum fieri poteft,}

difl"in£ie _{enodateque explicare conabimur.} 5 ill.

Primum momentum in _{Lege Regia erat eleflis,} quam Deus (ibi refervavit, v. iy, dicendo: Ronen*

do _{pones fuper te Regem,}

quem elegerit Jehova Deus tuus. _{Quae lex duplicem habere fenfum videtur;}

auc enim _{jus eligendi foret populo penitus ademtum,}

atque Deo _{competeret, quem vellet, per aliqueni}

Prophetam vel forcem , regem confticuere:aut etiam,

quod Deus in achi ele&ionis votum fibi

refervave-rit decifivum _{per Prophetam quendam divinitus}

dc-ckrandum; qua de re, more fuo, folide atque in-geniofe commentatur Summus ille temporis noftri

Philolbgus Joh Dav. Michaelis g), exiftimans infu-per fententiarn Mobs minime fuiffe, quod eleSlio,

quo-f) Sam. XII: 22, N072 _{dejeiet Jehova populum fuum} propter nomen fuum maximum:_{quin placuitJehovß vosfibi}

efflcere populum.

g) Cfr. ejusdem Mofaifches RechtjErfler Theil, §*

54. n. 3, 4.

I I

9

)

s (

9

-qiTOvis demortuo

_Rege,

_{locum haberet, ficuti fieri}

fölet in _{regnis eledivis, fed}

qood legitime perada eledione, regn um föret fücceßivnm _{per totam}

fa-miliam _{regnatricem, ifta tarnen}

ubique adhibica

cau-tione, ut fände _{cuftodirentur mandata Divina}

Regi

praefcripta,

eum in _{finern, quernadmodum graviter}

Mofes v.. 20 _{adhortatur» ut dies}

fuos in _regimine

prolongare

_{poflet, ipfemet, aeque ac filii ejus in} Ifrael. _{Atque hinc plus fatis}

patet, Reges in gente

Ifraelitica non modo _{per eledionem, fed etiam}

per

fucceflionem _{regnum, ut}

_feudum,

a Deo, ut feudi

Domino, obtinuiffe

_{conflitutosque}

_{fnifle; unde in}

(acris Y. T _{pandedis vix ulia}

familiarior

reperi-tur _{loquendi ratio,}

quam _{qtiod Deus regnum, aliis}

quoque _{ereptum, ipfis dediflet aut daturus}

eflec,

idque non fine

_obfequii

_{feu fcederis fui fervandi}

conditionc. Porro dum _{eledionem oculo intuemur}

atcentiori,

_{deprehendimus,}

_{eandem non ad}

alieni-genam, fed ad domi natum _{adeoque fratrem h.}

e.

langvine Ifraeiitico örtum _{pertinuiffe, tum ut eo ma¬}

gis fubditos _diligeret, natale folum tueretur _atque

in _{primis avitam defendtaret}

religionem

_fervaretque

illibatam, tum _{quia Meflias, Rex olim}

venturus

gentis Ifraeliticas verus ex Ifraelitis _,

qua _propaginem fuam, _eamque

_Regalem,

_örtum

trahere debuit h). Quod Å) Gen. XLIX: io. Cfr. Calov. Bibi. _{Uluftr. in Deut.}

XVII, qui infimul animadvertic in _Zelotas,

perperam

inde _{concludentes,}

quod _{Regibus externis}

parere Kraeli-tis non _licitum

föret, pr^fercim _{quuno lex ifthtecde}

vo-Quod autcm ad fucceffionem attineü,

fuit

eadera,

non collateralis, Ted hnealis, _{eaque, quam vocanc,}

ügnatica\ quemadmodom etiam

hodie

in

quam-piurimis

in Europa regnis

ulu invaiuic

i), ita

ta-B _men?

luntaria ele&ione agaf, non de ea, quam indixit

neceffitas.

i) Scilicet perfiat fucceffio inträ eos, qui a primo rege defeendune, nec ad ejus

collaterales devolvitur;

unde (ucceflio hnealis in eo confiftit, uc, _{quo ordine}

quisque ab auäore ftirpis regnatricis defeendir, eo li¬

near« velut perpendicularem conditua?, & inde quilibet

ad _{regnum vocetur, prout ipöus linea}

_alias

_prarcedit,

nec de unain akeram fiat tranfitu?, quoad _ex priore aliquis

adhoc _{(uperfit, licet forte exiftat, qui gradu propiore}

reger« noviffiroe

defunctur« attingat.

Porro

novimus, fucceflionis linealis ufkatiffimas fpecies eile agnaticam &

cognaticam. Agnatica vocatur, qua? tantum

mariura

efi:ex

maribus; atque taiis ja?« olim in

Davidis ftiepe

poft

Salornonem a Grotio in Not. ad libr. 2 de J. B. & P,

c. _{7. §. 23} obtinuiffe dicitur, _eaque

vulgo

apud

eun-dem Grotium fucceffio juris Francici appellatur, ex

120-hliffimi fcilicet regni, ut is ibidem refert, exemplo;

quip-pe quse fucceffio lege niti

Salita,

quas

fundamentalibus

Francorum _{legibus annumerari confuevit, putatur. Quod}

vero ad _cognaticam, Caflilianam feu

Hifpanicam

vocita-ri _{folitam, attinet, in illa non excluduntur femin«, Ted}

maribui eadem in linea _{poftponuntur, ita} ut etiam ad-ipfas fiat regreflus, fi mares potiore aut pari

defecerint

gradu. Atque hi duo fucceffionum naodi hodie jam

praefertim in Regnis Europaris uiurpari folentj quarum

exempla paffim profiant, heic nunc filentio prartereun-da, ne fufius cxfpatiemun

men, ut ad _Regum conftitutionem tam in

elecHo-ne, _{quam fucceffione, confenfus ipfiusmet Dei}

fuerit neceflarius _{k). Non negarnus popuium} in-terdum, Den inconfulto, immo contra Dei

inflitu-tum, nonnullis _{Regiam detuliffe dignitatem, fed}

vero inde non _{^efficicur, idem fuiffe juris popularis /}.} Nam

k) Primum nempe Regem non Jicuifle populo

I-fraélitico fibi _{pro arbitrio afiomere, manifeflum effc ex}

ipia hac Lege Regia Deut. XVil: 15. Hinc etiam

po-pulus Regem fibi a Samuele conftitui petens 1 Sam.

VIII: 5, non ex fuo _{aliquem arbitrio conftituit. Unde}

etiam Samueüs Saulem follemni ritu _{Regem inungends} verba fuere I Sam. X: 1, nam unxit te _{Jehovct in}

an-tecefforem fnper pojjefßonem fuam; et förs quoque, qua Saul eie^us fuit _Rex, coram Domino fcribitur _mifla, proin de Samuel ita _{al!ocutusy dicitur popuium: videtis,} quem elegit Dominus. Similiter etiam non modo

figdla-tim Davidem _{jullic Regem ungi,proje&o Säule ejusque} fa-milia,verum& illius _{pofteritati Regiam promifit dignitateru.}

Porro _{Salomonem quoque ex omni tratrum numero}

na¬

tu mininum non tam _{Davidis, quam Dei fingulari}

nu-tu ad _{Regnum arbitramur pervenille;}

atque huc

fpe-£lare videntur illa Davidis ad _{popuium verba: ex}

0-mnibus _{filiis meis, (multos enim fi/ios dedit mihi}

Jehova,)

elegit S.lomonem filium meum, nt inßderet _{[olio r.egni}

Je-hov.2 _{Inf)er Jfraelem. Item: Salomonem filium meum}

u-num elevit Deus _{puevum tenellum, /. Paral. XXVIII:}

$ ,

& XXIX: 1. Sic _{quoque Regi}

im Deo volente fuifte

divifum & decem tribus _{Jerohoamo datas, liquet}

ex I.

Reg. XI. a'que fic porro. Cfrt Herm. _{Conring. de Po«}

luia Hebrjeorum _{§. 74.}

con-f TT 0$?5

V(0 { 1 A ^'5=

Nam _{Regum illa conftitutio, quae populo in}

Co-dicis Sacri annalibus _{adfcribicur, plerumque non}

tam faic ele&io, _{quam pr^ftatio homagii, ut for¬}

mula _loquendi

_noitro

_{jam zevo frequentata utamur.}

§ IV.

Pofhilät _{jam inftituti ratio, ut, praeeunte Lege} Regia hac laudata, ad officium Regis rite expli-candum _{progrediamur, idque primo erga Deum}

,

quod in pietate conftftit.

Quemadmodum

enim me¬ dium _{aliarumqne rerum fundamenta prima e(Te}

voiumus _{atque firmiffima, quurn praeferttim alias}

nihil folidi _{fubfit, fed in} ruinam fint prona, qua: fine fundamentis creverunt; ita & religio _&

pie-tas non felicicatis modo in _{republica bafis, verum}

etiam virtutum _{a&ionumque prseclararum omnium &} procreatrix effc et gubernatrix, Atque hoc cfi:,,

quod difertis verbis v. 18, 19 Regi olim futuro

injungitur: fed erit quurn tnfidebit Jolio Regni fui,

ut _{defcribat fibi exemplum hujiis legis in libro}

, ex

eo, qui erit in confpeftu Sacerdotum Leviticorum.

B 2 Erit.

fficuit _{Regem, licet non ignoiaverit Deo aliud}

placu-iflej id quod manifeftum eft ex ejus verbis 2 Sam. III:

g. Similiter feniores tribuum dccem Jfraélis, defun&o

Ifbofétho, demum dixerunt Davidi: Ecce nos, os tuum Ef car o tun _{fumus. Plane ante beec quum Saul nohis}

pra-efjet rexj tu eras, _{qui educebas Ef} reducebas lfraelem: dent-que dixit fehova tibi, tu pafiurus es popuhim meum f»

fraelem, Ef tu prafuturus es antecejfor lfraeli 1 Sam. V i,

2. Quo _{iplö lemetipfos revera accufant Cfr. Herm.}

éfäa _{12 f}

J 1 ^ * W

Eritque penes cum, leget in eo omnibus diebus

vitce _{fuce\ ut difiat timere Jehovam Deum fuum,} obfervare omnia verha _{legis hujus & ßatuta iß}a

fa-ciendo ea. Fuic _{nempe, ut jam fupra monuimus,}

cum _{imperio Theocratico pietas et religio ar&iffimo}

copulata nexu, quam quoque tanto _{magis voluic}

Deus fub _{Regibus permanfuram,}

quanto certius contendimus, in relatione ad _{Deum, tarnquam} Dominum feudi _{dire&um, leges in univerfum} Mo-faicas efle _{fpe&andas, utpote quae officium Regis,}

in _{Regni fui, tarnquam feudi, adminiftrandi modo,}

prafficriberent. Et hoc _{ipfum, quod Regibus}

fum-mopere heic erat impofitum, etiam _{Jofuaz preeferi*}

ptum _{legirnus, Cap. I:} 8- Ne _dijcedito Uder iße le¬ gis ex ore tno} _fed meditaberis de eo interdiu ac

noble. Poffiinc _{proinde ha; leges Mofaics in}

Re-gimine Regali tanquam leges feudales haud

incom-mode _{haberi; atque etiam analogice legurn} ftinda-mentalium nomine _infigniri,

_fiquidern

per modum foederis feu _{pa&i cum Deo, perinde ac fundamen¬}

tales, _{Regi obfervandae eflent. Quem infinem}

prae-cepit heic Deus, ut Rex fibi deferibat _{legem, & in}

ea omnibus _{diebus vltx fuae}

legat m)\ id quod

fer-m) Non inter fe conveniunt _{Philologi ac}

interpre-tes, quid per rWD _{legis hujus intelligatur, Nonnnlli}

o-mnes libros Mofis eo _{vocabulo denotari}

volune, quam

fententiam fimul cum _{Judaeisadopfat Grotius,}

»Vnntt D3TO

explicando per duplum legis, vel _{duplicem legem nt fcilicec}

Rex duo _{legis exemplaria habeat,}

eademque oberrat Chor¬

«M3 J 1J V e^S3

fervitium feud-ararii _{Regis, Domino Deo fuo} prxfhn-dum, innnit. Et _{quoniam Rqx legem illam}

Divi-nam _{per ornnem vitam} voiveret, _ut difceret time•

Jebovam Deum fuum, obßrvare omnia verha legis hujus; fatis

fuperque

eft

menifeftum,

obfer-vadonem _{legis Divinse fuifle conditionem, fub qua}

imperium Regibus a Deo concedebatur;

unde

etiam _{poted ha?c Lex Regia eo fenfu ut}

_fimdamsn*

talis _fpeStari.

§ V.

Proximum nunc eft, _ut ad

praefcriptum

_huiusce fepius nominatie Legis Regia?, officium Kegis

in-tuitu aulas fuae debita _{perluftremus attemione. Pri*}

B ₃ mo

diderteque keicpraceptum efle cenfe?, vi vocis nWD/ ut

Rex bina _{legis exernplaria propria manu defcribat, ad*}

ducens in eam fencentiam Mainion. Hai. Melach. _Gap. 3, tibi etiam prolixe Sehickardus delcribit legis librum

ra-tione I. materia, quse debuerit eile membrana. i.

Diftributionis cortinarum. 3. Attramenti. 4. Prototypi, quod

allervaturo erat a Levitis in fan£tuario. 5. Litteravum 6.

Corre&ionis. _{7. Ligatura. Aliis vero placet heic non} Pen-tateuchum _{univerfim, (ed Deuteronomium defcribendum}

prsecipj. Sic enim redduntfHl'fi fWö per repetitionem legis, & B. Luchems _{dif] andere Gefetz atque id indicare} vo-lunt _pronomine fifcG'tn Hanc ipjamlegem, quam repetit, &

Jfraeli morti jam vicinus denuo _{prafficribit, cauflam}

red-dit _{Abulenfis h. 1. Deuteronomium magis inculcat timorem}

Dei, quam Exodus out Leviticus. Eft enim ardcns per-petita Mojis concio,[ineitans Hebraos adcultum Dei. Quam

fententiam etiam _{probat B, Gerbardus, Cfr. Caloy. Bibi,}

<i!» ) 14 ( _£|§E

mö _nempe ab feu mukiplicarione _equorum Regem

olim

futurum

arcere voluif Divinus Legis¬ lator, quando v. 16 ip(i fevere prohibuit, ns multi»

plicarct fibi equos; neque

faceret,

ut po'pulus rever¬ teretur in _{/.Egyptuf/i ad multiplicandum equos.} Prin-cipum profetio procerumque hajc olim fuic cura ,

aeque ac hodie eft non poftrema, ut equos alant

plurimos, qui

frena

feroces

fpumantia mandunt,

qui ardua cervice argutoque _{capite altius}

ingrediun-tur & moiiia crura _{reponunt, qui micanc}

auri-bus et fremunt _{artus, qui nunc fuccuffant, mox}

toiu-tim _incedunt, atque ungulas ^d numerum _cofligunr.

Et _{quoniam equitatus iEgypti erat ceiebris, &} ge-nerofiflimi ex ea _{equi procurari poterant, noluic} Deus _{Regem Ifraeliticum eorum copia deleffori,} vel fubditos amore & defiderio _regionis

iEgyptia-cae _{capi. Fuit enim Pidasftina admodum montofa}

Regio & deferco Arabico cinfta, ut adeo ad ejus detenfionem _{fingulari non opus eflet equitatu,}

prx-lertim quum in re ruftica & _{agricultura aliisque}

ncgotiis peragendis fatis fuperque lufficerent afini n). Porro injunxit etiam Deus v» _{17. Regi}

Ilraeli-tico, ne _{multiplicaret fibi uxores, ut non recederet}

animus _{ejus. Per polygamian intelligunt}

_Philofophi

ejusmodi

conjugium,

quo plures uni marito nubu^t

ux«

n) Cfr. Michaelis Mof. Recht §. 54, n. 5, & quo¬ niam in _{Juda^a afinorum erat copia,}

«quorum autem

inopia, folebant etiam principes viri afinis vehi. Jud.

X: 4 C. XIT: 14. I Patal. XXVII: 30. Sed conferas de

uxores. De rnoralicate _{polygamiae muftain}

utramque

partem difputata func oj. Sed id muneris nobis

in _{prüfend non eft datum, ut iftam controeerfiam}

ex profeffo _{aggrediamur decidandam» Quum autem}

neminem _{fugeric, natur# legem ex natura erui,}

näfurseque vim nos metiri ex circumftantibus, _qu#

in _{variis, diverfo tempore, diverfo loco, variant;} facile etiam _{intelligitur, quid de conßliis natura,} quorum meminit Rceslerus p), habendum fit.

Scili-cet confilia _{poffunt in legum vim evalefcere,}

pro augmento cognitionis & circumftantiumexternorum,

temporom, locorumque varietate. Sic V.

T-homi-nibus _{pro eonfilio natur# haberi potuit, ut a} poly-gamia abftinerent, id quod nobis ad inftar legis e(t,

podquam ratio illa _{fingulans, Meffiam infpiciens &}

jus o) P?^eter alios hac de re agitantes, videfisCl. Mag

Er. Löfvenii Difiertat. de Moral. _{Polygami# fub mode-"r}

ramine Celeber, mei Prasfidis haud Pa _{pridem habit.}

p) Roefierus, Prof. Tub. in peculiari Dtflertat. de

confilus Natur# anno 1716 edita, pag. 6 & 7 §. 5 ,

prae-eunte Grot o _{, inculcat, honeftum turpi ant}

conrradiåo-rie, fioe medio, opponi, qua oppofitione leges Natura

fundentur, e. g. furari, mm furari; aut etiam hone¬

ftum _{turpi contrndiftmgvi alicujus intermedii}

interven-tu, velut contrarie oppofita, in quibus rebus confilia

Natura radicata _fint, e, g. abflinentia a concubinatu, di*

vortio. _{polygamia, iternque ceffiojuris fui, pacis ohtinenda}

caujfia, et id genus alio; quippe qt ce natur# confilia §. g. pag. 9 non vult cum imperfecta obligafione

confun-di , fed monet eadem fvaderi, pctius quam deberi^

quum ex adyerfo, _{quas obligatione imperfecta}

de-i

_{1 I}

ü } 16 ( 4^

lus _{quoddam fublimius conftituens, apud nos ceflavit}

q\ In facro codice legimus, Lamechum introduxifle

primum polygamiam, _Gen IV: 19, quem, prster ejus pofteros, etiam imitati funt deinde Patres, ut

Abraham Gen. XVI: _{3, Jacob, Ihm. XXX: 3,}

itemque Reges, ut Dsmd, I Sam- XXV: 43,

Re-habeam, 2 Para). XI: 18, _{Abia, ibm. XiU:} 21,

Joas, ibm.XXiV: 3 , & fic porro. Ne vagas fei«

licet libidines fe&arentur _{Reges, aut fubditorumi} filias _{polluerent, medioere Dens ipfis indtilfic gynx«}

ceum. Numerus _{quidem in facris pandeftis nus«}

piam expreße determinatus eft, fed tarnen deducunc

inde Rabini _{per ratiocinationes, Jicuifle Regibus}

o-Öodecim aftumere _{conjuges; quibus etiam Rabinis} adftipulari dicitur antiquiffima translatio legis Chal-daica _r).

Tan-beantur, pernofcarous, non nifi vere deberi, unde,

ex _ejus fententia, _{videntur ha;c, quorum meminit,}

na¬

tura;confilia efle referenda ad _{prudentiasofficia, qua; fi¬}

nita; & iimitatas mentis (unt _{argumenta. Cfr. Canz.}

Di-fciplin. Moral. §. 872, collat. cum §. 790..

q) Videfis Ganz, nuper citat, §. 872, atque Difiert.

jam fupra citat, de Moral. _{Polygarniae, §.} 2.

r) Annumerari etiam heic (olebant uxoribus

concu-binar,quas inter hocfuitdifcrimen, quod illte

fuperioriha-bita; fint _{gradu, ha; inferiori: iilarum filii haTedes, &}

multi aueti _{prasrogativis, harum legatarii tantum, &}

ali-quando vivo parente muneribus pro totoPafrimonio

do-nati. Gen. _{XXV;tf.Statuuntque Theologi etiam cum} pel-licibiwvera fuifie _{conjugia. Dicutu tamenjudaei folas}

fl ) i? r ö

Tandem In hoc v. _{17 jubetur Rex Ifraelicieus}

anri _{^copiditate abflinere ac mediocrihus contentus} efle _{forcunis, quando dicitur argemum}

quoque

aiirum ne _{muhipkcato fibi admodum. Ar vero} non

probat heic Legislator fördesin _Rege ,multo minus

vide _{ejus mendicitatern, fed requirir moderationem}

vetatque enm valde foliickum effe de _{argento aut}

atiro _corraacndo;

prteterea etiam non _firnpiicker

da-mnjt auri _{congregacionem, fed probibet fibi priva¬} tim id _{multiplieare, ad faftutn}

cumque fubditorum

difpendio: quod Talmudici bene atte-nderunt _f). Etenim parum honorificum eflet, fi auri (acra fame la-boraret _{is, quem Hébr^ei ab exercenda}

liberalicate,

(ihgiilari cognomento _{Beneficutn appeliarunt} t). Heic atitem probe obfervanda eft diilinctio illa vul¬ garis, quam adbibere folent Polkici, inter _Fijcum

Re-G _gium

duvkas; qua de re fufius agicur a Schickardo de Jure

Hebr. _{Reg. Cap. III Theor. 9 icernque in Diflerr, fsepius} citat, 4. _pag. 10 litt. o).

/) Scivk. Cap. III. Teor. IF.

t) Cfr. Schick. 1. c. ubi etiam _Salomonen, mftar

ex-empli, adducit, fame auri convehendt tanta _laborade, ut _{ipfl vicinus orbis non amplius}

fufficeret, fed ea

pro-pter navigia in transraarinas _{regiones Ophir mitteret, 2}

Paral. VIII: i8;unde _{etiam, hebenum, ebur, fimias Sc}

pa-vones _{afFerebaur, ne quid}

avaraj _{magnificentke deeflet,}

pracipueautem totas _{obrizi moles, quod ideo pallere Dio¬}

genes per jocum dixit, quoniam tot _{pallim habet}

intidia-rores. Sed _{deliquifle Salomonem non in boc}

folo, ve¬

rum et in omnibus tribus _{momentis, qua; Regibus}

fpeci-atina _{prohibitae erant, norac}

• ) i8 ( 41

gium atque

JEravium.

Per Fijcwn

intelligunt

re-ceptaculum pecuniae privatas Regis, Qua» igitur Regis propria,

feu

ad ufus

ejus

proprios aulamque fuftentandam _{reperiuncur deflinata} , in fifco func.

JErarium autem eft _{locus, in quo bona, quae}

pu-blicis inferviunt _{neceffitatibus, cuftodiuntur, ut fit}

pro renata nervus rerum

agendarum,

quamvis haud

diffifendum opinemur, opes fubditorum _Regis tutifli-mum efTe thefaurum; _nec eundem cenferi _pauperem, qui

pecuniolos

habeac

cives. Apud Romanos hxc, jam a Poiiticis

noflris

ufurpari

folica, in ufu quondara fuit diftin&io, qux See. II & III in defvetudinem a*

biit _{u\ Quod}

_adrempubl.

_{Judaicam attinet, habuit} quoque

eadem

ararium

fuum

a fifco diflin&um, at¬ que

perhibetur

illud

fuifTe

in tempio, in quo pecu¬ niae _{quolibet anno concributae fub fideii manu ad}

fu-turos cuftodirentur ufus _.*•).

§. VI. '

Devolvimur tandem ad officium _Regis, fubdi-tfs in univerfum omnibus _{publice praeftandum? de} quo

«) JErarium & Eifcusfic olim apud Romanos

diffingve-bantur, utararium _{populi ?fifcus prineipis diceretur. Un'}

dePlinius, in fuo panegyr. c. 36. n. 3 , de Trajano loquitur

At non eadem_{fortajje feveritate}

qua aravium cobibes:

immo tanto_{majore, quantoplus tibiHeerede tuo,}

quamde

pub-lico credit. Hane vero diflerentiaro faec: II & III fub

do-minatu Cxfarum fuifle _{negleftaro, ex Pande&is apparef.} Cfr, Pitifei Lex. _{antiquit. Roman. T. I. pag. 785.}

*)Scilicet notum eft Exod. XXX: 13, fuille olim ad

S§ä

)

19

(

Q

quo v. 20 agitur,

ubi

jubetur,

ne

efferat

animumfttum

pne fratrihus Jais.

CJnde

palam eft,

Regi

IfraeliticQ

& üivmo Legisiatore

injunftum

fuifte,

ut

fubditis

fuis non tam propria auftoritate

praeefTe,

_quam

di'

vinitus areeffitum le _{cogicet: iilud}

_{imul

_confiderans,

rnuko (ibi _{apud exteros före}

_{honorificentius,}

_fi

_ut

liberos homines Iiberaliter traftaverit, quam

fervili-ter, ut fervos; praefertim quum vix aliud

fit,

quodto-tam _{aliquam gentem}

_apud

alias viliorem

reddat &

u-bique contemtam, quam fi mancipia

Regum

fuorum

audiarir. Sciiiccc in _{republ. Judaica}

_fab

_Theocratia,

qua datum perlonarum, erant

quidem dominus

år

fcrvus, maritus et uxor, pärer & filius, civis &

pere-grinas; fed non erat didin£tum

officium

civis

&

mi-licis, non erant Rex, Duces, Comites, Barones,

No-biies; ergo etiam nulii

ignobiies: hinc

virtus

nobili-tabat, ornnes erant seque libcri & poterant virtute

fua

C 2

f]ve didrachma exadum. Id _{pofiea in jus veifum eft, &}

quotannis menfe Februario repedtum ; edam in ipfo ex¬

il io Babel, usque ad urbis & tempii exetdium; quod

in-ffiper ex Evangeiio condat, folvitle Chridum pro le &

Petro daterem in ore _{pilcisrepertum} Math, XVII: _27. Ne¬ mo enimexemtus erat, _{exigebatur viritim e} facerdotibus,

Levitis, _{peregrinis, etiam mercenariis &} pauperibus, &

qui de Eleomolyna vivebanf, tantumdememendicare

co-gebantur, aut vedem ab humeris vendere, ut folverent.

Qui in _{Babylonia polt} reditum lubentes habitabant, dei

ponebantin urbe Nehardea, & inde cum armato

comita-tu _{JeroLolymas deferebant. Tandem vero everla re¬}

publ. , centus ide a vidore Tito in Capitoliuiu Roma¬

omnes ambire

_dignitates;

_{quemadmodum hae de}

re

fcice _{loquicur Thomafius y).}

From de tan;o minus

voluit _{Deus, ut Rex Ifraeliticus}

Defpotismum frbi

arrogarec, quanto _{magis is ipfe fclret,}

obfervatio-nem _{hujus Legis Regi« fuifle etiam}

condjtionem, Tub

qua imperium

_Kegium,

_{tamquam feudum, fuerat}

conceffum _{z). Effet nimirum fraternitatis vinculo}

cum _{fubditis fuis}

conjun£lus,

utpote qui penitus

in-digena ex eadern cum illis _{progenie örtum fuum}

duceret, atque adeo in memoriam fibi _probe revo-caret, _{quibus legibus} ac conditionibus _gereret

Magi-Dratum, ne _{quidquam ab ullo eorum auferret,}

fed ex _praefcripto

legumDivinarum sequum

fefeindi-fceptandis _{controv-érfiis, aquum in confervanda} Dilci-plina publica prsberet. Hinc iflhsec _{ipfi virtus pra;}

ceteris _{neceflaria, ut a fubditis ametur:}

quod ipfimet

propugnaculum eflet _{quavis arce fortius, & tutiffi«}

mum

_fatellitium,

quo fkieliter cuftodiatur: etenitn

benevolentia _{populi facit}

s ut Regem fuum _{non ut}

dominum, fed ut _{patrem principempue civem a),} a-

gno-y) PrudenL _{Legitat. Cap. VIII. §. 2 j.}

») Inter hane _{Legem Regiam & jus illud}

Regiumv

quod a _{Samuele, üb. 1, Cap. VIII:}

11 percenfecur, nulia

plane _{eft pugna. Jus enim illud Regium}

fuit in rélatione

ad _{populum feu fubditos; fed}

in relatione ad _{Deum, qui}

tamquam Dominus feudi _{leges Regi,}

tanquam Vafa31os

prsefcripferat, hoc nomine venire _{neutiquaro potuit.}

a) Pari etiam ratione in _{Regimine Sviogothico}

di-gnatusefl Rex noder _{Augudidimus GUSTAVUS III}

pro

fingu-®

) ai ( #

gnofcat, colat veneretur, atque' fie

iili

feTuaqne

rania in fidern et clientelam tradat, _{ut nen} ad

fortu-nas niodo Uias, _verurn fanguinem _quoque & vitam

pro hujus fanftiffims fedis dignitacc

profundendam

fit _{paratiffimus- Princeps nempe. qui verus fit}

PATER _{PATRLZE, eft ipfa clementise imago & na¬} tura, terror hoftium, vaftities et fuga, quos adventu

folo _{faepe ac nomine perterrere poteric, eftque ad»}

eo, _qui virtueem femper comitem, inter

pedifequas

forcunam _habet, ac procellas _{omnes ac fatales}

re-gni tempeftates majeftatenominis difcutitprudendaque

fedat. Hinc ob clementiam _{reliquasque virtutes re¬}

glas haerébat David adeo populo in

medullis,

ut

de

officio fa _{obfequii gloria cum reliquis certaret tri¬}

ons juda, & qujelibet _pociores

apad ipfum

_partes

obtinere vellet b), Hinc etiain Rudolphus Hah-fpurgius narratur c), quum

fubmoveri

a

fatellitio

fuo tenuiotes _{quosdam videref}

_{ad fe}

_viam

affc&an-tes

los fenerrittioc

_ompfeäitür

_{arnore, genuina gaudent}

liber-tate, ita tamen, ut iis _{obiequii gloria} fit fumrna; quod fatis _{fuperque conftat} ex aurea claufula hodiernseForms

Regi mink: vara och lefva frie och fjelffldndige,

Lagflif-tände, men _{Laglydige Ständer, under} en mägtagande, men

Laghunden Konungs flyrjelx Bagge fammanfogade och be-fkyddade under Lagen, hvilken friar osfoch vårt kära Fa~ dernesland, ifrån de faror, föm _{oordning, Jjelfsvald\ enväl¬}

de, Ariflocratie och mångvälde efter ftg drager _, till hela

Samhällets _{olycka och hvar och en medborgares tunga ock}

bedröfvelfe:

b) 2 Sam. XIX: 43.

<§!• ) 22 ( _«H»

tes, non fine fiomacho edixiße: _{per Deum5 finite}

homines ad me veniret non enim ideo ad _imperium vocatus _{Juni, ut in arcula includar.}

fed fruenda

jufiiti# causfa. Åmorem igitur fraternum _apad

fub-dicos, mecurn vero _{apud hoftes, ex}

_{prazfcripto Legis}

Regi«, quereredebebat Rex Ifraeliticus, ut domi pa-ter ac _{princeps civis, foris aateni}

Dominus, audiar.

Quod fi enlm au£loricatem fuain fola tueri vellet

ieveritace, faciie omnium animos a fe _{alienaret, ut}

vel ieviffima _{occafione rebellarent: id}

quod fuo u-nico , quod afFeram, exemplo faeis

fuperque

com-probavic Rehabeam, qui jugucn lenire ac laxare

rogatus, ex ccnfifio junioroin duriter nimis

re-fpondit, non tantum nihil_{fe remifurum, fed et*} iam, _{amplius gravaturum d;; quo fa&um ed, ut}

una die decem tribus ab _{illo defecerint,}

folaeque

duve _{permanferinc fideles. Sic voiuit}

Deus, ut

Rex Ifraélicicus _{eflet, qui uno fraterno}

amico-que verbo id efficerer, quod _{furca & equuleo vix}

afTequitur Defpoca vel _{Tyrannus, haud} aliter ac

paftor is cenfetur optirnus, qui gregera fine jadtu pedi, fed folo fiftulse accentu aut blando oris

mur-mure _{ducit, qua vult* Quocirca}

fapientiffimus

iile mortalium _{Rex, (i quis aiius, rationem flatus}

opcime _{intellexerit, pronunciando: benignitas &} fides cußodiunt Regem, _fußentat

_benignitate

jolium

fuum e).

ÉfTet

proinde Rex, _qui

male-

vo-d) I Reg. XII: 14. e) Prov. XX: 28.

® ) *3 _{( 9}

volos _{frenaret, et} ex alto _{fublimique folio iura}

populo dikaret, velut Dei in hisce cerris vicarius\,

quique genuino pietatis ardore fuccenfus ad feudi

fui Dominum

_fummumque

_{Monarcham fefe rurfus}

attolleret, & quo pofiet in hoc orbe terrarum

a-more _{ftudioque gloriam ejus dilatare. Hifce} conditio-nibus _{devin£tus, intuitu fubditorum, jura} Maje-flatica _{exerceret, tam immanentia, quam}

transe-untia y tempore belli & pacis: ita _{tamen, ut pro}

re nata _{poffet de ^iimplicr & piano procedere, &}

(1 ita cafus _{pofceret , pcenas aut micigare, aot} cre-fcentibus delictis _{exafperare, ficque fuum jus virae}

ac _{necis, citr-a vini jufiitiae, rebus circumftantibus}

attemperare. Unde ex inflitutione Divina

feliciffi-mum föret _{in gente ifraelitica}

imperium Regium,

quod ftatutis legibusque Mofaicis, tam in facris,

quam profanis rebus, teneretur, adeo ut,

fucceden-te novo _{Rege, nova lex}

novaque inftituca non

introducerentur, a quibus _{olim cantopere}

abhurrue-runt _{Locrenfes, ut novitatis au&orem, fune ad}

Collum aptato, rationem dicere juflerint, adeoque fl mutandi utilitatem non _{evidenter monftraveric,}

at-tra&o _{laqueo ftatirn fuffocari poffet. Sed poft}

tern-pora Salomonis _{pedetentim feudum hocce Divinum}

iuo oc_{<pavla-f/M appropinquavit,}

usque dum fubverlio

verae _{religionis & tandem totius regni runia infecuta}

fuerit _{atque in fcenam quafi prodiejpit*}

s. zx a

ii #

AMICE DILECTISSIME.

e in _{prsefenria publice jam cxhihere} erudi-rionis Tu® _{palicerrimae indicia dam}

percipe-re mihi _{licet, non pofiiim non jucundiffimo affiei}

gau-dio. _{Diligentia Tuapariterac feiices ingenii dotes}

no-bis omnibus Tuis amicis

_femper

_{& ubique id}

pro-miferunt,

ut iflhoc _{praeftares» quod feliciter jam}

abfölvdfti. Voveo _{proinde, ficuti fas eft,}

ut prse-mia _{progreffionibus Tuis sequa perléntifcas,}

voveo-que infuper, ut optinius rerum omnium Modera¬

tor conatibus Tuis fua

_adfpiret

gratia atque ad me-tam felicitatis Te itiqsme faufto _{perduca?; ficque}

non deerit fpes, _{quin Parentes Tuos} Honoratiffi-mos _{nunquam impenfarum pceniteat fuarum,}

nec Te

Tui Iaboris litterarum ftudiis ex voto _dicaci,

Va-le! Amice _dile&iffime,

_iterumque

_Vale.