Dissertatio medica de angina arthritica. qvam venia ... med. ord. Ups. præside Joh. Gust. Acrel ... pro gradu doctoris publice ventilandam sistit Laurentius Sante Pettersson, Smolandus. In auditorio Gust. maj. d. I. Maji MDCCXCIII. Horis a. et p. meridiem

/L

DISSERTATIO MEOICA

DE

ANGINA

A R THRTTTCA.

QVAM

VENIA EXPER1ENTISS. MED. ORD. UPS.

PRJES1DE

JOII. G _{m. d. med. theoret.} JJST. _{et pract.} ACREL, _{prof. reg. et ord.}

reg. acad. scient, holm. atquesoc. reg. scient.

ups. membroj c ET.

PRO GRADU DOCTORIS

PUBLICE VENTILANDAM SISTIT

LAURENTIUS SANTE PETTERSSON,

S MO LAN DUS*

IN AUDITORIO GUST. MAJ. D. I. MAJI MDCCXCIIL

HORIS A. ET MERIDIEM SOLITIS.

U P S A L I JE,

Litteris Vidu^ Direct. Joh, Edman.

«<s

%

"

. ;

■

;

.■

.

.

1

v f.,-!

-v.-

•'

V

... '■i

. *

r-

W 'i

■

>lw..

•

Ifli

.

- rn t»

- .

v i.

^

,

i.

,.■■■»

'

IN

S.-AM R:AM

MAXI MM PID EI PIRO

REGNI _{SENATORI E}

1LL US TRISS IMO DOMINO _COMITI

ORDD. REGG. COMMENDATORI c et.

OPUSCULUM

HU MIL LIMA MENTE CONSECRARE

VOLUIT, DEBUIT

L. S. PETTERSSON.

pp

DE

ANGINA ARTHRITICA."

Intro i ^{t iis.}

Intei' eruptiones Arthriridis illa, quae ad fauces tendir, farpius forte ^{in Praxi Medica} obvia eft, ab Obfervatori-

bus _licet paucis adnotata. Meminit ^tarnen ejus Cl. Vo¬

gel in Academicis prceleclionihus de cogr.ofcevdis £f ^curan-

dis corporis burnani adjeciibus a). Adparet harc Angina

diverfis formis, interdum fymptomatibusmagis inflamma-

toriis, interdum fine Phlogoü, faltim ejusmodi notabili

ut ceteras Angines fpecies referret «Sc illis adnumerari ^pos¬

fit; fed adfe&ibus dilucide Paralyticis, ^numquam fuperan-

diSj qui'oiis ipfa Mareriam fui ümilem genuinam, Arthriri-

dem,referr, _{quae pro} diverfaargrotantium ^eetate, conftitutione

ac corporis habiru,aut Inßammatoria eft ^aut Atonica. Prio-

ris generis cafum nobis praebuit Cel. Präses ^, attentione

A ^{2 no-}

,i) 187. Ubi ito eflfata» eft: Angina Artbritica, paucis cognit*,

licet «Ott admodtttn ^{rara, ta.} mihi dicitur, ^{qua n} Muttria Artbritica ^{, vtl}

foonte ad fauets dt lat a, vtl incon/idtrate represfa inducitur.

Mentionem _quoque hüjui Angin« fecit Lig*r in Tratte de Ii Govtte

p. 33ß» Elsnir Abhandlung tibtr die Bruflbräunc,

4 De Angina Artbritica.

noftra vel ^eo nomine dignum, quia morbi indoles ^per fpicue eruebatur, & minoribus paroxysmis infequemi-

bus oflendit, quomodo ad fauces obfidendas Podagra (e.

fe interdum dererminer. Bini etiam cafus Arthriridis atonicee,

pro aerate argrorum omnem medeiam refpueritis, nobiscum

benigne communicavit, ^ut inter duas has Anginae Ar-

thriticae fpßcies juba inftitui ^com mode posfit comparario.

Hoc ^vero argumentum ^, Ii ob anguftiam temporis ^,

& ar£los fpeüminis Academici limites, ^pro dignir3te

non fatis elaboratum b (lere liceat, ^{conatus tarnen} innoxius

Tuam , Humanisfime Leöor, benigniorcm forte experie-

tur cenfuram.

•< L -^C^-===== ^'

*

Cafus.

Yir ^{valetudine nobilis, j annorum corpore} florido; qui in vira, circi'.er quinquaginta ^{magna ,} bona ex

parte fedentaria, pollremis annis lauta ufus diaeta, nul¬

luni _unquam fenferar Podagra indicium, molimina Ii

exceperis baemorrhoidalia, quibus fubinde graviotibus

erat opportunus. Hunc ^{anno »790} menfe Augufti An¬

gina initio levior adgrediebatur, ^quam variis medicamen-

tis domeflicis roili posfe ipfe fperabat. Port irrira ^per

feptimanam hujusmodi tenramina Angina infigniter ^exa-

fperabarur, <3c deglutirio admodum difRcilis, perpetuae'in

faucibus velut aciculis innumeris compun£liones, ^urens-

que non raro dolor, ^cum aliqua raucedine vocis ./Egrum

adfligebant; fimulac continua adfuit faucium ficcitas, len

tiorque matutino tempore mucus, pofl fomnum incjuie-

tum

De Angina Art brit i ^{ca. 5}

tum _, exfcreebatur. Infpc&ione faucium color abpa-

ruit ^ex albido ruber, _per tonfillas, uvulam & velum ^pa-

lari, Ted fine tumore harum partium notabili, difperlus.

Febriculam eijsm ^inter haec cmnia, ^cum calore mfoli-

to, fiti & rmfi irrirante ^, vefperrinis horis fentiebat.

Urina hypoftafin pofiiic rubicundam, mucofam. Ad

Iure removenda, ^ex indicationibus, Vcnae L £1 i ^o modica, Gargarismara emoliientia, ^Laxans falinum ,&externe Li-

nimentum volatile, Lpifpafheum ^, tandemque Veficato-

rii ^m in nucha, (ine mali levamine ullo, fuerunt adhibita.

Cum ^rure decenri

^J rnorbum ccntrahere Contimit AEgroto ^wJ C/ ^,

ufus horum remcdioium diurius, arque in rertiam ^usque feptimanam, prorrahebatur. Ubi ^vero Cel, Pra-sidi indo-

lem morbi, iEgro ^coram, tandem ferurari lieuit, quomi«

nus lufpicionem Arrhritidis fubiret bEger ^, quamvis ullum

le unq.uam ejus fenfisfe impetum conftanter ^negaret, ni¬

hil impediit.

Praefcripfic iraque, hau ratione indu&us, Pediluvium repidum fapene _nigro mixtum ad vefperarn, quod etiam

hora, _qua eubitum Ire folebat Agrotus, fuit ufurparum.

Ad noflem mediam horror ^cum calore fubfequentc Sc

delirio miti Aigrotantem fubito corripuit, ^arque haec

lymptomara, (üb ^tempus matutinum borrendus, ^ac veluti

carbone ignito tadus, in haluce, qui confeflim turnidus rubens coofpiciebatur, dolor cxcipiebat. Faucium incommoda ^mo-

memo fere leniebantur, Sc _prout in pede ^{ttimor, cum} folita Podagrae facie crevir, difficulras deglutiendi, ^raucedo Sc fio

ciras minuebantur, ^{adeo ut intra} biduum Angina ha&cnus pertinacishma, prorfus ^{evanuerit j} Podagra ^vero quatuorde-

c:im dies Agrum in ledo detinuit. Quatriduo poft

hanc Podagrae migrationem elapfo, loca faucium, ubi

rubor adparuerat, Aphthae albo grifeae occupabant, ^quae

confvetis remediis ^facile fuerunt fublatae. Notatu quo- que maxime dignuin eft, quod hic Alger quorannis dein

A 3 ver-

6 De /inginå Arihritica.

verno Sc alitumnali pr«f;rtim ^tempore regulärst, ^per-

fenferit Podagras impetus; fmgulis ^vero vicibus Angi-

nam leviorem, in Podagram facile dein abituram, Arthri-

tidis cujuslibet invafionem conftanter praenumiasfe ob-

lervatum fuit.

Exempla Angin« Arthriticae ^cum Paralyfi ^ex ftatu

atonico Cel. Präses apud Senes duos feptuagenarios vidit.

Alter ^eorum in aetare media admodum norabiles Poda¬

gras fcnferat infuitus, qui poftea prorfus, line omni ^no-

tabili causfa, defuerant: alter nonnulla ^tantum minus ^cori- fpicua fed ^non indubitata ejusdem liabuerat indicia. In

utroque virae ratio juftam prrebebat Arthriridis fufpicio-

nem. Cafus ambo adeo funt ftmiles, ^ut unica defcriptio-

ne comrncde referri _queant. Ortum Angin« coepit ^per

difficultatem deglutiendi, Sc continuam in faucibus ^com-

pun£lionem ariditatemque. Parum rubedinis adparebat,

tumor nullus. Remedia ab initio idonea non fuerunt ^ne-

glefta ^*, Ted morbus in dies ita invalefcebat, ut ex para- lytico mufculorum pharyngis Sc cefophagi ftatu deglu-

titio tandem prorfus impediretur. Quidquid deglutien-

dum fuerat, humidum praecipue, ^{per os} reddebatur,

tut per nafum effluebat. Velum ipfum Palari mobile adeo

fiaccefcebat, ^ut in ipfam lingv« radicem decideret, Sc

Uvula, etil ^non prolongata, glottidem tangendo quovis

momento tusfim movebat. Poft aliquot menfium crucia-

tus, viribus confeftis, Aphthae adfuerunt, Sc miferiae huic

finem mors attulit b).

Angina haec Arthritica paralytodea, ^cum difficili

ea deglutitione, ^{quae a} pluribus cefophagi vitiis contingere

poteft, Sc ^quam in elaborato opufculo praemii numisma-

te

b ) Vak Svistbn in Commtntnriit in Hermunni ßoerbnnvt Aplor'u-

mn. T. IL _{p. 702} Anginem paialyticam defcripfit, attainen fine mentio-

ne cauffe Arthritidis.

De Angiva Art hr it i ^{ca 7}

te remuneraro, graphice defcripfit vanGeuns c) minime

e£t commutanda.

Cor ollar i ^a,

I. Arthritis fub vario Schemate faepe delitefcit: in-

terdum fub larva Febrium, ^ut Intermittentis, vagae vel regularis: Febris biliofse, Eryfipelaceae, ^cum exanthema-

te faciei : aut Fub forma chronica; ^ut funt Cephalalgia

continua, Hemicrania ^, Coryza, Afthma ^, Hämoptoe ^,

Phrhifis pituitofa, Dyfpepfia, Colica, Hypochondriafis, Dyfenteria, Hccmorrhoidum molimina, Gutta rofacea, Herpeticum exanthema d), & fexcenta alia mala,

II. Ex allatis cdocemur cafibus, invafionem Arthri

tidis in partes Faucium ^aut fubitaneam esfe, motibus ^tum

flipatam febrilibus, ^quae, ubi ^{mature eruta} fuerit _atque dctefta, limulac _{opportuna remedia malo illico adhibean-}

tur, ad partes externas Arthritidem detcrminare valet

ipfa febris: ^aut chronicam & paullitim ingravefcentem,

loco ^vero occupato ita mordicus adhaerentem, ^ut nullis

dein conatibus removeri posfir. In hoc cafu _{aeque ac} in

aliis, ubi Arthritis atonica fixum na£ta eft domicilium, ⁱⁿ

parte praccipue tenerioris ftru&urae, paralyticam induit fpeciem ^quam maxime rebellem ^, _{per totam} vitam

tokrandam.

III. Febris gravier ^, levior, Arthritidem comitans ^,

unicum & genuinum eft praefidium ^, quo natura immi-

nen

c ) Vir handlingen iocr de Holhnftbe Maatfcboppy der rvettenfebappen

Härlem. Vol. Xl.

A) Qiii plurn de Arthritide Urvaté defiderat, adeat CJL Stoll »'«

T.atiWt mtdtndi P, V» _{p, 434.}

5 De Angina Artbritica.

nens periculum ^avertere molitur, ^eanique ob causfam ^a

Medicis jure falutatur DepurAtoria. Per ^moius in ^corpo¬

re febriles, ad ^externas & ^a corde remorisfhnas ^partes,

mi-iori ^vitae periculö ^, malum propellirur: ^per eosdem

etiam invalio in partes nobi'iiores atrdnci & ad loca mi¬

nus nohiliora deponi poteft. Si ^{corpus eo per} fene&u-

rem, aut alias causfas, gradu viribus eft orbatum ^{, ut} nul-

la excirari qucat fcbris, Arthritis etiam infanabilis p!e-

rumque esfe foler & ^per ambirus varios lethifera.

IV. Quando podagra regularis ^, furtum elata ^partes

corriptiic nooiliores, ^caput Icilicer, .ventriculum arque

etiam fauces, (Hmulanria, faltim quamdiu febris durar, partibus adfecdis ^non esfe adplicanda fvadet ratio: ubi

vero febris deficit, fymptomara autem pérfiftunr, prüden*

ter adhibita ^ea prodesfe potuerunr. An ^{vero, ut} Iva*

det Gel. Stoll <?), partibus Arrhritide affe&is ^, gelida ^,

imo glacies ipfa, ^tttto applicenrur, ^ut hoc-modo mnli ad

pedes obtineatur recesfus, ^quem ad modum adplicato pedibus frigore fieri tolet ^{, ut} podagra ad fuperiora mi-

gret, dubium valde eft, & ulreriori profe&o fed pruden-

ti experienriae commirtendum.

V. In plerisque faucium inflammationibus, fenilibus

fubjectis obvenientibus, Aphthte ^agmen malorurn fern ^per

claudunt. Nunquam illae criticat: obfervantur ^, fed ^per-

ftftentis emisfariorum mucoforum, falivalium ^, obruratio-

nis confe&aria, fub qua ftafis ^ex tenacisfimis humoribus,

calore tandem infpisfatis, formarur, qui, poftquam in lo-

co cesfavit (hmulus, juxta Epitelium forma lamellarum, feparantur. In junioribus autem Aphthae ^raro funr periculo-

fae, nifi vires aegri nimis fuerinr fra&ae, ^aut illarum copia

deglutitionem ^per plures dies plane impcdiverir.

* ) Loc. cir. p. 461

De Angina Artbritica. ⁹

VI. Quas in curatione Angin« Arthriricae ulterius

fint obfervanda, prudens ^{ac expertus} Medicus ^per fe fa-

eile invenitjdum confiderarioni fuae ^attente fubjicit fe-

brern, _earnque morbi hujus comirem, moderandam esfe,

rninime vero per Venafe£liones largiores vel repetitas,

Catar&ica debilirantia, & diaetam tenuem prorfus fiften-

dam. Sub paroxysmo, tantum penes aegrorum fervare

debet corporis virium, quanrum, ad Arthritidem ^ver-

fss pedes deponendam, ^quae etiam irritantibus pediluviis,

knapismis & fonticulis promoveri deber, ^natura, officio

fuo'rite defun&ura ^, indigeat. Si ^vero febris exigua, ^eut

nulla, ^ur in corporibus ^setate prove£tis Sc debilitatis ob-

fervare contigit, leniora adhibenda funt kimulantia in¬

terna, inque his Vina ^merace, uti etiam kimuli externi.

In diaeta Arthriticorum temperanti« ratio maxime ek

habenda, Sc in omnibus id moliendum, ^ut Arthritis ad

partes exteriores, ubi minimum ^noxae ek

metuendum, retineatur.