• No results found

GT IS

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2021

Share "GT IS"

Copied!
36
0
0

Loading.... (view fulltext now)

Full text

(1)

? PK.

Ilggi

T&JV VDTOfAtiV

S EU

1

N SE

GT

IS

.

exerc l tatlo academ-i ca

Qyam'' .. .

Cumconfenfu &upprohatione

ampliffims

FåcttlinUi Pkilofdptfacx tn

Rjg*

' j4cédtmia

Pbjaliuifi

PRiE^rÖÉ

V. PL

T^~,

il.

; Dn, GEOR

G;I O

B

É

E

JA

O

Log.

Si

M

cc3

pii

r

.Pröfeilöre.

Or^i-•

nanWut & SI T^colv

Éxtra

ordi«.ario.

• *•• ,'vPr* ufttut» iér"Philifefbht gr*du

■'$. R.'il.'in-theo!ogica Faculrate alummis

OL

&:VS

D. R/E P P LER .U

S*

'

In Audiwié Vet ert Mejeri *d d

x.jutiii

Nö af. dc Lx x f. . *' »,

/UPS.A LIiE.

V

'

Excudit Henrichs C"Rio S R. M.&,Acad.

(2)

i

f

S.'

R."

éM*

I

REGNIQVE

SVECI^:

é

SEN A T O R I,

ÖICASTER1I HOLMENSIS SVPREMI CONSIL1ARIÖ»

JUGil redvctionis COLLEGll PR&SIDI,

E T

PRO VINCI ARVM VSIBvS DESTINATARVM •

RÉGINi CHRISTINA

gvbhr.natori generali,

Ejusdemquein Gothlandia & Oeländia

Legifero Suprmio ,

lüußr'tßimo Exeellcntisfmeque

Domiti*

Dn

G

E

O

R

G

I

O

I

Lib B r. in £uttt>f)ofroeri / Domino in

&

^ordttfifrorfl/ätc.

Domino&Parrono mcogratiofo.

VT ET

Nobilißimo esftnplißimoque Dom'tvp

Dn.

ANDRERE

^2(^5^21^

ie3£)«£t£)

SEcretArio regio. +

Domino&fautori meo perbcnigno.

Säluttm& ftlicet btntqut multos!

d.ö.d.

Ufa#

(3)

/ XLLV STRISSI M E DOHINE

J^EGNI

SENATOR

e r NOßlLISSIME DOMINE

SECIIETAK.1*-Uodéecafione Fufcum ftium me«

nendidenfu Sc

c&mmodeimitatio-nis >alteriiislitergeneris quam eg® hic intelbgo, fciteadwjoduminepi* Itolis fuis aiicubi ditferit Novoco*

»aenfisPlinius, dum åit: imitatione tptimtrunt

fmilwinventendifatultatemparart; idetiamnuna

auCui huicircoprssmiffum gratiam ei Se veniam

conciliatumireconfido. Freqtiens utiqueSi

fo-lennejara din literarum eulteribus ftiit* utfpe-eimica quandoqtte laborum fuoruns edituri,

eaillisperquam devote ac reverentcr

commen-darent, qnorutn firmil Sc gratiam ancuparii&

iubquortimaufpiciö patrocinioque fua prodirt geftiebant. vSciliceiiIiis praecipue

fua

nuncupa*

reannitcbaatur,qui tamob pr«clarainrem

pu-blicamSc literariam merita magni Si illultres

erant j quamquorumbeneficiis actummaebene^

volenti» gran orraino,Si

animidevoti

teliimo*

iiium fedebere agnofcebaat. Inftitutumcerte, dum inträ quosccspitfinesmanet, prorfus

egre-gitsm e(tSi

commendabsle,

adeoque

tale qtiod

quisimitetur

digniffimunn. Ego

panter,

qui

Sc

(4)

OiMi«ineofuro»uttalealiquid dermo in pitbli«

cum coner,exemp!o bonorum &officio

hujui-modia meprins inoccafioße fimiünon fmefnc«

«elTurentatoindu&us> hocqu®dinprsefens paro

adaram grati« &boniratis Illuft hxcell.*T.*

deponere,Nominique inclyto Nobibff* Am¬ pi."" T.*confecrare»ondr.biro. Ob&rmarunt

me eqtiid[era rationes nec paucar nec Jeves,ut

quodnuncmihi audaci*apud Vos famc», cum

f?ngulari quadam benign» adrniilioais jfiducia

fnmerem. Fidweia, tnquam, nor inpropria

ah-quavel ingenii dexreritare, ve! meriri cujusvif

demumvalöre repofita; fed inTua prscipue » Illuftriibme Doecune, ioage lareque percelrbri, acomnibnsdecanrata ergabonaslitera*

earura-que (eéfcatorespropenfiIiir»a volnnrare & amo# réi Tuoque. Nobihlfime Domine, mulris no.

»inibus mihi perfpe&o bumanitans &. favtiris «ffe£tu recumbente. Et facerem nunc quoquc

qnodfacere

foient

alii, qwibusfolicite ld

ageß-tibus,utquem enitunturlogeniiiui fcetui , ftiu

diis &conatibwsrehquis , toticjue infuper

for-tun«fa* gratiam Pacronorum magnorum

con-cilient} Virorum de (e oprirne meritorum boniratem& favorem porrohbi

devinciant,prar-coniaconcinnare virtutum, bonorum&

merito-rutn,vel ea moiiri fahem ufu venit. Eorumvera

praeeipnequ« quam maxinoe veneraimirac fiu

fpiciunt, &quornmintiutu hujus ralii venera*» tionis ,fle officii fui publiceconteftandi

docu-snentum darepermotifunt. Verumcum fupra

(5)

ca-captumtenuitatismew,tum occafiooi

prarfenti

purumconveniens

eft,

ne

dicam digno celebrare

prsecomo,

enumerando

faltem perfequi

cun&a

illa & fumma,qusevel naralium

fplendor

» vel

dignitatisfaftiguim

Illuft.32 Excell.*

T.x

rribue#

runc,quorum celebritateSc

praecellentia

etiatn

cumprxcipuis in regno

noftro

cerras.

Et quid

dicam deingentibus .quas propria

Tibi acquifi»

vitvirros,animiTuidotibusf Inilliscerte,ut

caetera»tsceam,obftupefcitanimus roeut con#

templatione Angularis, qnam

llluftr.

Excell.*

T* »n ram

conipicuo

& eminenti

grsd«

cum

valdepaucis corruwunem

habet, humanitatis.

Sc

prolixi quo

Mufas

eariimque

citlrores

comple-cfceris Oftidii. Praeflat igicur humilima devot»

mentisvenerationeh«conania<5cfingnla colere

dcadmirari, quam intempeftiva

adumbratioRe

illis injuria«facere. Sicqueque Ti«e. Nobi« liffimeDomine» condiuonisamplitodinea

de-praedicar*conarer,

ad

quam

Te

fiugularis ind«.

ftria,in Regem Climentissimum fumma

pieras, eique

probara

cum

devotiflima

animi

Tubje&ioneconjunåarerum

gerendarum dex^

teritas, Si infigne^liarumvirtutum

confortium

evexir. Maxima quoque Tna, qw« mihi per quadriennium

ferme,

ex

quoNobififlf.

Ampl.n»

T.* innotui; Scfociumftudioriimprivigni Tui

cariflimi»amici meinuncinpaucisdile&iSc co-lendi,meadfcifcerevoluifti, declarara fum

be-neficia grata mente

recolerem:

nifi

pariter

veterer plus

fatultatis

ad id rite

praftaadum

(6)

quam voUintatis mihi deeflfe. Inprecesifaqae*C

votadefinatjamconatusmens omais. IlluftrißT.

proinde

Excell.amT.amftibmiffe veneror,

cl«-tnenterbeaigtieque pathtur gratis de

patroci-niofno hocqtialecunq; Itudicrum mecrum

fpe-cimeH hurnilime dicaturn eflej & ena» porro

in me boniratem, cujus fpetn Illufirifl. Ex#

ccll.am T ara, per coonfncndationem Viri tam

Tuojudicioquamfuavirtuteoprirai &

ccleber-rimi,benigne mihi fedfife inrellexi, conrinuare

dignetur. Velit Gmiliter Nobiliff. Ampi. T.a

ded?tiifimi höcce animimeipignus quafolet ad

benevolentiamcompofitafronte fufcipere, be#

nigrmnrtque illum fayorem, quem noa absque ingpRts comraod©expertus(um, conftamermi¬

hi fervare. DensOpt. Max. IJItiftrifl»Excell.ajli T.amfoipifem,incoluroem»florentem,in

enso-lumentum Patriae Illuftrisque familias Gylden-ftiermanseaeternuindecus,quam dititiffinae

pro-tegatactueatur. Nobilid".itemAmpi.nemT.an*

domumquetotamprofpera valettidine, aliifque

quacorporisqiu aniraseforcunasqne boais

aster-num beet.

Illuftriff.™"

Excell.'"

Tax

&

Nobiliff.01*

Ampl.nis Tu*

Upfaliaed.%6Maij humilim*aulmivcntratiene

ÅNNoitf7S» dtvotijfmus cliens CT obferV*ntitfmuicultor

(7)

i

I

f

P R JE F A T

I O.

"T

Nfeftorum

natur

am,

ad

marem

&

habt*

I

tumJpeciminum in

academiis juvtnilium,

H

utcunque

adumbrandam

mihi

fliegt.

Ar-JL.

gttmentum

fane,

ßaliud ullum, quod

amé

bita

fuophtlofophia

naturalis

capactjßmo

com-plelhtur,

lange

dißci'hmuTneft

(<?

intricatijji-mum. Seiheetnonminus oh (ubtihtatem mi-ramreconditum

efl

&

abßrufum

, quam cum

obmultipltcem

fyecrerum

vamtatem,tum

fen-'

tontiarum interautlores

dijparttotem amplum

f

(SJ

perpleocum. Et

mrabitur

proinde

quüt

forfan

non

fint

indignations,

qui

fußinuerim

ego

tat

tantisqi

difßcultatibm

mt

implicare;

qutppe quttam

lange

ab

ißaperfeUione

abfumt

quaopus

adb

<ec

rite

digneque

expedienda

%

I utnt

quidem

levionbm,

qua

hic

occurrunt,

eabiendispra

ingenh hebetuaine

fujßcere

pojßtm.

lndignabtindce

huiequßum equidem fateor

ad-mirationilocum effe,(t,quod

conf

immatie

eru-dttionis

acerrimique judicn

virt in

hoc

(8)

nü hüte ahts

praßare

valent

&

folent,

& me

eadem quoquerequtratur

menfura.

Ier

um

di-^ itre

atijim,

vtx

amabilis

t

O

tus , in

judicHs

attenfurtsquammaximegrata tmo nes

ej]and

aquitatis

probe

memortm

ejjetum

l

qui

ad

tamtxaäx

legis

notmam

bat

taha

åder

nar

exigi

debire centendit,

In

arduu

ver6

öf

al

tio-

J

tis mnmhii

indagmis

rebus

tngerui

nonnun-quam

quantulafcunque

intsndere vires , tam

fult omnitempore

innoxium

apad

coråatio-res

reprebenßone

vaeuum >ut eonatm

fcepe

cum

applaufu exceperint,

in

errores vtro

lapfusque

nunquam

rioide

ammadverterint. Horum

ego

bemgniorijudtciofretus

hoc quidquid efi

jject-mints9

inpublicum

edere nullus

dubito.

Brt-vitåtqua

mihi

pro

legefuit,

eritetiam proar-

*

gumento

venia,

(i

qua

minus funt

dilucide

pen-

>

/iculatequepofita. Nam

tn

prepofita hat,

quin

tmomihiimperata,brevitate

multapratereun-daerantimulta itemnon ampltus quam

tan-gtnda,

A

fenlentiis aHorum

v

el

anxie

inqui-rendis

velprafidtnter

txaminatidts

prorfus

ab-ftinendum

cenfm;

modo

mihi

tanttjperproprio,

quam nunc

tuendam fufcept, hceret

infißere,

4

denecreÜtotem,

fiqua

aliis tal

k

fuerit

vi

fa,

edoceri mihi

contingat. Nunc

vtro

in

propofite

pergendum

eß.

(9)

Thej. I.

cnbiex menteCafdaai Inlefta die referc,qua

prxcifaparte, vitam in ta xetiuent,qua'1tfud efei

etymonapiiratiene:

quaft,

inquir, frufira

feta

w

rentur. idipfealibi[£j rurfns tanqoam minus

proprium k ädaequatumdamnat&refmat,curH

id fingulare non elfe. fed cumiis communei

*

qweinfedanon func, utpoceiturionejpolypö,

pulmone marino, pluribusqiie alns adfirrrer.

Nkcinfe&a oinnia divulfa , iaque partes fcilfa

Vivere pofla, pr«cipuequa vel admodum frige*

Ätit, vtl Pra fua exiguitatequam prtmum refrigt•

rentur,docet Philofopbus[t].

(a) H*«rrit. 182. Seft.1. (b) kxercit.226. Scft,

(t) Hift. anim. )i!>.4. c. 7.

jj. II. Vetum rationensnominis,quam Arr* ftotelés k Plinius dant, ne veram & proprian cenferi «bJvis cernere licet. *Evntu*en<mvocac Ariilo'des, tO *%4 $ *n> <ruy.oi evreuset» j y i*wfunnats>

$

ovtx TDK 7?Jtj io7t Trpßinn ,h.e.

i que/utacorpus

inetfurit

praungttur> aut parte

tan-<*

(10)

.

tumfnpitiM,dutetiamprent. Plinius fimiliter (V),

Infeäd,air. appelluta,ab incifurit.qua nunt tervt0

tumleto,nuncpcäorum atquealvi

praeinftufepda ^

rant membra tenui medofifluU tobarctitta. A fe« gmen*is iraque5c incifuris, q-iibus corpwfcula

quati circalatim diffeda 5c dilcrera habenr,

t-nunalculisbifcenomen «btigiiTeinconfeffo eft.

(d) ibid. lib. i.e. ». (t)Hift. nat Jib.11. c. 1,

i. III. Rugefditem 3c Annuleß hxc eadem +

Albertovocari,rx Aldrovando in

prolegome-liis adopuslaboriefiffimumdeInfedis» 3c Jon-Itono conftat§ qnod corpora quibusdam

qtiafi

annulisdtftin£bageranr. Et quia proprie

fangvi-semnonhabent,Ted aliumhumorem,fan'em

ni-mirumfivemueorefangvini analogum,civoüuuv

ctiamfeu exfangviüvocenonnullis ilthscindigi»

tarefrequens fuit. Sed necidfatis proprie. La¬

ims quip pcexfangviumvox quatnfettorutk patef* Iftiusmodi nanaque, fatente Philofopho [/]»

JT*

exdlo Gerhard©

joaa.

Voflio ,funt inter i

,

-marina fepta, lecu(lat ieniqueomni4qua plusquam

quaternis ptdibus inmtuutur. ,

(f)Hift. anim. I.i.e. 4.(g) inEtytnol.advocemInC f. IV« Suntde qui animalculahaec noftra ob

infignetn iliam,qua pleraque conftant, corpo¬

ris parviratem, Sc defedum, uc voltint, par* tiumac inftrumenrorumcorporis nonmillornm»

quibus pr*ülisanimaliafangvineatnftrudafunt ficdici volunr, 3c ideoinceniumimperfedorü, \ fiqnacfinthocnomineenriaimperfeda,pnnere

■Qudubuant,^nipptqua,ajunc,necytnatbabent»

ntqne

(11)

»eq-,féHgvinem >ne^cor,

riefe

jecur,nefe pulmonetttl

ttequevefuAm,neque

ojju,

ntque[pinat, neque

adi-femiquodque inplertsque vtfm , Audtm , olfaäu» AUtnullusfit, aut hebettor[h}- Non tarnet» fteut meteora imperfectadutvolmu,

fed

quedtut dixi

tantdnonfintpurtuvarietate pradituut mutora£#].

(b)Bochart.Hieroz- part.i.l.i.c,J.(i) Franz.Hill,

anim.part. 5 I«

f. V. Verumapartum

lubie&o

nondebi-farumabfentia, ejus argnered dijudicare im#

perfs&toném eflentiaiem, inregralem &

abfo-iutam,inconveniens eilik fantort Philolophiae

inaudituir». Certtifimum emm ert nattiram»

ordinArium DeiptteftAtem Scaltgero diäam

in neceflariis nunqtiam fibi

deelle,

quinluam

fingulisjulTuDivino

proportiohatain

membro-rumvariefatem &conventenriam religiofelem#

permoliri;adeo ut

nihil

non

abfolurutn

perfe-Äumquetum rcputetur, cum natur*

{<<*.

com

gruas partesfortitum fit.

Lapidem

ideo

impcr-fedionis reuen peragere

q>:od

oculis

viluqu«

careat, cujus tarnen neutiquam capax

elt,

nee

anatura ut videat dellinatus, tatJtundem efl«

judicoac

6

quis

monltrofam Ipeciem

pro

inte-gra.falfamprovera

fupponere

,

&

in

exquißtis

natur®operibus

cenlendis coarguendisq;

nimm

fibi fcdidatoriumarrogarejusnonvereretur. (k) Excrcit. 159.lcft.il.

f. VI. Eadem ,credo,deInfeftis quoque

valebitratio,qu*licet

vifeere ad

nutntionem, cordcad vitam, nervis ad

fenfwn

deftitutaef.

(12)

t

fenr,vivnntramen,atnnfur Sc Centnlitt, utVif

alibifpe&atius narwr« arnficium comparearj quin St raaiorquafi inhofurti ftuperida prorfuf t

ftruciuraaecompage numiniv DjviifiSc fapien*

Ciaevis, quam in reliquorum licet grandroruro

»aximorumqrte corporum mole elncear. Ib

cujus re'tefbmonium.fcitnnn valdeSc egreginfra

i'liiicianimalculiexalaris tenuiiLmi culicis en to* 4,

muira, quod exArabe Alkazuinio Bo^hartus

[7] allegat, adducere hand gravabor. Locus quidem prolixus, led appofitus onrminoelt. Eft

énimal.inquir,quodin m»"naftatura fornumba* bet Elepbantie. Et qmdqutd Elephanti, culict part"

ter naturatoniuhtmm alarumauftario. Attendead

fan itatem corporis ejus , qua tanta eft , utviftu , quantumvit intenAxmr , eumvolantem non

affequa-tur. Deindecaput refpicequod corporisillus caput

effenonvideatur. In eo emm eßvtdettdifataltas& *"

audtendi. J»>ndettrebro cogitx ,&pra capttequan,

tumtlludfit:& ibi laterefatultatesqutnque tnt erte¬

res, Inesfältseteft fenfuscommunk, qutavtdetani*

mal adfe venire. z. Et im.ig nxtio,qu'u cum intu

ini» unimxl,promufcidem fuani in Hidmmergtt ,

nequrtdem facit cum '»'tdntn parietein. 3. Eteft

ytrtuiafttHtJtiva, quadifcemtt {einfequentem abeo

qutfenoniufequitur. Ab illo emm fugit. &toram hottrilocofuomanet, 4, Fa:ubåt quoqueeft confer• ^ Vtns £feumemoria3. Qutppecumfux<t fangvtnemt

fmtilliiO,txnqnamfil/i lonfuwfe dolorem intultjfe,

nepocnofrepofat quilaftts eft. f. Eft& vis cogi'

ta fira. Uftieeft, quod fugitcum

fentit

motummanus

(13)

bim tn4 tutquifridteam ftbi effe pernteiefam. Sei

quamprimum quteveritmanus,rcd.it ud Itiumfuum9

quiafeit tdabt'ffe,qtioAexitiumfuunimaihtnabatur.

sJPromufuiembuhet tenuißtmam,/ed tum tenutturg fuaansavAtn, utperillantdeßvant partesfungvtntt

tenn\fj:Mt. Etcaptti ejus tndita promufiu tlla u<m

validaeß,ut,tuntfertt Elepbantis, tutverobubdli

4'jrium,ttludpenetret. 'Troinde klepbas & bubalut

ttt(ultietu vitent,adaqua fuguut. (/) Hieroz.par*. z. Ii!>. 4 c. 17.

f. VII» Hifce getrin* prorfns Sc Pliniiit

£»«] habet, qm tantum abdt tit defr&um

all-quemmembrorui« in fcis tamparvis

reprehen-dat,iitponns fabt lcm , arnhaofam Sc

inestri-cabiletn fingmorttm figurarionem > cun&arum« quepartiumcorporis (11pra modum aptam

di-gedio ew»ona.iinoque (cnfunm tamexquifiram dillindipnem <5c perfedionem admirecur, Sc

feread lnvidiam idpie ab Jtrpe.ftctione

ani-imlcula bscc noüra vinduaffc; videattir. Ljus

ir-que verba h»c valdetacierinatota indem

et-fcribere nrunimep'gebir; jn magnu,inquir. t#r-forttUi ,4U(serte majortbus ,fuulu offittna fequuti

nuten*futt, Inhv tumparvis , atque tam n*tlvt

qu*fitt«t quunta vts,quumiutxtrtcabüis perfeätcl

»bitotfenfuslellecavtt intuluc} &funt alta dtftu

wiKors. Sedübt rtfum in e* pra.endit? ubt gufia*

tum A&pliCAvtt ? übt oderutum irtferuit ? ubtrcrn

truiulcntumtllam & pettme maxtmam vocem

in-ge>rer4Vtt? quafubtilitate pennas adnexuit ?

pra-lnfigAVit

pedum

trura ?

dtfpofuit

jcjunam

tavtam

(14)

fftidlvumf aiiiarnfangtinis,&

potifimam

huwtdu

fitim accendit? Teltim yero

perfodiendo tergori

$

quoJpuuUvtt

tngentol

Atque, ut

in

capto, cum

termnanpoflit exiUtas,tiareciproca gemtnavttaf

te ut fadtendo acuminatum pariter,forbendoque

ßßulafum effet. Quot

tercdini

ad

perforahda

robo*

1dtumfm» teßedcntesaffixit?Potißimumquee

ligno

eibatumfecit ? Sed turrigeros elepbantarum

ntira-murbamtrosttaurorumquelolla, &truiesin

fubli-trtejafttu,tigrtum rapinas,leovum jubas,cum re-tum ualura nujquam magu quam in

minimis

totd

fit.

(m)Hift nar.lib. it.e, a.

f. VIII. Nonvideo iraqueqno1

jure

quove,

flonaineimperfedioni obnoxmm id cenfeatur» in cujusquacorporis,qua anim*,

nobiliorum-queejus do

iumconremplatione

obihipefcimus»

ée cujus impercepribiles

nc^bis

properoodum

funimembrorum tiexus ;nibvulgt judicio

dan-dtiru puremus,

quod

externum tantum rei

habi-tnm, eurnquenonnifi Ievirervcl ruditer potiuS

perpendit,

caufis ejusdem Sc

efleåibus

adtni-randis infuper habitis. yEqtium vero

ed,

ut

majori, cum

Äuguftino

[»]» attevtione

ftupe-amus agilitatemmufcafölantis , quam

tnagnituii-nemjemenit gradientis,ampljufque miremuroperd formicarum ,quam onera camelorum ;

deutet

tined

magisquamapritiaputloiußxquam

equi,

cruraiuli•

tis quamelepbatiti. Oran-bus nimirum

his

mmi-nmingens quoddatzi natur»

dccui incit

* ma"

(15)

gaaque beneconfiderantis admiran'o, Sc laut

uberrima omniporenris artificis,qm ömma »« fapientia

fecit»

& quidemvildebona,idefl%fuit

fingulaformitperfeäa>qutatpfevalde k:tut efi, &

bonusvnltomniabonaejje,neiuä,tuuquam de retno

Vidtatangitur,[a],fedcuneta Ivaviter difponit.

(») hb.j.deGeiiefi. (o) Francilc.Vallcs. defac.

Phil.c. i.

$■ IX. Siquisigitur, ut ex Uly(Te Aldro# vando ratiociner,[f] in vermiculo, exempli caufa,qiiiddefideretprtrter congruens vermis «nimte corpus» ut pennasad volatum,aurpedes

adingreflum,

roftrurn ad efum

, non erir

hoc

animalvermis.fedmonftrumquoddamv<*re im* perfedtum, quod ad nullam certam animal.s

fpeciemreferriqueat, noafeensac Horacanum illud Q?].

Humanocapiticervutmpittorequinam

Jüngereflvelit,& vartat indu^ere plumxt,

Vndique lollatis membrit, utturpiter atium Deftnattn pifcem multerfermo/afup»rne*

Perfe&umproinde eftanimal quodvis,quando

propriocorpore, propriaque anima

conliat»

Sc

nihil defiiderari poteit ad illius natcrse petfe-ftionem,nifieerrotemporiscurricnlo hoc

de-litefcat,otin bombyce ferici ftaminis opifice»

quitandem

filanendo exhanttiis pap.lioevadit.

Idemetiam erticisaccidit, & alifs quibusdam, qwae inrereanec

mutila

,nec

imperfecta

dit

i

e-bent. Sic enimvitulum Sc hardum,q» ibus

non-dumemiffa

perfe&e

cornua, aut

kfaiiiem

ante

(16)

défltitionistempus »imperfe&os qni?

re£eap-pellabit,amcatnluna CECiim,q'baäwc«?nonuma

fiadviiatefa di>ro non videt?

Quippe

(up>a-c'icr.aiis an mabbusinfbnt-zjjiuyeiu^ & <uo»em»

pore aviduoirug feprodunt, ac prvJibunt ani-cna beueneiö»cujus vis tormatrix interea noa

inte* ooritar> )<no neferiar.ur qiudemullotem¬

pons momenro,uc Phyficisnottirnull,

( p) inproieg.adop.de infe&. (<j)de3v'fpocttra^

§, x. Atquehatc i?a de perfectione infe-öorum, In qn^ vindicandanonoihil

operse po

nere neccflfuui duxi. fcilicet ut & animalculi*

noftris, tanquamveris digiti Divmi efte&ibu*

a ccreatnris, (tium ftatueretitr

pretiuin,iuaque reftieueremr jntegntas; &

tanto reöius ad

eara, quatn,finou utusquequaque& lolide fir*

mampropn^uare , aquanimi fairem

judxio ?C

libe.rioriftibjicere exammiconftitni, fenreotiam. deEnromogenefi feu b&dierno Infe&orurnor*

tumihi aperirem iter. Sed

antequam huic rot

•piaionumdiverciculisinfetto me campo com.

miteam, inantecclTura expedivitfccredojuvabiq

quid deomniumpnmis harum beSiioiaruiw inr

cunabuhs lic tenendum,

q><oveprarcipue pro-du&ionis modo e«detn prurmusi ancum reli*

quishujus univerfi fpeciebus per creationem, an

poitea demnro per fpontaneum, uti vocanr,

örtum, in rernm naturacomparuennr. Qua da

requidipfetam au&oriratibns>

quam *attofw».rn

pondere duéius, fine ullotarnen in aliter

ien-tieates pr*judieio> itameadum decreverim.,

(17)

band obfhtr« teftattim facta, ubiiamfans effeÄa

Si.creaturasomniporenm Deianntilofaharcap*

pe!'are,vet, quod tdemfereeft, eafimu!inträ

fextidoitm creacionis ex materia illa chaotica ietielemenrari, vircute verbi Divini procreata

fht{le,adfererenondubiraverim. Sedquia The-©logos pariterac Pbilofophos nonnulles ,

eos-qne exiiruteandoriutis 5c magninommis viros#

qitibnsftmm intetneraiü/arcum ac teduomnino vehnr» nomen&honorem ,abhac fententia

alie-»osdeprehendireandem fuisminimedeftmuam

pr«fidiis&teftimoniis, fic obiter 5cnudetantnm pofitam transmittere, tit temeritati adfinejtta quoqnetunquamcertaiuprorfus Sc indubitatan» veuditare, modetfi® adverfnm efle imelligo*

Incojwpendiumveso hie ömma mittam,

ube-riorem ,fi de vib»mfuent,eor noditculiionem

publico refervatnrus coiloquiö.

XI. Primtia: cerre Sr praecipmim huic

pegotio argumentum, quod in prarfens inftar

omniurnfit,ipfafacraorattila Mofaicafnppedi»

tant.quxin percenfendis aaimalibus in prin#

cipiibiduo ultimo produöis eccupara, dderte

fatis fnmma viventium genera enumerando, quadruplici eadem comple&unrur djfferentia» qnadrupedia nimirnm, aquatilia, volucr»uSc

reptilia. Hujus divifionis evidens extac

tefti-monium Gen, i. »6. ubi dominium hominisin Clindadefcribitur animaha, quodex ipfo prr»

inigenio 5c canonico textu hnc tranfcnbere,

wbüngularem,qua in verbisfacri fbmis latec

(18)

«m-fmphafin, oper* pretium exiftimavi: *)VM

nonaaSdidvh

*pyai

nmnjna

•*X>*n

>y

tfDVi wenn

toan

x^sn

hoc ett, ö'dominabuntur ptftibusmaritt&

volati-libw cceh,&quadrupedtbus,& omni terra »(i.e.

in omoen» quadrupedem terrae, ut Bochar-tus [V] inrerpreratur) omni reptilt reptanti

fuperterram. Sicquoque Cicero J: Alia,ait,

animaha^radiendo,alia ferpendo adpaftum

acte-d#*r, <</M volando, alta nando. Conftans deni#

que inrerpretnm didti Mofaici plerorumque

menseft, nominerepuliumetiamvenireInfitta.

qiiod quam maxime ex verfu vigefimo primi

hujuscapitismanifeftum efle contendunt, ubi

&exprofeffocreatioeorumadftruirur

:p-nn waa D>lDn ww

hoc eiltEtdixtt Deus,abunde producant aqua

re-ptilia antmantia. In quemiocum fic inter alios

commentatoi eft Revrrendiflimus D.D. Jo0

annesTerfcrus h.t.EpifcopusLincopenGs (VJ»

profe ailegsns R. Salomonis in hunc eund<?ro

verfutninterprerationem; Omneanimalvtvens, quodnonalteaterraajjurgit,vocaturStheretz., i.e, animal repens, utfunt: Aiufca ,formt(a, fiarabai,

Vernes,mußdt,mures, lacerta &fimtlta,ne(non

smnitgenerispifices: interprttescominnniter

ver-tunr repttle, feuin plurali nu mer o reptilia. elt antem X*^ a

X*^'*

e"mt,£wa £op>a

produ-cere» qnod etiam de ranarum iEgyptiacarum

produ&ioneulurpatur

Pfal.

ioy. v. ti.

(r) Hicroz. part- i.lib. i.e. 1. (r) lib.y. Tufcul.& lib,x,deNat.Dcor.(*Jinannottt.adGcnefin.

(19)

j. X I T.

Coftfirmat A hoc

ipfum praeclam

celebracilTimnsBochditus [u] , quinon tanrum

creaopnemlnfe&ornm valide adftruit, fedSc

nominaa protoplafto iisdem impofita demon*

ftrat; Reptile,ait,Htbrais acalcar,do

ter-ram,(jr dnitura copta, & ^fll a tardi0

tätemotut•ReptilisnomenGen. y.^.atquealtbtnan

rarofumiturproquovugreßili. Qtiandoquequadru«

pedibtaatqueavibiuopponitur , ita ut

ptfces

milu.

dat,ut Levit. 11. 46. & Rom. 1. i;. y*r*

rr/>if//rfumimui,utin fcriptura pleruwque,pr# flworåranmali, 7122HD quadrupes

ali-quantatnolu,neque avis,neque

ptfiuejl.

Sic

repti-libusauenfetMofesminima

quadrupedum,

puta inn¬

res&ta/pas Levtt. 11. 19 &

exfangvia

ömma :

fivefuperventremferpant ,ut verwes,

ßve

quadru-pediajint%ut

loiußaißve multtpedia ut

Jcolopen•

dratLer»II.41. Ht* adde voluaiaex 0. 10. qua-lesfunt, pratetloiußarum nonnullas,

mufca,

papi-itones,&(. Itaqueexdcttrtna Mcfif reptiliumge* nera duo Junt, ircufi* fangvtne pradtta,

utfor•

pentes,piftr« ,drtalpa }

ävoufx»

exfangvia

t

ut rtrmes & in/etta omnia. Tantum

de

crea-tioneInfe&orum.

(«) Hicioz.part.

i.lib.

i<c.4.

f. XIII. Hincutex

veritate

»ndnbia

et-plorata , quippe qux

rationibus fubnixa

non

comemnendis,ur Si ex

verfib.15. Si

ao. cap.

2.Gen. alreruminfuper

illud

neceflario

(20)

feare videlicet animalcu!« concilio pariter üli

folcmniinrerfuifle >tuoomt*es»Sc fingulieglobi

terreniincolarumfpecies, voce (ummi

praco-m irndviua citatse »Sc coAvocatas, in paradifi

lo-cwinconfluxerunt, fefeAdamo, in voltintanaes

Ccbjeitionis profetboneniiquafi Domino

fiften-tesfuo,utab illobbiin fervmtiisnotam

nomi-■ainoponi patereutur. Verba Ducum &

Pro-ph-carnm Coryphisi loco citarofic habent; Et

fomavit DornumDem eterraomnemagri beftiam$ &omnm avetnteilt,& ad hanunemaaauxit ,ut

vi-ieret quidvocaretea,& omnts amma vtventit, tut

9amenbomo imponeret, idv omen ejusejjet Etnotnett

impeßitbomoomntbeßia &voluertcali,&omti«(era

*ir* (verbahec Mofaica,utid obitermoneam»

Ö'farntdvitanimahaScc.&aäbomir.e adduxit,fic capienda (uue,acfidixiiiet:cumformaßetantmalu

midexiteaad Adam,utreddtr Celeberr;mt*s

Do-Hiirtus Dodt. Terleros,nequis»

per, eraro exi-ßimet,Divinam Majeilatem, pra-teranimalia

«liefcusqwmo&fexr©creata.aiiainfupercrealTe, &ad horninemadduxifTe^quinea iplaqu«rerrio

creaveratbidoo adduxit Dens.) Homtnt igiturt nthunclocuot ezflfatPyégJ Bochartus[V], eter*

Tdfxäoquacunqueanimantixeterrafeceratadduxit

J>em,ideft,aves& agri beßtas. Quo nomine not,i

folum quxdruptd.es, jed & rept'tlia inteüigimtis :

quidipje Mo/es ferpentern accenfet agri beßtis, cum emmdicithefliarum agri fuiffe callidtßimum, Gen.

5. t.&eque Itife&a e%tipimw, qua(ubgenere re.

ftiütmcumferpente eminentur. Etpaulo polt:

(21)

4

A^tes poßridie creasionv, qtudrtipedet & repfUté i iäaipfodte quoereatafuerant, ad bomintm avfla*

xtrunt,

(x )HicroÄ.part. i.lib. i. r.9.

$. XIV- Ömma proihdeanimaliuirgener« credimasad Adamtun addtida fmfle ,fi duo

liimcxcipiannir: Primob'genera fen

ambigefia#

^

titpore

leopard'im

ex

ieone

&

pantbera,

«MI*

liimex equo A afirta: qit» jdeo ad Adarouftt

ß iri ädduåafuiffe exiftitaartir,quia non creätd

funr iriitviediateéxrUanu Dei, fed ex miftid-ncfpecierutti pödhibdnm edita qiodam uafil*

r* adulterio:Setutidö ,tiiere aquatica, qnae vi»

oentur non poniifTe Adamumconv«*nire, qui*

dr^une indiverfo elemenrcL De

his

ramenpo*

fter«onbus contrarium aflerit Salomon Gefne«

rus 3 tonrendenspilcesquoqtte ad

Ådartiusy

érrugraife, idqnevi verborum

ipfuts

texms

di*

* b

centis omni anitnaviventtnomeninditinr»fu-ffie.

Chi q i'derri controverfii«, tanquata

abinftittu

ro prsefenti remotae , vel

conciliand* vel

deci¬

dendi quiequa

porroaffefremincnech'bet

nec

liier, ne vel piTK/3<*<nv incaurius

commififle,

velin meiTefn alienam non /ine reprehenfione

falcemimnrvfifleVfdear. Clattdo itaque hancde

creatione Harum beftiolartim hypothesln, &

^ q'iseam

eonfequitlir

de

o'vof/.atyeoix leu

nomen-clatura ^amitica, fenreneumagni modo no-minariTheologt ft], ltarnentistam

dubttan

non

poffe InfeBanundaio Det

dit

qutnta

primttus

produ-ädfutjfe,quamtertum

tfi,

aquayiw generan

di

non

x

«"$<•

(22)

inefe, nift Deijuffu impreffa fuijfet. Idem

qutqtrå

dererreliribusInfeåis efto judieium.

(y)tomment.inGen.c. a.quseft. ij. (f)ibid. c.i.

quaeft. ) i,

XV- Expofit© fic ntcunque pro

inftituti

ratione& Icriptionismodo, quibuspotiifimum {operftrndia fit fundamentis (entenriade

crea-tioneIofe&oruin;fucceditutpaulodifhn&ms, quanturo pro re nata fufficiat,infpeculempar»

tiitmHorumviventiumfyflaticarum »utvocant, feuefientiahum,materia:(cilicet feu corporis,

Ä: form» feu anim* confiderationem

defcea-daoa. Remfateor majorismoliminis Sc alciorfs

efltindaginis,quamutvel plenius

expedita

bis

pagellis,quanim mihipaucitatem temporis ra» tioimperat,incltidi , velhac hujus ingenii re«

nuitate digne tradi perficique poiiit.

Leviori

tarnen opera quid mihi in hoc

diffictilratibus

vexatiflirao verofimilins vifum fit negotio, ingenii faltem

exercendi

gratia> quaque

decet

modeftia,detegerenonrefugiam.

XVI. Omninmomnino animantiumin»

trafextiduum creationisproduéfcotum

igtiobdi»

orpars, marerialis proprie fic

di<äa,five

cor-pus.exaqua«5cterra©rtumfiium

duxiffe

dubitari

noa poteft. Et ica quidem ut ütraque

partim

materiam prxbuerir,partimutfnbje&mn

paffi-vefebabuerit,in quo Archite&us fnmtnus tno-«cutanea, fupernattualiSc miraculofa virtnte animaiia creavitjadeoutindejuffu ejusdem

di-via©Scomnipotenti,cumdixit, froducAtterrAi tr*m

(23)

pniucdtaqua,fubit©emerferint. Eosdem indem Infeäorumcorpora primitus babuifle natales*

exneceflariaeorum qu« fupra allata funt

col-leétioneaflevfrandumefle judico. Denobiliori

verofeu formal»eorumparteanima idem

pror-fusafSrmarevixfnitiaeo. Aliud namque

adnai-rand*horum <fc brutorum rebquorum opera-tioneseffe&aqae probanr6c evincunt

,qu« ex

fe inerns iftius elemenraris natur«conditionem

longe tranfcendere per quam manifeftum eft.

Qua qu*fo quis fronte igtiav« ifti adlcribere

matenarautejus potent]« aulit favificorumfeu

apnmnairamil!aminfavisextruendis folernam,

laboresq;in melleoluccocolligendo indefello*?

Cujus item non percellet anironm artificiofa

valde & omnemfaneadmirationemfuperans

a'

räileiin telis texendis induftria? Tantaénimhic

opus fiium fagacitate perficit, ut nöh

imme-rito Alfronomisaftrolabii (ni condendi

occafio-nem tel«araneifiguram fubminiftraffe dixeris. In ea quippe circuli vefticales& horizontales

tanta&tam

«qitaii

filörumab

invicem

diftan-tiaexbibentitf, tanquam ficirciiiö & amiiffi in

illisdifterminandislilasfitiflet. Solo täméncor¬

porisfuipedumque inftrumenro intervallorum

difcriminahic adeo menlurat,ut,dum corpo*

rismeiern ad liaeam dire&ionis applicat»

per-fe&oqtiequodam

«quilibrio in filis lefe

glnti-nofispromovet,funambulonem promte

expri-mertdicatur. Deinde ubi vel a«ris

agitation«,

vd rameotorum cafu»

mufgarumque,

quibus

(24)

pr*-pr*cipneeapiendisintenditurrete,fmpetu Jaon abrumpi coanngit, ftatim admira^da qua«» dam induftriaJta rcfarcit, ut rvllum rnptur» veftigiumappareat, quo ipfo qtiod fartor arrc facit ,Hhicnatural» mttinäüegdferede

cenfeå-tur. (*) Has aliasque feujns & tsterorum

In-fedlorum,paricer & aliorurn g^neruro brur©* rumingeniofas quipenitius rimacur dotes, mi»

rum eft.fi hon al» materia nobihori principi©

bare taliaeorumoperatribuioportere affirroet.

(«;vid. Äthan.Kiicb. demund. fubter*.tom. t.lib*

i i.Sed.z.c.6.

§. XVII- Hicquideraan ex animafeufor*

ma brurortim haec proficifcancur ovigyypecm #

velandecurejusmodi principium operanvurrw

quodformat»in Perjpato appellare receptnm

eft t idquean(ubftahtia ve! accidensrantuna fir*

n«c ne>cumquoqnam cententionis ierramre«

«iprocare mihi propofitum non eft. Verum

formam däri,

eandemque7

operationum elfe caufam,tanquam alibi fatis dilcuflut» , maue

Phyfici«

pervulgatnmpro afferto habeo fumo«* que. De primo(altenshujus principirorm mi¬

hi ia prasfensprxeipua curaeft. Iftud enimali*

unde dedacendum efteexifbmo, quam ut vel

elementis,vel poientiaemateri*, velalii alicui

cuictinquedermim reiacceptum feraturj quic* quid tandem alii, nefcio ctnfttse hypothefeos

fundamento innixi, urgea;n & conrendanr„

H»s tanaenfuo,uriparelt» relidis loco ,

pro-babiliusmihi ftatuere vidcotur aln, iique nit.

(25)

anéri»non pånci, qiii animas brRtales exnihild

crearas, quin t«quafi cujusdan*velmed:«;,ana»

turaelementoruftidiverl» ,5c ad wutenam

op-pofite (e habentis, aariir« e/Te afferunr, Quin*

»inquam, inntnaturasm refpe&uad elemen*

ta, eodei« fenin quo vulgo difputatur coelum

5c aftraquint*efttotieeffet. é.dilli*<Sbr ä

qua-tuor dementis. Adhuc longius abeunr ha? for* mas a natura elementorum quam coelum, feu

ejus foraaam.feu in primis materiam fpe&es;

Dici etiarn poflunt

naturs cuiusdam medias

efleinrer materiaim fciliceck fpirituro

immor-talem»medium ioquam per abnegationem, ut fit neutrum , fed tertium quid. Non

fpiritus qualis eft aniaia nottra & ängel:;neque enim mtelle&uabs,rationalis5t immortalis eft. Non mareria , qnia exfe a&ivus eft,dimenfiones

roa*

terias penetrat Se replet,

muitaquealia prseftat materiag captnm long« luperaatia. H*t licet

fententia tanquam dura Sc mcommoda fe pri¬

ma fronre ingerat menti Sc oculiseorum ,qui

velpraöjndiciis*velinternpeftivo

partium(hidiö

ccciipati

fafcioatique

,eam leviter tantutö

per-peadunt, velutin animaehumanstexcellentiatn

acprarrogativam injuriara éc

iniquamrefpuunt

4c faltidmnt: iis ramen reor liberabitur

diffi-cultanbus,hocque purgabiturcrimine,ubi

re-öius expofira Sc diligentms examinara fuerif.

Qua quideduabone accurata pertra&ata»cu»

pic^esnertum confulattamin tracfatude

(26)

frucémm cum ÅriftoteSicfs Gaienkis cori-(eaf'i5cdiflenfacapp.ix.5cinjquaminHypo*

mnematibus ejus iv.,05cv.t0 paflinai ut & bis

fiibjua<äasde originc<5: naturaanimaru inbru-tisfententiasOarifliroorumTh«ologorum,tutii

Phdofophwum in orthodoxis academiisbene

multis, ub folide 5t egregie huic disquifitiotti

lamfa&umeile curiofusinveniet le&or, Mihi#

met ad alia properanti kifcc diutms immorari

integrumnon eft.

j>» XVIIIi. Hisitaqualftercunque prscnais-fis, non vero prent requirebat amplitudo 5c

«bgnitas materias rite exp»itis,

addelineatio-teemderrran*, qua hodieque fit. generationis

InfectoruiaanimuiB cum calatmo iatendam &

proraoveam iupereft. Et eqnidem fcio quarra

fult»

rraäfcatioais modum poftules

multiplex

difinfifiimi hüjus argnruenti, naultaque cum

ditfitultatecoajnnäavarieras, fiordine& fpe

Ctanm q«?evis ineadena obvia expedienda ef-fent. Verum «t in fuperioribus fiiie follicitä

Vanarut« opiFHomim vel conquifitione vel

ex-aminc! proprsarn tanrummodo indjgitalTe*5c

ratoiiibus hjnc inde cendü&is preririli

com-muniviffe fénteatiam, aptifiima eaque tutiffi*

m* vifa eftprocedendi ratio:fi«quoqweeadetw»

quaefeqvumtur, perfequi raetbod© «ob mecefi»

fanunaminusquamconfultum duco.

$ XIX. Oitenfoigittir,quamfitri petuic;

Éreviiiime, 5c rauonibus, qu«allat« funt,fi

pröbepoadcrenjttr, evi&ö, cvjq reiiauis

(27)

malibus etiam infe&a per creationem orm*

fuumprimum habuiffe; vimetiam fibi fimile

gignendi, modo eodem, quo cscteris,fcilitet

ordinari© Si naturali, per beiedsdionem Di¬

vinam lisdem communicatam eile* evidenter

iodecolligi pofle>iaiodebere,eeiifeo» Undenon

poteft non aeque certtim effe, qued »mnu tIIa

[[verb*iunt Francifci Redi»cujus etiamin hos

argumemo veaeror fententiam} qua vel fyAte*

rituftculisnattfunttveihottemfereftnvelex terra,

nafd viientur, ex. femitie pUntarttwrealt& vero•

neenonifforumetiam animaltum nafcanturtut qua

tnediantefeminefrop7it{hm [festeseetsfervant(ß).

(ß ) de Gen» Infett, pag. m„ zj.

§. XX. Sedquid alTertioni huic fenfuura

experiment* ubique reclamare dices, quibus»

inverarerntnnatnraliumnotiti* & felicius m,.

daganda* k re&ius percipienda, quantuen fit

deferendtina ,vitseipfius k. artium

negligenns-fimus clt quj ignorat. Sunt nannque tcnfiis inr ltar feneftr«nim per quas ratio profpiciat ad

contemplandasres>ve! porrantm per quas in*

troeantres ut confpiciantur. fcr quid» qiiatfo,

frequentius finguiisferediebus videnaus,quam

excadaveribusanimalium,necnon exomni

ge-nerc herbamm, fiortim & frnétuum pntrnlo-tum k cerruptorum vertr,«s nafci infmitos?

juxtailludj

Kenne vides quécunque mora*fiuidoque taltre

C07peratabefcunt, inparva animalta vem?(y) C%) yidelocum th. lup. ailegatum,

(28)

f XXI. Nea equidem difåreor noulta in Bifvf Sc rgregia pr*ftare feiihii, fed jecorru* ptos,fed )tidicJo fanofirmoque roboratos,

ob-iervationbüs ideir dem repetins firmaros, &: abimpediment©liberos

immunesque: hisvero fideilmiti fiat reqnifitis » Si »os lisdem male inrtni<äis berbam temere porrigere noa

vere-amur, fententiam pr«C;pitem ufique Si falla-»

cem prorfus nos tnm

pronanciaturos tameft

er ".mquamqaod certiflimuna. Etquam

infu-per facilisp^rhane non probe exploracarn

fen«-iiiumviamfit inerrores Japfus, ommum

equi¬

dem temporum per eandem tematas

ftientia-mm indaginis infelix comprobac

eventus. Q_«dveroalias fit de fenfimm & experienti» in rebus naturalibus ufii Sc infigni commsdo» de eo hic ur djsquifitionem jufta menlura

in-ftiniam ,necanineus efi» nec inlfituri leges

fe-runt. Eotarnen, qns ftspra difta funr» apud mevabiere, ut cum antealaudato patritio

Åre-tino Fraacifao Redi, cuj non pauca herum, quasad fententiam deerru Infe&orum

hodier-nopertment, me debere

ingeaue fateor> (re¬ darnemneshos vermes exfemtne paterno generArt,

& carnium,herbarum, aliarumque

rerttmvtlpUne putrefdötarunt,velpxtrefcentiumin gener attone

ln-feäorum, nonalias effe partes,nec alttid officium,

quam utlocum vel mdum commodum prabeant ht quemabanmalibus ,dum nendt tempos injUt,

dt-ferantur vermes, »va, vel quodcunque aliud ver*

mtum fernen. Qut vermes fttttm

ut naU funt, t» kos

(29)

hocnido dlimentumfuffuiertt, & nutritioni comm§2

dtßtwuminyenwnt &nift d mdtribns fupraiiåum

fernen huc deldtum fit, nulluni tbiverniem, nunqutm,

inqudm,qutdquam gener Art. Necdefnnt lauda« tißimo huic au&ori probata expertmenra, qui» buscorrrarium, vulgoirrefragabiliexperiiuen# torumöde itab.liri creditum, diljgearer con#

veli/c. Fgo vero commemoratione

eorumcoa-fultofupertedeotcumbistahbu*argumenri

lo-coutipartimconvenjat, niti cui propria etiam

ind'tftriaaiiqwam adqaifivir experientijeödem.

SufFtägauir<3c huic nollrse fententiaß Volfg^n^ gus Franzius in bitioria animalinrn tacra (J)

tibipott addudaspro rccepta hac de

propaga-rioie Infedorum fententia rationes plures,

cotam tandem his conr.pieditur rem verbis:

Sinedubio volmt Deut ordinemgenerattonie

anirttd-liumejfe cer tum, nemodo mm ex wurenafceretttr,

modommexputredinegtgneretur. Qua rAtione

ge*

nerdtioherumdnimdhum perpetuoctfu't & Atems, intertitudiut obnox'u redderetur. Sine dubio mens

DEtinprimacrsdtionefuit& ddbtic hodieeft, ut

gc-nerationes ßmtltumJpecierum non nifi ex fimilibus

/pciiebus tsrttßimu & conftantiffmdperpetuaquc re# guUritdtecnmuarentur» Hucfacit quoque ju*

d'cium claridlmi Joachimi jungii Lubecenfis in Doxofc«piis ejus Phyticis, a Martino

Fo-ghelio Hamburgenfecolledij & annotatreaibus

audis cditisqtte, prolatumde vermeifto» cof-fevetenbusdido, qui ianucibus avellanis,vel

aliisreceatibas non raro inveniri feiet,quem

(30)

gaozs «1jundequam « feminepatcrno, 6>ris

ru-dimeatofru&mimpbßto,oriundum confiden

terftatujt; Ridiiula, ait,efieerttm in obferrando

éfcitantia ,quiorißctum five feramen , qued in nu*

Obusputrefattit, utloquuntur, apparet, acalure

ambientkfaäumputant , quirartorss & minuscem:

fadaspartes itu referans,per feramen ülud

calo-rem& buntidumtnternumevocet, utptilvutandem,

& terra tantum fupcrßt Cor'ruptte oitm bae nen

futredoefl,fcdcorreßea rerrnefiiia,qui e femwe

fcarabaoli , rudimentofruäut aßxo,prodtens ,le¬

tteradbuc & pufUlus, tenerum avedana putamen

(trrodettt&peneirans tin tpfamnucis caviutentfe

tnftmat, dtinde fimiv cumnuieirefens, É? nuclsum

ipjumettum corrudem &depafient ttandem übtvel sslimcnt*deßituitur, vellonangußtapremitur,

fo-ramen rotunduminputamme eradit,ut vel ipfeert»

fat, vel cariem & excremenia egerat. Jndefora*

tnenboenen ntß tn tu avtllants de rebenditur> m

qutbm velvermujuwgrandier ,ftxe adultior lätet,

Vel merus pulvu , verme jam egrejfo , contitsetur.

foraminuhverv ,per quodtntreiu

,veßtgium ctca» Irictsauttubercultinßar, intisqua rermem conti*

nent, fereemntvut reperitut. idetnfpecie rugofus,

wtätculusvermts in ligms,itemin librts ftVe com*

paäts cbartis invenrtur, cufitetubro ,denttbus fwe

forficibusbinis nigris ,qutbus Itgnumerodit (?'fo~ hemacervatim egent, [eg

erit autem dum in orbem

fecenvcrtit partim ut vsfeatur, partit»ut mbile

ßbiparetinquorequiejiat, &tandem obffupefaäut [einivnra^av "] metamorpbaßn (uam exfpcftet,

(31)

§.. XXII;. De hac vero vermieulj

meramorphoSlcM transformationeinaliud

a!i-qiod aiuroal volans certiquid oaninoafårrna#

reoonaudrt inrxpenmentisfctijusaaodi

capiew-dis pcrindiiftrtus & curiofiffimus Francifcué Redl, qui teftaturfen* nquamvidifle hos ver¬

nies in aaimalia volantia transformatos fuifle»

licet eia&iflirciam ifti obfervationi adjhibuerit

curam>5c diligentia*». Undepöde fieri credit»

eosdem& vermesnafci «V tales meri. Hoc ta-Kienidcocumaliqna haefitarioneprofert, quip#

pepauloante pag, m. x6i. dilerte alTent,/** et

experimentafdfta tnilinat*,utcreddt}genefdttonem v.ermium inhei bisfnrkortbus & fruäikusvirtntium,

uon c.i/u feiperfetuanatur&lege fiert, &ftugulde

vermtumgeneratiencspcfte* in dnmaUuU fustfpe*

ttei veUntid trdmmiitdii. De ortu itidem ejui

certo quid deternrjinare fe amnoi dubium notl

pofte fatetur,qnippe feineamperfvafionena

is-dnctumelfepag.rn. »%t.Öcfeqq. perbibet, quod

duplieemobcaufam fru&us,legutnina,arbores

& foba verminenr;quarum unah*c eft, quod

vermesaluiade adventantesSc alirrenti pemiria

laboranres, rodendoviamßbifaciant, & inte¬

riören)fru&mim& lignorum medulla* pene*

trerir.alrera eft( quamhoraieePhilofophonoa

indtgnam arbitratnr, quamque ab objc&is

in-comniodis nonnullii vindicat * nrguinentis

exeipplisque tneturac defendi*) quod una iMn

eademqueanima vel virwis, qn«flores generali & fruäusplantarum,vermes quoque cx plam?

(32)

tis producat. Und« non inconv«aienter diet pofle affirnriat, a virtute natural! & prolifica arkoris bunc «andern mucis vermem adinftar

vermium aliornmfriiftmim generatum effe»ut ut tamenpaftroodum fibi cnodonominati Phi#

lofophi Lubecenfis auÖaritatcpermoto magis

verifimile videridicat,verwies nucura forisve¬ nirej necinträ »ucemgenerari. Utram barum

cunque opinionum »mple&i viftna fuerit,

affertionitamen »oilrx fuprainculcatx nil aut partim ofiidat; quin quod quam maxime

evi-Auaiprobatumqueire intendirmi«, inde robttr

8cftabilimentum fuumconfequi validtun

acfir-mutncertior naeliorque nobis fpes eft. Fufius

hscquidewi porro, per omnis generis Infe&o*

rum ©rttisacgenerationer,

easquead pofica hare applicandoprincipia»deduci,illuftrari 8c toa# firmarip®flent,forteöcdeberent.Sedcumhujus inftituti ratio tam prolixi dc arapli argumeoti

campumingrediminime

ferar

9 tumfupra

inge-nii mei vires,laboriofiffiino huic operi prorfus

impares, id utiqueeflefentiam, hishic utctin-quc delineatis acquieicere fpero licebit. Et

quanquamifthxcea,quapareft,vel lima velin¬

geniidexteriratebaudquaquampertra&ata elfe,

fncilislubensque agnofcam ,fpestamenmihi fu-pereft indubia,conatushos,ut ut pertenues ac

minutos,bonisnonplane ingratosfutiires; ill/s

qttidemprxcipuequibiis haec talia exercitianoti adungvens,

quod

ajuot, reiecare,

fed

benigne

juvarc boniqueconfulere, utftudium fummum, ita

(33)

sta inregritas maxima & mos c(Te föletlanda*

bjlis.

f. XXIII. Porio devariis horum animalculorura

differentiis,fpeciebusac corporispaitibus, fimul&de

fine ufuoueeorundem hic nonnulla quoque addere noa

adeo difticileeflct, (i per tempus Acautasalias liceret.

Habetqui haecvo et,fule & prolixe apud AuÖores nu-meroperplurimos.utpoteAnftotelem, Plinium,

Ali-anum ,ConradumGeihrrum

> Edoardum Wottonum,

VlytTemAldrovandum, (onflonum , Thomnm

Mouf-fetiim,Sennertum, Athanafium Kirchcrum , 8calios de

naturaanitaaliumfcriptoreslongcplurirnos,quos rerura naruraiium ftudiofusipfe,fi ficvifumfuerit>confulere&

fcrutaripotcft Tantum coronidis locoaliqualem

inieélo-rumdefcriptionem fubnedendo,huic,

qualiscunqueeft»

opellacfinrmimpono: Infeflafuntxnimalix exangvia ex-furudiftreta,perft(honemftki debitamhabentiat quippe qua

Aglorit)omiiterfiarcbitcHoD£o

OptimaMaxim» inultimo

ftxtidui biiuofimulcreattt,adAdamum\uxta addntla,

mediantebenedi&itneDivina,virtutefe multiplicandi,per»

qutnaturalem toiundi mudumevprelißcofeminepropagandi, trnatafytnßrußa funt}in aternam conditorufui glorian»,

tttiut mundiperfeflitnem fy ufum almmtgregium ac inß-gntm. Tantumerat.

SOLI DEO GLORIA.

trofelicitate& fuccußbustruditionefyvirtute

plurima

com-mtndatiifimi,Dn.OLAI ÄEPPLERI

Oejandi.c««-yifiorüerfaruiliarii fuieximii,poßjußafpeeiminaelix

ttiam publica difputationegradum in "Philo» fophtamerentts.

QVemcolisfipuero,

Hoc4«od agii, fimul

vivapietate» fecnndet

& catteraccepca

Deus.

jyotumnonmagisbreveC ßmplexnimium

fccupdti>quamfdxmoptime cupientis MARTINI BR.UNNERI

(34)

IV.

Difputationem de IwsECns Mximii Politifimique Juvenis»

Dn. OL AVI R E P P L E R I,

Philofophiae Candidati,amiri mei honorandi.

BOiuldret,ßimulü

Admenitm flagrie

»put

urget

efi

&

a/eSm

yerbere

iter

fav»

:

»

Atmem»rinbruuum per fe/»mied Uberdt

Sp*nted»moileretes ddädld fngtt apis:

. DtBd magißerio numqudm profetil Ardchne:

Vetgrdtilu bombyx n'tl mmtritis

egens,

Ingenteja DMi dig11es animdlcuU mottßrdsl;

Etqua miremur plurima yermit hebet.

Meütferas quidam volueres vitdleper dvum Haudfetm dt Fetteres deperiere futu.

Ti queque vis eadem n»n van» traxit am»re,

HEPPLERE,tn parvisquatn Idtitare yties. lüdp»tens rerum, geumt qua talid, virtm

»sffpirct fludw femper amica tuit. Iaferdiverfascurasfubitoprofudit

JOHANNES COLUMBÜf

Poefcos Prof. Facult- Phil, h.t.Dccanus.

EI DEM

rxlfcipulae quondam prascepit talia turbae,

U Si qua fides, Samii vox taciturna lenis: Quod pecus innumcris volitatper inane figuris

Aut matrem exigua mole pererrathumum;

(Infeftum mutilumque vocant5 licet oflaque& artus Clamgerat &numeris confcia membrafuis:)

(SJredite,' menafapiens atque aetberis häuftusinilio efti

Natura in parvo corpore magna iatet»

(35)

Gewi-C«nite, quam do&asjfuljiéndataranea fraudes ,

Etquamformicas providusardor agat, VellcraqueutbombjrxTytios traftura colörcs

Atque humettsRcgum tegmina digna neat»

Moenia parvacolunt&meliea regnavolucres,

Verticis Hyblaei qu® popuiantur opes.

Ingeniuni nofttasque iniis agnofcimus artes: Parcite cognatum laedere, quisque,genua.

Haec ille ^Ethiopum popnio pcrlvafit&Indis«

Et tulit a fera pofteritatc fidem.

At,RsP?tERE,tuum melior fapientia pe&us

Irabuit, & veri certior illa fides.

Siccoelo facrisqueftudes> utmunera terrae £ffe putesoculis non aliena tuis

ltagratulatttr, quiamidtiat)M

jtUMW-disfimatfummoqutca»dsriplurimum

fedebere,gratianimofamperagnofcei

P. gatjcrtooff

AdDo. CANDIDATUM pereximium »

do&rinaequefolidioris &amatorcmScpetitum. XAlramprerjiut i» illuquoquequa tndenturminima &

lv*contenttibiliaferme,elfenaturam, quotidiecumadm's«

vatitäctxperimur. Videlitetnon sta pukbrituiinei» dscut.

queftw™iUatflpartits, utomniaunidederit, cateris reli-querit»ihil. Habettt unde aßimationem recipiontjupra ueC paßtaj»ecide»tamenterrena*fecet dtfficerepareß, ? Inrim*

funtyobquamtrenturinlacopricUro haben elepbantes,på¬

ven cs,leonetyorktmo camprmis:feinte prapterea minut*

arbisaper*nuHoinnumeraponer etß canfentaueum.

Ammad-vetterehocveteres,fei C recentioresquere etiamfa non

judicamntindignumyferptndereVelquaefftt natura

atom*-rum,velfigur* partitularüaerieattfjaqu^ive/gråvitg*igniéf> T'elgener ationivie,femimmquaeujusritgeneristonfar

ma. tia &c. Nechat.folum in vita carentibtu ohtittkit, mulSs

quoqueannixifunttumda culice,aranea,lumbrico, mufea»

fermitfy*curttiridgeitmanmalculk aliisquaveslgo ab)eft*

References

Related documents

fenda eft adquieicentia in ie ipfo, Quatenus enim nofmet ipfi nobis fumus conjundiiTimi, atque naeurali quodam. inftinftu ad noftram pra? ahorum

Handelsmannen, Herr JOHAN BETULIN, Åldermannen, Herr OLOF STRÖM,.. Åldermannen, Herr JOHAN BRUUN, Åldermannen, Herr

obtinemus. QbjeÄum igitur experientia externas funt corpora quasvis in mundo hocmateriali nobis. obvia, quorum cum quodvis fuas

eo minus tarnen inde removeric particulas luminis, quod ipfe exceperit vapores longe tenuiftimos, &amp; tra- je£tos lucis radios e). IVtto, Explicatu difficillimum videtur,

licet haee res adeo magni fit pondens, ut ex ea toti o- rationi plurimimi accedere foleat lucis, gratiac atque jucunditatis, quemadmodum loquitur Plinius, tarnen prsfervido

deris,, quod ab illis profeda erant, quorum vita doärinse reipondebat, quique exemplis plus docebant, quam icri- ptis &amp; fermone. Eo vero minus ideo iäpientum nomi¬. ne cos

aut contemtoresm, nid ignorantem, atque in republica non minus e vili, quam iireraria9 plane hospirem: &amp; fateri. ömnino neeeilum eil, vix ullum adeo

erant ; ht autem utrique Cherubim Mo- faici nobis die un t ur, III, quos in templo fie*. rt curavit Salomon nos autem