• No results found

Tetras quæstionum philosophicarum, quam ... præside V. Cl. M. Martino Brunnero ... publicæ disputationi modeste submittit Daniel Herm. Dusæus Wexionensis. Ad diem [ ] febr. in audit. Gustavian. Anno M DC LXIII

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2021

Share "Tetras quæstionum philosophicarum, quam ... præside V. Cl. M. Martino Brunnero ... publicæ disputationi modeste submittit Daniel Herm. Dusæus Wexionensis. Ad diem [ ] febr. in audit. Gustavian. Anno M DC LXIII"

Copied!
8
0
0

Loading.... (view fulltext now)

Full text

(1)

Bono cum D Ε O·

'/ef—

Q

U

&

s'

T

1*

O

NU Μ

PHILOSOPHICARUM,

>

Quam,

Coniéntiente

Arapliffima Facultate

Philoibphica

> Celeberrimae

Academiacubfalieniis,

Ρ R Μ S I D E,

V.Cl.

m.martino

brunnero,

Grsec.

Lingv.

ProfeiT.

Publ.

&

ordinariö,

Publica

Oifputationi modeßh

Juhmittit

DANIEL

HERM.

DUS^US

WEXIONENSIS.

Ad diem Febr in Audit.16 Guftivian. Anno

Μ DC LXIII. ~

UBSAtli

(2)
(3)

1.

Itnt mit omnia

neceßarium

in

Rtpublicd

firium

Religionis (tudiitm

?

Pervulgatum eft,etiamintereos quifolonominePo«

licici iunt»neceßariameiTeinRep. Rcligionem, licet

camilliponantinteriimulacra, &artes illas, quarum

ipecieimponitarrudivulgo, cum

ipfi

interea contra

Keligionem & loquantur&faciant,iaepequidem

aper-té, clam vcro focpiffime. Cujusfacrilegaeaudacia: 8c

ipilgravesdarepctnas, & culpamlueretotanon rard foletReipublica everfione fui& interitu,fallaci

nimi-rum&plusquam lubrico ilmulataeReligionis

injcdifi-citafundamento. Proinde quoniam intcr iolida

ful-cra,Reip. molem fuftentantiaeftfe debetReligio;

ne-cefleeftReligioniscuramnoninfpcciemcomparätam

eiTe, fedferio idnegotiumagi. Etprimoquidem

ne-ceiTe eftutcredatur DeumeiTe,inquireutibusJe

remune-ratorem, vindicemque fcelerum. a Quodcceleftibus

mo-nitis eruditosrtegligerenefas eft, quandonaturae

lumi-ne& du&u eadereadeo& cordaté ieniit& eleganter

locutus eftgentilishomoEpiåetus. β Non pigebit

aureaverba adicribere: Της ζσ&τχς $ΐχς ΐυπβύας ϊ<&t

°qtireχυζ/ωτκτονiitetvoιςιν,ο^βας

χ^δτνλφ^&ς

ζ&βί

αυτών ιχείν,

ως όντων,κ$ιοικόντωνταολα καλώς£ £ικαίως. Religionis

ergaDeos immortalespraeipuum illtid effe [cito, reblas de ijs

habereopiniones: utfentiaseßetos, &

benejußeque

admi-nißrareuniverfa. Ex hac autcm cognitione nafcitur

reverentia Numinis; amorpropitii,metusoffenii. Ex

obfequio fperantur bona, mala negle&us minatur, 3C

pravitatis confciusiibi eultus. Im6, ilveraeft Reli¬

gioautnonnimiumbarbara,

fpem

quoquc

facit

(4)

us vitac, in quabené fit

bene

mcntis, aliteraliis. Qu«

resvclmaxime ciyesin officiocontinet, acuit ftudium virtutis,patientiamfirmatmalorum, ipe mutandx o-lim in melius fortun«. Et utmarenunquambonä

Ilde tranquillum eil & placidumjita & inmagnohujus

mundipelago, variis homines jadanturcafibus.Jam

fi-cutvix inhac mortalitate fieripotefl,ucin ipagnis

im-periisomniain omnibusangulis

ad

amuflimredefiant,

utnon f«pe injuriis opprimantur innocentes, etiam

contravoluntatem imperantium, qui homines funt,

necubiq; eiTeautimpedireomniapoiTuntiitavix

quid-quameii quodefficaciuså motibus ieditionibus 5 ho¬

mines retrahat,quamReligio: qua? docet oportere

imperio fubditos eiTecontentos pradentirerumilatu,

quando ejus emendandicuraiupracorumvires &jura

eft: velle Deum ut etiam infortunainiqua pareatur

imperantibus: iupereiTe Deo multasvias tollendima«

Ii, vel inhac vita,vel fiidhicnonvelit, citraomne

du-bium infutura. His demum acceditea,qu«foIain hoc

negotiopretium habet apud male feriatos homines,

Religionis inhacmortali vita utilitas. Nimirum

ef-ficit lila utpadorum ferveturfides, in adminiflrandis

bonis fitintegritas, inmuneribus fidejjtas,invita fecu-ritas,

Deincteinquirendum

eft quantum fieri poteft, qu« Religiofit optima,

idque

variafententiarum

col-latione.Neq,·enimmeliori orbifeprobarunt

Muhame-tsilae&Mofchovit;r,qui tefleLipfioy aliisq;

difiputatio-nes deRcligionepmnes

prohibcnt.CertéScriptura

S.

aDodorcEcclefi« hocrequirit,utfit$υνα\οςϊλίγγμν

τχς

ttviiλέγοντας, qui convincerepoffit contradicentes,

J1. Et

Ghriiiusjam

1 2. annorumpuer cum Dodoribus

Hie-roiolymitanisde

Religione^fermones

miicuit

(5)

doSc interrogäfido. λ Sadducsvos diiputando

confu-tavit,& ad incitas redegit, ζ, Corrigenda tamen eft curioiitas ingcniorum,iuperib'uo, & ante omnia

im-pietasAtheorum,quinonidagunt ut erigant,ied

per-cantpotiuseos,qui deDco,de providentiadeqj

inimor-talitateanimarum,Diaboli & congenita:pravitatis ten-tationibusiolicitantur. Htcerte tantum abeftutin eo

laborent,qucmadmodumconvincant malitiofé &

im-pié contradicentes,·utipiimagna verborum Sc

fenten-tiarum Übertäte dicam animpietate cccleftemveritaté

primum in dubiumvocent, moxverbis Sc vita negent.

NecpriuatimReligioni Sc pietati Iitafle futbcit:

cul-tus publicusin pretioSc honore eiTe debet. Quod vel

iolx ex civili prudentia petita: rationes iatis

confir-mant,ii velmaximénullaeiuppeterentaliae» Neq;enim fruftra dixit liocrates in Para neii ad Demonicum:

Tludτο£cLipovitvdufjiiv,μ,&λιςκ JV fitrct της πόλεως, Χτωγδ

^όΡαςάμα τίρτο7ςθεοϊς ΰυαν,(cτο/ςνόμοις ζ/ιμίναν. Venerare

VIumencumaliasJemper, tum maximéritupublico. Sic enim

apparebit tejimul diisimmolare, (3legibusobtemperare.

βEh*11)6.βEttcbir.c.98.

y Not.adPol.Ith. 3,14,JTit.

i)P.iLuc.2,46. ζMath.11, 25.

II.

Sint'nevirtutes

(ff

re&é

faEta

Gentilium

μο¬

υalt

rtflimatione bona,

nonitem

fyirituali

?

λ

ff.

Magna

faneinüentilibusfuit virtus in civilis vita:

fundione, ingentesadparandamgloriamånatura

fti-tnuli,Scplurima ad miraculum patrata facinora, qui-bus nominis fuifamam adomnem pofteritatis

memo-riam transmiferunt. Atque ideo quatenus ejusmodi fada örtum trahunt å reda racione , qux originem

(6)

vicii-vicisfim debetDco,bonas funtingenere nätüras&

mo-rum, quodSc ipium bonumcft. Åt vero quia iupra

idquodnatura poteft,utea nunceft,nova gracia ex-cellentiora bona hominibus contulit Deus, & iimul

perillacumdeftinavit ad nobilioremfinem, quam ut

ad eumadfpirare per fenaturapoisit: inifta

ccmpara-tione, Scubide bonitate morum aäionumque iermo

eft fecundum iummamexcellentiam, quas homini quo-cunque modo nota eft: bonitatem adiones iftas non

habent.Nec ideo tarnenin foro humanoomni

prorius

bonitatedeftituuntur, quianontantum exratione, uti

di&um,& notitiisnaturalibus,quarumauthorcft Deus,

proYeniunt; fed Sc reipeäu normae,

bonarulegum

civi-lium, bona: funt:

adeoq;

öc a&usiisconvenientesboni

cenfcndi.^untSc bona:reipe&u iinis,civilis fcilicet

gu-bernationis,quamiibi propoiitam habent.

Contra,ab-funtåbonitaterationedefe&uscumaäionibus iftis

fé-per conjundi,quiextarne,ilvepravitatc mentis,# mala

iilaarbore,aoriginem ducit.Laborant prastereadefe&u

rationefinisabioluté ultimi,quieft gloria Dei, quam

debito modoquasrerenefciunt. Nec, quod vel maxi-mé hicobfervandum, bonitatem habent,

quamhabere

debebaqtaconformitatecum lege morali,ut

eam

mé-tibus noftris Deusipieprimitusinfcripiit,&poftea per

Mofenrepetivitexplicuitque. Requiritenim illa

ab-foluté bonitatemnontantumin externis,fed etiam in motibusanimiinterioribus.Qua:ubi

abeft,placere

Deo

hominesnonpoflunt,defe<ftunon fupplentefidc,ut

do-cetferipturaß.At fideGentiles,quå

tales,carcnt.Quod

contraPuccianadeliriajam olimreåéobfervatum.

« Math. 7, 17. β Ebr.ii96.

(7)

Iii.

Sitne

Amcitia

non

quidem

rüirtus

>pars ta¬

rnennon contemnenda Do&rina

moralis, &

ιη-ßgne

far

anda

fruendaque

feIi

citat

is

inftrumen-tum ?

Ajf.

Magnum inter mortales bonum vcra eft amicitiaι

fidacomespcr utramquc fortunam hujus vitae

iterc-metientibus. Cum qua eventus prolperi fiunt

illu-firiores, adveril leviores. Hane quippe nec

oppri-munt calamitates, necoblivione extingvunt profperi

fuccciTus. Vera autem ejusratio,inmutuaconfiftic

benevolentia,fine quanomen ejus penitus tollitur. α

Etquiavirtutisquoadam coniequens eft,refpeÄumq;

aiiquem involvit Sc άηιφίλησ-ιν,noninvirtutibus ipiis,

fedintermedia febeitatiseammeIiores,quosfequirnur,

authores ponunt /3. Ncque tarnen eominus locumha¬

betindo&rina Ethica, utpote in qua non tantum de virtutibus, fedetiam virtutücaufis,objcfto,fubje<$oSc

fruäuagendum eft,

ideoque

St de amicitia. y. Quae

tanto magisad felicicatemcomparandam ejüsque

fru-enda:jueunditatem facit, quantominus

ca virbonus

licetreliquorum bonorum copiafitinftru&iiTimus,

ca-rerepoteft. $

Intelligimus

verå amicitiamin primis

honeftam, quxfirma, diuturna& ftabilis,&cum

vir-tutefelicitatis inuniverfumomnis fons cft.

« Gtc, inLtl. β Horn. fib.4.

c. 4. yGyllenß,Etb.D.13.

$ Burg. ζ. i4.ph.Mor.

ry.

TJabeatne unio,

ut

appellant, naturalis, locum

in Entibus

incompletus

yqu#

unumperfifaciunt

?

Hic

/U/*

(8)

Hicut &itialiispaftim,eximiu prima:

Philofophix

inrcliquisDiiciplinis ccrnmius ufum. Quantum enim

prodciie ioleat

ad

melius intelligcndamultaReligionis

dogmata,aecurata terminoru nocitia,ilIi mprsmisigno¬

rant,quibonam eruditionem omnem ignorant, &

i-gnorarevolunt. Termini autcmißi, ii ad

incunabu-laiua åc primamorigincm,quam hare

difciplina

fpecia-litertradit,nonrevocentur, haudbené vitantur gra¬

vilFimi iili,inquos ignari iarpé incidimus, lapfus.

Ec-cleiixverx veraDo&nnaefi,naturarumquidem

onio-nemeflcin Chriilo, iednonnaturalem: quianeutrum

unitorumad id eflentialicerordinatumeft, ut

conßitu-at unumperfe. λογ(&in

fefe determinatus

eft,neque

amittit in unione completam eflentix lux rationem:

itidemaparte iua eamretinet naturahumana.Indolcs

autemEndsincompletieft, uteßentialiterordinatuna Üt adalterius

compIementu,iive aåu,fivé

aptitudinc.λ .*

Animafeparata

licet

feorfim exiftere poteft,

verétame

incompleta

dicitur,

nam

deftinatione

naturali complec

;

eifentiamhumanam, quampropeniionemetiam in

fta-tu feparationis

retinet.

VerCim compleri

non

poteft

pernaturam,

fed

folummodö

virtute

divina,

quod

in

refurredione mortuorum, ut ex fidc conftat, olim

continget.

a Calov.c. 16. Met. Gen.

SOLI DEO GLORIA,

tww )

References

Related documents

tingens fit hanc remaut illam efTevel non eife: in genere tarnen contingentiam 8c mutabilita-. tem in rcrum natura dari

morum eil, de illa nihil addo amplius, quam hoc unum&gt;quod. abfque hac omnis confiliarii folerna, do&amp;rina

partem multisloeis non fatis fe intendit cura publica : ita Sc. quod inde nafcitur damnum &gt; plane inaritimabile eil

Harum etiam plerxque utiliratem potius quam honeftatem aut voluptatem animi fe&amp;ancur. Illx obje&amp;um fuum iine co- gnitione cauiarum, quibus natura ejus continetur,

XI Qua η quam Dens fata non rarovarie difpenfet, differat vel prasmia vel posnas, vel proroget ea qua: nobis quidem quantoeyus tollenda videbuntur : in re tarnen ipfa, prjefertim

attemperaffe, animi autem quam corporis exercitationes magis, ß ^ tum quia ut Salluftius ait, ingenii vires etiam in hello plurimumpof, 1 * funt 3 tum quia Qppofitio

effe poteft quod patentem jam ad omnia vitiaaniimjinfacit, occludit autem .aditum virtutibus qux verecundia &amp; mode-. ftia, Ä: judicio iano continentur. Cenfet

ilarem, ad quam virtus dirigitur: Irrational« vero circa objedum ddedabileoccupatur.