Dissertatio philosophica, de officiis erga deum, in jure naturæ pertractandis, quam consent. ampl. ord. phil. Ups. præside mag. Dan. Boëthio ... pro gradu proponit Fredericus Ericus Alner, v. d. m. Roslagus. Alumnus Possiethianus. In audit. Gust. maj. d.

'

i^ D. D.

DISSERTATIO _{PHILOSOPHICA,}

DE

OFFICIIS

ERG A

DEUM

IN

_JURE.NATURiE

PERTRACTANDIS,

QJJ A Μ

CONSENT. AMPI. ORD. PHIL. UPS.

Ρ R yESID Ε

Mao.

DAN

BOET

Η10.

ΕΤΗ. ET POLIT. PROF. REG. ET ORD.

PRO GRADU *

PROPONIT

FREDERICUS ERICHS ALNER,

V. D. M, ROSLAGUS.

Alumnus _{Ρosfiethianus.}

IN AUDIT. GUST. MAJ. D. XXX MART. MDCCXCI.

UPS _ALIiE,

IN

S/1CRAM REGIAΜ _{MAJ ESTATEM}

SVMMJEl

WZJD'MI

_VX2LO,

ECCLESIjE svi

Λ 3SL

C1X1Ε

Ρ

TSCÖ

Ρ Ο

i·

ET

REGLE ACADEMLE UPSALIENSIS

NEC NON

REGI1 de STELLA POLARE ORDINIS

COm'MMWjDJL

_TOJELX»

Ν 0 Β IL ISS IΜ0 ac REVERENDISSIMO

WMsro

_%)ö&Tom3

K TR KO Η Ε R D EN1

i TUNA och STAFBY FÖRSAMLINGAR

VÄLÄREVÖRDIGE och HOGLÄRDE

HERR

3Γ-

X ST

%Ζ s

,

samt

HÖGÄDLA FRUN

sili

CJIMJSia

JJLE2WES,$

. FÖDD BO DMAN,

MINE HULDASTE _FÖRÅLDRAR!

T*' '

i- illåten at _jag nyttjar _detta tilfålle _at ofienteligen vifa

Eder min vördnad och erkånfla. I vanten icke, at jag

med ord fkall _{uttrycka livad mitt hjerta emot Eder} kånner. Den verkliga tackfamheten år fållan mångor¬

dig; min beftår i den oryggeliga förefats, at i hela mun

jefnad vifa det Eder omforg och Edra efterdomen

for _{[mig icke varit fruktlofé. De upriktigafte förbe}

-ner för Eder välgång ikola ock aldrig uphöra _at vittna

om den vördnad, hvarmed jag framhärdar at _vara

MINE HULDASTE FÖRÅLDRARS

Lydigfte Son

DE

OFF1CIIS ERGA

_{DEUM, IN}

_JURE

NATURA Ρ ERT RAGTAN DIS.

gnita exfillentia Summi Numinis, quis unquam

dubitare _{pomit, fe Uli omnia debere? Quis}

fan£tisfimam et errare nefciam _voluntatem,

fummas-que perfe£tiones liii attribuendas, animo prasientes filtere _{valuit, et non fimul omnigenae reverentiae,}

pietatis et amoris affe£tu easdem profequendas esfe

fasfus eil? Artamen nulla alia in re adeo hallucina-ta fuit humana _{peiTpicacia, ac in regulis}

, fecundum

quas hos reverentiae et pietatis afieaus teitatos

face-re debenuis, determinandis. _{Loquitur hoc triftis}

omnis aevi _{experientia, Ut enim taceam, quae con¬}

tra humanitatis, juftitiae _et decori fenlum

commife-runt _{gentes, culmm piaculaque Diis, metu et}

igno-rantia _{fi£tis, obkturae; raro a funeIfta fuperftitionis} vi, verse virtutis et perfeöionis itudio femper inimi-ca, vacuam lervare _{potueiunt mentern , quibus me¬}

lius de Deo fentiendi occafio _{undique aperta}

vide-tur. Minima _{pars hominum, officia erga Deum fibi} praeicribentium, horum officiorum ideas ab omni

errore liberas fibi iiilere valet. Et _{Philofophis ipfis,} §■ ι

quo-6 De Ojfßciis, erga Deum in Jure

quorum eil: verkatem

ab

errore

in

omni

re

diftin-guere atque ita definire, ut

confufio omnis

rerum

alienarum in _{perpetuum cxiulare jubeatur, aqua} hac in causfa hsrere videtur. _{Exemplo nobis ίππε} Puffendorfius , qui difficultates officiorum erga Deum

explicacioni undique

obje&as

obfervans,

eorundem

pertra&ationem ad

Theologiam

potius quam

ad Jus

naturs pertinere cenfuit; _et iites illi

hanc

_propter

causiam mots. Et _{quamvis, qus} vel ipfe ad fuam

defeniionem _{attulit, vel, qui ab ipfius}

_partibus

po-ilea ftrenue ftare haud erubuit Christianus

Tho-masius , multum contulisie videantur ad ideas de

of-ficiis, Deo debitis , ab errore purgandas 5 digna ta¬

rnen mihi vifa fuic _{res, quam brevi} commentatione

illuftratam, bonorum examini modelte ofierrem.

$. n.

Non inter fe , qui Deum agnofcunt_, litigare

posiunt, an Deus jure officia hominibus injunxerit,

fed _{qusnam fint officia, qus illis}

_{injun£fca voluit.}

Refpondent vero ides

officiorum,

Deo

debitorum,

ideis, quas de Deo mente conceptas fovemus, hinc

errores, qui in officiis erga Deum

determinandis

eornrnitti _{posiunt, a falia quadam de Deo}

_idea

pro-veniunt, et ii illi, quorum interefE his

tempeftive

occurrere, causfasque eorum tollere minus

vaiue-runt,hoc exeo derivandum esfe putamus,

quod

do-Etrinam de Deo _{ejusque perfeföionibus ab iis}

dedu-cere _{principiis neicierint,} quibus ab omni erroris iubreptione (atis cautum loret Crasfa plerumque

antra-Natura _{pertra&andis. 7}

antromorphoii, ideas proprietatum, quas entibus

in-viiibiiibus, potentia et voluntate inftru&is, attribuen«

das esie _{exiilimant, formanc rüdes et a fociali vita}

adhuc minus exculti _{animi 5 et quamdiu voluntatem}

boni moralis freno cohibere _{ipii minus didicerint,} potentiam, a qua metus vel fpei causfas ad ie

per-tinentes derivant, malevolam et haud raro felicitatis

hominum _{invidam, quae donis, oblationibus} iervili-busque officiis unice placari potuit, fibi finxerunt. Verendumque esie putamus, ne in communi homi¬

num de Deo _{conceptu, plures hujus antropomor-·} phofeos reliquiiE adhuc fuperiint. Neque hoc mi-rum nobis obvenire _{poteih, dummodo meminerimus,}

nullam aliam _{ingenio humano patere viam ad}

co-gnitionem perfe&ionum Supremi Numinis, quam per adplicationem qualitatum, quarum ideis

confci-entia rationis et libertatis, human« _{natura propria,}

iundamento _{eft, atque eam propter causfam ideas}

deDeo,etiam ubi ver« retfoeque fuerint, _per

antro-pomorphoiin quodammodo formatas esfe, unde fa¬

cil is ad crasfiorem illam _{antropomorphofin esie iolet} transgreifus. Via eminentiae et negationis, ut anti-quis loqui placuit, ab hoc quidem caveri potefl:

er-rore> fed neque _{h«c errandi periculo vactia et} ex-pedita omnibus erit, niii ab ea parte in eandem dm

cantur, ut ab _{ipfo quaii limine metam, ad quam}

tendunt, arte oculos _{poiitam videant. Ad}

commu-nes, de _{qnibus hucusque locuti fuimus, omnibus}

hominibus, Dei _{ofiiciorumque Uli praftandorum}

co-gnitionem qu«rentibus, obje&as difficultates? accedunt

8 De Ojjicas erga Deum in Jure

etiam nonnullse alise _{particulares,} qiiaruin e numero

illa _{eft, quae meliorem de Deo cognitionem e} pu-risiimo illius fönte, Sacras loquor Scripturas ,

hauftu-ris _{iaepins occurric. Provenit vero illa ex eo,}

_quod

non fatis diftinguere fciant inter officia _qute Theo·

cratiae _{Judaeorum propria fuerunt, et illa, quae} com-munia omnibus _{gentibus hominibusque esie debent,}

Ex hac enim conftiiione fieri fölet, ut ienfum vix

ad dimidium verum verbis fubjicere iciamus,

qui-bus officia nobis _{erga Deum praeferibimus a).} §. III.

Ideis de _{Deo, ab omni errore, veram}

officio-rum _erga Deum cognitionem impeditam reddituro,

liberandis, non quamlibet easdem pertra&andi

aliis-que proponendi viam aeque convenientem habendam esfe putamns. Proponuntur plerumque et mentibus inftillantur ideae de Deo , utpote ente perfetlisiimo,

vel a nudis _{principiis ontoiogicis ita} deduCfcae _, vel

ab iisdem cum ideis, ab _{experientia petitis,}

commix-tis, eo ordine derivatae, ut conftanti et ad earundem

veritatem _{probandam iufficienti regula non iimul}

fubjiciantur. Initium fcilicet easdem proponendi et explicandi capi foiet vel a fpiritualitate et aeternitate vel

ab _{omnipotentia Sumrni Numinis, quarum neutra in fe}

regmlam quandam iixam et immutabilem, iecundum

quam

a) Dilucide fatis hanc rem ihuftrare mihi videtur

Celeb. Moses Medelssohn in Libro : _{Jerufalem, oder über}

Natura _{pevtraElaihäis. 9}

quam officia Uli debita dijudicari posfunt,

con-tinet. Nullum _{unquam aliud ingenio huniano} con-ftans et immutabile ad _{perfe&ionem determinandam}

datum eft _{principium, niii quod ab idea boni ad} univerialitatem , in qua nihil amplius defiderari

pot-eft, petitur: ab hoc itaque inchoandam esfe conten« dimus veram et officiis _iine erroris metu _reguk

iucuram de Deo _{Cognitionen!»}

% IV.

Sed fas _eft, ut _{paulo uberius hane noftram po»}

ftuiationem _{explicemus. Conicientia rationis, qua ul¬}

tra _{particulares et fenfuales ideas iapere diieit homo,} regulis voluntatem fuam fubjiciendam esie agnofee«

re _{cogitur. Voluntas vero, bonum quoddam}

fem-per ipe&ans, {e cum ratione convenientem habere

nequit, quamdiu aliquid, ad ideam boni

quodam-modo _{percinens., a confiliis fuis exclufum esie videat.}

Regula iic a rationis natura oritur, omni

exceptio-ne _{major, ad quam internam voluntatis bonitatem}

viriumque, voluntatis imperio fubjiciendarutn, perfe-ffcionem _{dijudicare posfumus, hoceft, oritur idea}

virtu-tis, ad cujus normam vita inftituenda eft; nec ve¬

rum _{iibique conftans pretium homini aliunde}

acce-dere _{poteft, quam a convenientia voluntatis virium¬}

que illius cum hac norma. Ad dufhim hujus

nor-mae, et _{propter pra&icam virtutis necesfttatem,}

exfi-ftentiam Ends _{perfe&isfimi poftulamus, Illiusque} pro-prietates ad requifitionem ideae de fummo univeria-lique bono determinamus; et fic; qui theoretico

ίο De Offidis _erga Denrn in Jure

lum rationis et principiorum

ontologicornrn

ufu,

va-cillame et dubio pede ad Dei Cognitionen»

procede-rernus, praörica

necesfitate

indu&i, idea iummi

bo-ni facem _praeferente,

_adfundamenta

_fidei

_in

_aeternum

immobilia _pervenimus,

_{cognitionemque}

_Dei

_{ab omni}

errandi _{periculo immunem mente}

_fovere

_ciiicirnus.

Hac via omnem de Deo do£trinam proponendam et rnentibus inflillandam esfe putamus, ut a necesfitate

virtutis ducantur homines ad Deum quaerendum il·

lumque

cognoicendum.

Sic enim virtutem

quaeren-dam _{nunquam a}

_{cogitationibus in}

_Deum

_converiis3

nee _{unquam metus,}

ipei

_atque

reverentiae

causfas,

ab _{agnitione Dei}

_derivandas,

_a

_{morali ordine}

fepar-randi daretur occafic,

§. v.

Lis, cuioccaiionem dedit Puffendorfii

de

Jt>-re natura; et gentium opus, an

officia

erga

Deum

locum iibi aptum in

jure

natura?

in venire

posfint,

facile diricii _{posfe arbitramur,}

_dummodo

monftre-tur, utrum

vocabulum Juris

naturae

feniu

itridiori,

qui etiam

officia

erga nos

ipfo

excludit,

an

latiori

qui eo usque

fe

extendit,

quo

reverentia

erga

rationem

locumhabere _poteft,

_adhibeamus.

_Hanc

_enim

reveren-tiam necesfario involvit idea Dei, in eoquoque cum

ob-jedis Juris naturae,

feafu

ftri&iori

iic dido,

conve-miens, ut afFe&iones animae, erga

Deum

converfae,

e-jusdem fint generis ac

iilae,

quae, a

fociali

vita

for-matae,homines fpe£tant, et,aeque ac

illae,

ienibm

pen-dentiae ab ente extra nos pofito libere _et

vohintarie

Natur& _{perira&andis. ι1}

m·.·

agente praefupponant. Qua vero in re reverentia Deo debica confiilat, via , qua ad Dei ideam

forman-dam et mentibus inftill&ndam _{progrediendum esfe} monfiravi_{mus, ipfa indicat. Verum enim Dei} cul-tum folo virtutis fludio abfolvi dubitare _{nequit, qui}

virtutis causfa Deum _{esfe, et ad fumrni et}

univeria-lis boni ηorm am omnia _{gubernare et gubernaturum}

esfe credit. De cuitu iic Divini Numinis _quaerens,

non de alia quadam _{re quam} de _{virrute bonoque}

moraii _{quaeftionem inftituendam esfe facile agnofcit,}

et _{quae fpeciali denominatione ad cultum Dei} refe-runtur officiis ideo re&e adnumerare adfuefcit, quod

virtutem _{fincerumque illius fludium promoveant, il·}

ludque non langueicere finant.

f.

VI.

Ex _{illis, quae jam breviter allata funt, facile}

quoque judicatu esfe putamus quid tenendum (k de

ioco, in fcientifica officiorum _{pertrablatione,} praecep*

tis de officiis _{erga Deum aptisfimo. Antea enirra} quaerendum esfe de moraii bono, rebusque, quas ad illud _{pertinentes nobis fubminiflrat flatus» in quo}

vi-tam _{degere nobis} injunÉlum _{eil, quam ad ideam Dei}

huic bono _{refpondentem rite exiurgere posfumus,}

fciendumque antea, quid virtus fit, quam cultum Dei, in fincero virtutis fludio _{pofitum, determinare vale¬}

mus. _{Neque, quamdiu de pertrabtandi ordine loqub}

mur, reble quaeritur de dignitate et excellentia En¬ ds, _{erga quod reverentia nobis injungitur, (ed de}

modo, quo fcientia eorum, quae ad hane reverentiam