ib.
riya
DISSERTATIO THEOLOGICA,
EXHIBENS I",
EJUSQVE CUM DEO TRI UNO BEATISSIMAM
CONSORTIONEM,
QVAM ,
CONSENSU MAX. VENER. FACULT. THEOL.
IN REGIA ACADEMIA UPSAUENSI, STQIHR
;NO MAG.
CLEWßERG,
S. S. Theol, PROF. Reg. et Ord.
PUB LICJE COMM1TTIT DISQFIS1T1ÖNI
v
v. D. M._
ISAACHS AGRIVILLIUS ,
UPLANDUS.
IN AUDIT. CAROL. MAI. DIE XXII. OCTOERIS',
ΔΝΝΙ MDCCLXIII,
11. Α. M. S.
UP SA LI JE,
Sacr/e Regi/e Majestatis
MAGNM FIDE1 V1R0,
NOBILISSiMO ac GENEROSISSIMO
DOMINO,
Dno bernhardo wallenstierna,
GENERALI MAJORI, EQVESTRIS REGIME
COHORTIS CAPITANEO LOCUM TENENTL·
EQVITl ORDINIS ENSIFERI
S PLENO ID ISSIM Ö,
MiECENATI MAGNO.
Singularis plane Sc Nobil. Sc Generofijfimc Do?/tmey admiranda gratia me , fopius qva Tu ere·
xifti, fortiflimi inftar eit (limuli, qvo impulfus,
pertcnue hoc fpecimen Academicum, venerabundi
gratiffimiqve animi teftificatione defunSturiis, Tao
PrsduftriNomini confecracum ire fuftineam.Accedit
certiflima fpes fore, ut tirocinii mei primitiae extanti
Mas-
Sacrze Regi^ Majestatis CVBICULARIO,
"KOBILISSIMO ATQVE GENEROSISSIMO DOMINO,
Dno carol.gust.
wattrang,
PATEONO ΜΑΧΙΜΟ.
Multa, qvibus Tu immo plurima, , Generoß fummi Domine, favoris paternam ca- f romerita,
mulatti domum, jubenc, ut illius, qvi in me eil,
memoris bencfkiorum animi, tefliiicandi ca nia,
hane DiiTertationem Tibi dicarem, id qvod in vo- tis jam dia fuic. Verum enimvero, Opportunität«
defticutus, confiiii perficiendi ardorem pedloris de-
voti
Mae c en a tis Jubare illum fplendorem foenerentur,
q vem, ob iniitam iibi cäliginern , non ha'beant, nec Iii ii foris muruari qveanL Ceierum, il properpls-
Timum animum
,qvem er ga Mu Carum fe q ve η t es caftra crebris tedatum documentis fecifti; il omnem
parentibus meis mihiqve ipil, immerentibus Hcet, prsilitum favorem, il deniqve virtutes, qvibus e·
siiines, adjecero; plures ac maxime graves addiixi
c-auias, cur, ad aram gratiae Tus meum, qvale id
ciinqve, deponere geilirem munuCculum. Tandem,
qvae in me eft eritqve Bagrantiiiima erga Te pie«
tas, fupremo hurnanarum rerum Arbicro h^c fin·
cera I i b a b o vota , ut perdiu falvus & incoiumis
vi vas. Vi vas , inqvarn, Deo, Patriae, Tibi, Gene-
roilßimae Familiae, immo & aliis, qvorlim ex Tuo
flore vel commoda vel ornamenta pendent, ter qva·
tcrqve felix. De cetero venerabunda, qva par eft,
ac dcniiffiifima mente, per omnem setatem, per- ρ a η furus Cum
NOBILISSIMI ac GENEROSISSIMI HOMINIS Tül
C2lfcof\devotißlmitt
ISAACUS AGRIVILLIUS,
voti latebris coercerc necefie hnc usqve habui. Qvi
tarnen hodie inftar ignis, diu conclufi, Ifbere pro-
rumpit, qvamvis irtulta fint, qvx impedire vellent,
& inter hsec maxime dcni, qvod offerre geftio, te-
nuitas
,löngiffiitfe in i ra Tuum fplendorem pbfita.
Sed, qvum Patroni fit dona, fibi allata, pietate cli-
entis, non magnitudinc metiri, humillimus Te oro
qvadoqve , ne graveris chartaceum hocce munu- fculum, nulla re alia qvam datoris devoriffimo äf¬
fe O: u Eefiimandum , fereno placidoqve vultu fufci-
pere. Ad vota deniqve converius, bas calidiflimas
propitio Numini preces admoveo & admovebo fem¬
per, velit Ejus infinita Bonitas, qvae Te haöenus
ingcnti fortunarum cumulo auxit, id addere bene-
ficii ur, cum llluftri Famiiia, omni profperitate flo¬
rens, qvam diutiflime, falvus, fofpes, incolumis,
Fatrias fuperfis.
NOBILISSIMI ATQVE GENEROSISSIMI
Ν OMINIS TUI
cultor humillimus
ISAACUS AGR1VILLIUS.
Admodum Reverendo rttqve ClariJJimo
DOMINO,
D™ Äccleiiaruxn JOH.
jqva? Dco in AGRIVILLIO» Ekeby & Bladåker colliguntur,
Pailori VigiiantifTirno,
PARENTI OPTIMO»
Ρ let tere att, qva idlrin, f.lhim publice celebrandi Tun, Cariifime Pater decet, parv.m conveniens föret, occafionem , heneficia, prßtermft·· tot αιι~
nis, tam ccnfinnter benigncqve in me ccllnta. Sed qvid mclior hoc confilio, iiifi reui ardua.m? Certe, fi folicitam eurem, qvrm inde acutus , ad l ljus
diei lucem mea faluti impendifli, fi pntienticm & hlerditåt em, nuliis fcr·
tigatam fumtibus , in mea fuppeditondis commodq, fi deniqve alia, numera
phirima & genere diverfiffima, docurnenta, qvibus Te mihi non nomine, fed
omine parentem exhihuifti , obverfr.ri diutivs menti meß jubeo ; nan potefi
fieri, qvrti multitudine ac vnrietate vifendorwn ohrutjit, vel confierner nnu
pto, vel, defperato percenfendi fuccffu, mutire petitts, qvatn lijcere velim.
Qvod igittir multis confeqvi vedis neqveo, id fupplici voce obtineam., fat tfi. Excipins enixe peto, Pater Incfulgentiffime , Oifiertationetn hane , Tibi
datam dedicatnmqve, ut animi mei grntiffhni inrcrpt etern, ptvrfivafiffimumqve
habe as, meutern offcrentis Tuß erga fe indulgentia fenfn ita cjfici, ut emori
malit, quam, qvid intermittendo, in debiti ojjicii jvfiam incurrere fufpi-
tionem. Immo, uti pcft Oeum a Tuajdute mea pendet falus , fic certa fcias, me ardentius diligentiusqve pro Tun incolumitate preces fufurum
tmllum» Serva O! Deus, Pareiitis aptimi cnnitiem diutifiime , & uti
hane Tuo firmnfti robore, dtidum alioqvin defecluram, fic etjam tatk- dem pofihßc, omni circumfluentem feliciiatis cogia, prafia, qvin tf exa- fin in hit terris fcena, ad heatiffimos in ccelo triumphantium choros trtmt*
ftr, Sic optat, interqve pia optabit fufpiria
PAREKTIS INDULGENT1SSIMI
filius ohediemißimtif,
ISAACUS AGRIVJLLIUS>
ncidit a?tas Enochi In acerbiilima tempora, qvibus Kami progeni«
es Eccleiia: vera: cives qvibus de-
mum cunqwe injuriis, coecx ratio- nis figmentis, peifimisqve morum exemplis, immo vi & perfecutio-
^nibus a fide in Semen mulier is, cöa- triturum caput ierpentis, ad juili- Ila: humana: vanam noxiamqve fi- duciam, qvantum in fe qvidem erat, avertere & abdu-
cerc conaretur. Eil enim vi inimicitia:, inter generis hu~
maniSofpitatorem;&Diabolum perπξωτευα,γγελιον pofitie,
a) femperqve erit, donec, munaana conciderit machina, Regni, cui pofterior ilie Dominus prseeft, perpetuum conilansqve in hoc defixum iludium, ut, opprefla, ii
fieri qveat, vel deflru^a Dei civitate, iuos limites latis- lime proferat & qvoscunqve poflit, abalienatos a Meilia, cujus iola adorare Sceptra omnes, perennatura: i alutis cupi ·
A di,
& ) 2 C #
di, debent, l·) iibi obnoxios reddat. Caujfam hujus o-
dii propinquiorem optime his verbis tradit Weiiheme-
rus ; juilitia duplex eft: una Mofaica, altera Chrifliana:
una externa, altera interna: una carnis, altera ipiritus: li¬
na humana, politica, civilis: altera divina, coeleilis &
fpiritualis: una Phariiaica, altera vera: una vetus, alte¬
ra nova; una immunda, altera munda: una hypocritica &
vana, altera vera: una temporalis, altera conftans: una operum,altera fidei: una Legis, altera Evangeiii: una me¬
ritorum, altera gratiar. Illa praxipi t & nihil implet: hasc
vero nihil prascipit, & tarnen omnia implet, q via Chri-
ftum habet, q vi eft legis impletio, qviqve fpiritum fu-
um donat, per qvem remiilionem peccatorum confequi-
mur, ad qvodvis bonum faciendum hiiares & fpontanei,
qvi facit, ne imputetur peccatum. Nam perpetuo lufta-
tur cum carne & fangvine. Has duas juflitiar, ex diame¬
tro pugnantes, invicem colluftantur, donec caro & fan-
gvis manet. Nam prudentia carnis juilitiam fpiritus non capit, nec fuam.argui patitur. Contra prudentia fpiritus
juilitiam carnis laudari non fert, led unam fidei & gratite
juilitiam prasdicät. Sicqve fit, ut perpetuo bello conte-
rantur hi duo parvuli Jacob & Efau in utero Rebecca', c).
Qvibus gemina habet Paulus, docens, ut Ifmaelolim Jfa-
Cum odit, fl c qvoqve τ&ε κατά σάςκα ϋιωκειν τ&ε κοιτά
πνεύμα γενννθενταε α) five ut M.Lutherus & Jo. Gerhar-
dus hos aliis nominibus diilingvunt, Käini progeniem A-
belis filios, e) vel popidum Legis, popidum Evangeiii f)
femper perfequi. Non vero asqvo Marte inter has res- publicas bellum geritur, qvum & prifci & recentioris as-
vi teftentur annales, qvod, Ecclefia vera parum non
nunqvam proficiente, interqve varia, undiqve fe pre-
imentia mala & infortunia, asgerrime trahente fpiritum,
civitas, Uli adverfiflima infigni virium civiumqve acces- üonQ celerius creverit. Cujus infelicitatis moleftiam
qvem-
* ■) 3 ( #
qvemadmodum Sethus, Enofus, hujusqve pronepoäs fi»
Jius Enochus diutina periclitatione perceperunt, ita con~
cionibus indefeills tam Legis qvam Evangelii, fiisqve pri-
vatis non tantum, fed & publicis, cum lux famiiix tum
Kainiticx profapix homines, ratione fidei & morum e-
mendare inqve redarn falutis revocare viam, omni flu-
duerunt ope': qvippe qvod fincera eorum pietas perfva-
fiiTimum nobis facit, eflatis Scri/pturx pluribus ad no-
jfträm memoriam transmiila. Qvimvis vero laudati He¬
roes rev κοσμοκξϋίτοξοε & hu jus fequentium figna moli-
minibus fortiter fe oppofuerint; non dubitandum tarnen
erit, qvin versc reiigionis contemtus, fidei fanx abnega-
tio, morum corruptio invalefcens, hoflilia in eos odia, qvi
ab illibato Deicuitu fe ayelii non paterentur, crebra eo-
rundem pecloribus fuspiria extorferint, prxfentem Eccle-
iix flatum
,hnic parum diilimiii, conqverentia voce ;
g) dih τοπ ioji ^ mrr nyro
Inter qvae exuicerati iui feculi vulnera conftantiam ferva-
re invldtam & impertcrrito xqvoqye animo in cafrigan-
da aeqvalium impietate pergere, fidei iane fuit non ob-
fcurae & vulgaris, fed fpeffatiilimx rariifimxqve. Ho¬
rum itaqve principum fingularem pietatem fecreta sefti-
matione perpendentibus accidit, ut animum cupido in-
ceiferit ex Gen. $: 22-26. fidem Enochi finceram accu«
ratiori, fl modo ingenii temporisqve ratio id ferat,
cxplicatione illuilrandi. Cui nos propofito accincluri,
divina, initi in coiilii profperrimum fucceifum, implora-
ta opc, faventiqri Tux, B. L. cenfurx qvalemcumqve
noilram opellam etjam atque etjam commendamus.
a) Gen. III. ig, coli. Theodofii Fahricii Lorc. Cotnm, ex
Luther o clajf. 1 p. 11 g. /. g. h) Pf. 2. v. 12, c) IVefl-
bevieri Tropol. Sa c, p. 2.68, 26 g d) Gal. g: 2 g. e) vid,
Lutheri PoftilL Lat· Major. ρ. m. 20g. it. Tb. Fah icii L,
C. Clajf. 2. p. 4.4. 1. 8- f) Job, Gerhardt Comrn. in Ge-
vef. ρ. m. ^27. g) Pf. 12, 2, A 2 §. II.
& ) 4 ( # 5· π·
Tria qvidcmloca in facris exilant litteriß, videlicet
Gen. 5. v. 22-24-Ebr. XI. 6. Jud. Fp. v. 15. 16. qvo-
rum vel explicatione vel comparatione infticnta, Fidei
Enochi genuina indo'es qveat exFplendefcere. Sedqvum
nobis non liceat fingula hac diilertatione complecli fatis habebimus, Γι primo faltem enucleato, qvantum pro- pofito noilro conveniat, inde eruatur. In hac vero ie- de tres habentur phrafes iucis eo plus indiga?,qvo ma¬
gis interpretes variis de illarum poteilate judiciis inter fe diflentiant. In qvarum ntomero qvemadmodum ma-
xime difficiiis explicatu eil illa, qvie primum fe offert videl. *f?rnn fic in eadern excutienda &
pcriimatibus, inde aeducendis noflra inprimis colloca-
oitur opera. Metaphoricam hanc eile locutionem in- telleclu videtur facfe. Non enim dubium, q vin am-
lulandi verbum, hoc loco improprie adhibitum
,non tam
corpus, qvam animum fpectans, idem fibi ve'it ac age~
re> vivere, converfari. a ). Confirmant hoc ufus, in Er bräi'fmo regnans, loca paraliela , materia fubilrata
,&
c\vx hujus fint generis plura. Partienla r« iubjun&a interpretationem expena eil variarn, aliis a/m, aliisfecnn~
dum, aliis ccram, aliis ad hanc exponentibus, vel notam
deniqve accufativi hanc afiliraanribus aliis, b). Si qvid
tarnen penes nos fit judicii, nonnifi primam ex recenii-
tis iigniiicationibus hic amplexari reqvum til. i:mo qvia
ufu tritiflima eil, ideoqvc le^ori, Ebra-a callenti, facil-
lime obvin. Qvamobrem & hanc prrefenti in loco pra>
optandam eile eo minus dubitaverimus
,qvo vero vi- deatur fimilius, feriptorem facrum, rifi rii* pro cum po-
fuiilet, potius has particulas, "ΊΠΚ, vel D pro di$a
fubflituiile vocula, vel verbum tremfrtivum ei pramifis-
ie, 2:0 qvum, qvx diilingvi poifint, confundi non de-
Leant c). 3:0 qvia tumpiirafis, illi, cui Γ)Κ Gen. 5.· 22.
& ) y C &
innexum eft; ut opinamur, συνώνυμος, videlicet Dy JYii?
GVfrK.» </) tum eideiTJ oppoiita i. e. ^"ip DVH>X DV "pfojl
e) hoc enixe fvadet, Q v um enim nfci & 2V ■> no tion em pra^poikionis cum cqmmu&em habentes, utrinqve eidem
verbo & nomini in materia non difpari connedtantur, ambiguum vix fuerit, qvin utraqve phrafis fenfum x- qvipollentem fundat, adeoqve collata probet, το ptf i- dem, qvöd Dy , i- e. cum figniicare. Praßterea qvemad-
modum effe cum aliqvo & eile contra aliqvem f) adverfas
funt pöteilatis ; fic CDTÉfcn fii* η'*ΠΠΠ & cy contraria, nifi fallimur, fignificatione polient.
Unde pro no qvidem alveo fluit, qvod το ptf Gen. 5/22, aeqve a c τ c Dy τω "1p Lev. 26 : 23, 24, perinde ac με*
reo τω av τι opponatur. Qvam ob cauiam qvum oppo~
iitörum Oppoiita fit ratio, hinc jure colligitur, qvod το ΠΝ nonnifi per cum exponi heic debeat. 4:0 qvia ori- gini hujus voculic evidentiori proxime accedif. Defcen-
dit qvippe ab rvjx Ebr. vel ΌΜ Ar. venit^ advrait^prcefens fuit, ndfuit, propinqvus fiiit, & ex DU** contraka, ut ΠΠ
ex rUD fignificationem prafentice, propinqvitatis, conjunτ Biörns, ceu germanam, agnoicit, qvam ne tum qvidem
abjicit , qvando vice pr^pofitionis dito fungitur, fed
occultat ialtem. Confeqvcns referimus non ad Angeios, qvi nonnullorum error eil , fed ad Creato-
rem cceli & terrce Gen. I: v. 1. Autorem Angelorum
arqve ac hominis Gen. Ii 27. II: 21, 22. Patrem fpiri-
tualem omnium, vere credentium Gen VI: 2. g), ad¬
eoqve Deum Trinnnm h) fme cujus notitia, verbo re¬
vel a to conformi, nemo ad Deum accedere, i) id eil gra-
tiam, falutem & juftitiam vel qv&rere vel conjeqvi k j nc dum amhdare cum Eodem poteil />.
a) TVeßbemeri /, c. p. m. 6p. b ) Bartoldi Botfacci
TraB. Theo!, de irreprehenßbilitate fidelium p. m. 14.9. c) Gerbar dus l c. ρ. sjp. d) Mick 6: 8° e) Lev. 26:
A 3 2J.
☆ ) ·δ ( £
23. 2$· coli. JVefihemeri Tropol. Sac. p. 6p. f) Mntih.
12: 30. Luc. 11: 23. g) coli. Gal. 3: 26. Job. r. 12. it. IVefi-
hemeri l. c. p. 229. a. b) 1. Job. 1: 3. 7. coli. Cafp. Er,
Brochmmni Comm. in Epifl. ad Ebrceos ρ. ροη. 1) Mar-
lorat. Comm.. in Ν. T. 100η, k) ibidem. 1) 1. Job. r. 3. 7.
§. III.
Emphaßn autem totius phrafeos auget, qvod "f?n
non in kal ied Hitpaél legatur. Cujus conjugationis ea eft vis, wt freqventationem , intenfionem, ajfiduitatem^con-
tinuationem & excellentiam alicujus aSlionis vel paffionis fi- gniiicet a). Spe^ant huc varia Codicis Ebraici ioca, ex qvibus ieqventia juvabit attuliile Pf. 119: 52. DniHtf ex,- cellenti vei intenfiilimo confolationis fenfu iemper per-' fruor. ibid. 45. ΠΠΓΠη roVnri» freqventiifime verfor in fingulari animi tranqvillitate hilaritateqve, vel lauta, fe-
lici & pacata vita: conditione fruor bIbid. v. 16. yvyrfflft
obleftor mirum in modum
,continuam, admirabiletii-
qve deleflationem pércipio. Porro nec diflimul^ndum
id fuerit, qvod lauetata conjugatio exprimat Latinorum
verba defiderativa, aliis meditativa & proinde fpontaneita-
tem, ut habet J. Guifetius c ), hoc ioco includere pos-
fit. Di&is feq ventia exempla fidem facient Gen. 3. v. 8-
Κ3ΠΓΠ voluit fe occultare, circumipexit latibula. Pf. 8:
3. Coli. 44. v. 17. Dpi HD fe ulcifcendi cupidum, vel vin-
difta: libidine ^ftuantem. Sed hane geminam conju¬
gationis Hitpaélicae poteftatem in ufum, qvem mox in-
dicabimus, fruftra forte illis convertiile videbimur, qvi
dubitent an utramqve 111 eodem verbo eademqve iéde
pofito conjungere liceat. Qvorum dubitationi ut oc-
curratur, monere nos oportet ejusmodi conjunftionem a confvetudinc Scriptura: Sacra non abhorrere, utpotc cui iignificationum fynthefis diverfarum, qvae fibi non re- pugnant, fed nexu facili iöciantur, non fit infreqvens.
Hinc
* ) 7 ( *
Hinc enim originem iuam repetit htec a Val. -Ernefto
Leefcherq inculcätaRegula Hermcnevtica; Tant a Em-
phaßs, verhis bibJicis tr ihnen Ja , qvanta poteß d). Qvam
verbis, nonienfu, miliaris, Martinus Chladenius e) ita
traciit; fenfui vela funt lax andα> qvonsqve Spiritus Saneins ea
noh ipfe contrahat IT reßringat. Nec vero iuilo timori da-
t-ur locus, ne ifta diverfarum ppteilatum in voce una (üb-
ordinatio aliqvid monitri alat, qvod interpretationis
legitima? fundamentis fitfraudi, modo opportune äiftin·
gvatur inter iiberiatem amphiudinejnqve fenfüs, & ejusdem
mmtipUcaiionem, qvarum prior ililo Spiritus Sancti con-
venit, immo decoram gravitatem conciliat, pofterior non
item, Poiito-igitür extra nericu'um utriusqve potefta-
tis vinculo
,Conjugationi Hitpaelicec famiiiaiis, empha-
Tin, ex hac cönjundrione oriundam , nunc evolvemus.
Hanc vero ad tria inprimis revocamus momenta, qvi-
bus in unurri: qv>ü colleüis faicicuium, verba
Ditf fpecundiorem hunc fenfum exhibere nobis
videntur; Enochi cur am ΪΤ cogitationem omnem fuijfe de-
fixam in contmuo ßngukriqve fludio cum Deo Triuno viven¬
di
,i. e. focietatem, jejictffitnam , per fidem in fernen mu-
liens cum eodem mit am, fervmidi, f). Favent pnegnanti
liuic ideee tam yjeteresjqvam recentiores, dum non dif-
fkentur, Enochi pietatem ita his verbis le&ori iniinuari,
ut facilc exiftimet, hanc iuper aliorum, non tantum x-
qvalium, Ted etjam Ma>orum fanclitatem infigniter emi-
nuifle. Certe lian c fententiam fuam fecit Lipfienfium Ce-
leberrimus Theologus, νυν !v dyloisy D. Romanus Tel¬
ler g) ita feribens; ut dieamus , qvod rem ipjam fpeSiet, ob-
fervatu digni(ßmu77i eßy eximi# Henochi pietatis, qva capite
hocce qvinto celebratur, ■ ce??iparatio72em nen referri ad genus
impiorum, qvorum m pr&cedenti capite mentio anteeeßerit,
fed ad piijßmos ipßus Majores. Ideoqve bis verbis (ignifica-
tur ; Henochum vit# fantt# %elo Jws majores non modo qvajje, <e-
& ) 8 ( sfr
qvaffe, fed eosdem fimttl fuperajfe. A qva nec alienos fuis-
ié yeceres ex Syracide coliigimus, qvi EcclefiafHci C 49:
14. Enochum hac eximia ornat laude: «Je eis exrlSri cios Ένω% τούτος hτ) rrjc γη?. Sic & his πούςοίλληλα inve nie-
mus apud Lucam Ofiandrum, qvi hacc habet h); non hoc elogio vitiiperantnr reliqvi Patriarch^, qvdfi impii ipß fuis- fent, Ef a Dei cultu aheni, fed per comparationem extoüitur Herne b, qvod ztlo Ef pietate fuerit ceteris fuperior. Qvi-
bus poftremo addimus Jofephi Halli Oxonienfis Epiico- pi iufFragium, in libro, q vem Henocbismum inferipfit, af- firmantis, hanc ffiaiv exprimere, qvod Henochus cum Deo icnice, reSla; alacriter, conilanterqve ämbularit i).
Non igitur opus fuerit, ut Sebaft. Schmidio aifentiamur^
qvi, arbitratus, hanc phrafin, abiolute pofitam, pro mo-
re Scripturae freqventi, fignificare exceüentem gradum,
id fuggerit coniiiii, ut fuppleatur prx ceteris k). Nulla qvippe neceilitas nos cogit ad1 Ellipfm confugere, fi nc- iiro jam adplicatam loco Conjugatiönis Hitpaeiica; viril
non neglexerimus.
α) Ρ et. Gitarmi Gramm. Ehr. Τ. I. p.m. 133. h \ LH.
Michaelis adnotat. uherior. in Pfalm. ρ. βίο it. All·. Sculten- ßi Comm. in jj-obum p. 109. col. a. lin. q. f. c) Comment. L.
Ehr. p. 211. col. a. circa med. d ) Breviar. Theol. Exe get.
p. m. iqC. e) Inftitutt. Exegg. p. 2% 91 f) ί Job. I: 5.7.
gErklär, der Englifeben Aztflceg. ühcr d. Heil. Sehr. d.
Alt. T. T. /. p. So· n. ff. h) Sac. B i hl. Ρ. /. ρ. β. col. 6.
i) cit. a /. H. Maj o in Hiß. Reform. Vet. Ef N. 2. p. 92.
c. medi k) Comm. in Gen. C. j. v. 22-24.
§· IV.
Qvod autem ad Metaphoram, in hacce phrafi, qvam
taprz zmpropriam elfe diximus, latentem attinet, iunt qvi
hanc defumtam putan t a minore, qvi ambuiat cum ma¬
jore, e^us gratiam captareftudens a). Nobis ha£c deri-'
•
;
,i f 'p · yata
# J 9 ( #
vata potins videtur ab ardtiore eorum amicitia, qvi mu-
tua vita? confortione fic deledlantur
,ut alter ab alterius
latere non difcedat; fed hunc vel qvocunqve demum i-
turus via? comitem, prsefertim periculofa: conftanter cir- cumferat, hac fiducia plenus, qvod eodem demura io-
cio felix, tutum & fvave ingrediatur iter. Cui fen ten tia:
fuum qvoqve calculum addit Rivetus b) fimilitudinem
a duobus amicis du cl am exiftimans, qvi inter fe lene con- veniwit libenter iter inftituiint co?icordes & unanimes.
Quin & firmum eidem fulcrum fuppeditat Amofus his verbis, HyU ΗΓΡ Ό1?1:! von ambula?it dm
una nifibene convenerint c] Inftgniter en im confirmant, me-
taphoram ex illo, qvem diximus, comparationis fonteori- ri, pradertim Γι his adjiciatur hare opportuna Gufletii ob-
iervatio j confpiratio fola per phraRn indicatur. Nem- pe confpiratio fefe conjungendi, fibique mutuo adharendi, quod cum fat, confilio fit et]am cum fiducia mutua & cum animi qvadtim voluptate ecc focietate inventi boni comitis effiorente, qva voluptas prout durat demceps fic diam Jocie-
tatem fovet perpetuatque. Ea efi animi difpofitio, qvam praeipue fpe&at Arnos, d) Poftqvam vero huic fundan
mento metaphoram, noftra: phrafi involutam, fuperflru-
ximus, in clariorem, q vantum cernere nobis detur, lu-
cem prodit, Moien ambulandi verbum eo confilio adhi- buiile, ut fuos ledtores Symbolice admoneret, qva: qvalis-
que fides vitaqve Enochi fuerit. Orientalium familiare eftgenio, non tantum in fublirpiori, Poetico videlicet &
Prophetico, fed etiam in Hiftorico ftilo, inprimis ubi do-
gmata aut vaticinia aperte velobfcurius traduntur e) non verbis uti propriis, fed iis, qva: rerum proponendarum
aptas icitasqve offerant imagines. Qyo fit, ut via, gres-
fus, iter, apud has gentes frequens fit em Werna vita, vivendi rationis, mor is
,confvetudinis, mftituti, confilii, legis, forma docendi, modi Deum colendi, ajfettus, amoris.
B Et
# ) ΙΟ ( #
Et ad hane originem revocari qvoqVe debet, qvod am- bulare, Ire, incedere , venire, pro varia aliarurn vocum .vel particularum, 7ίξο<&εσει, fignificet-vivere, agere, con- .verfari, (ludere > conari , colere, er eder e , deligere, appete-
re. Secutus igitür hiinc morem Mofes uno ambulandi ven bo, interveniere ΠΚ τα conflructo comprehen-
diile videtur fingula qva? ex Metaphorico ejusdem ufii,
F.orc plagte reeepto, advocatis in fubfidium adminieulis
Hermenevticis, ad commendationem fidei & beatte Ena·?
chi cum E>eo conjunctionis hoc loco conferri & accom- modari qveant.
a) Franc; Fahricii "HD* FT^Q />. Exer-
citatt. in Genejin ad h. I. c ) C. III. v. 3. d) L c. p.
3 \2. col. b. e) Romanus Teller l. c. 7. 1. p.p2.\not. Ii.
§· V·
Dum vero ea, qva? huc ipe^ant in apricum produ-
cere conamur, juvabit maxima ex parte eum fequi ordi-
nem, qvohomo, per peccatum aDeo avulfus, analogia
fidei duce, facris litteris comprehenfa, eidem reduniri qve-
at. Omnes homines φύσει eile α,στηλΚοτξίωμενζε rrje ζωηε
t& ösx Eph. 4: 18· eile döszc, i. e. fine Deo Eph. 2: 12.
plane non habere Deum, 2. Joh. Ep. v. 9. proeul ab
eodem abeile Eph. 2: 15. Ef. 59: 2. fpiritualiter eile mor-
tuosEph. 2: colL Joh. 5: 24. Ljöh.$:i2 eile"σκότοςEph. 5: 8-
h τα σκοτει ττεξίστατείν ί. Joh. I: 6. κε',Ται εν τω πονηξω I. Joh.
5. v. 19. coli. 20. eile injuilos in candidiilima fua jufli-
tia Rom 3: 10. Jobi. 9: 30. 31. E£ 64:6. & σνγκεκλει- σμέναε v7re τψ αμοίξτίαν Gal. 3: 22. Rom. 3. v. 9. Joh.
16: 8· 9· ex variis Scripturse Sacra? efFatis conflat. lam
Vero plane αντΐγξαφον eil, homines, qva tales, i. e. ex
flatu natura? non dum translatos, in κόινωνίαν cum Deo pervenire Ε Joh. I: 7. 3. ne dum in hac vel per momen-
tum perfeverare: tis yoco μετοχή ώχαιοσύνη τμμ ανομία;
tic di κοινωνία φωτι τίξος vmtqs \ :tis és συμφωνησιε θεω
# ) II ( &
τίξος Β€λ!άλ; 2. Cor. C v. 14· 15· Fxceptionem certe'
omnem neicit hoc Servatoris oraculurn* to γεγεννημενον
εκ της σαςκοε σας ζ ht Job. 3· V. 6. Si voro bis, cjVi
Caro adhuc fullt, i. e. non dum άνωθεν γεννηθεντεε Job.
3. v, 6. coli. 3. regnum Dei oculis uiurpare, vei ingre-
di Joh. 3: 3 5. coli. 6. non liceat, oppido patet nemi-
ni unij qvt hujus fuerit generis, hoc praxiicatum conve-
ni re, qvod cum Deo ambulei. I ha enim phraiis feeun-
duni fupra cliha arquipollef τω vivere cum Deo ^ hcec rur-
fus coincidit τω ejfe cum Deo Pf 73 : 25. 26. fingulae
Ιταςάλληλοι funt τω κοινών lav εχειν μετ άυτ8 I. Joh. 1: 7.
3. At hazc-κοινωνία fupponit το πεςιττατεϊν εν τω φωτί vi
I. Job. I: 7. 3. qvod, interprete Lutherö, ä) & con- fpira nte σνναφέια i. Job. I. v. 7. 8· 9- duo includitj
videlicet i) ugn of arepeccatum ex Lege Ef 2) er ed ere reim βίο-
nem peccntonim ex Evangelio. Ex qvo facile confeqvitur
partim qvalis i-lluminatio F.nochi fuerit, partim qva-
nam via ad unionem & amicitiam conjuncHflimam cum Deo pertigerit. Videlicet ex jam pratmifTis non difEcul-
ter colligitur, eum prorfus alienum fuiile ab errore Ka'initärum, qvi, natura;, qvamvis corruptae, plus ju-
ilo tribuentes, abjecfa in promiilum fernen mulieris fide,
docerent hominem per opera legis juftificari, ideoque Sc
doclrina & vita horum peftilentifPimam damnafle ienten-
tiam. Qvum vero ad communionem cum Deo obtinen-
dam non fufficiat, vi effati Johannei, nuper excitati, cog- nitio profundiiTimre corruptionis, q va miiere labefa&aris
humanis viribus, legem Dei, ut pareft, implendi, jufti-
tia, qvam Deus reqvirit, penitus deftituimur , fed acce-
dere etiam debeat vera ejus agnitio non folum inteüeSium
afticiens, fed vohmtatem etjam pcrcellens & horribiles in
illa mo.tus excitans ad -fugiendum judicium Dei b) ejus-
qve iram tanqvam ignerh pradentem, qvem tolerare ne- qvimus 5 c) facile elicitur, Enochum non pertinuiiie ad
B ι vi-
Φ ) 12 Γ #
viperctrim progeniem & hypocritarum ciailem, qvo nomi¬
ne omnes in Scriptura Sacra veniunt, qvinon dum ccepe- rint iram Dei impendentem exhorreicereMath. 3: 7. eF.
33 Γ 14. Ted fuifte corde vere contrito & bumiliato, fine
qvo nullus vel in Veteri velin Novo teilamento, e) eultus Deo unqvam perfe^eplacuit /}. Nam veramcon·
tritionem feqvitur fides, qvie nec oritur, nec villi fuam
vivificam confolandi exFerit, nifi penesvillos, q vi peccatrs füllt vere opprefli & ττεφοξτισμίνοι, g) Ubi vero talem
eontritionem Enocho tribuimus, 11011 illam attivam,ficlam, ßmulatam, wiaginariam, acccrßtnm intelligimus, qva; pro-
priis viribus adqviritur /;) io'aqve cogitatione intclleclus
& iniaginatione, 1) velfrigida peccatorum confeilione, k) hypocritis fecuris immo & illis communi, qvi multa de peccati gravitate & triiliiTirnis efFectibus iine ullo doloris
FenFu dilFerere poffunt, vel tepido deniqve voto dolo¬
rem fincerum ob peccata fuafentiendi abFolvitur, /) Jed paßvnm m) qvtefciLibb. Symbol, (p. 3 20.C0IU 168, 169.)
con[cie?iti(£ cruciatus, ver a cor dis paffio de ienfus mortis deicfibitur, &interprete Luthero, η) non eil niFi arden-
tis incomminationem divinam fidei> qvac veritatem Dei
immobilem intuita, tremefacit & exterret conicientiam*
Hanc enim conFeiFionem, peccavi Domino, 11011 Ferio e- mittunt, qvi non vident & legunt icriptam in cordefe?2-
tentiaifi legis, qvte in veris doloribus & terroribus, qva- les Funt morientium, tantum modo cernitur. 0 ) Et qvis quado, nifi ipfe Diabolus, Fi interrogaretur, an optet ob peccata Fua dolere1, negaret, Fe ideupere. p) Qvam
ob rem explodenda merito eil eorum de agnitione pec¬
catorum do£trina, qvi ad confeilionem venientes
,di- centesqve Fe 11011 poile habere eontritionem, Fed inter- rogatos, an optent ob peccata dolere', dato reFponFo,
Fe omnino id optare, hoc Folatio erigunt, qvod eontri¬
tionem habeant, de peccata his remittunt, ob hoc bo«
num
$ ) 13 ( #
num opus, qvamvis forte hi, qvibus deli^ta condonan-
tur, ita comparati fuerint, ut peccarent libentius, fi li¬
berum ipfis eilet, & ob peccata riderent potius, qvam iisdem illacrimarent. q ) Nam cur qvaffio in Scriptura
Sacra contritionem legimus feqvenribus infignitam titu- lis, mortificatioms r) dedu&ioms ad inf er os, s ) circumci- fionis fpiritualis fs) difcerptionis t) dilaceratioms tt) con- trttionis ojjium u) converjwms cordialis zp) cui jejuniunt
(Diy) fletus (Ό2) planBus (*l£DD )> ex dilaceratione cor«- dis ortus, conjungatur x) nec non effufionis Spiritus Srrn-
Bi\ efficientis, ut ob peccata contriftemur, i ) 1ÖDDD
"ΓΙΤΠ 2) "ilDün bV ΊΩΓΟ ? y). Patet hoc non temere acci-
diile, nec inanis aut tumidae variationis cauia, qva: a Sacra eloqventia longiilime eft remota. Reffius itaqve putabimus hoc eo factum confilio, ut verit contritionis
natura & neceffitas
,fitpius inculcata, animo infigatur
altius. Non enim offendere qvemqvam debet , qvod
hie appellationes verbis aBivis interdum contineantur, fiqviaem hujusmodi verba, qvibus Scriptura Sacra con¬
tritionem hominibus imperat, vel fenfu Legali fumantur,
vel Evangelico. Priori modo accepta éxigunt officium,
non arguunt vires. Pofteriori ufu occurrentia, ita ad offi¬
cium praffiandum exhortantur, ut promiffionem effi-
ciendi, qvod imperatur, includant. Exemplum rei illu-
ftrandit exhibet refuscitatio Lazari, cui dictum prodi fo¬
ras, cum illi nullit eilent vires prodeundi, iis exceptis,
qvit cum mandato divino impertirentur z). Nec vero juftam dubitationem de contritionis paffivn: neceffitate,
alicujus menti injecerit, qvod Johannes i. F.p. C. i hane
illis prxicribens, qvi κοινωνίαν cum patre Sz filio anhelant,
adhibeat verbum confite77di. Non enim intelligit nudam confejfionem or is, dicentis, ego peccavi, qva & impii de- fungi folenfcj qvod docent Efavus, Saul, Achab, Judas
Ifchariotes Matth. XXVII; 24, fed per fynecdochen par-
B 3 tis
# ) '4 C Φ
.tis pro foto"déiignat, univerfufri poenitentise a^kim," pes- inde ac Matthäus C. III: v» 6. & Paulus Rom. IV: v.
το, aa) Ύ er am hane explicationem efie ex v. 7, patet, ubi pro ομολογήσει a'ternat ev φωτ) 7ΐ£ξ*τιariiv, qvod c-
jusdem etie amplitudinis, fupra diximus, nec non ex re-
•miilione peccatorum, ad qvam obtinendam Johannes
-Vr 8· conieiTionem prcereqvirit, ut necefiariam partim
ratione ordinis q v i cmtritione , continetur, partim ra-
tia ne c auf a or ga ni ca i. e. fidéi jaftificantib, qua;, contritio-
ne abfente, öriri neqvit. Manet igitur nrmum & in-
fcöncüfium
,Enochum fuiffe vere contritum, qvum,ob
hactenus diiputata το ambulare cum Deo alioqvin de-
trahendum ei föerit. Non tarnen cum Neotericis in no*
fira Eccleiia vel Puritanis in Ang'iä bb )3 in definiend<0 gradu & magnitudine contritionis ipfius laborabimus, rad, qvod res eil, hujus veritatem qvalitnte efie metien-
dam potius qvam qvantitate, juxta tritum illud 3 magis, of minns non variant fpeciem.
a) Comm. in 7. Johannis Epift. a 1\ G. Neumanno e- dit. in 8:0 p. 16. 77. 28. b) Libb. Symbb. p. 12J. c) Matth.
C. 3: 7. Ef 33: 14. d) Pf q1: iß. Ef qj\ IS- J°'él> 2i
23. e) Acl. 2: 3η. 38- 2. Job. 2: 8- β- η· f) Cajp. Er.
Broclnnanni Comm. in Ep. ad Ebr. p. foq. g) Matth.
XI: v. 28. Libb. Symbb. p. 768- 26ß. b) ibid. p. 322. 1.
3. f. i) Libb. Symbb. p. 72q. 322. k) ibid. p. 16β. c.
med. p. 323. in. i) ibid. p. 320. 1. ß. m J, ibid. p. 320.
n) Iheod. Fabri c ii Loci Comm. ex Luther o p. 728, Clajf 2.0) Libb Symb.p. \6β. c. med. p) ibidp. 322.L iq.f. q), ibid.
ρ. 322.323. >·) Hof 6: 7. 2. Ef. qq \7q. 7. Sam. 2:8. s) 2.
Sam. 2: 6. fs ) Rom. 2: 2ß. coli Cen. 34: iq. Hof 6:
2. t) Hof 6:1. 11) Joel. 2: 73. u) Pf. qi: 10. w) Joel. 2: 72. x) Joel. 2: 22.31) Sach. XII. 10. coli. Libb.
"Stymb*.
❖ ) "iy ( #
Symb. p. 26 g. 1. o· *) Arnold i Lux in Tenebris Ρ. Il:
p. no. b. aa ) Papenit Lexic. Pörajeolog. N. T. p. 1 yp.
b b) Er. Pontoppidani Colleg. Paflor. p. m. spy.
_
SS. VI. '
A priori poenitenthe parte, Enocho vihdicata, ad
alteram, i. e. ndem -vecam & faiviiicam, eodemjureei vindicandam, Textes Moiaici, ut incepimus, premen- do veiligia, nunc properamus. Eil vero duplex potis-
ßmum eo, qvo tendimus , perveniendi via Synonymik
una, Oppojitionis altera. Vi metaphora?, phrafi ambuiare
cum Deo CQntentcey qvam fupra explicuimus, dubitari non
debet, qviniila habeat poteflatem, hifce locutionibüs itqvipollentem, vivere cum Deo, ejje cum Deo, xotvoo*dccv
t%s-;v μετά τα ΘεΡ. At haj baud dubie fupponunt acces- fum fpiritualem ad Deum,qvi qvidem nemini patet ni-
fi per Semen mulieris promhlum Chriilum JEfum. Ule
eniirr folus eil via & nemo unqvam venit ad patrem ni-
fi per Eum. Job* 14: 6. Ebr. 10: 20.' 22. Ad Chriilum
igitur perveniat neceile eil, qvi ad Deum venire & cum illo iocietatem colere expetit. Jam vero ad Chriilum pervenire idern eil ac credere. Hoc enim facile conilat
partim ex iilis locis, ubi credere in Chnflum & venire ad Chriflum altemant. Vid. joh. 6: 35. & Job. 6: 37. coli.
5: 40. partim ex Ulis phraiibus, qva? modum a Deo vel recedendi vel bunc adeundi tradunt. Videlicet trtfi a Deo
& Cbriflo ττλοίνωμεΒού r&f άττεςημεν κχξόΊού πονηζβ, dir i~ loos
Ebr. 3: 12. coli. 10. iic ei dem πξοσεξγρμε&ού μετά ούλη ' θίνηο -/gåSlac εν ττληξοφοξίού πΐςεούα Ebr. 10 : 2 2. coli. 20.
Manifeilum itaqve fuerit, qvod το ΠΗ "jSnnn
Enocho non fuiilet tributum, niii, fide vera Sofpitatori
mundi, ex ττξωτενοίγγελίω iibi cognito agglutinrrtns a) u-
nus cum eo evafij]"et Spiritus, 1. Cor. VI : 17. i. e. Spiri-
tualis unionis vinculo ei conjundtus, ita ut cum fiducia
dicere poilet, fernen mtriieris caput ferpentis conteret,
five
❖ ) I« C #
five omni poteftate mihi nocendi eum exuet, i. e. pec-
catum & mortem, cui obnoxius fum., fuperando, jufti-
tiam & vitam mihi reftituet: qvibus bonis propter ve~
ritatem promitten tis, non aliter ac in Γιηα meopofitis,
me erigo certiftime perfvafus, qvod hxc juftitia & vita peccatum & mortem raeam obterat. Fidei enim vera:
natura eil intueri Meillam non tantum ut aliorum re-
demtorem, Ted etjam ut fuum, & qvicqvid omnium li-
berationis caufa vel facturus fit vel fecit, proprium fihi facere , agnofcere , applicare, vindicare dicendo, hoc efi
in cum, meum inqvam , non tantum aliorum J;). Atqve
hanc ΙόίοπΰΓ,ισιν refpiciens Paulus c) fidei, qva Deo ap-
propinqvamus, indolem pingit imagine illorum, q vi in
V. Téftamento juxta leges ceremoniales corpus ablutu- ri, aqvam ei afpergerent, fignifiicatnrus ni failimur, uti
aqva, hoc modo applicata, corpus purgaretur, fic ian- gvine Chrifti per fiaem qvafi afperfo i. e. adplicato-,
confcientiam noftram a peccatis unice mundari. Immo
de hujus applicationis neceflitate ad remiftlonem pecca-
torum obtinendam dignus omnino eft, qvi audiatur Chr.
F.bert. Weifmannus ita fcribens/ notandum hic efi, appli-
cationem fidei antecedere imputationem (meriti Chrifti)
nam alias £/ ahsqve refpe&u fidei ii?iputatio ißa efi uniVer¬
falls, tot i hominum univerfitati communis, qv£ qvidem Ve¬
ra efi, fed non fufficit ad juftificationem, - - - utpote
qvce NB competit ßlis credentibus. Summa itaqve rei efi meritumChrifii nohis actu ipfo/;ov/;ro^^adjuftiftcationem, nifi ut applicate noftrum eft, & nohis jus altqvod divinum &*
verum ad illius heneficia datur: noftrum vero fieri ex parte noftra per applicationem appropriationem fidei , ex parte
autein Dei per imputationem gratiofam. d) Qvam ob rem
fidem veram Enocho affignantes non illam Hifioricam generalem refpicimus,qvalinteUeäui faltem ineft,nuda no-
titia vel ailenfu conftans & penes impios acDiabolos qvo-
qve
& ) '7 ( ❖
qve reperiunda, fed fpecialem, qva · voluntas fic move-
tur, ut homo remiflionem peccatorum, in Evangelio
oblatam, fitiat & confidenter ampleclatur, e) h. e. ut ,i- pfe fpéciatim credat peccata fibi remitti, non propter fua
opera, confeflionem & contritionem , fed gratis propter
Dei mandatum, promifTionem, jusjurandum & abfolutiiTi-
mum Chriili meritum. /')Nec vero hntc explicationi con¬
trarius ceniendus efb Paulus, qvalem fidem a πξοσβξχομέγω
τω ΰε& reqvirat, Ebr. XI: 6. docens. Sociniänos namqve, Naturaliftäs &aliös ejusdem furfuris, qvi citato Apoitoli
loco abutuntur, ex eodem colligentes, ialvificam fidem
non neceilario includere Cognitionen) JEfu Cbrifti & in ipfi.us ρ romerita Jpecialem ficluciam, ied fufficere, qvod
homo fciat Denm effe &Γ pr&mia lar giri qvarentibus 1- pfum, a C. Er. Brochmanno g ) aliisqve pailim retutates ieginius , & jnter hos ex inftituto a Chriffian. Bernh.
Weiimanno. Addere tarnen non poenitebit, eorundem
•παξεξμ-ήνέιοι htec apud Marloratum, b) lechi digniilima,
monita non inutiliter opponi; Videtur qvi dem nihil ma- gniim di c i, qvum poflulat Apoftolus, ut credamus eile Deum:
verum fi pr o pin s att endas, reperi es itbere?ii bic ac recondi-
tam doBrinam contineri. Tdmetfi enim Deum eile extrd'
controverfiam ab omnibus ferepoiiitur, nifi tarnen nos Domi¬
nus in pir ma fui cogniiione rcthieat, fubinde obrepunt va- rice dubitationes
,qvce totum divinitatis fenfum excutiant.
Ad hane certe vanitatem propenfum eß hominis ingenium ut fncile Deum oblivifcatur. Qvamqvam non hoc tantum
vult Apoßolus nt certo perjvafum habeant homines, eile all-
q vem Deum, fed hoc de vero Deo pradicat; non fufficiet
( inqvam ) ß qvemlibet apprehendas Deum , ni Γι difcernas
qvisnam verus fit Dens. Qvid enim proderit idohwi finge- 1
re, cui gloriam Dei transicribas. Jtaqve credere Deum
φ ex toto cor de timere iram Dei cf beyignitati fidere > Ν am
qvi hoc non fentit, hic opinionem duntaxat habet eile
C Deum
£ ) iS (
Deum, vindicem efje peccati , ejje mifericordiam: cor au-
tem ignorat iz//® Jever iiatcm tum bomtatem Dei: qvemad- modiipi de Chriftiams, fillam fidem habentibns, loqvitur Pau¬
lus "l ic. 1: 16. In qva prsegnanti iignificatione Nico).
Arnoldus i) qvoqve accepit verba Apoiloli, ad hunc
locum docens
,accedentem Deo Hon tantum in thefi
credere oportere eile Deum, fed etjam in hypothefi,Deum
eum
,qvem credit eile, etjam fuum Deum, praieunte Davide, Dens mi> Deus mi, eumqve praimia largiturum
eile fibi - - Nifi enim in iira applicatione Ildes fal-
vifica confifteret, qvo differret a fide damoniorum qvi utrumqve credunt & Deum ejje &prcemia largiri reqviren-
tibus fel Mirari itaqve fatis non poiTumus Oeder um, k)
pro coniveta r£ elvoci poteflate heic praioptantem fenium permanendiy cujus figmentum, examini accuratiori fubje- ctum, iolide difcuiTit J. Chriftoph. Wolf^us. Qvodve-
ro ad Pontificios attinet, qvi vocem μί<&α,πο<ϊάτφ c. 1., fuum de mente operum errorem tuituri, a fenfu genui-
no, detorqvent, his dudum fatisfeck G. Koenigius in vin-
iiiciis facris. /)
a) Sehe cc er i Comm. in Ep. Pauli Ρ. II: ρ. ηj. pd.
Ρ. I. ρ. ρ63. Papejiii Lex. Ν. 71 ρ, ιο§ι, b) Seheccerüs
l. c, p. 7j. 7^· c) Ehr. 10: 22. 23. d ι Iußitutt. Theo/.
Ee$eg; Dogm. p, ηβο. e) Apoc 22: /7. j)· Εf. qp\ 22-24..
/. Job. I: ß. 10. g) Comm. in Epift. ad Ebrczos p. jod.
f. jop. b) Comm. in. Ν. T4 ρ. 100η. col. a. i) Lux in te- nelvis p 441· k) cit. in Cums Pbilol. cd Crit. Ρ. IV. p.
7 <-2> /) Cr. Remigius in Vindicüs Sac. p. 7ig.
§. YIL
.