DI ALAN

ίρτιπνηίϊα

SPECIMEN

HISTORICUM,

De

ALAN DI A,

MARIS BALTICI INSULA,

Cujus

PARTEM PRIOREM,

Confenjit Amyhfl. Facultatis Philofoph.

In

Reg,

Acad. Upfal.

PRAESIDE

VIRO CELEBERRIMO,

Mag. ELIA FRONDIN,

Hiftor,

Professore

Reg. & Ordin,

Publice exammi Jubmittit

Alumnus Regius»

Christophorus Tärnström,

UFLJNDllS,

\ .... 7 ^.

Schol. Oftham. Moderar.

defign.

Ια Auditor. Guftav. maf. ad diem x. Dec.

MDCCXXXIX.

Horis ante mer'tdiem folitk.

■ · ;· -

UPSALIAE

impreiliim·

S:ae R:ae M:tis

summae FIDEI v1ro,

Rrverendijfimo ΡÄIIii

ac

DOMINO

doct. i o a ν ν i steuchio,

REGNI SVECIAE ARCHiEPISCOPO emi·

nentiffimo, Academiae Upiaiienfis PROCAN-

GELLARIO Magaificentiflimo, Conilftorii Eccle-

fiaftici PRAESIDI graviffimo, ^s

MAECENATl SÜMMQ.

ubitaffemprofetto, ad Te, ReyerencHiHmePA·

/Wf

(Μ TER ? b°c tam ^evl & cxiguo munere dccede·

Μ

Jjgy

^ret niß quem negaremihi aditum dignitas, (f IßS eminentia-j &perpetuaeoccnpationes Tuae vi»

derentur, eum fwgularis Tua erga eos, qui Mufas tolunt, benevolentia miraque admijßonisfacilitas polliceretur, huie

conatui meo non veniam modo^, [ed favörem quoque promit»

teret* Mea vero erga Te pietas, cum aiiif plurimis, tum quoqufi novo quodam &

nuperrimo

gr

atiaeTuae experiments

eommotA) contineri nonpotuit, quin data hatoccaßonepubli»

se erumperet, gratumque erga Te animiint & obfequiamea^

quo pojfet modoⁱfignific.aret.

Si baec in

me

voluntas,

ex qua föU metienditm

hoc

donum

eßt Tibi placuerit

, magnum

id

felicitatis meae incrementum

judicabo

^, un o

hoc modo

äugen-

dum,fifuturas quoque]pes meas

fovers &. adjuvare dignatus

fueris, Ego in votitpro

Tua falute & feiici diuturnitate

^χ

quam mixtis

fujpiriis Patria

^f

LitcraCj EccRiia^ ab itff*-

mortali EEO expetuM, perpetuus ero.

Reverendiffimi noosinis IUI

S*J*e

^, tultor

devotifmtts

CHJüsToräokus

Jluw^ei

S:ae R:ae Mms

MAGNAE FIDEI

VIRO,

Perilloftri ac Generofiflimo ■

BARON I ^ac

DOMINO,

Dno. j o η a ν ν i

brauner,

PROVINCIAE

UPLANDICAE

GUBERNATORI PraeceüentifßmOi

MAECENATI ΜΑΧΙΜΟ.

^ X ^:

^

Ommuhis illefavör, quo literas noßras _earumqut ßudiofos completti foles, GeneroiiilimeDprni-

ne BARO5 & qui adme etiamfingularirtr ds**

fcendit, hane mibi piam audactam peperit, qua parvam hane ingenii mei prolem Tibi confecrare fußineo.

Permittas obfecro, eam, cumperfa obfeuraßt &" ignobilis^

ex itto Tuo lüußri nomineßlendorem, decus, glorιam mu- tuari, Sufcipias Tuo wore hoc devotißimt, animi documen«

r#* /»«r perennem & venerabundäm beneficiorum tTuorum memoriam prtus nihil ^erit , antiquius nihil»

quam pro Tuo 0* Generoiiffimae Famjliae .Ti*ae <·<»«-

ßanti flore ardentijßma fundere vota.

Perilluitris

^ac

Generoiiillmi

Νominis TUI

clietts humillimu/f CHKISTOPHORUS TäRNSTRÖM.

S:ae R:ae M:tis

MAGNAE FIDEI

VIRO,

Perilluftri ac Generofiffimo

BARONI ac DOMINO,

Dno. stenoni carcslo BIELKE,

GUBICULARIO REGIO,

nec non

Dicafterii Regii Aboénfis ADSESSORI

Graviifimo, aequiffimo,

DOMINO GRATIOSISSIMO.

WFTtT\pt tantaque exftiterunt

Tlia, GerjérofiflirilÄ

* m Domine BARO , benevohnpae Documenta ^,

Jm ^quibui

^y

lUußrium PAREN PUM Ttiorum

ex- emplafecutm,mepaternamfaäomum cumulare dl«

gnatus fuiftiy ut eorum vix numeyum inire^, nedum brevihae pagina digne ea extollere

(i

celebrarepoffim. Feliciter autem inopiae meaefubvenit gen erofa illa& nobilis animiΤϋϊ indo- les, _quaegratis beneficn proprias laudes dedignatur, £T ^ne

hane quidem verborpcm mereedem exjfreBat* Gfuanto autem minut in celebrandis erga me TuiS meritis vocis & calaml officium exßitit, tanto plus eainre animo & cogirationi da*

loy quae hujus Tui favöris fenfum nunquam amittetfcujttf

baec fvaviffima& ^nunquam defitur a occupatio erit, profferA 9unVta(Sperpetuam Tibi fatorum indulgentiamapprecari»

Perilluftris

&

Generoüifimi

Nominis TUI

eulter hutnilllmuff CH!U$TO*HORUI TäRNSlRÖMt

Kongl Maj:ts,

Tro ^- Tienare ,

ock MAJOR

Wid d?fs Lif-Regdnente til Håll, Then Wälborne Herren,

Herr MAURITS WILHELM

NISBETH,

Min

Höggunftige Herre,

SE

Mot

an med

all then

mildhet, Herr

gunft ock

MAJOR*

godhet ftor*

Som Han mig ftäJs benägit wifar,

At med en skänk af pappers kram,

Det man om 4land ktat fram,

Hans ynneft jag wördiammaft

prifar.

Ock fom jag mera e] kan rå,'

Så önskas troligt HERREN må,

Hans Fromhet ftädfe rikt belöna,

At man thefs walgång fpörja får,4

J ftadig grönskan år från år,

Tils Himlen fidft gier Cronan sköna,1

Wälborne Herr MAJORENS

iåmtukdfle tlendre»

CHKlSTOrHfcR TäKNiTKÖMr

r·}

VIRO

Admodam Reverendo aique PratclariOim»,

mag. ε k k l ico i n t

_,

Ecclefiarum, quae in

Bördel, Öfthamrnar

& Grä- fön DEO colliguntur, PASTOR! meritiiTimo, «t

& vicini Diftfl&us PRAEPOSiTO digaiflimpj

TAUTORI[emper cölendo%

VIRO

Confulttffimo '

Dno. petro bergdahl,

Urbis £>fthammarenGs CONSULI aequiifimo,

TAUTOlliAESTUMA TISSIMO4

I

B. Benevolentiam. SinguUrem. Et> Plu-

ηem. Hdnc.

Btßoncam. Ceu.

^,

Grdtißmiqüe. Pignus> Animu Cum*

Folmt.

Demt*

\ JP1.

Reverendorum, Clariffimo

*-·£". ^. i ~i ."Tί. Ϊ". .r . Γ' "

*bferYdf)ti$

A, &

VIRÖ

Nvbiti &

Strenuifftmo

J

Dno. gideoni bille,

Militiae Pedeftris SIGNIFERO,

AvuocnIq unico, cariiiimo»

VIRO

Vlurimm Reverendo atctue

Doftiflimo,

Dn. GUDMUN DO RQTHOVIO,

PASTORI in Han mariand & Ekerö

Aland. rneritiflimo>

JFMITORl OPTIMO.

rima. In. Se.

CoUata♦ Beneßcia. DiJJertatio- lemcunque. Perpetnae, Venerationis, lej]er

am.

iJmntgenae. peliåtatis. VotQ* ConJ

eerarc*

rurnque

Nomi&vim Vefirorum

biland,

Slbo Stift och Landshofdingedomc.

mm

Sochnar· ^Annexer el lerCapeller·

Slåtoch Ladu¬

gårdar;

^talen, PåMan- Stimma ^Grund.

^nes

Kytkior-

λ Sund

d Saltwik

f Finftröm

iHamarlanc

£wårdö ell.

Sundskiår

• m

g Geta

k Ekerö

c Caftelhol.ms

Slätt och Kongsgård

e Haga Kongs¬

gård

h Qrelsby Kongsgård

m Φ

t rv ·

98ft 8i|

(»811

Ilt^V

Crono Crono Crono Crono

/ Jomala ^{m ·· m m} 130 ^Crono

m Lemland

o Fögel

η Lumpar-

land ρ Kokaroch

qSottunge

V* «9

m m

7«ϊ 65?

Crono

Klotter

Jord

r Kumblin- gC

s Brandö ^{* m} 61 i^Skatte

af be-,

gynel-

fen,nu

Crono

Moderkyr-

kior ₈

t Nyhamn

uRédhamn

vLedfund &

tv Löfön

Annexer ₇

a- Poftwågen

tilFinland

y Dele

Kongsgård·

³

ζ Geta berg

λ Signelsskår

λ Lumparn

733Å

O

-»

03 rt T>

-!

n>

ω

pä- 5«

r&

CfQ

ω t-««

r»

Charta

iwcl e£C.<3W

M.CT.

SECTIO PRIOR GENERALIS.

$ I.

T)c

fitn ΛdUndiae agit.

NtiquTtatis Patriae omni

temporemaximis

quibuscß

Vi-

ris in prirnis commendandum

& nobile vifum eft ftudium.

Qua in ^re (pe&aiTe non ju·

cunditatem modo _, & illam

ex rerum varretate profe&am

dulcedinem videntur, cujus in domeftica hifto-

ria eo" fortiores ftimuli funt, quo propiores:

led vero cum prirnis utilitatem & fru&us, _pu¬

blice non minus, _quam privatim inde exfpe&an-

dos.^ Tacebo turpitudinem hominis

in fua ipfius patria velut peregrini, eo certe

majorem

^, quo

Ä ^- minus

>

9- o C WP

minus cöndonandä eil _rerum, quae proximé nös contingunt, ignoratio ? rd dfcam, neminem ad

Rempublicam accedere felicirer poflé, cui fite*

jus conditio dt indoles ignota. Et profe#o ^cum

alia officia plurima ^{, tum} hoc _{quoque a} nobis ingenii fervitium patria exigit, ne

latefe

eam dc

in obicuro verfari patiamur ^t fed ex noftris in umbra efciam dt pulvere laboribus, _quantum

fieri

poteft, lucis ei aftundamus. Icaque cum alii ad

ceteras fere Svecanae

ditfbnis-provmcias

illuftran*

das egregiam operam contulerint, mihi vifum lonnulia de· ALANDIA _exponera,

, quam ut a

reliquo orbe noftro, fic ab accuratiori fiotninum notitia , intercedens Neptunus iejunxiile vid«N

tur. Eile vero hane Sveciae noftrae provinciam

snfulåe

modc-aq,yis

cin&am, atque.inter dao ma·

ria, Balneum, puta, dt Bothnicum fitam, igno*

rare nemo poteft, Geographiae patriae vel tantiS·

lum peritus; Inter UpJandiarn vero dc Finlan·

diam ita media eft, ^ut _qua Orientem Tpeäat,

ob crebras infulas dc ifthmos hane propius com-

ting3t. Unde fa&um eft-, ut Epifcopo AboeniL

dc quicommunem cum eo ledern habet, Guber*

natori jam pareat. Potiori autem jure adfcriben*

da Uplandiae videtur. Neque id ^una dé caufa.

Praeterquam enim, quod ora Älandiae non ul¬

tra quinque miUiaria a continence Uplandiae di*

ftet, quod intervallum inter loca utrinque ex*

irema, GriskiJami dc Signelskur, ititercedit; com- muni etiam iingya nobiscum fruuntur Alandis

tomo

) o c m _* immo nöfeis propius nonnunqoam ad antiquara

Gothicam accedunt: _qua *de ^re confpicua pluri-

marum vocurn cognatio nos d übitare non per- mittit. a) Unde a plerisque Geographis vUp-

kndiae jun&a confpicitur. Magnitudo hujuspro·

vinciae comrnuniter fex mHiiarium lotigitudinera 1 ab Ekerén ad Wérdö compleåitur. Latitudo quo*

que eadem invenitur, menfura duöa inde a fe·

ptentrionali rnonte Geta berg , ad uitimas a me- ridte oras parcaciae hemlandenfis^a, calculo tarnen exclufis parochHs, Fågel Sc

Kumblingj

^, quae ab

Alandia , quam firmarrr incoke vdcant ^, triutn milliarium Jpatio dividuntur:5 Sc in aperto tnari jacent, ^{ut annexas,} Kiökar^ Set_tunge, Brandö Sc feopulos frequentes ^, Akndiam panter circumja·

centesv) taceam. Sita autem eil noilra, (i vuiga·.

ribus mappis babenda fides., fub eJevatione Poll

Co graduum; longitudinis vero tnediae lere eil toter.41. Sc 42. Q&o fpatiofas continens påroe-

cias , & finuum Opportunitäten quibus adveni-

entes undique., praeiertim ex FinlandiaÖftre*

bothnia Sc finu Fimico näves admittic, magnope*

r-e commendanda. Fines habet ab aquiione Both·

nicas undas, radic.es excelii Sc ardui montis

1 'x

A 2 Geta

A) Huc faciunt nomina virorum Alanäiae, in veiuftit

e.QYum .albis (goxdbockzr) ufurpatA^ quae in noßris «ctpph rupicis etiam inveniuntur , ex. gr. Algot ^? Asmund

Biörn> Gissle , Gunar , Ingemar, ödye ^, Sigge, Si-

gUlf ^, et plurima alia. Immo nomina ibidem ρägorum fe-

re omriium Svecana f.un.t5 ^tit: Högbolftad ^, Strombaj- ftad, Smedböle^, Sundby, Godby, Söderlunda .&ce

4' 49* J © C i®·

Geta

adeuntesr

Orientem verius aequore ,

tuskiftet)terminatur, inde a Finlandia ^, duum mil·

liarium latitudinem comple&ente. Lirnes außra·

Iis funt annexa Kiökar, & infames fcopuli ^, totl·

dem pericula navium, quos ipfum dein mare Balneum excipit. Ab Occidente Sveciam ^, &

praecipue Uplandiam ipeéfat ^% indeque interje&o finu, qui mare Alandicum audit> & in latitudinem féptem milliaria patet, ieparatur*

Il

.

De

Etymor ejus inquirit.

OWgp vocis $iand, quae larine Alandia di·

dtur _, muluplicem conje&uram adrnitrit. LJtau-

tem, quaenam fit opinio verii fimillima, facilius judicari poiiir» e re fuerit potiflimas adducere»

Ec primum quidem nonnullos ineoiarum ^, haut

omnino rüdes, conjeéfantes audivi, nomen hanc infulam aeeepiile ab ave quadam maritima ^, kl di- öa, a). cujus circa Alandiam ingens copia repe- ritur. Sed haec ideo intuta derivatio eft, quod

earundem avium in ceteris quoque maris Baltici infulis & litoribus, _par frequentia

depcrehendature

Epifcopus autem Wiburgenils ^, Dr.

B$NG,,erudi-

torum quorundam in Alandia virorum fenren·

tiam a) linde ettdm vetufla _quaedam cantilena apri[cis A- landiae incolis relifta, qua indolem region':s indicare voiy.em

runt, fic habet .·

Landet ar os ganska godt?- Fisk ock fågel ha Ivißdt,

War ar ad ock ungar'- nog Har Ar fult hvartenda bom

493 ) O ( m· ρ

tiam refert, b) nomen icil. huic iniulae dediiTe

infelicem cafum reginae cujusdam, in mari A·

landico quondam periciitantis, quae cum inter querelcs, gemitus & anxia

emergendi delideria,

oram hujus regionis vidiffet, clamarit, a Land>>

ä Land, unde mox terrae, ad quam anheia con·

tenderat, nomen iSland impofitum fuerit, Nemo

autem facile ad credendum induci poteft, fortui*

ta naufragae verba, debili 6c vix audita voce pro·

lata, toti infulae appellationem tribuifie. Majori

fimilitudine veri diceretur, ab ipfa illa principe1

femina nomen accepiiTe quemadmodum alias perfaepe inventorum nomina retinuiffe terras a- nimadvertimus. Idem ille BtÄNG au&or eft$ ex Germanorum* alcibus, hic olim fervatis, di&atn eiTe noftram. Hae enim cum germanice SietlÖ appellentur, mutatum dein ein a' putat, more

non diflimili, _quo iuperiores Saxones a pronun- ciant, ubi inferiores ? uiurpant. c) Obftant verb*

huic iénteritiae filentia annalium, qui ejusmodi

Aiandiae mlnifteriom, Germanis exhibitum, igno¬

rant. Prirno afpeétu compofita ^vox videtur ab' Μt angve, deland, terra^, indeque nomen iortita»

quod lubrico hoc genere pifcium regio abundet·

Sed id quoque adhuc incercum. Neque vero maritima phrafis,

fattia

en

& land, ejus

auéfcori·

tatis iuiiTe nobis videtur, ut ex aa manare no-

A _{% men}

£) Vicleatur'Hifiorui ejus Eccles. prifcorum Sveogotho*

rum p. cJ ex, gri Maifen pre Meijen, conf.fupracit*

p. ity.

φ "ΦΖ ) Ο:( Ι#*

men AIandiae\ potuerit. Neque haec ίο!a eil

terra, in quam expaßti faepius homines fuere.

.Nos itaque .rediflime duci putamus natales vo-

Qs Alandiae a voce jGothorum antiqua, qi, ho-

die_J, flumwe feu amne d) & land terra , quae

conjundae terram fignificant aquis interiedam Sc jeircumdatairu Quae derivatio in Iingva veteri .Sveogochica & runico, uc dieitur , aJphabeto JPundata, indole etiarn & (itu loci firmatur. Ac-

peduqt exempla & confuetudo appellationis alia»

Tum in Sjpandinavia noilra pravineiarum & urbi·

,Hinc etiam icriptoribos _antiquis valand

^nditi & a MICH. VEXIONIO in defcriptione

Sveciae $[kndia dicitur5 mari velut amnibus in- terfeda. Sentio pbjici poiTe: amnes in Alandia nuUos reperirio Quamvis auteen fateamur* ob gxjguum terrae fpatiurn ^, mari undique circum«

*datum 5 rarius bic reperiri majores ejusmodi a- jnnes, cumvimpetu aqpam .volventesj frequen-

:|es tarnen maris finns,,<3c vari i aquarum dudus„

^d ppntium usque necefiitatem non raro magni^

jgmnium utique fiuminumque fimiiitudinem _quan- dam praebent. Haep Jgitut vera eile vocis cu·

nabula^exiftimamus, quod infuper confirmat a-

Jjbietiam faåa vocis _aa> yel /£ ^, ad Joea fluvio

aqt

d) Vide Ol,Jr£*eiii Lexlcon, e) llt provindarum αρ*

.feUationes αfitu petitas^{^} feiens praeteream Jy noßrae etiam

"fententiae propißs favejjt parescia ^ila-nd, _prope Upfadiam^$

A£> ρagus ^(.Iand, in Sakr&d Ang&rmanmr.umj quibusnomd Jtaitidept praeterlfbentes amnes dederunti

χ*!·?; © ( I#* ^

äötmari finiefrna, applicatio»*

Fropinqvum

ex·

emplum exhibet

$]bo,.

&c.

§: 1IL

Senientiam·,

_qua

Alandia

njeiemm

Biärmiä1·

ftaiuihtr\ breviter _tcmgit\

Biarmiae; cujus freqüens' in anti_quiis gentis»

noftrae hißöriis mentio fit, värium varii fiturrt

aflignarantv In eo tarnen* cönveniünt STUR«

LONiDES, in hiilöria rérum Téptentriotlalium r*·

pariter & fiiiloria HERÄÜDI & BOSAE, aliae- que : Biarnförüm ^{numen ,} Jpmah vocatum ,

remplumque ejus ^, frnui Bothnico vicinum 8c fiiva' circumdåtum foiilé. Cum vero nomi-

na haecee antrqua jamdiu _penerint, termin

nos certos Biarmiae tribuere tanto judicamus

difficilius _, quanto plüra ea de re ieiitentiarum diiiidia invenitmtur; Alii enim Bothiiiam Borea- lem pro Biarmia veterum" habénf? aiii öcciden- cålent, _enmqiie in primis tra&um ^, qui dimidiam

feu BorealenY

Medélpadiae

^> Auftraiem ^{vero An-} germanniae-partern conitituic; Lapponiam alii ^,

mari albo adjacentem ^, ut alia taceam locra, in focietatem

hujus nominis

venire iolita. Epifco-

pus Dr» P."

B$N"G

^, _originern vocrf Biarriliäé a'

litoribiis feu fcopulis marinis, Soaré' ock ^norre

arm, duåam efTe exiftimat, wäre erirn Baltkum in duo brachia feu

finus,

promomorio tAlandico fe di*

vidit, Bothnicitm^-&*

ffmicum)

atque ßc in _cowpo*s

.βίο

diäm eße Biarmiam

vd

Germanice Beiarmien &*y-

-

<$ «je CS«*

'Svetice Biarmien,

qttafi

armen fbrbi a) unde etiara-

nam hodie a navigaqtibus in mari Alandico,

norre ock Sodre ^armen vocantur« Cui fententiae,

ex ipiius mente, fuffraganuir reliquiae vocis /0-

mala in paroecia quadam Alandiae, quaé nollfo

adhuc aevo Jomah appellatur, eoque nomine in- fignita videtur, quod celebris tempii fedes fuerit,

übi hoc idolum funm ethnica Biarmorum impie-

tas adoraverat. Adhue quoque templum illud

jfomalenß iilva Circurndatum confpicitur,

^eo fere

modo , quo veteris iftius iicutn hiiloriarum mo-

numenta tradiderunt, _{quamquam nomen} ialtus

Vimner ipfa temporis diucurnitate periifTe miran-

dum non fit. Huc quoque referri poife vide¬

tur, quod HERAUDUS & BOSA, a Gothia in iBiarmiam navigaturi, orientem verfus profe&i

idicantur.

b)

^{Hae autem} rationes ^♦ tanti haud·

quaquam roboris apud ^nos efle poilunt, ut huic,

de ßiarmia veterumΛ fententiae ^tuto fubfcribere queamusj praeftat igitur in re tot tenebris invo- duta, Judicium (ufpendere ^, eandernque aliis, ma¬

jori fubiidiorum _copia

inftru&is,

indagandam

>relmquere.

\

^IV.

Pianos 'veteres ex ΛίαηΜα

prodüjje, celeber-

rimorum Antiquariorum opinio.

Quo tempore inter regülos divifa Svecanai Maje-

a) Vide Htßor. ejtuEccles, Speog.p.zCp. V) circafinem C'dp. 6. haec habentur in textu Gothico: oc hieldn i außitr

veg, 9c kernte undir Miarmaland.Cfr. Cαρ. ιζ.

)o( i# *

Majeftas fuit ^, quin fuum Alandia quoque ha-

bueric _regem, Monarchae Uplandico lubje&um ^,

vix dubitari poreit. a) Neque enim, fi mos öc

conditio iftorum temporum Ipe&etur, indigna

omnino cenieri debet, quae propriis fulferit ice- ptris , utpore quae praeter cotitinentern & fco*

pulos quamplurirnos, infulas circiter LX. ma¬

jores compleditur, b) ex quarum conjunöione

Vill. illae, quas praediximus, paroeciae enafcun-

tur: quas majori olim copia mcolarum abundas-

ie , haud obfcure prodit eximia loci ad merces

cum exteris ^commutandes opportunitas. Hmc

etiam ^omnes fere antiaiium noftrorum fcripto-

res incunabula veterum Älanorum in Alandia collocant. Primum narninabimus BAZiUM, qui

in Invencario Eccles. Sveogoth. c) ^dicir, Alanos babitaffe primo in

Alandia

<& Olandia infulis Gorhi-

cis. JOH. MAGNUS d) Alanos ab

infulis Alandicis

in mari 'Balt ko inträ Scandiam <& fanmngiam ^, di'

flos infnpet e]Je Roxolanos, quaft d/cas Ru/Jos

Ahnos,

affirmat. Neque eft, quod eurn farmhan iibi a-

lioquin τατρβομανίοιςνχύο nimium nobis indullifle putes : quam fufpicionem hic tollit confentiens

cum eo au&oritas JORNANDIS, DEUXlPPI,

A BL AVII & PROCOPII. Huc accedic PTÖLO·

B MAEUS,

a) Dilucide hane ^rem trobat Me(pen^rus in Scondia dU iufirata, Tam. /. p. 7. Conf. Vildes Hi/ioria Svecan. pragm.

p. '89. b) Videatur hic calculus aptid Ceieb. Bang m Hiftt

Zccies. p. zéS. c) pag, 22. d) In Hißoria Sv, Goth.

Libr,_ij. Cup, 19*

i© w ) c

MÄEUS, ihter populos

Scythiae referens Alarm

"r

eum quo paria

faciunt, PLIN1US, e) SVETO*

NIUS, f) AMΜΙΑΝ.

MARCELLINUS

^,

ξ) JO*

SEPHUS de belio Judafco, b) & alii.

Quamvis

enim de vera Seyfharum

Alanorumque iede

a

aobis diverfum ientiant exteri icriptores ;

id

ta-

men fateri neceiTum habent, quod ex

hiftoria

Harum "gentium

manifeile

patet,

Alarns

gentem

fuiEe Gothicam atque cum

Gothis religionem,

lingvam ^, ritus communes

habuifTe, immo in ar¬

morum quoque focietate

vixiiTe.- Cui fententias

eongruunt teftimonia

PROCOPil

^,

t) CONRA*

DI PEUTINGERI, k)ISIDÖRI ^s

I) OLAVI

MAGNI m) & ADAMI

BREMENSlSv »)

quo-

rum haec Concors opinio

eft, Alanos ab Alan·'

dia* Scondiae infulä,nomen &

originem duxifie

^*

non veroa Sala, ßuvia Saxoniae ^,

utKRANTZl-

US, o) neque ab

Ale

^>

fiuvio PrufFiaer

ut

PRAE»

TORIUS />) exiftimat,

quidqurd demunrin fidem

fuae oprnionis uterque

moliatur. Nec praetere-

undus eft EGINHARDUS, qui in vita

GAROLI

MAGNI, inter infulas Svecanas

Alandram refe¬

rens, incolas ejus Alanos appellsr.

THORM.

quoque

TORFAEO

mare

tUud, qnod oflio Jmus

Finnici objatsl·, Alanum

ab auolis Alan»

vocatur.

Ulti¬

mo Hißer,.Natural. LIb, ^{^} Cap. /2. f)

In

Vit&

DomUiAM, gi) Libv -?/. b). Libr. 7. Cap. 27. i)

Lib,

j;,

f. $09, 499*,belli Vandalicl. k) p. 687.. I)

Libr.

ij.

Ata"

nos^mari BaJtlcovieinos alt. m) ed.m. p. 4/9. n) p. 139;

0) Libr, j-, Cap. 2. p) In Orbs Got

bieg Lib.

z. p. zo^

«r zw

WZ ) ^o ( m* _{\ m} Ultimo denfque Ioco, .vetat inter triarios, col-

locamus Celeberr» Polyhiftora,RUDBECKiUM,

Patrem, qui plurimis in Atlantica taa locis, A-

Isnos probat origmem Alandiae nokrae debere^

deinde ver© in communionem nominis hujus ve- niile hinc exeuntes colonias, Ponto Eoxino ^ma- rique Cafpio vicinas. ln.fidem rei videatur Tool«

*β ρ. 396. Tome 9« ρ< 326, 327 & £3^·

infigm Qomitaius Alandiae ejnsque figittum

Territoriale (ißiL

Quemadtnodum Alan dia» id quod jam ante

ilgnifkavinrus, antiquis*temperibus proprium re¬

gem agnovit·, ka pofteriori aevo , nomine Co-

mitatus ä) & provinciae, ^a ceterk dißmäae, ve¬

nire folita ₃ usque ad iecuium fuperius fuo Gu-

bernatori pariiit. #e infigni

ejus

di (Te^ηtimit Hb

üorici. MESSEΜ I'US b) pariter & WEXIO-

'NIUSj in defcriptione Sveciae ^, continuiffe pu·

tant dttas damas, inter roßs ^novepn poftas. Re·

ßius alii infigne

Alandiae

faciunt Alcemr,

ful·

co~

röna comitiva _, colkri ornatam, in campo xaeruleo*

quorum in numero eminet PALMSKIÖLDIUS«,

c) Hoc modo eleganter delineatum quoque o-

Ε τ peri

rf) Vid. IHthnevi StAts , Zeitungs und Cornerfattons

Lexicotu b) In Speculis Svcade ^, Cap. 13, r) In M. S. S»

Acad. llpfal.y qu.ie^ ut & aüa plurimn? illinc excerpere^

mihi licuit_y indulgentia Amplißimi atqueCeleberr. Acade-

miae hujus \Eibliethecarii , T)n. Mag.\ ANDREAE NOR*

relia

η ) ^o c

per!

fuo inferuit DAHLBERGIUS. Ne quis

autenr

miretur jhoc Alandiae tributum infigne

fuifte

^,

fciendum eft, noftram, cum varii generis dorne·

ftica parifer&

feraanimaiia alat,

tum vero

praeci-

pue alcium proventu

fcecundam eiTe,

quarum ad ultimativ usque Mufcoviticam irruptionem,

tanra hic copia crevit , ut parem

alibi

^aegre in-

veneris. d) Hae fuperbae prins per omnes cam- pos & Hivas

oberraverant, alia fere pericula

ne-

fcientes , niiia regia manu & voluptate ventura.·

é) CAROLUM quoque

XI, gioriofifs.

me mor.

Regem , hac venatione magnopere

dsle&atum

^,

in Alandiam Ä:o 1671, invitaverant. /) Denique

vetus« hic comitatus , qur per Regulos olim &

Gubernatores-adrniniftracus fuerat ^,· indolem de*

inde territorii cujusdam induit, iuumque judicem

territorialem naßüs eft';· Adhuc vero dignitads priftinae

fpeciem quandam hoc territorium gerit,

figjllov

d) Eo entht tempore' alces pleraeque ? partim a Kujfis?

eaptae, partim inter pacis· componendae confilia, in Löfötl

agitata, exhauftae. ef /llandiavivarium eft, unde incolis regium ediflum venatione & animahum captura fevere inter-

dixerat _r exceptis· tarnen' maris- accolis , (Skargårdarna) quibus maritimaw omnis·generis aves<& phocas capere licuit%

f:) In aflis Palmfkioidianis baec habentur: ar- ιόγι den 31, aiug· afrefle Konungen, drottningen ock de tvennefurftelige Fröknar, Hofmafterinnan, nograafFrucntimref, Riksmar·

fkalken Gr: Gabr; Oxenflierna^, Herr Sten Bielke, Gr. Nils

Brahe ide. til f\land _uppa Elgjachtoch affeglade den p.fept*

dérifran trlbakars Öfwer bafwet uti enflor flormf,ock kom"

efternågra?dagar til· Stockholm,,

^ iof » _η

iigillo

fatis antiquo munitum, cujus in

mappa

A-

landiae, a nobis delineata ^, eiBgies cernitur. Re- praefentat vero

virum,

in

tribunali fedentem,

&

impofita corona

ipiendidurn, qui dextra fecurim

navalem, (änterbila) finiftra vero infigtie Uplan- dicum, pomum nempe, balteo

cinäum,

^cru-

cisque figno ornatum , tenec, Quibus rebus iignificari ucique puto partim

Alandorum

nava¬

lem peridam, <5c veterem

parandi viäus

confve- tudinenr, partim' quoque obfequium ^, legibus &

juri principis provinciae,

Uplandiae,

g) praeftan·»

dum. Narn Alandiam _quoque Regi Uplandico

olim paruifle,, ex

conje&ura admodum probabi-

li fupra

affirmavimus.

Quisnam porro

OLAVUS

ille dicendus fit, cujus" imago* imprefla figillo confpicitur, cum infcriptione : S. BEATI: O-

LAWS: DE: STAOZAR: SWlO, fruftra adhuc apud hiftoricos quaeiivimus.

id

vero non fe¬

rnere fufpicamur, fuifle eum ducem quendam

navalem, vel Gubernatorem Alandbruor ^, patria Svecum, _qua db re non folum effigies ipia, fed infcripdo etiam^,

ubi

Szvio

dicitur,

manifefte tefta*

tur. Voce autem Staozar indigitatur fortailis

praedium ejus, unde hic ipfe

^, more

jamdiu

a-

pud Svecos recepto, etiam ie appellari voiuerat.

B 3; Quod

g) Eodem modo céteras quoqué'regiones legum Uplan-

dicarumimperium agnovij]e> confiat ex Cbronlco vet. Norve¬

gica^^{p. 2/j} quamquam temporis progreffuproprias leges Ö' fiatuta accepijTe non negemus. ConfLoccen% AntiqUi Svcogothn^.

iibi i. Cap» z.

% ma ) o c m*

Quod

praedium adhuc

in

parcecia Sundenfi ία-

pereft ^, in

edito xoile locoque

arnoeno prope

$lotts\undtt fitum ^, & hodie Taozafby, vei ^ut atliis placet?

Tozarby dicitur, h) litera

i,

juvandi elo-

quii caufa,

id quod alibi etiam iaepe fa&um eft,

^bje&a. Nihil itaque impedit, gut) minus

hane

putemus genuiaam

iigilli hujus rationem tuiile,

quam unamecum amplexi funt

vid Alandi,in anti-

ijuitatibus

^{o modo fieri}

patriae egregie

^{poteft, ut figülum}

verfati. Negue enitn

^{hoe ölavo, Ha-}

ul«

/aldi fiiio^Pr ineipi Norvegiaej originem debeat. i)

Noöer enim Swio fep Svecus appeilatur, «Sc in·

(igni Uplandico utitur, quorum neurrum

<>lavo

Norvagico convenit.

vi

adUriAidm

olim

_proprtos

fuos Gubematores fen

Caßellanos

habu'tjfe,

clemon/trat.

-Gubernatoribus, _quorum imperio

adannum

iusque 1640,

eonftsnter noftra paruit,5

arx

Ca·

ilelholmenüs federn praebuit. Horum vero ju-

ftam tibi, X, Β,,-Ieriemfiilere mearum., fateors

i>on fuiiTet viriprn, niiixonatui tam arduo auxi- Jio veniflet indulgentia Viri Ampiifs. D:ni AND.

ΛΝΧΟΝ.STiERNMANNi,A(SuariiadArchivum Regni b) ComInet-hocpraediiunfecundum.Alkos rationum 400,

marcas terrae, & inhabitatur λ 4. coloms, familia Staa- zarkniijam emortua. i) Ut quidam.putant, addufti ima- gln'ts S. OLAVI cum.nqßro ßmilitJtdine. Huc quoßtie tra«

ibunt praelium, adfcopulot Sotaskär olim fallim? idpie ad ifAfellum Sottunge refertwt%vid% §%VIL

φ

■Wl ) ®

Regni lönge

déxterrimi, cujus

^erga Camenas Upiaftenies favorem , cum

lineredibiH de

antiqui-

tatibus patriae-merendi

ftudlo confun&cm,

ma··

gnopere"

ven eror» Ex ejus itaque literis, haud ita*

pridem benigniiltme ad me

datis,

quibus mo¬

numents quoque Académiae

hujus PALMSKIÖL··

DIANA addita funt, fuere illi iequentes:

HENRICÜS YRMSHAGEN vel G&RIESHÄ*

GEN, Ato 1451. a)

OTTOPOUVISK, fiüus BENED. PQUVISK

YDAE KÖNIGSMARCK, A:o _143?,. b)

SIMON KÖRNING , praefe<ftus Gaftelholmiae

anno dein 1450. Senator Regni fa&us, qua etiam munere parens ejus, GANUTUS KÖR***

NING, antea-funßus eft, r)

GAROLUS, MAGNI> filius, de Eka & Pinftad>

Eques pariter & Senator Regni» qui praefe&urant

Alandiae adiir circa annum 1453. d) Uxorem du*

xerat BRIGITTAMy fiiiam ARENOII PINOVlf*

de Finftad. Horum Neptis, GECILIA MAGNiy

Patriae & feculo dederae immortalis gloriae Re*

gern GUSTAV UM I., ERIGI filium. e)

ERICUS JOHANNIS filius, Eques auratus,Se¬

nator Regnig St Gobernator Alandiae 2497. Hoc patre natus eft GUSTAVUS Magnus, Rex, /)

ERICUS (a, b⁵ r) Bx lileris nobUlff, STlERNMAWNl acetpl·

d) ■&liiad annum1436. hoc regimen referunt. e) Monum·

PERImSKJOLD. _{Tiund.p. ng,} f) Vide Hiftor.GUSTrfVl fr

ab Erjco TEGEL-eonfcriptam ^, p* j, 4Mverο an, ijif, ejm imperio deßgnam,

4M ) o C l·®·

ERICUS GFCRGfl, Eques, ab adminiftratore re<

gni,SVANTONΕ STURE,

Satrapa faélus

1505.g)

1VAKUS FLEMΜ ING·, de Sundholm ^, Eques

.auratus, Senater Regni, & Gubernator Alandiae

1529. De injuriis, ab hoc vira fibi illaris ^, coram rege glor. memor., GUSTAVO I, in

Alandiam

1 530. profe&o, conquefti funrincolae: qui ^tamea poitmodum , cauia ab

Senatoribus

regni

C A NU

^·

TO ANDREAE, & PETRO ERLAND!, huc

miili? _, examinara, omni culpa hberarus

eil.

Manfit ifaque regionis praefeftus ad an. 1537.

quoea, partim

neceffitatis,

cum

caixinde

&

iigna

arci Holmenii fubminiftranda eilent, partim vo-

luptatis » ex yenatione hic

capiendae

^,

caufa,

regiis uiibus addiéFa eft per literas

GUSVAVl

I.,

datas die 19. Martii 1537. 6)

NICOLAUS ERICI,

praefeåis

^{hujus regionis 6c}

his temporibus annumerandus eft ^, quamquam

certus imperio ejus .definiri annus nequeat.

i)

OLAVUS ΊΌΤΤΕ, ad annum Aisque 1546.

A-

landiam adminiftravit. k)

Neque heic omnino praetereundum cenfemus;

Alandiam, una cum Ducatu Finlandiae, Principi JOHAN NI, alteri

filiorpm

GUSTAVI I., ^quem poftea* regem

Svecia vidit, aflignafam hiiffe

a:0 1556- Inde ad Viduam GUSTAVI I. fereniftimam,

GATHARINAM STENBOCK,

poteftas

& im¬

perium g) Seheii, Pälwßiöld, Jf. h) AEIa PalmßiöU'tAnA, Wßor. Tegels, nec nonliterae Stiernmanni. i) AftaPalmfk.

k) Vid% Regiβrum Regnig

4M Μ* ; ^β

*ί

^erium

hufus

regionis pervenic, in

cujus

ditio·

ne ab a:o 1561. ad 1605. permaniit. 1) Qua de

re plura fequens §. dabit.

SALMUND ILLE, Caftelholmiam tenuit _1599«

quo tempore C AROLUS IX. Rex, eam occu-

pavit, (conf. §. VII.) Conjugem habuit Annam

Finke. Haec vero familia illeana jam emortua eft. m)

JÖRAN

WULFSTORP, praefeflus Caftelhol-

menfis A:o 1612. Cujus ^uxor fuic Magdalena

Farensback. v)

Ultimo denique loco eommemorandus

ett STELL ANUS

MÖRNER,

de Zeüin, Clos- /au, Tuna & Rogfater ^, iupremus Venator re-

gni, ut & Gubernator Alandiae 1622. Idem hic 1654. Norlandiae Occidentali, £ς pott quadrien-

nium univerfae Svionum Lappomae praefe&us fuit.

Thori fociam fibi eiegerat Mariam de Grynciuf Georgii filiam. Omnium vero iuae familiae hic primus erat, qui in Svecia habitabat: Patre BAL¬

THASARE MÖRNER , de Zeilin & Clo/faUy Chi-

liarcha Caefareo, progenitus. o)

5. VII.

De avce

ipfa Caflelhoimenfi ejusque fatis,

Poilulat ^nunc ordinis & inftituci ratio, ut

C pott·

/) Haec eftfentcntla Pcringfkiöldii, Mon, Ulerkkerens.

f. 63. 64. Videtur tamen Regina haec Alandiam fola non re' tinui(fe ultimo decennia, fiquidem Salmund Ilie Ijpp Ca«

ßelholmiam occupavit, JOHANNES, Filiusregis JOHAN*

NIS 111., ex Gunila BLelke, Comes Alandiae declaratus legitur ispo. die η. Julii. Vid. Ίeftam. Reg. Joh. de a: o ifpo*

(w, n) Conf. Lit. Stiernmanni. o) Ex Ht, Stiernmanni.