Q F. F. Q
DISSERTATIONIS ACADEMICT, De
R E G N O
ELOQUEN TI/E,
PARS PRIOR,
QUAM
Qonfentiente AmfliJJ* Eacultat. Philofoph*
InRegia Actidemia U-pfalienß,
Sub 1'RiESIDIO
VIRI CELEB ER
Mag. P E T R I EKERMAN,
Eloq. PROFESS. Reg. & Ord,
Publica examini modefte offert,
SAMUEL PALMMU, Nie. Fil.
OSTRO-GOTHUS.
In Audit. CaroL Majori, die XII Maji
Anni MDCCXLIX.
lioris poß meridiem foütit.
U P S A L I IE.
S:ae R:ae M:ris
SUMMTE FIDEl VIRO
llluftrisfimo BAROM DOMINO,
D:no
NI CO L
AO PALMST1ERNA.
Regis Regnique SENATORI Excejlexitiss
finio, EQJITi Ordinis Seraphini Splendidiffi-
mo & COMMENDATORI Ordinis.
M/EQENA11 Gratioßsßrno.
p
W Raeconem Grati® Veftraj, Illuftriflimi Viri, non a- hic, inquam, vel Tulliana vel Maroniana, quae tis haberet, ii partes fuas cum laude föret tuituratqualis mea eft, mufa, & conticuiflet» ni aliudanimus, tiamini, Viri Illuftriflimi, me, ad limina Veftra, fub- bundae ac devotiftimae deponere , ob beneficiorum
tem meum amplexari haud eftis dedignati. Vivatis longe fulgentiffima, jubeatque omnium rerum Mode- Regnum univerfum, tanta fulcra», Regis Regnique Se*
columina, dientumque literata cohors, tantos Mcece-
Excellentifllmorum NOMI-
V ♦
tuhor äe- SAMUEL
Sta; R:se Mttis
SUMMiE FIDEI VIRO,
lllußrisftmo DOMINO,COMI1I
D:no CLAUDIO EKEBLAD,
Regis Regnique SENATORI Excellentis-
limo, EÖUI'1'I Ordinis Seraphini Splendidiffi-
mo & COMMENDATORI Ordinis.
M&QENAll Gratiofuftmo,
lius agat, nifi cujus e labris melliflua manat facundia;
totum fere orbem fuo ne&are complevit, Svada fa*
ne dicam ornatura. Conticefcat idcirco levifiima,
devotionis pleniffimus, fvaderet juberetque. At par timido prorepentem grefiu, mentis facrificia venera-
documenta plurima, immo certiflima, quibus Paren- felices , Oft-Gothicse gentis & delicise > & pignora
rator illum diem non nifi feris infcribi fafiis, quo natus, tanta decora, Familiaj perilluftres, tantafpei fu«
nates, defiderabunt, lugebunt, complorabuntl
NUM VESTRORUM
votiffimut PALMARUS.
VIRO Admoäum Reveremlo atquc Clarifjlmo,
D:no N1COLAO PALM/liRO,
Eceiefe KullerfhdenRs PASTOR! Vigüantifluno.
PARENTI Indulgentiflirno.
Enerrimus in liberos adfeclus, feritis hunc U pfum exfequendi nifiis,Junt fere, qui Parentum äbfilvunt officio-« Utrumque in le? P. A. confpirare?
ego a fimis? fi quisquam alias, cxpertusprofellofunu
Ad iHud igitur penjitandum, *0 majori feflinat jure mimus rheus, quo tzqüius nihil, pietateque in Patrem
■Optimum nihil dignius judicaverim. Etenim ea fuit Tua, in me educando , cura, id fludii & alacritatis adhihuifti, utJalutem maxime libi cordi fuijje meam?
gf viderim ipfe, & profejji fint alii. Hine, fiqui-
dem benefetis tot tantisque, ilarga mihi manu cotia- tis, quibus femper teneor äemnHiffimus? digne prcedi-
candis nan fufficiam, eadem faltem venerabundus fas efl agnofcam & exefader. Ne oredas itaque, P. 0.,
tam ufui recepto me morem geffiße? quod chartaceum
hoece ? omni licet nitore deßitutum, Tibi ofierre au- fim munus, quam venerationis, in facrario mentis re- pofita, i» pofterum reponende, ut qualecunque e~
derem documentum. In votis nihil mihi erit prtus?
nihil antiquius, quam ut dignetur Supremum Numen Te, P' E. [ofttem ac incolumem diu fervare, />2 Ecclefie commodum, inque luorum omnium ut fem zerttffimam, ita fulcrumfirmifftmum! Permaneho
PATRIS Optimi & Indulgentiflimi
filius dbfequentiffimus
SAMUEL PALM^RUS.
ID. D.
§. I.
R&ifliirro., :& quidem adamanti- I no, nexu, quem Tullius ccnb
mune wincülum, & quafi cogna-
tionetn, yocåt a), omnes inter
I fe contineri difciplinas, limati judicii jam dudum perfpexerunt
i viri. Nos idcirco decantatae veri- I tati non poiTumus non album ad-
fdere caleulum. Etenim, ocülis animisq;Philofophiam
dfi perluih'emus, feorfum ejus corifiderando particulas,
fatile utique largiemur , unam alteri neeefTe habuifle
prius focias porrigere manus, quam in tam excelfum,
quo jam preenitet, faftigium potucrit evehi. Etfå¬
ne nulla .eft ars, tam fplendidatam egregia, tam
omnibus numeris abfoluta , quin aliarum amicam iibi pofcat opem. Nulla difciplina fe .ipfam ita, per fe,,
tuetur, ut confortionem cum aliis non expetat defi- deretque. Sic perquam infigne videre licet omnium Philof. Inftrumentalis partium effe.commercium, Eo namque tendit Grammatica, Rhetorica, Dialeélica.,
Jdiftoria & Critica, ut bonum perfe&umque confi-
ciant Oratorem. Et qua, qusefo, ratione Philofophus
demandatas fibi partes feliciter agat, nifi Literarum
A Hu-
1 ) O (
Hamaniorum notitia probe fuerit inflrudus. Erro-
ris ergo caligine non,5 credo, offundimur, fi conjun-
éiionem,, prce ceteris,, Eloquentice cum Philofophia
effe multo amiciffimam ftatuamus. Curam nempe ver¬
hörum & jolicitudincm verum, ut cum Quintiliano b) loquamur, eo magis valituram remury quo minus vel Philofophiis, vel Oratory nifi ambo in utroque con-
fpiraverint , officio fuo rite poterit deiungi. Sic o«
ratorium munus illud tripléx, docendiconciiiandi T
permovendi, in quo omnis vis ac nervus Eloqu. 8t
confiftit & regnat, vix, ac ne vixquidem,. praeclare ul-
lus obibit, nifi ex uberrimis Fhilofophke fontibus, res,, de quibus differendum erit,. haun'at^ Puerorum nam- que haud abfimiles illi funt,. qui- nudis verborum flo- fculiSy nüHa rerum habita ratione, inftruuntur, dele-
élantur atque commovenfur.. Docebit vero alios O-
rator tum demum, cum ratioeinationes fuas confexe- re, &, quse illurn detinent, acutis argurnentis com*
probare* qureque falebrofa ipfi opponuntur, rimarf,*
penitusque diffiolvere valet. Svavita te tum auditores>
perfundet,, cum animos ipforum mirifica oble&atione- fibi devincit , ifa quidem, ut tota ejus oratio, mel*
lifluo non folum lale condita, Tedperfpicua etjam tra-
^latione fplendefcat. Permovebit denique, poftquair»
indölem humanae rnentis rite exeuflit, intimiorique
adfe&uum notitia probe imbutus eft,quafi deftituatur,, fiülloy quantum quidem ego perfpicio, modo, ani¬
mos circumftantis coronae, v. g. meerore adfli&os, i*
ra incenfos, nimio exfultantes gaudio, arbitratu fuoy<
enget, flehet, compefcet. Omnes idcirco res, quae almse Philolopbi® regionibus includuntur , fub Eloq.
ditionem cadant, oportet. Unde illud Horatianun»
Oratori redüe ad'plicaverisr
Rem tibi Soeratica porerunf eßendere eharteec).
Quam
) o ( w» « Quam vero segre muneri fuo , quod profitetur Fbi- lofopfous , fit fuffedlurus, nifi Eloquentia ipfi ad
manum veluti fuerit , paucis oftendendum. Ve¬
rum enim vero, Orationem , five profam , five ligatam, quae fpecies Eloquentise habentur, intueamur, igne & aqua, quod ajunt, Philofopho magis efle
necefTariam conftat, Etenim, cundta ad rationis ftateram licet perfedte expendat, omniumque rerum nexus, cauflas & ufus inveftigare poftit Philofophus,
rion tarnen video , qua ratione ifta cognitios quam
jure mortuam adpellare licet, oum Ipfi, tum aliis, fit profutura, fiqu# aninrmm ejus pafcunt,cogitationes,
ab invidise veneno fuffuforum telis illaefas vindicare,
& meliori fidtis luto infinuare atque infundere ne- queat. Utque adeo nemo jure nobis fuccenfeat, fi Philofophum nunquam adyta illa rimari, culmenque
fcientiarum adfcendere pofle contendamus, nifi lin-
guarum notitiam d), Eloq. miniftram & adjutricem,
perbelle calluerit. Et fane, qui diftidium Eloquentiam
Inter & Philofophiarn crepant, pugnain fimul ratio¬
nis & orationis inculcare videntur; quo nefcio an
quidquam fit abfurdius, cum has ipfa natura tam ar- dtis connexuit catenis. Exferit hoec Eloq. & Philofl
cominunio fefe in irrufuo ufu, in vi atque infiuxu ,
quem pracipue Eloquentife, utflexanimce omninm RE-
GINÄL rerum e), tribuere'ac vindicare itidern conabi-
tntir, Tuam C« L. benigniorem nobis efflagitando ex-
petendoque cenfbram.
a) Arch. Pect. c. i. b) Inprocemio ad Iii). Villm Infi.Orat.p.m.jyi. c)Fpiß.ad Pifoncmv.jio. d)Vid diff.CLMagiß.Wareiii deNexuEloquum PhilofophiaA»
1739 habit. p. /.& C. e) Cic. Lib. II» de Orau
■tap> 44»
A t $. II
i ) o c c^-
- ; . «■. "•
Verbay titülum1 diflertätionis noftrse qua; confti-
-ttiunt^ eo minus indigere* explicationis putamus, quod cuivis,. vei täntillum in lingua Latina verfato, quid fignificent, lucide adparef. Sufficiat idcirco Eioquen- fiamy per babitum bener prudenter\ & copiofe lo?
quendidbfinire Eft difciplina,, cujiis; fines lbngiflirne
patent,. quaeque totum fcientiarum ambitum inclu- dit", unde Cicero: cetera'fere artes• fe ipfey per fe ,
Puentttr fihgnlk: bene• dicere aurem, quod'eft fcienter,.
ferite, ö ornate dicere, non habet definitam ali-
quam:regionenr, cujus• tevminisfpta teneatur. Öinnia'r
quacunque in bominum difceptavionein cädere poßunr,,
bene (unt ei dicendä a)> Idcirco nec Philofbphia do-
minii hujus eft' expers, quare fub exarninis incutlenv vocabimus' eav quce- propius: ad inftitutum noftrumi
CpeéiänE
Logicar feu PhilofopBia Rationalis, quemadmö-*
dhrrr recentioribus riiiloföpbis nuncupatur, eft fcien°->
liay dirigens mtelfebfum in< inve(Uganda ac dijtidican
da veritäte b). Differt aB Oratoria, quatenus eas fubminiftrat* regulas, quibus Oratör, in praxi: occu-
patüsy rarere nom pofiirc). Ät in eo amicus utrius«-
que eft- concentusy quod1 veritätemtänquam finem
unurm eundemque, habeant; IB accepttim Logico re«*
férat- Oratör-,. quod viäm, quam, finis- hujus propo- fiti fi modo compos fieri difcupiat, decurret, often-
dat. Eloquentibe vero multum fefe debere fateatur Eogicus, quod nullius effet ufus ift&c difciplina,- nifi,,
ope illius, regulas,. quse tänquam norm# proponart-
ttir,. curm aiiis commuhicarey ficque ihfbrmem fern erroneam'ipforum cognicionem töllere' norifc Multi¬
plier flc ratione officio fuo non deefte connititur Lo-- g-icusy
4£g£ ) ö:(
gi'cusyüt" ufum, quem intendit, facili obti'neat-nego-
rio. Etéclarat ideo vim fuam , atque influxum, inve*'
fiiendo partim, dijudieando & legendoy partim convin*
cendo , refutando & äijputando d), At oleum ope- ramque, quod dicitur»- perdet omnem , nifi Eloq fit-
munitus. Ihvenire ac dijuditnte tum dicimus Logi-
curn, quando rem adprebenfamy ratibcinimurn ferie"
jufte concat'enatarab omnibus aliisdiftinguere in eo,>
quo vinculum quoddam illam cum alia norvconneélit,.
&,.ubi Hoc obtingit', verum earum efle nexurfi per--
fyicere valetf Diltin&hm He ren notionern,dn Ilogi-
ca tanropere commendatam fäcile adipifcetur ipfer
fimulque in aliis ingenerabir, fi apte eartdem tra&ä--
re didicerit, itaj quidem,ut, quae in ea occürruut di~- judicanda!, parvum non excedant numeriint.- Affine*
Hoc füo excidät"necelTe eft penitüs, nifi Eloquentianv
concinne ac perfpicue", noftroque Tic capruH adcom- modate, cunéla exponentem, Tibi reddiderit" familiä¬
rem. Sed dicis: veritas fatis- in! fe eft clara, ut adéo velämentum, quo earn palato noftro magis arrifuram5 fäciemus,-non fiff necefiarium ? Refpo'hdeo illius re-*
pr&fentationem , qua ipfa notio rei cujusdam contine«
tur, nunquam menti alicujus infinüari pofte, nifi per-
fpicuis id Hat verbis, dummodo Delio- natätöre &
Oedipo conjetftore, ut", quae proponis, percipiantur,,
iie opus fit' Neq; a vero aberrabimus; (i eandem fere adbibere ratlönem, iisdemque uti adminiculis^ Logi-
cum, quibus in inveniendonitatür Oratör, arbitremur.
Üterque enim, omnium primo, res follieite conqiiirat, alter,- ut de iisdem ratiocinetur, alter, ut orationern Habeafj qüod de Logico adürmare uti nondübifamus,
i'ta Oratöri tanto magis incumbit, quantö certlus fo'«
lkm verborum, ornatiflimorum licet, connexionem , nullä fubjeda fententia,- inanem, vanämy ac pror^
fbs^ Elbquente indignanr efle contfendimus»
« €32) ) O ( ty®
é) Lik II. de Orat, Citp. 2. b) Vid. Bamneift.
Log. p.JJ- c) Cfr.DiJf.Mapiflr.Lothigiidt'Logices«•
fuin Orat§,or4.e dj Vid. inft,
$. III.
Porro, veritatis tum convincimur, cum , variis adlatis rationibus, fufficientibus illis quidern, commo- ti,adfenlum verba nobiscum facienti fabducere nonpof-
fiimus ConcurrithicOratoria, a parte non lolum con- vincentis, verum etjam convincendi. Verum enirn vero, prsterquam quod, alterum convi&urus, rem i-
|}fam in medium profert, ope etjam facundiae, Intel-
ledum ejus, perfeétionibus vividiffima imagine ex-
prefiis» (quibus ad perfvadendum fortiora non dan¬
tur motiva), mirum quantum ditari, fl a re aliena
evitare judicia, reique naturam, prout par eft , ex- cutere adnitatur, oftendit, non pcterit non blanda^
nefcio qua, vi in animum ejus influere, adeoque, o- imni remota afperitate, adfenfum ab illo extorquere*
Magis autem apertam vlm fuam reddet, quando, ra¬
tionibus deßitutus, feu potius, quando cum Iis agit, qui prolatis in fcenam rationibus ponderandis non flint pares, nihilo tarnen minus fidem fibi conciliet.
Omni fcilicet ad id incumbit opere, ut praeter pu¬
rum, non vero ealamißris intortum , fquo fe fall!
faeile augurabuntur praefentes,) quem adhibet, lermo-
nem, probitas ejus candorque eluceat maximus, quo animos fibi devinciat, bonaeque fuae fententiae mul-
tos nancifcatur patronos, Etenirn, fi odio habuerint diqum hcmincs, illius verba & faäa contemnunt, fa-
ftiiinni, obtreBant, contra, fi amoreprofequantnr, vet
immodice extoUunt ■lande diqna, prout,egregie, hac
de re, diflerit ReverendiJlim. Epifcopus Rydelius d).
Faciie
) o ( <S» 7 Fa eile ergo animos, ccecis erroribus capfos, prsejudl*
ciisque fafcinatos, in meliorein convertet frugem»
Nec ambigui erit fuccefius labor Oratoris noftrir
fi eundem aliis refutandis impertiat. Mutuatis nam- que a JLogico regulis, iisdemque comtiori itilo ve- flitis, errorem, quo in devia quasvis abreptus fit, ita
ob oculos ponit* ut, horrore quafi pereulfum, in fuas trahat, retrahatque, partes. In difputando deniq; non 3e~
gre palmar« prasripiet adverfario fuo Orator. Qyo vert»
magisveritas,.inftitutis ejuscernodi difceptationibus,five:
esedem fcriptis, fiveviv3peraganturvoee,qu[efita^eft ce-
flimanda, eo dignior maxima bic ejus adhibita* opera, quae patulas in auras tollatuiv Et, licet quotidia--
na experientia miram Illam Oratorise vim percelebret,
ficco tarnen pede eandem prseterire, ab officio noftro'
putamus alienum. Duas perfonas hane fcenam orna- re, alteram fpartam refpondentis, opponent-is alteram
tueri- novimus. Si opponentem agit Orator , eandöre femper , nunquam pruritu aliquo contradicendiT
ubi veritas a refpondentis pugnat latere, eum exar- defcere perfentifces. At, quando veritatis defenfo-
rem femet contra opponentem fiftit, ut plurimum,,
villor difcedet Gemina namque armatura munitus- punget , partim ob pondus, quod rei ipfi, partim quod verbis ejus, inefl. Novit nirnirum rationes im mediam aciem producere, veritati fuum robuc vindil cantes, easqne oratoriis condire flofculis, quibus vi-
étas det manus, nolit, velit, opponens neceffe efb».
Et, fi quando accidat , ut fime hoc fuo frufiretur T
id non Eloquentiae eft tjibuendumr verum ipfi, quoel
rei , de qua difquiritur, indolem naturamque minus ffedle inveftigaverit.
d) In Exercit. Ratm* F.j. cap. &
$ in-
s&tå) ) O ( ^3)
$. Iii.
Bevehimur ad Metaphyficam , qus,-prseunte Ce- Heb. Thymmigio., efl fcientia entis tf mundi in gene-
re , rerumque immateriaiium a)* Difciplina omnino
omnium fubtiliffima cui indagands viri non nifi e- munélioris naris funt pares. Etenim in ea occurrunt illa non folum, qus aaims no/trs fubjiciuntur, ~ope
fenfuum, judicio, verum etjam, in abftra&o confide-
iiats, hisque adminiculis deftituts, quatenus eft ens
ifimplex. Loguor fpiritus, in quorum natura inter- nöfcenda quam maxime occupäbitur. Hic ccecutiarrt
lippi , hallucinentur magno ingenii acumine non pol-
léntes. Tentarunt tarnen aliqui, pruritu, nefcio quo, mälefano inealefeentes., graviorem hane difcipliriam
.literis confignare, at fuccebfu minus felici. Videiicet aiiorum femet rifui ludibriisque objecere, parlim c-quia rem ipfam bene adiequi non potuerint, parting
quia nihil, quod non myftefia quafi Capiat., quodqu.e
.nemo fräter SibyHam legat (ut illud iPlautinum adhi- Jbeamj barbaro, ac fordibus fcedato, ftilopropofuerint.
El fr, quod res eft,, dicamus, dolendum fane , hoc
>malum e Schoiafticorum fontibus .noftros irrigäfte
:hortuios. Etenim.,, non pauci asvi noftri eruditorum,
(Offlnem elegantiam, ac ornatum oratorium e Philofo-
phicis efle pröfcrlbendum jubent, perfpicuitati, ex il-
äö.rum quidem fententia, vim illaturum maximam;i
ifed iiiec talem nos commendamus ornatum, qui aut
jretum naturs repugnet, aut iisdem proponendis lu¬
sern eripiat, verum purum, terfum limatumque di-
fCendi genus,, Philofopho petnecebfarium. Erit ergo jam <qusftio: utrum difcipiins 'Philofophics aliquod
purs oraiionis velamentum admittant, deiiderentque^
an non? Prius nos adfirrnamus , pofterius -negamus.
fgkiemadaiodum voceSj ;tanquam interpretes ac indi-
<cia
) o c
cia rerum, adhibemus , ut esedem in fenfus noftros
tx> faciiius incurrant, ita rem aliquam exhibituro in- jun&um efle putamus, eandem iis exprimere ac pro«
ponere verbis, quse ei conveniant> qussque eam non captu difficilem, fed planam ac perfpicuam reddant.
Omnium primo follicite res congerit meditaturque Philofophus, deinde easdem aliis , iive fcriptis, five
Viva voce, infinuat, nifi fibi foii fapere , tum vero
fapientis nomine erit indignus, videatur, fed quomo- do, qutefo, infinuet, nifi ex penu purioris Latinita-
tis depromtis , remque diiucide exponentibus, verbis*
fafiidium namque ceteroquin faciie ledori crearent
res difficiilimse, cum eundem magis diflringerent ,
quam fubtevarent, remorarentur magis, quam expe-
(iiretit b). Aut ergo tricas fuas aiicrum fubjedurus difquifitioni, fuseque exiftimationi» & aliorum com- modis, confulturus, melius faciat, fi durum, afperum, rudemque adhibeät fermonem, quam commodum, fva—
vem atque poiitum? Annon magis adpetitum noftruni
fui quodam fenfu amoris irretiant, quae tam aurest quam mentem, mira quadam dulcedine, permulcenfc,
quam quse fvavitate carent, illasque feriunt ? haec.
folis luce ciariora videntur. Unde vero ornamenta,
quibus ftilus ejus fplendeat, afperitas fcientiarum mi~
tigetur, perfpicuitas vigeat, mutuabitur Philofophus,
tiifi ab Eloquentia, obfervando t7]vxotsagöiyitol, y.ål
irjv EVXPivsiceV) quas, ut pnecipuas comci ftili virtu-
tes, commendavit Herrnogenes? Ope namque illius,
cafto^ quodam , ac quafi pudico, dicendi genere fuas
adornat difciplinas, hujus vero, quae noltrum fugiunt
concq)tum, diftinÅa & enucleata s.tradit. Exulat turn obfcuritas, cum & verbis, & cogitationibus ine/t per- fpicaciaj maxime vero obtinetur illa* quando termi-
nos , menti le&oris tenebras offundentts, erudita
B cb>
to ) O (
eircuTplocutione evitare ftudet. Gircumlocutionamque, qu<e nihilhabet infiatj vel dijjoni, [edJvaviter cum
elocutione propria Ö temperata efl , ormram excel-
famque fententiam reddit c). Quo infignior veritas,
éo ctigniori habitu amieiatur. Qui res exiles levesq;
7olg £(TXYi1*2717flhoig feu exqutfitis vocabulis efferre gefliunt, iis merito adfimiientur , qui infanti perfo-
nam , vaftoe rrrolis , tragicam imponunt, Cseterum poma argentea väfts adponi aitreis tion indecornm eflr
[ed perpulchrum d)> Seneca tamen dixit alicubi: Nim
mis anxinm effe te circa verba c? compoßtionem nolo%
habeo majora , quoeeures. Qu<sre quid fcribas , non
quemadmodum: cujuscitnque orationem videris fohtam
politam, fetto animum quoque non minus ejjepufiUis
occupatum c). Haec vero ejuslententia facile corruety modo fapientis Philofophi, prout omnium hominum,, effe, id tanquam prsecipuum agere, ut omnibus, qui-
buscum degit, loquiturque, placeat, faltem, ne pro-
dentioribus difpliceat, penfitemus. Sed quomodo,, qusefo , placeat, quamque bene viciflim ipfi cuplant,
cum veritatem, ejusdem avidis , cupidifffmisque, ar-
chaifmis, ethnicifmis, hybridis, fafciis quafi involu-
tam, occultat, obfufeat, celat? certe ex hominum
confortione eum relegatum
- - -
Stygiatnque innare paludem
pr&optarent, quam ut diutius vefcatur aura» Nemo
tamen adeo dementes abfonosque nos effe credat, ut In his deliciis, tanquam in peramcenis litoribus, quse
navigantes morari folent, femper eum hasrere veli-
mus, fed res le&iflimas, proque dignitate, qua decet, traditas, publico, cui fingulorum innixa eft utiiitas, profpe&uras bono, exceifitati ingenii fui, facundiseque
convenienter> infinuet, ut tantam ei ineffe prseclare
dicen-
) o (
dicendi, quantam fertfiendi fåcultatem, cuivis pate- fcat. Onde tum demum.palato noftro optima erit perque jucunda Philofophia, cum nitidis ac purisver- bis, ingeniofis referta fententiis, praeftantiaque re-
rum fplendida, oculis fubjicitur; & qui id agit, ad*
plaufum noftrum non modo promerebitur, fed omni etjam laude cumulabitur, tantoque magis, quanto
paucioribus ad ejuscemodi eruditionis faftigium per-
vcnire contigit. Id vero probe obfervandum, nos hic non commendare tumorem, fententiarumque va*
mffimum flrepitum, ut loquitur Petronius , quippe Philofophia noftra, ut matrona gravis, nullum me- retricium admittit fucum. Bene ergo hane in rem
Santeuremontius: Elle ne met point de mouebes, et de fard, fur fon vifage pour paroitre aqreable.
a) AdMetaph.Prolegom.p.m.XXXIX. b)Ber-
geri Ernefat. in lib. de nat.pulchritudine Orat. p. ioj.
c) Long. Seä. 2$. apud Berger. d) Baumeifl. pr£f.
ad recentior, Pbilof. e) Epifl. np.
§. V.
Bloquentise influxum in Philofophiam Theoreti- cam,generaliori fenfu ufurpatam,poftquam luftravimus, facile, quid in fingulis ejus partibus valeat hcec fei-
entiarum Regina, pater, At paulifper in hifce mora-
bimur, ne officio noflro defuiffie videamur. Preeter-
euntes vero Ontologiam, cum eundem in illa, quem in Metaphyfica , complexe fumta, & a nobis $ pr®- ced. adlatum , pnrftat ufum, pedem ad Cofmologiam generalem promovemus, quam per fcientiam de mun-
do , compleftente & ccelum & terram, defiiiimqs.
Quoniam id agit Oratoria* ut ejus eultor leges pru-
dentiae nunquam tranfiliat, iisque, (i modo fupra vul- gus fapere, votique, in vero indagando, aliisque in-
. B t ge-
) o C
gerendo, eompos üeri difcupiat, PhilofophuS inilru-
tos fit, & äd eas, tanquam cynofuram, ratiocinatio-
nes fuas formet, nec mircrn erit ipfum fine fuo exci- clere, fi eas non probe calleat. Quemadmodum e- nim ratio, ut cogitandi, ita etjam bene dicendi ef t magiftra, fic nihil fåne sequius, quam difcipulam in
omnibus fequi fidam proeceptricem. Porro r quo-
niam ob mutuum illud confortrum, quo fororio quafi
vinculo funt connexae omnes PhH. Inft. partes, non omnibus numeris abfolutus cenfendus eft Orator, ni- fi esedem, tmiverfae ac fmguloe> imis ejus hasreant
itieduilis infixae,itay illarum ope, eo de rebus, hac difciplina contentis, modo differit, ut, quce proponit,
non intelligentians modo, verum fingularem etjam dulcedinem fapiant. Prsecipuum vero auxjlium mu- tuum fumit ex Critica & Dialeäica. Scilicet id, tan- quam palmarium cavebit Orator, nealios fallat, (§. 3.)
ät, quomodo hoc obtinebit, fi ipfe a vero aberret ,
fallatufque; quod fane non poterit non aecidere, fi Jhifce deftituatur adminiculis. Utitur ergo Ulis; id
vero ita, ut Criticam tum adhibeat, cum ab errore
immunes reddendi funt auditores, codicum vindican- do antiquitatem, lbca corrupta emendando, debitum Ulis nitorem reftituendo, vera, quce fiteris ei confi- gnata obverfantur, a ialfis fecernendo b). Cum illa
autem amiciflime confpirat Dialedlica, quam Cic. dif~
teptatricem juåicem veri tf fatß adpelfat c) & Piator
tw ovTi sv ßogßogto ßctgßagim tiv] tjfc 1pv%rj$o[Af*%
MtToguguyixsw, iteeh xcti ävdystv dvu con-
firmat d). Hac ergo duce, id efficit Orator, utve¬
rum a falfo, genuinum a fpurio difcernat, &, mutuo utriusque influxu svBvy,y]piCiTwog h. e. idoneis arma- tus evadat ratiociniis, Ännon vero tur* maximum, quod