• No results found

Dissertatio physica de rarefactione quam in regia Upsalensi academia ex consensu & adprobatione amplissimi ordinis philosophici, præside ... Joanne Bilberg ... in audit. Gustav. majori ad diem [7] Novemb. anno 1685. bonis examinandam tradit Constans Colli

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2021

Share "Dissertatio physica de rarefactione quam in regia Upsalensi academia ex consensu & adprobatione amplissimi ordinis philosophici, præside ... Joanne Bilberg ... in audit. Gustav. majori ad diem [7] Novemb. anno 1685. bonis examinandam tradit Constans Colli"

Copied!
36
0
0

Loading.... (view fulltext now)

Full text

(1)

5.

SS.

η

Jo

Differtatio

Phyfica_?

rarefactione

Quam.*

In

%egia

Upfalenß

Jcademia

ex

confenfo

^adonbatione

Jmplißimi

Ording

^thilofopbici»

Praefide

yiRO CLARISS1MO

Dn.

JOANNE

BILBERG

Math.

Profcff.

Ordinario,

In Judit. Majori

ad diem i Novemb.

Anno 168S*

Bonis examinandam

tradit

CONSTANS

COLLIIN

O Gothus\

HOLMI^»

(2)

Kevcyendißtmo

w Chrißο Φαΐή*

ac

Amplißimo

Domino

%

D.M.MAGNOPONTIIN

Dioecefeos

Lincopenfis

Epifcopo

Laudatiffimo, Confiftorii Fraeftda

&

Gymnafii

Regii

Ephoro

graviilimo»

Patrono Magno*

Ut &

f i

Plurimum Rcverendis

&

ClariiEmis viris ac Dominis 9

Confiftorii Adfeftbribus meritifi

fimis,

& in

Regio

Gymnafio

Le&oribus

dexterrimisj

Fauto*

ribus fumrae honorandis.

\

Hoc

ingeniißeci

fumm*

cum

infcribit

(3)

$a'mμ

'Admdum Reverendo Piro ac Domino»

M.

ARVIDO

RYDELIO

Civitatis

Norcopise

Paftori,

&

7icinarum

Ecclifiarum

Prsepp-iito

vigilantiiTimo

9 cPvnmotovi omni honorecoUndo4

Wien

qualecw^

leneratione

atfy

offert

Colliin*

(4)
(5)

Thef.

L

Ntermodoscorporum natu-raliumafigura& fitu

praed-puc intcriori originem

ha-bentes,cenieturaPhilofophis

i'Rarefadio,

quaeexpanfio vel

*

dilatatio dicitur Du Hamel 1.1,c.4.decorporumaffed: alteratio,

Gveri-ekedeaere,&extenfio adoccupandutttmajo¬

remlocum,Lino. Significat autem Rarum_*

i. idquodpaflim feu perintervalla pofitum

eft,utrarioracies,Corn.Nep. 1 Eximiumfeu

praeftans, quodprobatCic.in Lael. dicens: ra¬

ravirtus. Subtile feutenue, cefteBarth: in Cotnm, ad Phyf Mag.lib.j.cap. 7. Dicimnt enim,inquit,rarumutaerem nonquodpartes

aé-rudißentinviccm &habeant interpofitas

vacttiu-tes, quod inaerereveranihil eßvacut, fed quod

aertenuembabeatfubßantiatn. 4. Denotat id

quodhabetpartes,interquas(untintervallamajo' rafluidtori materiarepleta^beat- Hoffv. dijp./.phyfl

§.10. Exhiicequatuor lignificationibus, duiae polteriores peculiariter apud Philoiophos

(6)

TheJC ζ.

Qui Ariftotelis Summi Philoiophi

vcftigiis&ratiociniisinhoc, preflo pedeac

menteinfiftereiibipropoiuerunt,eam folam_.

rarefa&ionemutveramhabent, quam tertia

iignificatio rSRaridenominac, eam fcilicet,

quacorpusadexteniionem & quantitatem-» priorimajoremredigitur, majusqi ipatiunij adaequatéoccupat&replet,nullano va, extra·

neaveiiibftahtiacorporea accedente, vel

va-cuoaliquointerpartesrelido» Ut huic

ien-tentiacfirmitatem concilient, exempli loco

adducuntaquaminvaporem refolutam,cujus exteniloipfis videtur auch,qvumnehilum qui-demnovaefubftantiteacceiferit. Sic

clariili-musill? Verulämius in hiftoria denii Sc rari

ailerit,aquam unodoliocontentämjam in

ac-rem tranimutatam decem dolia repieviiie>

ådeoqj decuplo majoris ipatii occupatione, plusextenfionisacquifivifle. Eidem accedic Linus contra quemCeleb.Boyle egrcgiarru»

contexuitdefeniionemin traft, fuo deraref. aéris,ftatuendocorpore occupante locumV.

g. duplomajorem, neceile eile ut quaelibec

ejusparslocumquoq; duplo majorem

occu-pet&idiinevacuitatibus vel iubcili fubftan-tiainpartiumcorporisintervalla recepta.

The£

Verum ita fentire quid aliud videtur

quamplustribuere Tenfibus ac rationi ? imo

(7)

"neealiudquamita ratiocinari: Video tale Sc

tantum,ergoeft taleSctan tum» non obferva-to,quamvis inrarefa&ione poridilatari,

cor-poraq:novaingredi laepenonvideantur, haec duonon minustarnenfieri ac vernotempore plantae dearborespororum dilatatione& no.

vaemateriaeadditione ad majorem

excenfiö-nemexfurgunt,nec tarnenulius exiftitquivel

lynceo viitieammateriamdeprehenderepok fit. Rationemitaq>feniuumerrores emen-dantemfi coniulamus, edocebimur nihil

ex-tendipoiTe, majusq, ipatium occupareiine acceffionenovaemateriae. Quodverö

nitan--turexemploaquaé adparticulas vaporum

ré-da&ae, nihilnegotii höbisfacellit,fi modoat« tendamus iliämre'iolutionemnihil aliudeile,

quampartiumaquae propius ante

conjun&a-rumIblütiönem,divifionemScremotionemj

iicut&c Ipatiolorum interpartes illas disjun-&as interje&Orum ex corporibus heteroge-ncis occupationem Sc repletionem. Qu«

corp'öratollerenon

licet,niii

ab

omniumläni-Orumphiloibphörum fententia diieedere

ve-limus,ailerentes: Unumidemq} Sc numero

Scquantitatecorpus iimui induobus eile

lo-cis» Sed haecomniaplanioraeruntiniequen« tibus.

Thef 4

Alii Philoibphi paulo accuratius reni Α ζ

(8)

intro-4.

introipicientes,rationem

explicandi

rarefa&i-onemtraditamindubiumvocarunt,propterea

quodttMtvero

ratiocinio

repugnare

viderent,

corpusejufcppartes

fuis

aequatas

lo

eis

majora

tpfis ipatiain

rarefadtione

repleturas. Qua

de

caufa mutationem hane ceniuerunt fieri ex

iéjundtione

quidem

partium,

Ted

vacua

ipatia

&omni corporedeftitutainter

relinquenti-um. Verunvhifalib feniuum judicio quoq,

delufi,remacunee tetigerunt, quippe cum

gmttis γerum naturλ,quain hoc mundo vifibili

tentineturplenafitcorporibus,utBarth. in

Pbyfi

Mug. Hb'z. cap.

habet

,

fequitur

inter

ea

corpora

conjundtio

tam

neceiTaria

ut

interca-pedoaliqua

eiTe

non

poilit,

quae non

ab

aikjuo

< corpore,vel

extenfione

repleatur. Ubi

enim reperictur

ipatiüm

fenfu

phyfico

fumptum_,

iine corpore,cum

corporis

efTentiale

conftitu-ensiniéinvolvat? nusquam certe, ut m<?ns

(ine valle nüsquam. TheH f.

Ambas hafce Rarefatflionis

explica-donesutaveradiffonas noftrae non

faeimus

confiderationis,fed earii tantum,quamnobis v

aperitultima

iignificatio

tS

rari.

Etii hanc

pfeudorarefaddonem memoratus

Verulamius

vocat, eamtarneniblamvere innatura

exilie¬

reexemplismonftraripoteil.

Sit itaqj

juxta

Legrand.part.4,art.n.

Phyi.

geiier.

e/us

(9)

f

iinitio haec: Rarefatthed particularum

teneßrb

umfecretio& feparatioamotu

conc'ttatiori

protre"

ata,&novcecxleßi*materia in(patia abUlis

reit-cidingreffu. Vel ίΐ η

oftras

ingenii

vires

iäc

exiguas indeicribendaea

periclitaremur,

exi-, ftimamus fieri poffe hac ratione.· Rare

facti»

eßmutatiocorporisnatural# interna

λ

materia

± fubülufluidtß inpores

dilatatos

ingreßu

per

m»~

tum fatta*

TheC 6*

Ut corporibus ratione

figurae Sc

ii-tusexteriorisaiperitas Sclatvitasinducitur,

ita

raritas,mutatainternarum partium

diipoiitio-ne. Cumenimnovamateriafluida,eaqi iäcpe , numerotantae

iiibtilitatis,utieniijs

noftros

fe-rirenequeat,partesépriftino

iua

fitu disjicit,

Sc poros>quosiibiaperuerat

majores,

ingre-ditur, corpusintumeicit, Sc

magis

quidem-»

difhindicur,iednonextenditur. Qpippepro¬ prioextendi

aliud

non

eft

quam

partibus

auge«

ri. Necminusinconvenienseft dicere

mate-riamextenilone augeri

SSditione

partium,

quam rem aliquam

illuminari

finelumine.

J Velquaeconiequentia,materiae

eflentiam

auge-rinonau&amateria? Unmidcm%eßtum

fub-ßantix corporece tum quantitatisconceptus, nefc adeounaabalteradiverfaeß Phil.turg.tratt. t.

Metaph.qu&ß.ζ. dijp. $. de ent'ts

afjett.

Et

pau-cisinterjecüs; Νoniytur

quantitaseft quiddam

(10)

dbeofc: corpore dißinäum, nc% ulla eflintcr

eadißtnlHonisnota. Hinc concipiturnova il¬

lamateria poros corporis rarefadU ingreilä tanquam extranea. quaeq*eidcm corpori ne

minimamquidem exteniiionemaddit, Ouo~ ttiamquicquidextenßonisinporis,vel tntervalltsλ

partibus fuisrelift'ti contineiur,nullomodoipfitri¬ butdcbetßed aliisquibmvis corportbus, a quibus + intervalla i(la replentur. Claub. difp. 7. Quod

maximerationi conientaneum videbitur,fi

at-tendaturad folas partes,quae corpus fub rare-fa&ionemcadens componunt ac conilituunt. Illxenimnonplureslunt poft rarefadtionem

quam ante, fiquidern novae iftae minimeai

compoimönem faciunt. Neceiläcio itaqj ex ,

hocdeducitur, manentibusaquémultis, non paucioribus, neq? piuribus parcibus

conftitu-tiviscorporis rarefa#i,eandemexteniienemu,

manere j cumexteniio minuatur &augeatur

prodetra&ione Scadditionepartium.

Au^en-turquidem ροή aut meatus corporisrarefaäi, fed

etcdemdimenßones,oademextenfio corporis ma¬

netquaprius Phil.Burg.traä.3 cap. 3.dijf.i.phyt

fen:decorporum affeäionibus. f. Thef 7.

Quo haec firmiori conftent veritatiS

talo, Ärquiiéniibusnimisconfifi,nondum

ra-tionisjudicjura fequivelint, ipfis etiamienfi«

busrcdarguanturj unumvel alterum experi«

(11)

/ 7'

mentumcuivisobvium ob oculos ponemus,

poftquamad clariorem hujus rei

declaratio-nem paucade accretione

praemifimus, inter

quamScrarefaftionem

notabile

patet

diicri»

men. Certum quidem eft materian*

ex-triniécus accedere tamcorporicreicentiquarn

rarefa&o,verumiiludingreila,in partes

alen-^ das poftpraeparationem

impellitur,

iiidemq}

immediatéconjungitur, atqjin

creicentis

fub-ftantiamconvertitur. Sicvidemusfieri in-. plantis,quae

crefcunt,

Scaugentur,

quoties

iuc·

cusillealimentarisperparosdelatus extremi-tatibus priorum partium

affigitur

Sc

adftrin-gitur,eundem in

modum

quo

glacies

de

te-<ftopendensaffiuxu guttarum augetur.

Hac

rationeoptimé diciturcorpus

extendimajusqi

evadere. Acceilio enim partium

quantita-temSc magnitudinem auget.

Materia

verö

fubiensporoscorporis

rarefa&i

cedit

nec

itL.

alimentum,adeoq>necinaugmentum.

Quod

nobispprobare videtur

Scalig.

Exerc.

ioi,Se<5V.

15·. spongia cum poft compreßionem

extenditur,

nenaugetur pr»prte, fitmajor

fed

fufior.

Pa-I nemquoq>vino

,la<fte

vel

alio liquore

turgi-dum>nemo fereeft,qui nonviderit,

fed

quis

fupravulgus fapiens

ei

per

horum

corporum

inporos

admifltonem

dilatato

majorem

cx-tenfionemverc:ribuat,nififimul

intelligatur

(12)

8

& ipfepanisöcliquor, in poris latens? Quo

fenfutotum compofitumdicitur ob

compo-nentiura ambas exteniionesmagis eile

exten-iiim,nonverofoluspanis, quaiiabhumido illo

corporeüber eiTec. Quippeutnemominuspa¬ nis,cum manibuscomprimitur,expreflbcp

li-quorein minoremmoiemcontrahitur,iéhabe-i

redixerit,quia adhucpoilidec quicquid eft

pa¬ nis: itaneq,quis dicatfeplus habere,cum

rare-fa&ione ditlenditur. Pari ratione lignum_.

rarefic & extenditur, cum acjuavel

aérvapo.-ribuspienusiéin poros ejus infinuat,

unaq».

cumcorporeingreiTomajusquoddam

excen-luro componir. Undé januac öc valvae inu

aérehumidointerdumaperiri öc claudiηοιυ

poiTunt. Hinc Öc perplurimis aliiscxemplis aperté monårariöcfirmiterftarui-poteft. nihil

novaquantitatt velextenfione augeri, quinfimul

etiamnova\ubßantiaaccedutle grAnd,

gart· 4«

Art.f.pbyfgen.Claub: dijp.7-phyj.

TheC 8>

Sententiae huic nonnulli

philoio-phi accederenolunt, propterea quod corpus dilatatummajoremoccupetlocum,quam

an-te,lociqj amplitudomajori

extenfioni,nonau-&amateria, ailignari debeat, teftimonium-, perhibentcs cxaquafuper ignem in lebete

cbulliente, qu* tunctemporisaltius

(13)

doma-9

domajus obfidet ipatium, Quod libenter

ipfiscencedimus,iitantum reipiciunt

adordi-nem, iitum iéu locumexternum,queminter

ambientia corpora, aqua dilatatione pororuin obtinet majorem. Verum ii conceptu iuo

intelligentlocumproprium, qui eft aequalis

locato fecundumomnesdimenfiones,hoceft, neqjmajor neqj minor re, quam continet,

quiq, facit,utcaelum iitinloco, digredimur

ab iftorum fententia , cenfentes hunc

lo-cumnonrealiter diiferre ab ipfa aqua quam-·

continet,fed noftro iolum concipiendi mo¬

do,fiquidem Jpatiumeßextenfumin longum la»

tum&profundumSenert.1./, c.7. aquaitem,er¬

goilluduthaec, corpus. Tolle enim ßatia cerpor'tkus, nutquam erunt, & quia nusquam

erunt,non[erunt, Aug. Epiß. /2. ad Dardanum. Jamiiaquadiiatata eademmaneatexteniione,

quodcx pancvinoaut laéhintritoprobatum_» ivimus, neceile eft idem retineat ipatiumSc

locum. Aliasoccupando majusipatium,

re-plebuntadaequaté lingulae ejus partes, praeter ipatiaipii anterarefadionem commeniiirata

Se adatquata,iiexempliloco uicpad

magnitu-dinernduplam rareiiat Se extendatur, duplo. majoraipatia,adeoqi majorafe ipiisj atquid

verodiflimilius ? Namutduae partesiimulSc

femelineodem pundoloci citra

(14)

10

nemcflcnonpoiTimtj itaneccontra una pars

induobuslocis, Nihilhicfacit virtuaiis illa

extenfio,quamquidam fmgunt, cum talis in

rebus materialibus, nullo intelligibili modo concipidocericppoilit, Namcorpusautrea¬

literlocumreplebic,aut non: fi realiter, vera

eftextenfio» iinon,fi&itia. Loco

pofterio-rifeniuconfiderato»aquain lebete rarefaila.

dicinonpoteftadmajoremextenfionem reda·

dia,majoremlocum

occupaiTe,

fiquidem

ni-hil aqu« huic infuiiim

fit,

Exemplo allato

exemplumreponamus: Mercurius in minutas partesdifcerptquemexperimentatum

monftrant

inflar fumi,fefehabere, licet plus obtineat

fuperfi'

ciei quam tenebatprius, non tamen

verigenut-ni%

jpatiiplus

replct>qniaß

omniajpatiela

parti-eulariaparticuluf&ercurii

dijperfis

repleta in

u-mim reducerentur, unum duntaxat (patiumto¬

tale adaquarentitotiusMercurii ante rarefaflio-uemjpatiotequale.Boyl· purt. 2. cap.z.

indejenf:

contraLin.

Thefi

Ab opinione hac» quaceniétur

ex-tenfionaturamcorporis conftituere, retrahic etiamnonnullos exemplumillud fumptutn_,

aduobusvafis ejusdemquantitatis ieu

capaci-tatis, quae cumreplentur, unum auro

vel

alia

foiidamateria, alterumaérevelaqua, exifti-mantilliplus maceriae

ineile

vafi

auro

repleto

(15)

u

quamalterifluida materiapleno, ied eandem

elfeextenfionem,adeoq, eamnonfernpernec

omni corpori proporticnari. Verum

qui-demhoceiiet, iiabfolure & generaliter

lo-quendo materiaconlifteretinjduritie, pondere

vel aliafenfibili qualitate, ledcumhaeex ma¬

teriacollipoilint,remanente exteniione inte-gra,ineopodus coniiftit, quod iit exteniä ié-cundum dimeniiones ρroedietas, Extenfi*

etiim, utfupra demonftravimus, folaefl qutea.

corperedivellineqiuty}ed omni corpori & femper

€onvenit: Claub. difl),q-§·7· Quod ad duri-tiempertinet, quis adeo ignarus quotidianae experientiae, quinonvideritremmollem po£

feindurari, duramemolliri, non amiflanec

propterilludnec propterhoc corporis

eilen-tiaλAururnduriffimum corpusliquefadtum,

busScmanenteexteniione? vix ullus,credo.

Ita contra nec puto ullum didturum aquanvj

beneficio fngoris duritie indutam,addidide

aliquid elTentiaeluo corporiultra eam quam

liquida habuit. Idem dicipoteft depondere,

Λ quo corpus etiam privari Sc tarnenidem

ma-nere ex ferro deprehenditur, quod fi

(16)

12,

ignisabeflet,namlenfimcum

frigefit,gravi»

8c

gravi»redditur.Ut incollegioCofmographic© CeieberrimiProf. And*Spoles iuperiori hieme didicimus. Probatojamduritiemac pondus

a corporefeparari

polte,

nec corpus ullans

partemeffcntiaemanenteextenfione, perdere5

firmiifimecolligituraurumquamvisfit darius,

nonplusmateriae inié continerequamaer6c

aquaejuidemcumeoextenfionis. Thef 10.

Nocum eft, ut redeamus unde di-greift iiimus,omnemmutatioaemab extemo

principio &cauia procedere. Unde fi

rare-ia&iofiat, corpusadveniat quod infinuetic

porisalteriuscorporis rarefadlionemiubituri, neeefte eft. Suntitaq*corpora illa cjufdem-Λ

naturae, aciubftantiaecumiis,quae a nobis

vi-dentur & tanguntur,iubtilis & fluidae mate¬ riae, imo interdumtantaefubtilitatis,ficut

an-teamentionemfecimus,ut capillamentaner· Vorum noftrorummovere nequeant. Nifi enim in exiguas particulas motibuså ie mu-tuodiverfis agitatas eflent divila, ingredi dc penetrarefiepenonpoftentporos in interiori materiae finu interceptos, eofqj tantae angUr ftiae, ut foli materiae primi elementi

in-grefiuspateat, Proindequi ad

ienfus

potius

quam ad rationem rerum eftentias

(17)

1*

pucänt,

ingrefium

ejuimodi

iubrilis

materiae

nonobiérvantesdlatuunt evitando iubtileku,

natura vereexitlens,quoddamiiibtilius» quod

nuiquaminträcompagem

orbis

caeleilis

repe-ritur^nimirumvacuum. Iliudcniminträme·

atuscorporisrarefadlifieri

cenfent.At

nos

eju£

modiopinioneminfuperioribus

expunximus

admittenteseamiolam rarcfa<£iionem,quaefit intromifhonenovorumcorpuiculoruro.Ncc

patimur nes avera

iententiaditnoveriquod

iénfus hicnihilpercipiant, Quis aerem

un-cjuamoculis aipexit? Et tarnen per totum.,

snundumexcendinemoeilqui negat. Sicde

<aliis minutiifimiscorporibus judicandum_,. Kullaenirn ratio cogitnosad credendutncorpora omniaquxexißunt, debere(enfusnoßros afficere.

Cartipart.2d. §,p*derer. mat.pnmipik. TheC ii,

Ihter omnia corpora fiuida maxi¬

mam agitationis vim habet ignis,

maximeq;

aptuseftaddivifionem; ita

fciiicec

tit

in

mi-nutias indefinitae parvitatisdividipoffit &

fi-gurasfuasadomncs

angulorum

anguftias

im-plendasaccommodare. Qua

de

cauiä

non-,

corpusquamvis etiamfluidum

facilius citiusq;

bocmeatus intimos ingreditur,dilatat Sc

ex-tendit. Hicenimmobiliseflrarus & facile

dsvi-βbilis, quicuncla

extenuat& obåantia tjua£

difrumptt' quodfoliditate partium non

valet» td

(18)

14

impetu&celcritateniotusconfequitur DuHämel.

lib.2.cap.ult.Tom.u de foffilibus. Hinc

efFe-dhisejusrarefa<ftio,cumpartescorporis cujits-damjamiatisinvicem propinquas divulieric, divuliäsqi circa propriumcentrumagitaverir,

quae irreguläres ä centromotus fui recedere

conantesfibiinvicem oecurrunt,atq>ita

mu-tubiécxpéliunt^celevant,utplus lociexigant.

Quod manifefte iu la&ealiisq; liquoribus

ex-perimur. imomctalla &(olidioracorpora calor

ttUmdifteriditut aurumfu\um intume\ciu quod

partesejus conclufx Hludfubletdnt. Du Hamel

titatb loco,Idemconfirmat& Claub.äi(p Phyf.7. ^io.fertiexemplo>quod il menfuratå prius

bacilk) exaCléejusquannrate, valido igbi im- N «Vittatur,uttotumihcandefcat,förcipe

txem-ptumvidebitur exereviiFe löngiusquantitaté

bacillicapta. Ut Sc Roh. in tra&. iuophyC

cap, 2$.<[. dicens: Sicferrum cattdens

quo-quomodotumid'meflquamftigefaäum. Sit prö

variis& inrtumeris feie experinlemis,qiiibus

fulciripoteft ignem eile ordinamm caufahij

irarefa&ionis, unum hoc cuivis obviumj

Admoveatur veilcaaérefemipleha igni> quae

fiactidaagitationeignis, pardcuias aeris in-clufifejungendsSc dilatantisut majorem

ipa-tii iphxram requiranc, inflabitur Sc

diftcn-detur.

(19)

If.

TheC 12.

Hiric ubi igni facilis propter parti¬

umlingularemcompoiitionem datur

ingre£

fus, vehementer influitatqjprarapido motu

interioracorporisejusmoditexturac penetran-» do adeofordterpartesexplicac Sc expandit,uc

compadliilimacorporadifrumpantur.

Quip-pequocelerius & rapidiuspartes

in

gyruma-guntdr, &acentroitiotüs

ful

abire

nitdntur

%

eoplusloci expoicunc. Quapropter

niii iatis

locirarefailioni fuppetatj velcxicusad

iaxio-remexpanfionemacquirendam

alicubi

pateat,

diiruptidnem fieri iiecejfle eih

Cbhftat hoc

iatisexpulvere pyrioincenfo» cujusvuin

mul-titudineignitarumpartlum&motus

celeritatecen-fiftit DuHkmeL lib.i. Cap.i.deinem. Scimus

puiveremhuncelaboraViScconficia

fulphure»

nitroSccarbone ligneo quae jufta

proporti·-necommixtaeamfaciuntcompoiitionem,ut

facilemateriae primi eletnenti pulveris partes

cedant, quamprimumipfiingreiTus acceη

ho¬

ne alicujus portiuncula; ejusfuerit

concefius.

Quadecauia cum exigüo pulveris

fuperficiei

loco,materiailla iiibtilis admotafuerit, inte¬ riora parvo admodum temporis

ipatio

pcne-trat, ibiqiinflammabilibusSc

oleaginofis

ful-phurisparticulis atreptis,

nitriparticulaspau-latimexagitat Scinccndit. Undehae

dilatatae

Sc majus ipatium ad vorticcm

fuumpercur-rendum

(20)

16

rendum exigentes carbonis vincula

diicer-punt, totaq*grana confringunc. Divulfione .

iic fa&a*particulaefingulaemaxima vi Sc mo¬ tumateriaeiubciiisagitatae Sc rotataeinie

invi-cemcollidunt,aliaeqi alias propellunt,

utnunc

multo majorilocoegeant

quamantea

immo-tae, Mirum ergo noneft,Ii vel

corpora ioli-da pulvishiceffringit,vel obftaeulaextrudit,

.

nuipiam eisexitu patente, ut in fclopetis5c

tormentis, exquibusglobos fortiter intruios

magna cumviexplodit, libi enim icilicct in bombardis tefte Scalig. Exerc. ii. i. fiiritusigneusexambracotbejo (alenitro genitus,

tionpoteßeocapl fputio,

quodum pulvisejfet,

sa-fiebatur,exitumviolenterqucerit& fubitb

erum-pitactonitrus cemulum (onum ediu Idem feré

contingit, incaftaneis igni admotis. Parti¬

busquippeillarum a feinvicema&ione mate¬

riac fubtilis poros ingreiTac disje&is, cortex cumfragoreSc impetu diffilic.

Thef. i}

Haud diflimili ratione in terrae ca*

vernis ignem operari inveniemus, ίΐinterrae

motumcogitationesnoftras intendamus. Ex»

halationum enim particulae tenuiilimae Sc

ra-moiäe cum immixtae fubtiliorum ipirituum_,

particulismagnacopia incryptasiubterraneas

confluxerint, componentes pingues Sc erat

ivs fumos non multuin abiimiles xis qui a

(21)

*7

«andelarecensextin&aprodetmt, acccndfuai

turamateriailla Fubtiliffimaquictis impatien-te, quae nonmodo corporum extra

terraque-um globum, icdetiam inträ cumejusq*

pe-netraliå conftitutorum meatus anguftiilimoa

complet. Deindeacceniae ad majus ipatium

dilatantur, tantaqj vi incomprimentem

ter-ramagunt, ut eamconcutiant& effringant

in-ftarpulveris pyrii cuniculis militaribus

inclu-ϊΐ, quiacceniuspropugnacula, arces, Scma¬ ximas montiumrupesdiijicit, atq;iniublimc abripit. Nonnuliaquidemhicaddi poffentde

fulgure,

fulmineScventisetiamnonfinc

ra-reia<$tioneprovenientibus, atne multitudine meditationum noftrarum exilium

Tibi,bene-volele&Qr,taedium creemus, aliis,viribus Sc

ingenii Sc opum plus pollentibus,ea confide-randa relinouimus.

TheiT 14.

Siéuc ex igne Sc calore rarefa&iQ,

ita quoqueiFrigörc manat, quamvis diverib modo. Quippemotumejuique

acceleratio-ncmha£tenus cauFam ejuFraocüefiFeétus Feci-mus , nunc vero niotus retardationem Fett

quietem, cum nimirum corporisalicujus Ii«

quidiic'umollis partesmotuprivatae adie in-vicemaccedunt ar&eq;fed irregulari modo

(22)

iS

aquagelu concreta, quae ut fluida efl

interla-pfu matcriae cceleilis, iingulas ejuspar res

agi-tandi8ciéoritimc ioco movendivim

haben-tisi itadura 8c expanß redditur,materiai)Iii

ut hicme, fubtiliori facta vel priori roborc

privata. Motu enim céiläntej partesjuxta ic fnutuofiftunturunitae. Nonamplius

fludtu-anc fed manent immobiles atq>aliae aliis

in-cumhunt,&rporiar&ius contrahurrrur,quani

utmajoresparticulae materiacoeleitis

interci-piantur, pnde frigidiilima glaciesfit, Non forte aliam ob rationem teftib.auct.Philoibph.

Jåurg.TraCt,yphy. gen.differ.5. Cap.1, aqua

con^elatur, mfiquodJubtilismater? χpartes

ma-jujculae.aräatos meatus non facile \ubeant. linda

qucepenetratfubtiliorefl,quamut metum illum, in quopofitaeflfluiditas,cfficiat. Idem penéhic

acciditquod cemimus inaére,qtiijuncos

iibe-ré permeat, neq, eos commovet, quos ta¬

rnen aqua proetercurrensjugi motu exagitat.

Verumattendendum eft iniila combinatione

partes aqux non omnes inftarjunci porrigi,

fedconfufim 8c iineordine curvatimunasaliis

imponi. Etob haneirregulärem compofitio·

nem inmajusipatium fe extendere cas opor¬

tet, necfe contrahere, utcummateria

fubti-Iis major 8c motuvalidior infle&endoearunt

figuras ad

menfuras

lo^crum

?

quibus infune

jtcconi*

(23)

I?

accommodac. Propterea lapidfes molliores

gelucxpoiki, anteqaam aqua poris iitorum

inciuiä exierit, diffinduncur Sc in pulverem

folvuntur. Hoc luculcntoquoqj

expcrimen-to Magnanus demonilrat, qui ampullam

vi-trcamoblongo Sc tenuicoiioinfuaspartes

di-vifo& thermometrofimilem ufq>ad certarti

notamvel gradumimpievitaqua»tumnive Sc

iälccircumpofitisprimum ccepitaqua

deicen-derc, tumieniimincrevitScniverenovata al* tiusafcendit. Idemdenosfacileexperiripo£

iumusj iivas aliquodetiamobiongi

&angu-fti colli aqua calida repicturiigeltdoaeri

ex-ponamus. Tumenimapcrté cognoicenausa«

quameamprirtiumquidem fubfidere, uique dum imbutafuerit certo frigoris gradu, led

moxpäulatimintumcfcerc Sc afccnderc, do-hec frigore conftrifta coniiftat. Si quis

ad-hucaliquidartificii S( irlduftrije requirat,quo

veritas haec éxperiehtiå Confirmecur , adeac ClariiT. Roh.Tracl phyf.part. t.cap. 2,.deca«

ior« Schign ubi habebit& ipfium

lnitrumera-tum depidtüm Sc artificii modum

monftra--^turn* SimulScvideat Celeber.ßoyle,qui

mul-tisexperimentisaquaecotigelatae ipatium,quan-doqjnoria aiit decinUiui parteampliari. Intec

quaehabuittubum aeneuin tresiere digicos

Jä-iumScaquaplenum lic aptatum,ut

(24)

zo

cieß congelationepondus impoiitum 60 Sc

amplius librarum attollerec.

Thef, if. ι

Acciditiäepecirca hanecongélatioriefrtj

Cumaquavafisincluia eft> ut ea, quamvis

io-lida,diirumpantur, utiperdodus

Cabaeusrö-fert iévidiiTevas ingens mar moreumabaqua

congelata pcrforatum, Sc nos etiarm vitrea4 vaiäiftåaquåconifaéla vidimus Quem

fri-goriseifedlum nonnulliPhiloiophiinmetum vacuireferunt» praeclaréilliquidem,quatenus

inrerum natura vacüum feniü Philoibphico,

nonvulgari iumptumdarinegant,iedincpté, cum indicaturi cauiäm hujuice rarefaétionis autnihilpraeterinaniaverba hoc loquendi ge-nereaiferant> autnimiaphiloiophandi liber- "

täte rei omnisiénfusSccognitioniseXperti

na-tivam perceptionem, fentientisq» Sc

inteili-gentis aftedfcusodiunl Scmetum

ailignare

vi-deantur. Sed quid relatiönishabet elfe «or-poreum Sc cognoicere? aut quid magis

re-$amphiloiophandi rationemperturbat,quam

cumea quae mentinoilraeC0nveniunt,utiilius

ideas ScafFe&iönes, inres penitus materiaies '

transfcrimus? DeindeίΐmetushicVacui

iape-tet aiiquid da vera philoiophiå , rationem..

tantum cauix finalis haberet, minimt ver©

(25)

quaepoii-it

tain aitucaufandi elfc&umex feproduceret,

*

namlicet h«cfuga,fielTec, perpctua inglacie

eilet, nontamen iequitureamperpetuo

dila-tatum iri,fedfubfiftit,nullare cumviobfiftei*.

te, cumcxtcnfionis terminos attigerit. Ex-plodietiam potefthaec o.pinio experinrento i-ftocirca inansomnibusnotiifimo, vitreotu«

*

bo,argento viro impleto > <jui ob abientiani

craifiorisaérisvel aliiis fubtilioris materiae,

a-deoqijuxta fententiam corum , corporis

cu-jufvis, diifilituruseilet,cumargentumvivtim deiinit fummitatem ejus inverfi implere i

quodtamen nonacciditutRoh.pag, m.i;f.8c

84. DuHamel pag.7if. a.expertifuntj quin

8c his oculis idemexperimentumvidiapudD. Praefidem» Re&e ergoconcludere videmur, rarefa&ionem hane fieriexcaufafuperiori th^

fl allata> nccconftjngi vajaproptermetumvacui

fedpstius utitaloquarex DuHamel

lib.i.

cap*

4. deaffektcorp.prepter metumpenetratients·

Haecconfideratioinierviet<Sc nobis,cumverb3

I habiturierimusdeaquaafcende.nte8c defcen-dente intubis, netumnobisperfuadeamus ic|

fieriex metuvacui 8cnonpotius exrarefadio-ne8c condenfatione aeris; utifitin

hydrauli-cis noftris tubis,t in quibusaqua exponderce

aerisincumbentis eo ufq>piftillo

inaltumad-duétoelevatur, quograyitasaqusegravitatem

(26)

The'

ig.

Ad hocartisquoq*&inftrumentorum admu

niculo, rarefa&ionein haudparumpromoveri

apertcnobisdemonftrat visilla elaiüca, quam

praeeipuam aeriseile exvaiispneurnaticisde-? prehendimus» Cauia eft quodaercorpus fit

partibus mobilibus, gracilibus&ramoiiscon·

iians, eaqide cauiä magnaecompreiiionis ca-pax, nonaliter acvelleris pilimanucompre£

Ii6carcfiiusinfe ineurvati. Sedutilliinterca

apreifione fe liberare6c laxiorem expaniio*

nemrecuperare'nj tuntur, itaparticulaeaerisin

/anguftum locum conclufi, yeluc

capillamen-tafe Γυίφmotum impedientia, årapido glo« bulorum caeleftium motuagitataeieerigereac cjuantum licet expandere tentant, idqueJape plm, quam mera caloris externtab igne inducli

applicatioprceilartpoßit. Boylein defenf. contra

lin. Hac ratione aquamin alcumejaculatur Scglobos extormentis pneurnaticis

incredibi-liceieritate6c vi emitut. Sumatur ergo vas

aliquod metallicuminflexile9 cujus inferior

pars aquamcontineat, iuperiorvcroaerem re-petitisiäepius vieibuspertubumintrufum>qui

tubus deinde claviculaprobe occludatur. Hoc

faifto, fi claviculapoitea revolvatur, inaltuixi

aer ex nifu fefe relaxandi,

aquam vaiis fundo

(27)

fiilulisad id aptatishatic

aeris

vim

&conatum

cxp&riri cupit,

glofeulos

quoqj

inde

exilire

ίο·

lo aeris impetu compcrtum

habebic

i

quid

mirum? Parciculae enim.aeriscomprelliantea

disjun&ae,iåtisq*

loci

sd

folitummotum

pera-gendum habentes, jamveroeo

loco

deftitu«-tae fefemutuo verberantacprotrudunt,

åea>

leftibusglobuiis, uri modo

diximus,

iaceifi.·

tae» Hincconandoie evolvere, majoremqs

fuimocusvorticemafFedlando,aquamSc gian-desplumbeasreferato carceremagna

vi ejicit.

The£ 17.

Quoniam aeris proprium

eft

condenfar!

6crarefcere, haud inconveniensvideturejus!

mentionemulterius deducere ,

demonftran-donoscerciushabere poiTejudifium

de

calo-risScfrigorisintenfione Sc

remiifione

exquan»

titate rarefa&ionis aeris, quaethermometris

pateicit, quamex

ieniibus.

Aereeniminter

omniacorpora , quae tertio

elemento

origi-nemfuamdebent, vix ullumtenuiores habec

partes. Quade

cauiä ad

minimum

caloris

occurium facile diktatur, frigore vero

con-denfatur. Undeinipicienti

hujufmodi

inftru-mentanon poteft

nonconftare,

uter

dierum

alterumcalore fuperet,

rarefa&ione

alterius

majoriobfervata. In

illis enim

liquorinfufus

nunc furfuraafcendit,nuncdeorfum

labitur,

(28)

utcali-24

ätcalida'vel frigida aeris temperieseft. In^

thermometro vulgari ,quod eft tubus vitreus «

bipedalis feré, duabusphialis inftruclus, un*

å luperiori parte magriitudine pil·» luforise

*.

altera ab infenoripaulo minotiiedfurfuminr

flexaj accuratiorem defcriptionem Sc dclir

neationemfiquis defideret, habebitexceleb* f

Boylc, Roh. Du Haroel &aiiis, In hoc in- ■>

quam aqua fortis potius quam communis,

propter difficihorem ejus évaporationem Sc

congelationem infufa löco frigore obieilb

a-icendit, proptereaquodaerfumma tubi par»,

teinclufus frigore deniatus adminorem

mo-lenilecontrahat, cujus deiertum fpatium a·»

j

quapoftmodum occupat, compuliaa

gravi-tateaeris per foramen inferioris phiake agen- 1

tis. Sed Γι locus caitdusfit,aqua defeenditoh

vim elafticam, qua aeridem majori donatur.

atq,circumfufus aeraquam gravitatepremere ξ

Sc impeilere per praedi&um toramenpoffit. Verumcumatmoiphaeraevelaerispondus

fub-indemqtetur, graviufqj reddaturmanentcii\

|

eodemgradufrigore velcaiore, ad

declinan-dum cum errorem ,qui fieri poteft

hoether-tnometro circa defignandanndifferentiam

ca-foris Scfrigoris, inventum eft aliud

genus ,

cujusinferior tantum parsphialadonata effj

fupenorad ignemlampadis, infufo vinifpirk

(29)

tu, utphiala & dimidiaparstubi Impleatur,

occlufa & hermeticeitgillata. Inhoccentra

ac inpriori aercondenfaturexinteniione ca~

loris&vini fpiritusexpanflonei Et vice veria

temporefrigente , quia nihilaerisambientis

gravitatihiclicet.

Atq,'

iic frigons&caloris augmentura Sc decrementum inquiri δς fciri peteft.

Thef ig.

Rem ab inftituto non penitusalienatnj».

videmur nobis aggrciluri,fipaucis ut caetera, fermentationeinattingamus, liquidemeaiine rareia&ioneperfidnequit. Supponamus ira-que ipiritus acidos iäle volatili. abundantes%

quo acorem fuum fermentato corpori com*

municant, in corpore fermentationem

pro-raovente. Qni coeleiii materia agitati,dum.

cxpandi affetäant, tumoremcorporis cui

in-iuntefi^ciunt. Cum jamilüipiritus in ipuma icu flore liquori innatante pLeriqj inclufi

ma-neant, hinc flos ille co.lligitur atq, ad,panis;

fermentationem adhibetuc. Sic piftoresce» revifiaeflore utuntur, cujus ipiritus humorc

diiloluti,exiguo temporismomento totarn^,

maiiam fannaepervadun.tδζerumperequideai

irtoliuntur, iedcrailisöc viicoiis partibus co-ercentur, Unde incumbentem molem at*>

tollunt,extenuant,digetunt&aeidoiapore

(30)

25

The£ fp*

Fermentationi meritoiubne&imusebuk

litionem m3tcriaenoftra quoq;affinem, quae

liquidis

corporibus

contingitob

partium

per·

petuum

mocum,fed folito

intenfiorem.

Illa-rumenimquaedam ab aliis

diverfie iunt

textu-rae, minusqj ad

motumaccommodatae* Ic«

circo dum caetera celeriori motu agitancur quamut hae iequi queant, in

fuperficiem

ex-pclluntur.,atqiaere

ibi intercepto,

ipumam

Sc

bullas generant. Talem

ebuliitionem

com-perimus, cum ex

altiori loco

in

vas

inferius

vinumaliusve liquorinfunditun Sic

Sc

aquae

©leiqjinlebete igni

appofito ferventis

ebulli-tiocuilibetliquet, quaealiundcnon

provenit,

quamquod

particulae tardioris

motus a

parti-cuiis celerioribus expulfae,in iuperficie con-fluunt Sccombinantur» Athicobfervari me-returfimotuslllecalorisnon(iiperat

gravita-temparticularum materias, materiamnon

dk

latarinec rarefieri» tline pariicuhe metalliaut

yitri liquefaäinon avolant in amplius Jpatium» qmniamvitgråvitatisinitsmotumajor

eft*

Clauh*

Cap.29*phy.cont.

Thefi ζοΦ

Hinc commode fefe ofFerc occafio din ftinguendi rarefa&ionem &

liquefactionem,

(31)

27

utclarius pateat, exufu erit difcrimen intet

rarum&liquidum obfervaffe. Rarumefl,uc veteresiéquamur,quodpaucaconlfansmateria

xnagnum occupatipatium, quia materia

illa

accedens qua facitut corpus magis

diffunda-tur, minime, ut fupra diximus, perunetad

cprpus quodfubit. Liquidumvero

licet

qui-damveterum eodem modo, quorarum, defi-niant,nosramenaliorumau&oritate & exem-plo nixi,ejusdefinihonem hane

facimus

i cu¬ juspartkulxcxigutt inperpetuo/untmutulegrand.

Aä.2g.phy.gen Scahi non tarnenadeointenio

utcorpus inmajusfpadum extendat; quodve¬

tetesvoluntquiadiffluunt Sc termino

fuodif-ficulter terminantur. Divcriicatem horum«» qualitatumconabimurfirmare

exemplo

aquae,

quaedum geluconftrirgiturSc

inglaciemabir,

liquiditatem deponic , liquidem partes ar&é

coéunt Sc combinantur, Sc tarnen rara ma·

net. Velcontraiiinliquorem mutatur,denfi

naturamfibi induit. Hincergocolligerelicet

liquefa&ionem fieri, cumpartes juxtale

mu-tuoquiefcentes afeinvicem fegregantur,ma¬

teria primi vel fecundi dementi

intercurren-te, motuiqj ejus obieqvunturnon dilatatar. Rarefaclionem vero uuliipra habetur, cum

pori tantumperinfluxumnovaejnateriie

inma-jorem

expanduntur

locuna.

(32)

2&

TheC tu

Expanfiohsecpororum ducltnosinme»

ttioriamputrefadlionis, qu®in corpore

hu-mido,id eil,habentealiquamhumiditatemfivc

propriam iive adventitiam Mag.lib.$.cap 12.

oritur,cumcalorcorporisambientis,putaaéris

&aqu®,corporismixd

partesrelaxac,iéuquod

idemeft, cumpartesaerisinfenßles (olu pr<e{en->.

tia vel aliomodoaptattefe incarnium vel

al'rncor-portsmeatusintrudunt &paulatimeosdilatando%

eos/fe afitunaturaliremovendo vitiantac demum

dijfolvunt legrand. Art.i$.phy.%en. Repugnat;

enim corpus aliquod corruptionem fubire

a

quineoipiointelligaturexternasquafdampar-!

tesaccedere, qu®

priorumdiipoiitioniadver-iantur. Cui rei fidem facere

poflumus ex-cmplocontrario , nimirum iälis, quocarnes

å corruptione vindicantur» Is enim poro$

carniumingrciTus non humorem tantumex¬ peditedetiam cuipidibus fuis.Sc bacillis parT ticuias carniumfortiusconftringit,quamutab «Iiisexternismagislubricis 6cplicatUibusconT

Cudantur, conltitutidniq;contraria

adapten-tur. undecarnesfaleconditse & ficciores&du?

riores traclsi temporis evadunt, quas aquadulcis

ejus ports illapfafacile corrumpit Cart.Cap. de falt. Hutftor enim motufuo corpora diffolvit &

emollit>falverobumeremexprimitvel reimet

PM fymllili,i,cap. demen

(33)

zp

Thef 22,

Quemadmodum corruptioniopponitur gCneratio: ita incongrueiis non

videtur,

it

iis qusejamderarefaflionis vi

deftruend;,

al-lataiunt,fubnedtamusea,quaerarcfa&ione

pro-moventur. Attendamus itaq?adplantarum

produdlioriém , an periici

poilic absque

ca

?

vix, fed necefTfe eft ut cum fernen iinuterrae

cxcepturPjhumore debito moderatoq*

calore

exiol vicceperit, priirttumefcat, cortexqj difFringatur. Deinde in accreuone

alimen-tum peir omnes corporisporos

calore

difFu-ium,totumäugeteodemmodo, quo

fpongi-am inamplam molemextendi

videmus,poil:-quamin öriines ejuspartes aqua

ie

infinuavit

Senerc. life,6. Gap.t. Hincii difeedimus

ad

änimantia proeclariorisobfeniusnaturae,

pri¬

mordial!)pulliinovo fieri

perrarefa&ionemj

nobifcum facitClarifti legrand part7.art.zo

dicendo; Cavkasfecundoincubationis diein

ob-tufiorlangulodilatatur&in bullam abtu

för¬

lofl reflcftamusmenteminnofmetipfos,

in-Veniemusvitam noftram diu coniiftere noru» poife iinerarefaclione:

quippe

nifi fanguis»

<$uipertotum corpus

circulatur, in

cordeper

ealoremrarefieret, nuHigenerarenturipirirus

ömnibus membris mocum largientes, atqué

fic caufamocusdeliciewte> iplarita

deficeret.

(34)

$o N

Haudimmeritoitaq; dicamusde rarefa&ione,

cjuod Helmontius de fermentis : H<cc verum

trtuspromovet» (eminafoecundat at%inteve po*

tißimumviqeu

TheC 2f.

Priuiquam ultimam manum tenui huie

ipecimini nnponamusj praeter remnon

fue-rit advertere rarefa&ionem cujufcunqj cor¬

porisiuoshabereterminos, ut omnes res

fu-am determinatam naturam, etiami] corpus

extenhonisnativalaxitatefc^ptuagefiesmajoris eilet: ut celeb.Boyle aerem propeexporrigi

poilenotavit. Nontamcn hic repugnamus* cjuincorpus, quod alterum rarefacit» cjuoc^

intromiflione alieni corporis dilatari poilit»

icdquodfubiiftendum fu, liquidem in

rucu-ralium rerum caufisproceiTus infinicuS abfui-ditatemredoiet, ad cjuaedam, quaeob mea*

tuumexiguitatemnulii

aliiingreifum

largiun-tur, niiiiölimateriaeindefinitaeparvitatis,nub

lidubitamus, Eaenim eß ad omne genusfigu¬

rarum&jpatiorumaccommodariapta, nunquam

adee parvafafia, quin adhuc firespoßulatmimt ßeripoßit. Beat. Hoßr. diß>. 6.pby. Sic Omni¬

bus poris quafi fubiatis vel repletis ulteriori rarefa&ioni locusnonpatet. Proindc auto¬

ritärecelebernmorum philof fultiadducivi*

(35)

31

iii'alteriusnaturamrarefa&ioneplane

degene-ή rare , ucaquam inaerem

ümplicifliraa;

puri-tatis velcomra: ied cum quammaxime

rare-fit utinyEolipilis, invaporem

fubtiliflimuni

faeeiföre5 Et aéremcondeniätionequoq; ma¬

xima, fuam retinerenaturam, niii aeris nomi¬

nelace fumpto,intelligantur

vaporespurillima

-i aeriintermixti, quifrigore

comprcili

&

con-jun&i a'quamconftituunt.

Experimento

hanc

I fententiam communit virtoto

orbe

notiffimus

Kircherusqui dum vixit,habuit

phialam

aqua

limpidaiemiplfnam Sc ante 60 annos a

Cla-Viofigiliatam, nec dum tarnen

quiequam

a-quaein acrcm mutatum

eft,

nec

vieiflim.

In

eadem iententia efl:DuHamellib.5. cap. 1.de confenf. V.<5e N.Ph. certiorfadiusquoqueex

phiala collo duos tantum

pedes

longo,

qua

cineribuscalidis impoiita,vaporem

quidemex

infuia aquaad medium Collum

afeendere

dc-prehendebat, Tedcum

calorfa&us

eilet

debi.

Iis Sc parsduntaxataquae

infiraa

modice

cale»

ret> vix aquamminui,

etiamii

nihil

ad aeris

generacionem

deeiTet,

ncq,

calor,

neqihumor,

neqj tenuitas,neq,

locus.

Valebit ad

hoc

fir-mandum Sc experimentum Roh. traft.

phyC

Cap,12. demotibusfugae

vacui,

veficapiicis

cyprinifadlum, in quaaerem

conclufüm

ultra

cemuplun),nuila conipicua

form»

mutatione»

tm%,3*

(36)

3*

rarefadlum eiTeexploravitcontraAriftotelem,

quiaeremad decuplum rareraetum ignis

for-mam induere ftatuit. Prolixiorem e/Te noti

licet,etiamfimulcahicadnedtipoifent} ideocj,

neobtuio iiieoingeniodilucidam &-iufficiert·

temhujus materiaeperdifficiii« explanationent

promittam, penriam hine dimoveo,

officio-ierogans, vclis, candideLc&or,ea

quaerudi

minervaconiériptaiuntjin mitioreni interprecaripartem_,»

*4ltißtmo Numini

Soli

References

Related documents

quam ab iis etiam abftinendum fit qua: per leges licent: nam fecundum illud jCti, (a) non omne quod licet honeftum eil, eil fcilicec aliquid quod non oportet» etiamfi liceac..

memoria excidere nequeunt, quia cerebri partes induruerunt poit- quam faciiitatem ieie

Imofi verum eil, ur quidem eile arbitramur, omnes colores unius. ejufdemque eile indolis, non refifcius pronun# \ ciamus albedinem qu* in pariere

poflit fuftinere» Cujus rei alia non eft caufaquam quod calor folis tunc tem¬.

que adformam, &amp; tarnen in illa alteratione fervari modum efficientis caufae. Neque enim obftare quod medium ipium non trahatur.. *3 &lt;5). ad Magnctcm,cum aliud fit

cent, qui non voce tantum, verum etiam o- culis quafi aiiisque corporis partibus, geftibus conformandis deftinatis, auditores alloqvun- tur, iignis equidem ii npn magis certe

étis, quibus elegantiora olim pavimenta fterne- bantur (tellera enim eil figura ab omni parte qua- f drata) quae quoque inde teflellata di&amp;a

Horum autem quaedam ivcupci funt, Sc fänguine, qui(venas, arteriasq» per totum corpus dilperlas, pererrat j quaedam civcufxa,, (änguine deftituta: quaedam libero cae- lo