IÜHH
SYSTEMATUM IN
JURE NATURA POTIORUM
ANALYSIS SCIAGRAPHICA
CUJUS '
PARTICULAM PRIMÄM
VENIA AMPL. FAC. PHILOS. UPSAL,
PRiESIDE
ΝIC
OL.
FREDER.
BIBERG
PH, ET J. U. DOCT.
ΕΤΗ. ET PO LIT. PROFERS. REG. ET ORD.
REsG. ACAD. LITT. Η UM. HiSTOR, ET ANTLQU. HOLM. MEMBRO
PRO GRADU PHILÜSOPHJLCO
P. P.
OLAVUS
ARRHENIUS
STIP. REG. VERMELAN8US.
IN AUDIT. euST, DIE II JUNII MDCCCXXI.
Η. Ρ. M. S.
U Ρ S A L I Μ
JN SACR A Μ RKGIAM ΜΑJE.5ΤΑΤΕ Μ
MAGNjE FIDEL VIRO
DIOECESEOS CABOL.STADIENSIS EPISCOPO
REGII ORDINIS DE STELLA POLAR! MKIWBR.Q S. S. TH.EOL. DOCTORi REVERE-NDISSIMO. DOMJNO
OL.
Μ se e e n a t i Su m ixt SACRU YoTuit, d'ebmtXn patrem amieitice, in se b
enefi
ciorumpio memor
IN SACRAM REGIΑΜ MAJESTATEM
SPECTAT.® FIDE! VI RIS
r AD REGIAM ACADEMIAM UPSALIENSEM
HISTORIARUM PROFESSORI AMPLISSIMO CELEBERRIMD
DOMINO
MAG.
ERICO
GÜSTAVO GEBER
AD REGfUM RET METALLICJE, COLLEGIUOT
ASSESSORI Ν OB I LISSIM O
domiso
PETRO
LAGERHJELM
Fia et yenerabunda mente
J5fc% jQt 35»
O. ÄRRHEHI9&
HERR
BRUKSPATRONERNA
HÖGÅDLA
HERR
BENGT
E'B.
GEHER
OEGE
LENNARTSON
Tacksamt och Vordnadsfullt tillägnadt
af
SYSTEMATUM IN JURE
NATUR/E FOTIORUM
ANALYSIS SCIAÜRAPHiCA.'fROÖΕ ΜΓ U Μ.
l^on
ηίΓϊ per -erroramdivérticula
verumexquiri
im«-patientms
jatrväiu,
quamjuftms ingeniu-m
humanuni
con-queritur. Fabulaniqueaiii ipsam
phiiofophorum,
imam,integral«,ludire·!udl
band
absque convicio crmtinantur·:
•aüi necesfariam prorfus, continuatarai, aceesfionibusno-Tain, asferunt, laudant, excufant.
Multosque affirmandi
verecnndiam prse ieferre
putares, xifcdubifcandi
veine--gandi etiam Irberiora
ipatia
eoncedantur.
Neque,
fi
apartium
fludio
immunemin
prceoordiis
menreu?geilave¬
ris, omnefn omnlno ab inveftigatione redli circuium ab-esfe judicabis. Sciiicet,
ad Auma etiam,
quam, amb
ig
uo-ore Iaudafcaia, fcep-fi relativa contineri
Jargimur,
cogifan-di iTiQcieflia, erroreSP tarnen perfpicere opus mortales ha¬
ben t, antequam vitare
edifcant:
et, quosperfpicere
ad-laborant, eos vero jain vitavisie quodammodo aut ("altem timtrisie asßrmabnntnr. Quidquid erit, si feria agi credis
icepfique abfolutae
renuncias,
diiFicultatum
in
foro
philo-fophico notioni
cuüibet
conilruendse
oppoutarum
luculen-tisiima in anteadis conflruendi erroribus imago
exhibe-tur: neque iibimet
admodum
confidere illum reprehendas,
qui piecrediderit,
difiicultates,
quasaccurate
cognove-rit, ex dimidia jam fui parte fuperatas
fuisfe.
Quamob-retn nec otia curiofas mentis hifioriaru fcientiae
cujus
visphiiofophicae
exercere,Ted veri
exquirendi
et
materiam
praebere et
formam corrigere
continue
atque
fublevare,
2
Generalem et philofophicam
juris
notionemdtfficilfi-mae vel ideo indaginis fubtilisfimaeque disquiiitionis esfe
concipimus, quod,
immenfi quamvis
ufus
etin
niultas
partes
verfatilis,
fan&isfimaeque
οητηίηο
auétoritatis,
nu-cleo tarnen, qui proprius fit atquefieparatus, aut carere
prorfus aut perexiguo
gaudere
perfpicacioribus
quoqueintelligatur, Unde, quid fibi baec pecnliare habeat et
o-riginarium; quid derivatum et e
fanétiori ibnte
mutuoiur.tum adfcifcat fibi unoque jubeat corpore confiflere: tiiultum diuque discernere phiiofophorum diligentia
labo-ravit. Qnae iecernendi fecretaque
recomponendi
indufiria
quot quantisque injuris
notioneprimaria
excutieuda
fen-tentiaruno divortiis viam, recentioribus maxime poil
Kan-tiυ μ temporibus, parefecerit, neminem,
nifi
qui infui
sevi
philofophia peregrinus
fuerit,
latereopinaniur.
Et
pri-moquidem nec labori in hac notione
examinanda
paulla-timque refolvenda, nec perfpicaciae
pepercisfe
philofophos
dicas, qui iftius niodi ftudiis vacarent.
Nauo feriam
certe hi et feveram et arduatn agi, agitari,
disceptatio-nem intelligebant: donec taedio rei
confeéti
fequioresphilofophari demum
faftidirent
etdeclamare
de
univerfis
antiquamque Pjlatonis, quae fuo Joco fuoque tempore op¬ portuna
fuerat philofophia,
cantilenam
repetereincipe-rent. Quam, amplificatam quamvis, immenfoque,
qua-lem et ipfi animo defignare quadamtenus
posfemus,
ad-huc ambitu amplificandain, quaefiionis motas in veterem ftaturn reftirutionem , nobis ramen, proveétioribus forte in fenium ideoque morofis cenforibus, neutiquam
arride-re ingenui profiiemur, Scilicet non
refpondere ilfi,
ied
obortam refpondendi necesfitatem arrogantius, quam
veriaS, vitare nobis vifi fuere. Aevum autem, inje&o quamquam femtnefuturarum mesfiumnonignobile,
agimus,
cui grandia etiamnum faepius, quam vera et
diftributa
placent. Qua fa&urn interpretor
morbida
aötatulse
fu·
perbia, ideas amantis, ftudia dedignantis, ut
moleftiarum
/
ζ
vs sé-^r
difFicuftates, qiias
arguendi acies
fruftra
perrumpere
ten-taverat, fonantiori eas vero pseneque
confufo
verborum
fenfentiaruiuque tionitu
exfuperari
posfe
fibi
prim
am„
mox aliiS perfuadere conarentur.
Et
iftiusraodi
quidem
conatui, quem
perveriiorem
multi
pejoremque
eo
cen-febunt, qui, operafruftra
infumta,
exitu
(impliciter
ca·
ret, occurrendum
decernent,
quicumque
fcientiae
jura
tueri geftiant
oihilque,
niil
analyii
confummata,
fynthe-tice abfolvi intelligant.
Itaque docere, an
difcere,
magi«
deceafc
canoram
prae-fentis (aecuii molliciem, aliquantulum
dubitavimus»
In cir·
culos certe difciplinae, quae
exempla
disquifitionura
nu-per laudatarum
protulerat,
redeundum
esfe
integra
men-te atque erudita
fuafo
resfuimus,
ut
locum
falten^
quo
fubftiterat fcientia,
cognofcere
causfasque,
cur
exfpeéta-tionem
quodammodo
ipfam
et
ifta decipere
disquirendi
tirocinia viderentur, riinari
centingat.
Quac
facilius
ope¬
ra fuccederet, ii fententiarum, quse
juris originem
tan-gunt, potiorumclasfes
et
discrimina
adcurato
ichemate
comprehenia
primisque
foluta
ftarninibus
confpicere
da-retur. Et tabulam quidem
ifto
potisfimum
coniilio
co-ar&atam, (implicera porro,
concinnam, quantaque
potue-rinrras fide expeditam
condere,
conditam
delineare,
deli-neatam dispicere
prseienti
opella
tentavimutf.
Sed
uni-cum, antequam rem
ipfam
adgrediamur,
fupereft,
quod
praemoneamusleftores.
Non
hiftoriam
condimus,
fed
tabulam ex hiftoria
contra&am,
hiftoria
ipfa
fimplicio-rera, ju iieio immixtam,in
peculiare»,
quem
pragmatir-cum appellaveris
vel
fcientificum,
finem
intentam.
Quaraj
obrem non dubitamus, multos
fbre,
qui
fidem nosmet
diligentiamque
biftoricam
aut
noncurasfe
aut
parum
re·
ligiofe fervasfe
reprehendant.
.Argumentumque ex eo
qqaerent,
quod
nulluni
fere
fyftema,
nid
quod
Fichtiq
forteoriginem
debuerit,
nominatim
expresfoque
au&oris
4
fu-ere, & nomitwi denegasfe & plenam deferipHonem ti-·
dgamutf. Quibus omisii5, totarn in fin gula fy ilem ata ju» -t
fijtiam exerceri posfe baud immer ito negabunt
Nem-pe, quse cumuiaca fuerint indifcrkiiinatim, quse fingula^
causfa ηond'am perorata, judicare^ corrnpti hoc vero fe»
ilinantisve judicis esfe< wgebunt.
Objici
år. vera &gra-via fpotite concederemns, il fyflernata ipfa, non, ut res
e£t,, prima tantummqdo fyflernatuin quorumlibet ilamin a-excutienda nobis propofufsfemus. Iflo autem ea Gonii Ho
exGUtimuSj ut, quid. ad. expiicandaiii
juris
notionejn fin·*
gula conferant, quo defici'ant raomento, internofeere aliPedifcant Äpta nempe teréteque corpore rotunda pau» cfsfima in JureNaturse fuisfefy itemara fatermir, quse nnifck licet üotfoni priinarisé ita inhäerereot, ut ex ea fola, nuS»
la aiiunde ope petita, &· exire & evelvi potueriiit. Inte«· grationem vero, principrorum vel permutatioue
vel
con-fufione efteftam, a?ii defcribaht, quf vira fyflemataeadem»
qiie individua
refecant:
disquirafar ridet», utrucagentiinos-ex taIi auxiiio frnctus, an fjpurios
rejiciendosque,
fyile·Miatum eonditores tuierint. Nos ad rroflrum inflitutum , ifta parum in prasfenti coflférre
jtidicavimus:
ideoque exeircilmfcripta argument!, quod propofuitnus, materia ex»
fulare jusfimus. Quamobrem incuriae, quam ipfi vitupe·
rabamus, fporrte rrosmet & fedulo Sr ex induitria reos
fecisfe, fciant leiftores. Oedentque, qui intelligere nos
quadamténus & examinasfe, qute fcribamus». benevoii-gnasceperint,
candori
noitro negligentia«! ifiram,
tantumab'esie, ut ipfi öffieere posfepuréinuä, ut poiius, nifi ob«
fervata , quam bis iisdem verbis indicatam voiuimus,.
abftrahendi diligentia, ne folvendum qtii dem, quod ro» i
gavimus tamen, groblema
decernere*
autnoihrum
omni«*
so iacére potuisiemu·?. ■
§·
«·Discrepare autem eo nobis maxime moment» Juris·
- 5
iciptinse cum
difciplina morali
aiifcanxiis
votis
annbive-ri'nt aut dedignari arrogantius atffi fberinrt. Quae dedi-·'
gnandi infolentia
fimple.x fuit, folique,
quantumnoviimis,
Fichtio ihrenu a meute fufcepta nec infaufto fcientias onli¬
ne conlummata. Sed connubii rationem nec unam phi-lofcphi invenere nec
ßmplicem adhibuere.
Nam
aut ne«gationibus rem conficere ant
pofitionibus piacuit.
Sim-plicem iterurn
negandi
methodum
nnoqueprincipio
in-nixam invenire nobis vifi fuimus ; pqnendi du plicem &
ex duplicitate
diverfam.
Simplicisfimum,
quoΓη
ηit i
di-cebamus negativam five opis rmplorandas five rei totius
conficiencke rationem, principrum ita eoncfucfiiBus:
"qüod-cumque lex moralis nec jubet, nec probibet, idlicitum
esie & originarium juris
iu
Miratumr nulla dein-cep-s, ni» fi quae negationi ipfi infit,au&oritate, fubjecbo juris
i-pfius vindicandum aut
cnuniendum/' Qui negatione
autemrem abfolvi posie defpefant poffHvumque ideo ex mo¬
rali fcientia auxiüam quaerunt,
Iiocii,
guantum quantum eil:,toturn notione oflicii continerr, concludi ftatuunt, Et
eo u-sque confentiunt. Sed in
fubje&um
offieii,quod
ju-ri fulcrutn arcesfitur, reßexione inftituta·, in diverfa
trä-humtur. Alii enim fubje&ä juris & offieii dispefeunfc &
divifa coniiderant: alii in tinum cogunt jurisgue &
offieii iubjedbum in hac eonfideratione ideni esie
fta-tnunt. lili juris in nno fubje&o fontem &
prima-riam audforitatem atque poßtivam in necesßtate morali
alten", quod huic correfpondeat, fubjedto injunfta lafcere
fufpicantur: hi juris in tino
fubje&o
fontemaudtoritatem-que primariam &i poßtivam ex necesßtate
morali,
ipfi
jili eidem, quod jus habest, fubjefto
injundfa
petunt. Enunciatique fingulos fui fingula afFerre posfe argumenta,indtibie vera, qtiamvis inad^equata, minime negavero.
Nempe in ratio-cinandi ferie, quam illi adhibent, multa qiianms contra monueris, tarnen fundamentalem ipfam,
five propofitionem falutaveris, five obfervationem, cave*
jube-6
mus: "juri cuicumque unius
fubje&i
data conceptoque
necesfario officium quoddam in
fubjefto
contrapofito
cor-refpondere." Pariterque, in
altera
raticcinandi
ferie,
re-fiduam axiomatis fundamentaiis vim, cui fruftrarepu-gnare tenfcaveris, caventes, ne
nimis vel
admittamus
vel
dubifeemus, ita interpretamur:
"offieii
cujusvis, quod
in-jundhim tibi agnoveris, plenum
tibi
exeroendi exfequen*
dique jus eodem, quo
injungatur,
momentojam
conces-iuin esfe/'
Sciagraphiam, quam promifimus, analyticam,
fimp!*·
cisiimo notarum discriminumque intervallo diftintftam,
dedirnus, delineavimus. Et mirabuntur quidem nonnulli, in tantam elementorum conftituentiuin anguftiam tot tanto·
ruinque nosmet
fyftematutn,
quaeplena
tarnennaultis
carne turgefcere vifa fint, initia
coar&asfe. Definent mf-·
rari, qui callida ratiociniorum
concateoatione,
apta prin-cipiorum, quae fingulafufficere defperaveris,
compofitio-ne, argutis demum in repraejudicata filentiis,
tenuisfi-mae etiam femina fcientiae in juftam corporis magnitudi-nera exerescere posfe intellexerint. A nobis autem,
qui
iftam principiorum, five
ieorfim
adhibeantur,
five,
quantum fieri potuerit,
conjun&a,
fupelleétilena
parem tarnen fyfteuiati juftocondendo
vixaeftimabimus,
quaeret forte quispiam,
expofrtis
jam jufto ordine
fa·
clllimis discrinvinum exftantium fignis; an corarauni etiana
aliquanotula
fyftemata,
iftis
potisfimumfontibusprofefta,
ita
contineri infignirique posfe putemus, ut genus
quoddatn
iimul fumfea conftituantfuperius, ab alio, aut rarius
ha-ftenus exculto, aut in pofterum certe
explicando,
fe-gr-egandum.
Diffictlem
defignavimus
quaeftionem
vix in
anteceafum probandam, cautius etiam
tali loco
folvendam.
Refponfum tarnenadferre
conabimur,
probabile
faltim
et
fimplicisfimurn,
rnultae
quamvis
forfan
exfequentibus,
ut
r-f
<$F^S=?* /
lavimtrpi, comir.uriem.getveriqne ipfi fyftematuro
ha&entis
deferiptorum adj.pratam, quuu»muitas
difpiceremus,con-venientisfimam tiigere i obis vi Π fuimus iequentem : ''ut
offieii, ita et juris menfwam primitus ptimam ad legem
aliquam, quaBCiiinque demurnconcipiatur, revocanriam
es-fe." praefumtam certe iitiusmodi opinionem tantum
di-cas in fingujis horum fyi.tttinat.um pomisfe, nt etiam
fine
ratione audfcoritas valeret. Dauma disquifitionis ipfitis
vel caridori vel funplicitati exinde il1ata vjx emimerabis. Dubins autem notae, quam attulimus, communis ambi-tus vidcbitur. Keqüe enini syftemata, quae ex nega-tivo fonte negativum, ex pofitivo pofitivum colorem t»
a-hunt, aequali poteftate afbcere, neque totam denuim rem
conficere put3bitur. QuoS in fequentibus tarnen
dubitandi
fcrupulos, probando necesfaria aut
fupplendo,
removere tentabimus.§. <2.
Sed fingulo^um antea, quae diftinximus, fyftematum
momenia fuccindte expendere juvabit, ut vires
unius-cujusque experiamur. Incipiendumque ab iis monemus »
qua3 moral; vinculoconnexa tenentur. Ea vero ii univerfe
lumantur, cave aut luo temere exiftimes autjnfto etiarti
fundamentocarere. Juftum nempe dicimus, quod piis,quales
has inprimis frientiastra&are decet, manibuset removereet
fubmovere religioni erit. Hojus autem fi vim explicatam
de-fideras, accipe univerfaiisfimum
proponendi
argumentum:'juris ne cog tariquidem notionem posfe, nifi in
fubjedto
ra-tionaii, finibus morali loco conceptis, vel
practica,
ut re·centio.es Joquurttur, defiinatione
devinfto/'
Quod adeo
nos verum disquifitioni juris cuicumque oracuium
fub-flernendum expofcirnus, ut Fichtium etiam,
quod
negii-gentius quidem ex noftra fententia, quam pro rei
digni-tate, ttjusdem au&oritati confuluent
confulendumque
o* niniuo esfe putaverit, aeerriinerepreJbeudamus.
nun» intet* hsec iyitemata id nofeiv occnparc vifom, quod
•negativum concepiimisr. Scilicet debiii hoc prse ceteris
quidem pede incedere exinde arguirous, qdod nec lon¬ ga.'» progredi nec din fine fulcro aut comite
fuftineat-Quamobrem implicare etiarn faepios reliqaorum fyftema-tum principiis fua et veluti abscondere, quam fronteni ex»
porrigarepropriisqiae crefcere aufpiciis multis judicabitur.
QLi00 tarnen nen itnpediet ratio, quominus,
cadacaquam-vis aliisque immixta, hujus quoqne fernina feorflm excu-tiamas* Refiqua nempe, qcae foedefa dtfcipTinse moralis
auibiunt, fyfiemata fundaniento innid, ίϊ non adasqaafö 5
afc vero tarnen et ftabili, jam quadamtenas concesfimus;.
hujas autem, quod in diseeptationem voeavimus, principii
ex3äam quoque ex menfiura philofophica viritatem ita deesfe muiti fufpicabuntur, ut, mufcum quamvis ? quod
ingenui fatemur, fenfui comnumi arrideat, rigidisfimis tarnen philofophis ne inani's quidem conceptos Vitiumef-fugére posfe videatur. Tangifc autem hsec qumftio non ineeiebrem recentisfimis maxims temporibus
controver-flam: "cuendane in moram difeipfina, an penitus
defereu-äafit liciti, id efi vero, indifferentπ cujusdam moralis notio."
Quam multis, ipfique, quantum novimus, Iyantio pro¬
batem, toleratam dein pauflatfmque inflexam, adeotandem confregere acerrimi quidamaFichtio ineipientes
philofo-phi, ut exftinguendo ccnfecisfe etiam exitlimes. Neque in
offenfiam vuigi, cui ampla fatis iftiusmodi quoqne licito
fpatia pätere
videbuntnr, fi
opusfuerit,
ineurrereadiuo-dum phüöibphia detrectabit: quamquam inimicitias, qnaS
cauta ftimulat, placare eadem et optime noverifc et
pru-denter inftituab Argumenta, qua? ad hane litem vei
transigendam vel confopiendarn celeberrimi dolores
ad-tulerunt, ne prolixiores fimus, tangere aut explicare