Disputatio civilis. De affectibus qvam ... cum consensu amplissimæ & venerandæ faculatis philosophicæ, in regia academia Upsaliensi, sub præsidio ... Jsraelis Bringii ... pro honore & privilegijs in philosophia obtinendis, publico examini subjicit Haqvinu

f /

atio

Civilis.

_α$ι

A

_FFECTIBUS

Cum

_confenfu

_amplißm#

_ζβ

_vener

_and#

_Facult tit

_{Philéfoghie#)}

_{inRegiaAcademid}

Upfalienß,

M.

_ISRAELIS

_BRINGJI,

Civilis

_Fhilofophiae

_Frofefforis

_Publici

_& Ordi-narij,ac _{Magnificip.t. Redons, Prsceptotis &}

pronaotons iiai obfervanttr

colendi >

Pro_{honove& Privileges}

in PhiloiaphU ebtinendü\

HAQ_VINUS

'A.

GRANAUS

oVtM

Divinö'åuipicio

S U B f R i S I D I _O,

C L Λ R I SSI Μ I V I R _/,

UFJALlaE,

gerfpeåam habere

;

qucdDeo duce,

paueis, pro _ingeniR

Tittats _{properante caiam©j expedirc conahimur.,}

II l

Åvoce _{AffeBuo ordimur, duitåab sffjciMo^quod de-·}

Botat_{finguiariratione rem aliquam difpenere. Largå &c sm»}

plå fignificatione»proomnivel corporis vcl animi affedtup.

fivefacile fivedifficaltér amoveriis queat, uiurpatim

De-inde pro affe.itibus5 qui pereontaitum fiunt; quales»

fa-meSi fitis,aduftio9 c*ter®q; taies funt; _{Proprie affectus}

connraniur, _{rootusappetitus, quibisnotitia antecefliu y,}

©aqjfignificatio nobis hk\ vernacuJa efh IV.

Synonyma

habsntur

:: ju Perturbatio, motiones deno** ianscum _qaadam

corporis

_{alterationecomplicata«, aenom}

raroimperium rationisdetreihntes, _{2. Paßio, etiiin}

af-feftibus aitio quoq; aliqua confpiciatur& Concurrat, _quia

tarnen_{pnfiio hic}

principem

locum_{obtinet, noniromeritosj}

Grscamiervando _originem, ^^vel _{appcjlaturo 3,}

Perpe]fi*Md minuseonvenienter, quodlevis paifjonon

pof-fifdrei

_perpedio

_j

_&fancmulta

_{pttimur qu» non}

perpe-timur_{inquitScalig, Ixcefo.344. fe. ζ0„}

γ;.

Declärato _{pro inflitufciratione nomiße.naturam af~} féduum hacufu_{receptå definitione inquiretnus., AffeSfut}

φmotusAppetituijenfitivii_{cum non}naturall rnutathne _corporis*

ab _ebjeflo

_bono

_{itl malc>}

_άphantaßa

_{propoßto ξ$ aßimato* ad täud}

tonjeyuendumboevitandum,

VL!

Generis yicem in hac

_{definitionejörej}

_{fibl vendicafe;}

v?d?turmot'm _{Quotjiam aolmniafuni:Ha?c fria, in}

qnfv

busafFe&us obticent locum: _{Δυσμάς',faculutés}

naturales^

perpetuö a iubitänea _{mutations,quå-afte&usfiuänantJizi-·}

quibussdipiosproclives fumus. Deinde

_士/

_Hi~

hitm crebfis exercitiisåc confvetudine _{acquiiiti, aiFe&uiim}

direåores>quiuitrö pr)usquani eontrahatur habitus,

exei-tantur. _{Tandem potcnt& naturalis}

hioyziaufå- motioncss

quales fünsafieäüsejus Tquåpromanat. V IL

Åd_{Diffeyentiamt quoqj mentisoeulosrefleåiraöS,} pe* titam å_fubjctöo,

_QbjeUo

_{£? Fine afFeduuriL Prim*[ubjeflum'}

facultas afpetensconftituir,qu«inrem_appetitilem

inclina-tur· Affedos _{emmjvelprofequutisöeaub ratiöne boni}

inobjedumtenduat,veifugå,iub rationc mali ab eodenrr

recedunt. _{Cognoicens vero facultaseujös}

opusquicti

fi-miliusiausafErmationcjfub ratione verirem_{apprcbendit»} ant_{negatione,fub ratiönefalfi refpuito Linde}

liquidé

pa-tct ficomnaotio _{qusedarnin animo fit, ei illam non ratio«}

n&cognofcentis,

(edappetentis

facultatisjconapetere.

VIII.

Dfipiiäautem

inflru£lus

eft Homo_{a^peiitihfnßtivo}

νϊ-délicetjabfolutéfrequentér

appetitu ntincupato, fåratio*

naliy _{qui voluntas dieitur. Inutro horum tanquam}

fub-jeäo atFe&us reiideant, nonobicuré Definitio _indigitat» motui mutationem_{corporis adjtingens, ut praeter jugem} illummotum, _{quo naturalieer cor mododiktatur, modo} contrahitur»_{quotiesantmusafFeäuturbatur,non naturali}

mutationecorporiss Ipiritüsagitentur, fangvis ad exter¬

nas _{eorporispartes uberiiis chfFundatur, vel ad interiores}

fe_{recipiati & cor totumq;corpus faspé}

concutiatur; quas

oraniain isiatemli _{aliqua fscuitate radicaniur. Volutr*}

ratis vero motiones6 _{quia nulluni habeot commercium}

cum _{corpore, nec ab ejus tcmpe'rie depcudcnt,}

ut

pluri-tu uro _{qujetocorpore,in facultate fpirkuali,}

peraguntui^:

Ucee _{nonnunquamißterveöiente appetitu ienfitivo»}

all-quacorporis mutatio coßtfagit. Nec toties nobis invitis

iurge.rennn aairno

mdtos,

Γι in Toluntaternanerent

affc-öoi Hioc_{propria eorum iedes? appeeieus feoiiti?4Js> ie}

per corporaliaOrgana exeiens,relinquitur.

Largimurtarnenquasdammotionesvoluntati,

äffe-dibus nondiilimiles, tribui_{pofle. Kam velutiappétitus} fenfitivüs _{fequens fenfum? ejusjudicio fleditur, fic etiatn}

voluntas rationis lurnine duda, _{hujus judicio mo?etarB}

Verum_{hujufmodi motioncs,Definitionis praefcripticpo-,}

meriis noncontinentuiu0 X.

fit exadius afFeduura naturamfimemur, nonfilentio

involvendum»tres in _{affeftibui excitandü} »29tu4 eile

conjan-dos. Primo _{objediipeciejimpellitor facultas cognofccns,}

utillud_{apprehendat &}dijudieet. Secundb ab_objedo

cog-cito, ac åcognofcente tacultate

seilimato

adadeptionem

vel _{iugam,cxcitatur sppetensfacultas^. Tertio alterantur}

fpirituS} acccrto modo corcorpusq; rdiquum afficiunu.

Motio _{primafacoltatis eqgnofcentis>ab objedo>necnon}

judkmni ejus*prineipium eil& origo affeduum. Inme¬

dia commotüone» afFsdus formaliter coniiftunt. InUlti¬

mi_{vcro>eumcfFedirocorporis motudignoFcuntur«}

X L

ν ν -

-Et _quia

_{ÄppeiituiftnfltlvwisaffcBuum}

_{ai&quaiumfubjeE$umT}

jtrtfnentis&brutis convenit, iisdemaffcBta ipfosnon

den®-gamos.

Ömnia

enim animantia eogfånatural! adverfum

cnatam fobolctn afficiuntur; _{piKtcreaamor, odium,}

pro-fequutio & foga in iilis, ut& infantibusanteufumrationis?

luce clarius_{confpiciuntur. Tamen nonnUlli affe&us} ho-minifunt _{proprij, qui honorem δζ. ftqualitatena}

concer-nunc*,

XI Ϊ.

Secundooccurrit _ebjeBum»

_Eß%

_bonum

velmalurth aut

Herumauf_{apparens, å cognbfcente facultate}

perceptum , ac

aPhantafia _{jiiäicatum &seftimatum, non abiblutededcuta}

conditione böni vel mali, afFerentis nobis _{deleäationem}

vei triftitiam, _{quoappetitus,exiec8fcusi excitatur&} com-move&utur

, ) X 11 Ϊ.

Urutis _{objeåa sefUmanda, å fenfibus folum}

exhiben-tur; Hominiveroefiam ab _{ihteiledu proponuntur,ut}

pld-fa_{quamreliquaanimaiia cognofcat,}

cognofcendoappetat»

appetendo moveatur, _{adeoq; nullüm animal tot}

pertur-bationum fiuftibue _{agitctur. Plurirna folofenfnura} judi-cio> indifFerentia, nullå bonitatisvel malitiae _Fpecie

appa-rent>& afFe£tus in brutis excitarc _{nonpoiTunt, quae ta¬}

rnen dijudicat hpmo,_{& quo}

majore au£tusfuerit

pruden-tiå,eö _{magisaccuraté 6h?xquiiké Iis afficitur; acquaedam}

ηόη incurrunt in fenfus_{externes,utsupiditas}

honoris,glo-fiae,viftoria?, _{Zelotypiä,semulatio, pudor& id}

genusalia^,

XIV,

Non_{igiturmiruundein homine tantafit affeétuum}

di-^

7 ■ *■ '·'

f-

'

_- ■ ■ ' - ■ ^· :

tdifcordia,tietefa aatem natur*, non _{pugnantipf»feeamZ}

qearadmiratio maltostenef;

Quoiiiam objedaphantafise

hominis _{aeftimaadaproponunturjvcl å fcnfibus, yel ab}

in-telledu. CKtcfumfenfus objeda yel fola iilimat

phanta-Tia, vcl «umratione. Si iolaoriuatur inde afFedus _Ktoyttt

quales funt

beftiarum,

praeter rationis ufum, infantium

& amentiam » «c illi qui judiciuna rationis antevertunt/.

Cum ad silimationem _{phantafia & ratio eoneurrunt &}

confpirant, animus tranquillusiine haefitttione

ampledi-tur _{objedum bonum? yelrepudiat malum>& in propofito}

firmiterperMic: Ubi aotem diiTentiunt» exiftit

fludua-tio&incertitud®_{animi>quaenon prius tolliturs quam yel}

ratioa£Fedum>å_{phantafiaejadicio excitatum,vicerit, yel ,Ce} üb affedu exesscatam_fubjcccrio.

% K"

Vehemcntioribus _{quoq; homincm affedibus obno*}

xium _{eiTc>experientiå compertum babemus; dum enira} homovehtmenti _{aliqua afFedioneturbatur, magis}

extrin-feeus mutatur, magis rubet yel pallet,quam aliud animal:

Quin &ex infperatal&tifcia vel

triftitia quosdam repeeté

immutatos, _Scconapiures mortem oppeti.Äe, hidorise

pro-bant. _{Fraueifci Gongaz,<& Mantuoiprtncipis}

_affinem

_{metu mer*}

tU>utßiu4tantumneftis @)Atbycanum

faBumtr$icrt ScaJjg.

i

xe»

312. Duarum matrum, quarum unam

dolor

extinxerat-,

alter

am

UUti*corfumpßtymeramit

Yaler.Max.

IIb.

9, c. 12.

Obgau*

dtum_{ingens infperalumy Po}

_lj

_cratam

_nobilem

_famtnam

_e

_Naxo

t ηful_{λ y} Philtppidem Com&um&

Diageram

de Khodw ani*

mam tnnuit A. Gell· 1. ?« Nod. A. c. 15» Viedorunf diakcltcum_{pudere cxtmFiu->adducit}

_Plin.

_lib»

_7.Nat.

_Hift.

_{c jj»}

XVI.

Tandem ad confiderationcm _finit

_deveniendum:

_ATd

quem

cunda:

afFeduum

itiotiones

omni nifu feruntur?

Proximui autM finis sßyut_{bonotpr&viaCognitionenpercepto} fru-atur animali ξ$ rnalum

_effagiatb

_{Ksmottavero,Htfalttt ξβ}

mcq-lumitas_{ejmdsm ohtincatkr*}

XVII

Pra?didi fiaeslabem afiedibus å Stoicis illatarn

ab-ficrgunt, & evincunt nontoto eosgenere pravos_efte,quip~

pé qui inoptatbsfines& iaiutemanimaiistendunt, ac

no-bis inditijUtvirtutumincitamenta,calcana & adminicula fint, _{quibus veluti fiiraulis excitatur aniitsüs, ne penitus}

jaeens_{obrutusq, corporis mole} perpétuo fegnis torpeac«

Quicquidenim fine eiFcdufits fegnitér Sc cundantcr fit,

contra cum afFedu & animi concitatione, _prompte

Sc _{expediteomnia peragunturs}

ac majorem jucunditatem eonjundam habeno,· imo né convenientia _perfequi,Sc

contraria _{fugere pofient animalia, finc appetitionibus Sc}

afiedibusrV

XV I IL

Naturam _{igitur animalisåDeo conditam,&appeten·} difacultate, _{ejusq; organisae affedibus donatam,agnofci~}

mus; Et_{nequaquam exifiimamuseosomnino}

pravos,qui-origineraånaturalifacultatctrahunt, nifi naturamac

De-um natura:_{opificem & ducemincrepemus,qui legeiiia}

di-vina affedus ab homine non _{exiguonumero requirit,finc}

quibus divinus _{cultuslangveiceret,&focietashumana pef«}

; iurairctL?, _{Hic nobis aitipulatur Ladan. lib. 6. Div. Infi:,}

cap. Iii H&c emm _{(inteiligit afiedtus) naturalia eße mn}

r

, voluntarU) cmmumvivsntium ratio

dsmonftrat) qu<t iüdem

qua-iltur

_{affEilbus-iSrgo}

_refliusyqm

_b&s

_omni

adstrahineganipoßsyquia

nolnfcuMfimtdnait finh ticonantar_{aüendvrtyuam}previdenterw

tiquam nccejjarhDeu*+ßvenaturahüno\ armarit_affiftik&s,

X IX,

QuaiTiobrem bcc _{fapiens,nec vir prudens cmniutw}

penitusexpers erit afrec!üüm> cöm c.onßtde_{lapide vel}

fii-pite progenitus; fed m iuoetiam animo ferat teoerum

quoddaro & molienatura: germetij _{quoci facile} motu quo« dam _{tanquam tempeflate concutti poi/it. Aftedus}

igi-turin ie _confiderati,nec boni nec _{maii fimt moralitet}

j

qua veroexorbitant_åprsdcripto ratiönis»rnali _{tatiq; &}

vi-iijafidunt, _{quos prud^ntiie faie oonditus, frama rationis}

Lnjiceri/do, iögyrum cöercet & _{dingst» adeoqj in} iaudabi«-l&Jwsü'&üeti& _{fit<i%t67fx$iucs convertit.}

•

.·<:* - .

7 '

Ha&enus--qua? dbfimtionem ejusqj membra illuffrare

golfent.obitér perfequuti iumusjquibus afFeduum

diftri-butiocem _{paucioribus fubjungimus» eosq; comaiode} bi-fariåcii _{parnmur; lo communi)fationeSu6je$it}

particula-rkervsrcbratioae_Qhjtfii,

XXL. .

-1:·,"'. · .... · ' · . :·Τ... ' . "7

Ratione_{Su^petfi,ηe mρe appetitmfenßtiii) qui}

io concv~

pfceniem ti irrafcente dividiturj adfcribuntur _{ccncupijcenü}

Appeti/ui%ffc&us _{abfoiutérefpicientes} bonum vel maluna*

prout obtineri vel evitari _{poteft. Irrafcenti tribuuntur»}

qui circa bon'um vel malυ πι arduumj obtcntu vel vitatu

öiibcikj verianfur. Ratione veroC$/f#/,diftribnntur_a£*

fedusiecnudumcontrarietstem boni & mali. XXII;

AiFcdus ia _{appetitu concupifccnté circa ebjedam}

mim'St _{gratum : Amor,}

_dcfide/tutit

_tåUtitia

porfunfcui·, circa-objeOum maiom .·

Ödfam,fuga

_{tå trißtiia}

; Ad hos

fimpli-ciiTmios & _{primoSi reliqni}

appctitushujus' arfeftus,

tan-tpjam ibbordinata? fpecies, revocantur. In_{irafcente vero}

circa_{objedum bonumiimtßss tå}

deßeratio,

circa malum

Timor> aadaciaφ ir<u.

SlngulosaffeBwuiterius in_{ffecie attingeremusmißangußia} temporis alU caufit,conalibus_ooftarént \

_{claudimuiitacp,}

actit

funtmti*verum Moderator, _{ajßatufuo,afett™ noflros ad pietdtem} φ koneßatem_{componalfupplicesvovemus.}

I. An ih doéirina morali

_{afFe£ius.habeaot}

ra*

donem

_objedii

_?

_Affi

II. An fint innoftra

_pöteftate

_?

_AfE

III. Anaéiiones noftras_{efficiantinvitast}

_Ne£3

V. A η affeflus _{c virtute fint}

evellendi & ex*

drpandi,

an vero fedandi ?

_{Neg. priirs>}

_f£

_poft.

VI. _{An reiie}

_dicatur,

propter

affciins

neq?

bonos nos dici

_neqpmalos?

_AiEDift.

Vit An

illi

affedlus

quorum

norninibus,ve!

pravitas

moralis, vel

bonitas in volvituf

(

quales

funtß

invidia,

impudentia,

_{&c. Item pietas}

_in

pa¬

rentes,

^^paientum

in

liberos

&c,)

fint

fin>

plices

affefåus?

Neg.

Vin. An

_fitaüquis

_affeclus

_revera

_malus,qui

qua

sffeilus

non

eft malus? Äff

IX» An

_impoflibilia

_poßunt

_concupifci?

_Äff

X. An Gaudium & Deleftatio differant? AfF.

ΧI. An Amor

_{concupifccntiae}

_&

_amicitiae,

_eo* dem

modo

fehabeant?

_Neg.

X) 1. An Dileéiio diflet abamore ? Äff.

Xllt An

Charitas fit

_fpecics

_Dileitionis

_?

_Affi

• _««TW

v(