Dispvtationvm theologicarvm de sensu locorum scripturæ secunda de sensu implicito ratione verborum. & in eo de aposiopesi seu reticentia, in primis de Hosianna. Pars I. In academia Vpsaliensi, cum consensu ven. facultatis theologicæ, publice proposita, pr

\ n f. N. _J. BISFTTATIOtim THEOLOGICARVM Dl

SENSU

LOCORUM

SCRIPTURi

SECUNDA

Deicnfu

_implicito

_rationc

_vcrborum,

Sc in eo de

APOSIOPESI fen RETICENTIA#

in _{primis de}

hosianna. Pars I.

InAcademU _Vpfatienfi,

Cum _ctnfenfu Vta. Fdcultatit Tbtoltgtcd, publice propofita,

PRjESIDE · .

MARTINO

BRUNNERO

S. Th.. D.& Prof. Ord.

H.£srO ΝΏ ΕΝΤΕ

GEORGIO

Cotkoiukqbksi,

.

Addim xv Junii _{Anne u. dc. lxxixx»}

in Akditorio _Gufidviane.

HO LMU

xycfLz_/sjn&

^

_{i o} * Ac m

&Cr^lAL/\jy

S*T

JLi w.

JOHANMI

Haazlo

L

SS'rTkioLonJi

K

tSH

i

XviCUÉ

AACH

ißjPiSCOPO

t/L

ÖCA-NCAU.MW

£T ONfLSTOAli

EtCLfiCiåSTUt

■fÅjcnpi

Pi&CßJVATi ,H£Ö /l/AXMfi r

.tM

■ ' AuseuATomwAmjYTit

X/mtam

gcifcM/tieiK

fii/tf/fUTAX7A/H£7XMJPUJAX

QlU&lltVéUU/Hffffits/r IAX

tM/Ytäif

$TP£~£ir£

_CSf&HMAfrU

-T&fTf/tA,

QUA

TuLA&UAißuf Ί! Φ t>

THESIS I.

Lterum _genus

_fenfus

verbis minus expres-iihicdantea

fcriptu-racloca,qvae figuram continent '2bui<n&7irr

αεως feu reticentiae.

Habent hoc commune cum ellipticis, quod iénfumqvemverba primum

dant,

totvocibusnon_{exprimant, qvot}in

ra-tione _{loqvendi prorius}

_{limplicirequi·}

runtur. Danttarnen fenfum verbo¬

rum_{primum, nec}aliunde

dedu&um

_»

qvo nomineå ieniu ratione rerumim-plicitp diftingvunturi uti id infra ifto»

ioco_{pleniusoftendetur. Inqvovero}

duo haec generainter

ié differant

aliunde

peripicuumeft. Poteramus itaqi

per-indehic_atqjfuprain

_ellipiibus

nihil,hu-jusafferre, quando contenti iumusiis,

qusede harum figurarum indole &

di£

crimine re&e traditafunt. Poilulat

tarnen_{praeiens trachtioidhicnon}

omit-ti, fine_{quoexemplorumreticentiae im»} S.liccrisoccurrentium, ut multitudoa

G iupe-IL Amen Um TiTjCng five Ret!« centüj

96

fuperiore illo ellipiéon genere

fépara-re: ita & _{varietas, atqj inter fe di£}

/ ferentiacommode monftrari non

pot-eft. _{Id ergo hic aliunde repetendum,} qvodficut ellipfisSacra vocesincerdum

& fententias_{quafdamomittit, tantum}

exidonea conivetudine nonnihil rece

dendia fimplice _{illa loqvendi ratione}

quatot verba proferuntur, quocpoftu lat_{plenitudoiénius: ita nechujus con} ivetudiniscaufavaldeultralic _loqvendi icribendiq» arbitrium,co mmodicatem-j

compendii,aut aliqvid tale _reipiciens

quaerenda fit. Reticentiaeverofigura,

quaeinlocis icripturae eft, Omiftarunu.

vocum cauiåm habet _{pofitaminejus,}

quihacfigurautitur, cömotioneahqua animi,autjudiciia<ftu, vei _diipofitione

lingulari,autfiquid his eft fimile,

Huju«qvje II. Haec_{itaq,prima eftapofiopefes}

dam_{fpc· (ivereticentiasfacras}

diftingvendi ratio, clc,#

quaipe&antur utortae aliae exaffcdu gaudii, doloris, indignationis, aliove limiii: aliaeiterumexadmiratione,alix

exftudio_{contradicendi, remilfione}

ani-miiblito_{majore,&fi qyidtale eftaliud.} PofTunt etiamhaec, _{plurauno, interié}

juntfta in animo, reticentiam infermonc effice·

; efficere» _Atqjhae_ex cauiä efficiente,

ejusqjvaria habitudine petitae iunt diffi-rentiae. Alia rurlumdiftintftio dticitur

ex reticenti#materia, feuexvarietate

I _{verborum, qvae in ejusmodiorationis}

*

figurareticentur, & per reticentiam_* omittuntur, lilaenim _aliquando

no-i _{mina,aliquandoverba iunt, aut partes}

orationis aliae. _{Aliquando tententiae} partem, aliquando iententiam inte-gram conftituunt, Varietas rerum_ff de _{quibus "&7Π)σΐύύ7τκσζΐς loqvuntur,}

ipi-dem ad materiae varietatem refertur.

Sedeamhic colle&umirenihilattiner*»

Etnotumeft quo_{loco habeantur}

iigni-Ecationes&divifionesillae,_quae

materi-alesdici coniveverunt. _{Neq* tamenu}

eashic _{praetereundi id fundamenturro}

ponimus,qvodillae nufquam ullopacfto^ 1

ipe<5tari poilint. Porro difFerentia

alia nafciturex reticendi formaScmo¬

do. Eftenimubiiententiaeantecedens

proferturverbis, reticeturvero

conie-quens. Eft ubi contraexpreiTo

conié-quenteomiiTum elf antecedens- Huc

referriSc id_{poteft, quod recicentiaeaiiae} ficfint, ut facilius lntelligantur: aiiae

fic ut diffieiiius. aiiae cum ia<fto ali-^

5>8

quofint

c<$njun$at,aliac

fecus: Sc

Π

quse

porro fintvarietates aliae,

Poteft

quo*

quéin quaeftionemvenire, an

apoiiope-4 fes aliae fintmerae,aliae mixcae>

aliquid

nimiramex_{ellipfi trahentes»}

Diffe-rentiae,quaeexpropofito Scfine loquen-titimöriuntur,iåitemmagnam pactem

ex_{diijpofitionibus caufae} efficientis

in-telligipoiTunr, Ita reticentiae aliae

ad

gaudium, dolorem, admirationem^: aliae ad aliosanimi _motusa&usq; figni-ficandos, vel excitandos inaliis compa*

rataeiunt. Externa magis _quaminter¬

naapofiopefeon eft difterencia,

qvod

locorum_{icripturae de re eademidem_,} dicentiumalter hac_{figura, alter}

_abfqi

ea, fimpliciter_Sc verbis plenis conce-ptusfit. Non eftnobis propofitum-»

diiFerentias omnes hic _conqvirere» Quantum inprseiéns poilumus,

qua£

dam tantum _{perfeqvemurj Sc figurac}

ipiius indolem in propofitis

exemplie

confiderabimus: fi forte Sc hoc

no-ftrum _{qualecunq* itudium}

_augendi

ThealogiaeExegeticaepenunon

prorfus

fupervacuum putabitur.

III. Utigitur a genereillo prim© InalFe&u · · - r r■ r ·

icnpcuraepn-99

mum _{fpe&emus fécundum} diverika-temafFeAuum: _{quantum nobis}

obier-Varoin eit,_{primain-codicefacro} apoiio-pefiseftiniilrs primiparentisnollriver- .

bis Gen.II. 2*. ΠΝΪ hacvice.

τ^5

idtp fecundumdo&iifimorum virorum

GeiMMfc

interprexationem. Ut veroconfilium nobisnon _fuuoppugnare veriionem_*

illorum» qui verba ifta, & illisproxi¬ male reddunt: hocnunc os ex oßibus

Weis&c. ita&_ipia quocpilla vcriio, &

res_{propiusconiideretur,}

apollopefi

_vix

caret* uti mox paucis monftrabitur. Haechujus loci reticentia, ur in iåcris iiteris, itcut jam diximus, prima eft9

occurrensincodicisiacri libro primo, nonvalde_{longcab initiaι Ita} etiamfe¬

cundum_{praeftitutum jam}

_{ordinem hic}

non _{inepce locum primum occupatf}

Pertinet videlicetadaifeébuminter pri-mos _{fimpliciilimoscp poni}

fölitum^

gaudiumvellaetitiamv qvaevocabulauc communihodie morealiis,ita &nobis bic idem _{iignificant*.}

1 V. Creaverat DEus mitio Ada- Ejus

Apo-naumfoium,fettfiricconjuge. Addu-

&>Ρ3*1δ·

xeratad eumanimantiacaetera* ur _qya

Maxima_poilebat

_{inteUigendi lacuitate,}

C_{f fim}

109

prius naruram eorom contemplatui,

nominaillis_{imponeret. Fecit idAdam,}

λ

vidensqj in ufiaquaq, fpeciemarem &

fceminam creatos eile ad

propagatio-nemipeciei, fimul viditfbciam talem_» iibideeilé, SedSc fuam_{iphusnaturam,} fermonemScdotes alias _{contemplatus,} viditetiamobcaufasalias, comparciibi opuseile. Siquaerasannon Sc anteid viderir,_{perillam-nondum obfcuratiin}

telledkis,&_{magis majorem illam ima·}

ginis divinselucem: reiponderipoceft,

tion eife valde promtum _exhocloco

idprobare, fi nullamhicitatuas apolio-peiin. Si'nftatuas, iécutusvimverbo¬

rumScformam orationis, videri polTe

idetiam_{hincdeduci,qvod&antehoc}

idem Adam viderit. _{Quo pa&o haec} animantium _{contemplatio per compa·}

rationernilliSc hancnotiriamconfirma· verit, Sccomparem habendi deiideriuin

auxerit. IntereaDEus_{inprofundurrt-»}

ioporem conjedto conjugcm paravitJ)

eomodo_{quiexliteris iacris notus} eit

Qua _{Adamjam expergefadlus} conipe-&a,ubiiimul_{probeperipiceretad}

_quid

creata eilet, _{geftiens exclamat} Γ\Ν{

£y£n^afWfiicilicetinvenieam,quani

wg ιοί

totviribusicu toties ante_quscrens

nus-«

quam inveni,veloptans nusquamvidi»

Hacvice iucceflitillud _{quaerendinego¬}

tium:_{autiiquasvocesaliarapriores iiint} ! ad_{fupplendam iententiam, quam}

exul-tansänimus_{praelaetidaintegram}

profer-renonfuftinuiti _idcpideo, _i?t

qvanto-cyusinfeipium rediens, tantopries Sc

vehementius _{gauderet in finu. Quo}

breviterfario, moxfe _{magisexplicans}

erumpitinea. quaeiéqvuntur, Sc

fenten-tiamaliam,_{magisintegramdant,} <κex

oßibusmeis,&carodecarne mea, libi

tarnen adhuc ex eodem animi motu

omiflas_{particulasdixeris,quae}

_reipondét

Latinis bmceft->o_{snempe ex}oilibusmeis,

Sccaroexcarnemea. Inhunc modum

fe habet_{prior vocumDVön ΓίΝΪ per} apoiiopefinexplicatio. Cumqua con·

ferri_{poiluntlocaJerem,X.18.}

_{ubi inter·}

presnoftercumLutheroSc

vulgato has

j voces

reddit,

ί

refonc

Sc

XVI.

zu

brevius_{pernil. Ubi vero}

_vulgatus

formamverborumfereeandemretinet, atcpinlocoillo priore, Si

explicationi

huicobjiciasexeafequi

tnftitiam

quan-j'

'

dam

in

animoAdami

toties conjugenu.

fruitra _quaerentis,

_alienam

_eile

_a

_flatus

G 4 iftius

IOÄ

iftius fiimmae_{proximafelicitate;} cogi-tandumeft iniilo etiamftatulocum ha-buiile_defideria, fed iantfta, & amoefti-tiaremota» Nam & tunc incrementa

notitiae _{experimentalis, Scauguftiorem}

illam inccelisvitamfuo _tempore

obti-nendam deftderabant}iediine iuaeinhis terrislactitiae detrimento.

Modo al- Altera hunclocum,iéuhacc

ver-scro» baperapoiiopefin exponendi ratiopro¬

nomenΠΝΓ reddic in caiii _primoper

Hoc: Screfertädrecenscreatam

mulie-rem. Tc DVDH reddit perwawr>

ätten-dendonifallimur, ad demonftrativum Π- Unde fluit verfto illa: hocnunc eß

osex _{oßibus me'Ui& caro decarnemea,}

.]

Quod utrum _explicatione prioreütJ

aptius,qvo qvis iäneftae hujuslingvaeeft

peritus magis,eofaciliusSc certiusdjiu- j

dicabif. Quod iihaec_{pofteriorfen·} tentiapromeliore habendaerit, vix

du-bium _{quin Sc iicreticentiaefigura hic ι} uiusiitAdam, ied ratione _{prioricon- ι} traria. Ibi enim uti _{jam expofitum_», j}

verbis _{expreiTumeft iéntentiae antece- j} dens, iéd iilentio invölutum confe- _j

quens,inveni auxtiium,fuccefitinveßigA- ; fia,aut_{aliquid hui'ufmodi aliud.}

_Sed

_hic,

Scieeundum hanc _pofteriorem

explica-tionem

IOJ

eoiiereticeturantecedens hocaut

ßrni-le;_{Quaantemultumquarentiautcupienti}

nusquaminyentaautvifa eß:

exprimitur

veroconfequens_: hac_{nuncos ex}

oßibus

me'ü&caroexcarneniea. Ubi tamem»

fimul_perellipiln

_{intelligcndae}

_videntur

voces _{praflo eß9}

adeß.

(adjecithanc

Tremellius) velhisgeminx

aliae.

Ur*

iitfenfusplenüs: Hoc,

quod

antea vo*

tis optatumfuit,nunc

adeft,

vel

eoram

meeft, _Oseft_exoilibus meis,&c. Lu¬

therusSceum fequens interpres

noftcr

illud afseverandi feniu reddunt perhöd}/ ea fere notione, quam

expri-mit Latinum _utiß.

_Vinarienies

_Vera

praetereain explicatione eas voces

ad-dum, quae priorem etiam

ieniiim in·

gerunt.

VI. Exafie&u defideriinatacin icri-pturaläcramultaeSc

infignes

occurrunt reticentiae. Cumquo afte&u,quando ille huius_{figurae caufa eft, aliquidprae¬}

ter eaaliudin animo _loquentis

concur-rere amat. Deiiderium enim boni

ab-Lentis_{faepe ipem, iaepe}

_{aliud excitar3,}

Qvod verobonipraefentis

continuatio-nem_deiiderat, interdum laetitiam, in·

terdummotusanimialiosconnexos

104

bet. Poifet exiilimari_{iimplicius feha¬} beredeiiderium _{quodexprimitur Pfal.}

CXVi.ié.ODomine,vel_{objecro Domine,}

quiaego fervttstuus Maxime iiita hu·

justextus verbainterpungas, ut idfaci»

endumceniécmulto cum

honoremeri-tonominandusD,_{Gejerus. Isincomm.} ad_{h.l, fententiamiiciupplet}

Sc integre

eifert: _{Obfecro Domine, placeam tibi,}

quiafervustuus[umego. Videturvir ce-leberrimushoc_{fupplementumdéduxis·} iéex _{antecedentibus, Sc foriitan}

mo-mento non_{minimoexverfu <?. ubi Da¬}

vid DEo ftudium ambulandi coram eo

i.e. reftitudinem vitae Sc _obiequii

pro-mittit. LXX _{interpretes, Sc}

hosfecu-tus_{vulgatus,ikudambulandi verbum-.}

in _{placendi notione reddunt. Quan»}

quam ad _{rempotiusquamad has}

verfi-ones accurata viri eruditio _reipexir*.

Alii vero aliter vertendoexhis verbis

formamorationis _aliam, necieniiim-»

omnino eundemeducunt; illiinternon poilrcmos,quicum LXX _{particulam_>} quamaliihicperquia reddunt, hoc

locb_{proredundantehabenc. Vide Vinar.}

ad h.l.Sc alios.

VII. _{£χ defiderio} Sc_{gaudio magis} mixca

IOf

mixtavideri _{poteft apofiopefisquam_,}

continetvox_ho/tunnaPiål.CXI1X._{zj·, 8c}Mixt0_e*

inde in_{quibusdam etiam N. T. lods.}

Verfus ifte _{hujus Piälmi totusinhunc pfcxiIX,}

iénfuin_{iimpliciiis reddi poteft: Obfecro 25.}

Jehova, falva quxjo: Obfecro Jebova, projperaquxfo. Verilones aliasquaeillud Ni non _perquxfo, iédper _nunc

red-dunt, aut alia ratione a prima fenius iimpiicitaterecedunt,in pradéns fas iitr* omittere. Quod de coeteroad

iigni-ficationem _{hujus particulae attinet,}

id unum qvod propius hucfacere

videtur,_{adjecifte contenti iumus,}

vocu-lamNi _{aliquando exponipoiTeper} La-tinas _{age, agedutn. ut 1.Sam. XIX. 2.} Sclocisetiamaliis,niii quid nonex ve- ,

ro _{obrepfit memoriae. Voces vero}

Ni JT*ΦΠ Hofian-na LXX vertunr*

cum _{Age falva.} Vulgatus, addito

praeter textum originalem pronomine perionae, ejusq,primae, fAlvummefac♦

Formulahaecincodicibus N.T.

melio-ribusicribiturvoce una, uowvet. Vitio ω0ΜνΛ

autemvixacnevix _{quidemcaret, qvod s} Codices _{quidamaliimin»emehdate} icri-pti, difcerpta voce prima

alitsrpervo-culas dua$ fcribatuάς »vva* Quodde- iäwä

ιθ6

indead _{fcriptores quosdam}

Eccleiiafti-costranfiit. Vide Euieb. lib. X.

de-monrtr^Evang.iubfitiem,aliosqvCaetera illudincodicibus Graecisextanscnm/v*

aliiformamvocis Chaldaicamvel

Syri-acam eile flatuuntt _{negantibus vero j}

aliii. Alii _{alioquiime vocaii I fcribi}

cceptamajunt, ad compendium&ce-leritatem_{pronunciationis. Aliiperre·} gulas quasdamSc exempla adlingvam_j Hebrseamiimpliciusrevocant. Narrit

Sc alibiin Ii bris V.T. iiteram intali

cafu extruiämeflé obfervatum: Sc

lire-ram v _hicgeminatam conftat, ad

ex-i _{primendum dages euphonicum in_»}

ti jtbraeo 3. vide Glail.Gram. Sacr.lib.III.

i:; tracfc. 8* Can. i. Sc Gerhard! Contin.

?■ Harmon.c*_{CXLlV.p.m, 117. b. féq,} ali-©fq$ adde1.SamXXHIjZ.f»Gerhardus&

hocaddit/voces hafce duasinunam con-■'[ _|un$:aseile_exling_vaelege_etuiu.Et fupra

monet lingvam Chaldaicam _{tunc Ju- 1}

daeisin communi iérmone

fuiiTeulita-tiorem. Sed dehacretotaadeundiilli

quibushxcplenius periéquendi, &de

illis dehniendi itudiumScfacultas fuir» Hofla, VIIL Vocem üoßa? quaehujusfor-

iL

«nui« parter»"

prior®

" .

AöiJ

ümplki

107

iénfu8ciine_{figuraGepehabemus. Uc}

Jeietn XXXL7. Quem locum verba

Latina(ic_{exprimunt, Domine (alvum fae}

populumtuurn, Ita&* resie habet Pial. XXVIil,p. addcPiäl, LXXXVI.z.tö Eft

veroubivox hareiolaiine addita

parti-culana apofiopeiin fecum trahit. _lic

Piäi.XII.z.ubiex dolore; & Pfal.XX. 10.ubiexfiducia&deiiderioprofeclam

eile_{licjuet. Sed8ca.Reg.VI.26 hujus} figuraenonomnino nihil intelligi pot-I eil. Mulier enim in diritate famis,<5e injuria mulicris. aIterius,animovalde

co-mota, _{opemcpimploransregis, ferva»} inquit,Doniine mirex,utvertit Tremel-iiusj non addito pronomine _me,quodt

necintextuEbraeo_{expreitum eft.Qui in} a _{imohujus mulierisduo erantaffeibv}

dolor8c _{indignatio,apofiopeiin}

voca-buii_{perfbnamejusnotantisfacile}

gigne-re

potuerunt, Si <juis tarnen malir"

hoc _{exemplum ad eilipiés revocare,}

quandohujusmodivocuiaeunius8calte·

riusomiffioetiamex nuda

confvctudi-neloquendi, iåitem iine peculiari animi motu nata videri poteft; _cumeonon

magnoperecontendemus. Utinec de

idgenusaliis,cjuacad

hoc

propofitum^

ιο8

noftrumnihil necefläriafiint. Idcom

troverfia,nifi falUmur,caret,_quod

ejus-modiformulaein_{lingvis variis}

apofio-pefin faepe recipiant. Quomodo & lingvanoftra non tantum formulam-* illam conftru&ionis _{plenae frequentat,} refpondenté vocibus Latinisjuvetp,vel meynosvelvos DEm: Sed&hane diver·

iåm@ub _{fyUlpt/ hoc vel inverio} verbo-rumordine. _{Etadhibeturfäcpe} haecpo-fteriorinreiubita, lludiumöc

defideri-umimpenlius_{acuente. Quin& in re}

creperapericuloverepentino,aut

alio-quiubi contentius feftinamus, iaepe

fo-lo _{imperativotyUiρutimur, ldem fitin-»} lingvisaliis,

\_Apofiope-

IX·

In

hac

formula

_{tota, voce ex} fisvocis duabus inunam conflata, _Hofianna vel

hofianna» _{, locis}

iupra memoratis

apofio-pefin eflfetantominusdubium fore crc-dimus,quanto _diligentiusoculis

iubji-citur &confideraturPialm ille CXVIII.

locusq;totus,undevocemhane & alias plures illa Chrifto urbem ingredienti acclamantium turbaiumfit. _Equidem

abfolute, &ccitratales,_{quales hic}

occur-runt_{circumftantias, videri pofifet iätis}

has_quo

_φ

_{voces in cllipfeon}

nere. _{Qualiteretiamresféhabet,}

quan-do_{absq>animimotuSccontentione}

La-tini_{dicunt/eraut tommoda qme(o}

opern. noftri vero _{tätefytfip. Sed}

negotium

quodhicagitur, ilii reipondens loeticia

&ftudium_{animorum,repetitio}

particu-I _{larumobfecrantium}

plusquam_fimplex,

praeteriymplocenetiå reticentiae _figura

hicagnoieerejubent. Habetvero eam

haec formula_{Hofianna aliterubiin}

ea,in quaeftperiodiparteåvocibus

fequenri-bus _{ieparaturj aliterubicum illis}

con-ne&itur. Prius _{ipe&atur in ifto Piål.}

CXVIII.Sc in N.T.locis_{illis,inquibusSc} interpun&ione&lenfu iéoriim_ponitur

Hoiianna, vocibus _iequentibus,

venedi-tius _{qui venit, &c.' periodi}

partem Sc

fententiam aliam_{conilituentibus. Vide} Marc._{XI.i?.Joh.XII.}

i$, Pofteriuseft ubi formulahaecHoiiannafénfuSc«onftru# ftioneverborum _{conne&iturcum vo¬}

cibus_{proximé iequentibus ey}

ύ\^ς·οις,

inea videlicet_acclamatione

quapopulus

clamabat _Hofianna in _{altifiimis. Matth,}

XXI.ρ. Marc. XI.ίο. De _{utraqj hujus} vocis habitudine _{jam ieorlim} viden-dum, qualem Sc quarum vocum

reti-lr Wntiamillae_{contineant, Intelieximus}

ΙΐΟ

peroccafionemnonunam,

fi

haecali-quanto plenius

explicentur,

foreidex

üiunonrantumjuventutis

,iludiisfacris

deditae: iédetiam

nonnullorumpraeter-ea aliorum, haecinEcciefia vclexplican·

tiumvel_{cxplicariaudientium},aut

alio-qui cupientiurri haec

plenius

expofita

habere. _{Itaq; bona cum}

_gratia

le-étoris Chriftiani Sc _{aequi,hoc harum_.}

acclamationum _{negotium latius}

hic

aggredimur. Seimus

eile,

quibus

pro-lixicas, _{qua hujusmodi}

tra&andi

ratio

carere_nequit,hicminime

taedio

futura

fit. Utinamveroiidemilli, Scfi

opta-refaseft,alii_quoq,nonomnino

nulli in

hac_{operanoftraaliqvodoperae}

pretium

invenirent. _{Poftquam hoc}

peculiarc

propoiitumhocioco cepimus,

affert

Sc

idaliquid momenti,quod ex

tradlatio-nc _{partium in} hifee

acclamationibus

pierarumq;, etiamearumquae a

reticen-tiae _{figura hic iuntremotiores,}

lux

ali-qua inferatur locis illis, in

quibus

illa

hic iedem habet,utSc indetanto

meli¬

usipiä_pateat.

Poßt* fe-

^fai

forflmla

feorfim

poni-orfiau, tur»deejus apoiiopeii

eruditi varie

ien-tiunu Primum iiinc_{qui vim}

_uitimq»

in ejusin compellatione quadamDEi po-nanc,_{comparentqsperproportionerna}

. exfuperantem

cum. hofia, inquantum», Explicati·

vox illa formula vetus fuit ialutandi °«esals» orandiqi reges, quorum in manu

en*·

fuit _{lubjs&is, quantum} hominesho-minibus _{poiTunt, ialutem vel inte,} gramconlervare, vel periclitantemtu. cri,vel amilläm reftituere, Videi.Sam,

XIV._{4, 2. Reg.VI 26. Celebreinlitc- Dan.Hein}

ris no men Daniel Heinfius in Exerc. fii

Sacr.adh.1. hu_{juseile videturiententiae.} Saltem iicientientesnonimprobat. _De

quoverovideripoteftille ab cruditione & _{pietate commendatilfimus Theolo.}

gusD.SalomonGlaffiusin Exeg.Evang. De

eaju-&Epift. adDominic. I. Advcntus, an·» diciura,

not.adv._9.ubi hacformula aliudligni*

ficatumfuiilere&e_{judicat, Neque}

ta-mendifficemurIire&olenlu_capias,nou

tantumvera, led etiamappolité didla

elfe illa Heiniiieodemloco» ubi hac, in.

quic, acclamatione regem égenteDavid* quod _{gratißimnm & expeäatum} omni.

bus, _regnareindicatur. Quod licutr8

adeumhujus formulae ftatum ipe&at»

inquoeacumvoeibus fequentibus con« neölitur,itaquoqi cumeo ventum

fue-i

ni

Caninii.

rit, id omnciilic _{meliusexpendipot·} XI- _{Angelus Caninius, 6c qm eum}

cumaliisiequitur Baronius_annal,Eccl,_t.

adann.Chr._34.§.f,in diiquiiic. dc lo·

cisN.T.Hebraicis,&cum eo nonnulli

alii,indutU Talmudicis,&idgenusaliis

inonumentis, per hofianna ffenfu quo-dam remotiore _{inrelligunt frondes 6c}

fafciculosramorum, _quiiniefto

taber-nacuiorum cum exukarione geftari

vibrariqj iolebant. Praeceperac

de

ejusmodi frondibus DEusLev.XXIIL 40. Etquodinifto feftouiitatumerat,

Id_{temporealiohoshomines quiingres·} liim Chriftiinurbemornatumibant,fe· ciiTedocent_{Evangeliftae,Sccoeterispau·}

lo_{cxplicatius Johannes c.XII.1$.}

Rab-binisvero, _{populoq; Judaico,}

_ialtetn-·

tftius _{temporis, voccm hoiånna}

ejus-snodiramorumfafciculos nocaflcCani¬

nius,Scquicumillo faciunt, probant* exhifce Rabbinorum_{praeceptis: Nr}

de-t*cumineiqnuqiiAtnJpathulam vcl ramtim

fAlmttin Hofanna. Item: cum nettitit

Hofantidiifaciteeumanubrium, Schujul

generisalia, pallim icriptoribus

Chri-ftunis notaca. Hoc_{pa&o hic}

_iénfus»

&hoc Ä C! ' ai h< m Ψ gr CJ j ha ali fel dc No

j

vc ne ι tei !eo % re re in< fei art pli fra oc

n?

&hoc_{fupplementumacclamationis}

fu-ent,bosråmesvel _{fafciculos prxferimus,}

mtvibramus _{filioDavidi in ejusfcilicet}

honorem.FormulaGraeca _plena

hujus-modi eiTe _{pohet: apwva 7πί?λο$υ τω} ijuActßi^5 ut Caninii iéntentiam ma·

gnusGcrhardus in Contin. Harmonis

Chemn. h,l. _{aliicp explicant. Erfunr·}

haectalia,utad _{hujusvocisftatumetiam} alcerum,_{quemjammodo indicavimus,} fefe_{porriganc. Senium hunc jam}

mo¬

doremociorem_{appellavimus, idcp ideo,} quodpereum non iignificetur id,quodl

voxhaec iecundum _originem

iua,com-ηιυηειρφ loquendi ufum valet, ad^us

nempe falvandi; iéd

diverfumquidno-ietur, ramivclirondes>idqj_exinftituto

eorum,_{quibushuic voci hane} novam_, iignificationem imponereplacuit, ubL

fesad eultum DEI

_{publicum^memorai}

rc_{debuerunt. Undeetiam}

apparetnon tocommode_{fenfum hune tcchnicum__,}

ßuarnficialem appellari poiT^qualemin artibus Sc _{diicipiinis vocabula longe}

ptarimahabent. De _{quo pluribus} in-fra>ubi_{hujusvocisfeniustechnicusaliue}

©ccurret.

&H. Sedrcdlevidic_{ceniuitq, ό pel- Contra el}

«4

ΚΛζ/ιί;ς

GlafGus, loco

iupra

indicaw»

rationesaCaninio addu&as hoctantum

probare,cjvodvox

hoiarina

ex

hujusri-tus fåcri conivétudine, tradu&a

fit

ad

iignificandum hos

frondium

&

ramo¬

rum fafcicuios in iermone quotidiano

&communi: non autemquod

popu-lus in hac(acraceremoniavoceirta

ufus

iit in hoc _{figuratofenfu.}

Νεφ

enirru

veroertcongruum,populum

qui in

hoc

ritu verbis utebatur Pialmi

CXVIII,

£moxid probabitur, uti

hoc

loéo

nihil

id_{opus) idcp}

_feniu

_proprio

_»

_quem

majoreseorumjuxta meutern

DEi

Tibi

ufitatum_{porterisrcliquerant:}

_in

hacίο·

lavocehoiiannadeflcxiiTe ad hunc

fen·

fum_{figuratum, Vocem}

_hane

in

ifto1

Pialmo ramos Sc fafcicuiosnon notarc vix ac nevix quidem ignocum

elTe

po·

tiiitl _{'Populum vero}

iignificationert

itamutade,nontantum dici,iéd

etiafl1

probari

debebat.

Si

vel maximc

gcib

tioillafafciculorum, incidensin

idefl

tempusfefti tabernaculorum,

quo#

nebatur hoc hoiianna,occaiionempri bere_{potuitimponendi}

_illis

_hane

ipß"1

appeliacipnem in

ufu

communi»

dequö

inicrius_{pauus:innegotiotamen}

!

V-H/ ipibq; cultu divino fignificationemver*

borumaίέηίΐι divinitus _{praeicripto ita}

demutare, non _{potuit nonreligio eile}

hominibuspiis, &icripturas divinasiål· tcm mediocriter _{intelligentibus,}

ha-bcntibusq,

in honore. Extreme caecos autpravosidfeciiTe,atq* ucidem

face-rcnt& alii animis & ftudiis contrarii

inipetrafle, idoneis teftimoniis

antiqui-tatis oftendi debuit. _{Neq? hirami,}

quantumvisad hoc _{negotium iacrum_»}

adhibici,tantierant,ut toties,Sccum-,

repetitione adeo deniä eorum mentio

inhac ceremoniafieret. Si_cogitcs ho-mines iftiusmodi ramos, etiam _ipatio

non_valde

longo portantes, in refacra.

Sc_longcmajora

reipiciente, identidem

damalle hosramos> hos ramos' facile

deprehendesquamid alienuma talis cc-temoni*_{gravitate Sc decoro fuerit.}

XUI. Rationes _{plures Caninio}

ap- Feftit«·

ponitGlaflius,_{adquas quemadmodum}

t>ernacu-diaatq,

alia, ut fir,.regeri&viciilimat-

_loJ^uin

ternari _{reiponfiones poiTunt: itanec}

_^

hondiurnramorurnep

aut

tabernaculo-rurnufus_{typicus ad fignificandum} gau· dia&tabernacula illaaeterna, rem_pro

Caninioconficit. Si enim dicas in hac *

Ilé

ceremonia tantihiiiTefaieicuIoS filos&

tabernacula, _quiafiguram

_fuftinebanr'

bonorum per Chriftum partorum

iiu

coelis: non fit verifimilepopulumex

motuextraordinario & plane

fingulari

acclamantemChrifto,nonmagis

cogi-tafle &_{exprefliile ici,}

quod

_rem

ipfam-.

magisobocplos

ponebat. Neq;

ex ry-picaillarationererum,

ideft

hocloco,

frondiumvel ramorum, recfce infertur

fignificationem

vocabuji

hofianna,

quo

aliunde accepto uli funt

acclamantes»

figuratam eilé. Non

dum

eft

diipkien-di locus, qua ratione

dicipoifitin

ge·

ftandishiicefafciculistypum fuiile

iti-nerisnoftri inhac

peregrinationead

vi-

) tamaeternam. Id oculis omnium ob-\ viumeft, verbum hoc hofiannanotu eiTe_{petirum ex verbis}

_Molis,

_{per qu*}

DEusolim hane cereraoniam

inftituit.

Etinlocoillounde petitum

efhfignifica·

tionem_{propriamhabet:}

quidquid

fit

de

verbis_{poft interjecla}

_nonnulla

fequen-tibusv. _quaede fefto frandibus

ornan-do_{usfcadeornuaaltarts,}

_viri

infignes

_ex·

poiueruut: aliistarnen

itidemnon

iper·

nendisautoribusaliterinterpretantibus.

Ezphcado XiV, Rcchus_itaq»hane

formulam

_;■

«r

hoclocoita_{capimiiSjutiecundumicri»}

pturae fåcr^e Sc commtiniorem uiunv capifölet: quomodo&rverfioneseam Pfalmo ifto CXVIII.reddiderunt.Porro

utde _{ejusapud Evangeliftas}apoiiopeil

meliuseonftet, duohicadftruendafunt: primumhareexulcantis turbae verba ex

Pfalmo CXVIII. if.petitaeife. aktrum »ftius_{Plålroi argumentum}

_eiTe

celebra-tionemMeffiae, ut _Regis fortunatiSc longe acceptiffimi. Prius patet ex multitudine verborum iftius Piaimi, <juse in hiiceacelamandi formulisoc-Currunt, Nam non tantumillud

ho-fiannahichabemus, fed etiam vocesin». ifto Pfalmo pene proximas. Tantum v' _{duacinterjedaefunt*, fere idemcumpri·}

oribus_{fignificantes. Habcmus vero}

hic,praeter_primasijftas,etiamhasvoces:

Btnediäus _{qui venit in nomine Όomini,}

Necobftat_{quod hxcnonin} tabernacu-lorum, fed Pafchae feftocantata fint,

aliter_{qvamDEus I.c.Lev. XXIIL}

julTe-rat. Id enim expeculiariD£i Provi¬

dentia_{inftin&ucp fadftnm apparet: ut*}

conlUretomnibus haneacclamationeni homini&_{Regi,nonconivetudini Scfe¬}

ftotribui. Nanvillai._{Maccab, XIII, fil}

h8

Scz.Maccab, Χ,7. excauiå

liaturaliter

evidente nataerant, atqj ita humano moreomnesmovereapta.

Νεφ ifta

hacc _peculiaria

_habebant,

_quae

in

hac

hiftoria_legimus.

_{Scribit Jnnius}

in-,

notis ad Matth. XXI,_p.probabile

elfe

ramosinmonte olivetireiéftos

occafi-onempracbuiite

huicturbac

utendi

hifce

iiidemverbis, quibusaliasutebatur

in-,

feftoillo altero, in quoramos

geftare

folennefuit. Non negamus

potuiiTc

aliquidtalecommuniore

rationc

animis

illorumoccurrere. Verumifta

qualis-οηηφ

occalio tot

homines

ad

rem

adeo

infolitam, &intertottantos^

Chrifti

hoftes _{periculi plenam}

iäusimpellere

minimevaluit. SedSc_peculiarem

_DEi

inftineftum_{requirebat peculiaris}

iafti

indoles Sc _{impletio Prophetiae per}

Za-chariameditae c.IX. Iftumveroinftin* dum inhane_{quoqjfa&ipartem}

_ie

por-rexifle vero confentaneumeft. Quin

Sc_{Judaeorummagnus,Sc}

_iftis

feeulisix·

pefupcrftidoiusat^

illaudabilis rigor,

inobiervandis ceremoniarum

circum-ftantiis, vix aliter melius

quamhujus-modi_{ftngulari DEiimpuliii}

_fledd

potu-it. Piura de hocinfra«'

ti9

XV. Poftcriui _{quod argumentum}

Argumen-iftius Pialmiconcernit, ita breviter hic tum

- CXVlII

-quidemexpediripoteft. Obiingula- '

rem_praeftantiamPiälmus hic olim_Ju-X

daeis di&useft,Halleluja aureutn.

Prx-ilantiaveroPialmi feremajor efle_noiL*

poteftjquamίϊ de Meflia loqvatur.

Ex-I

iftimant

aliqui

dimidium

hujus

Pialmi

,

partemq, priorem, de Davide jam

ab

hoftibus liberato canere: _partem alte¬

ramdeChrifto. _{Quanquamverocum}

Theodoro _{Mopfvefteno malosautores}

fecuto,maloSc _{ipfoie iequentibus}

au-tore_{negarinondebeathunceiTe} fcriptu-rxmorem,utaliquando de rebus tem-poralibus&terrenisagens, mox

digre-i* diatur_{aflurgens ad}

aeterna &cxleftia, ad

quodinterdumtypi Sc antitypi ratio in-vitat: tarnen hocloco commodioreft

iéntentiaeorum,_qui Pfalmum hunc to-tumdeMeflia exponunt, _Faciunt id

Vinarienfes,itatarnen utftatuantinhoc

Pfaimo verfus alios _{loquentisMeflix,}

alios_{fideliumejus deeo verba}

coYitine-re. Priuscfle in parte Pialmi _priore,

pofteriusinaltera. Quidquid veroiir*

dePialmi_{partitione,<Scargumento} par-f tis primae,feuillade Davide agat,ut

mirum 8c_{hictypoChrifti, fen}

fnftplici-terdeChrifto_{Γοΐο, de} Chriftorameru

cu m_agere,idq;inftgniter_inhifce

verbi«

8c_{verfibus, dequibushic}

agimus,argu-jriento rion nno oftenditur. Primo

ipiä verborum indoleseo ducit

verfu

f, loquentia deangoribus Meffiae ut

Pfal.

XVIII.7, itemv. 10.de univerlirate 8c

ruinahoftium, _{quali hoftesChrifti}

de-icribifolent.Conf._{JefLXIII,6.&c.}

_i

_tu

primisverov.14.8ciéqq. ubi de

vido-iriadextrac Domini. Conf. _JefLXllhf.

cjusq* qui caftigatus quidem

eft,

fed

mortinonitatradicus,utnonftatim

ite-rum viveret. Conf. _{Jef Lill, fvio. 8cc♦}

Secundo,hoc _{qvod volumus probant} verba hifcenoftris vicina, 8c cum illis

cohaerentia,_{delapideipreto, fed}

_fado

poftealapide angulari. Illa in

N.T,

Matth. XXI. 41. Ad. IV.il. i.Pet. ΪΙ.7.

de Chrifto_{explicantur. Arq; hatc}

_hoc

modoexpcnfä notitiam non inceriarn dantdefenfti harumacclamationumin.»

N.T.fed_{quodad gradus claritatis}

atti-net, dant eam cumfarnore. Nempe.

per haec captato quafi in

greftu

in

ifta

N.T. loca,&· hac inter aliasfacula, tan-quamluceprimaillis admota,

illa

vicif-iimin

m

fim inh*c Davidiea lucem _majorena refundunt,iicutcum Icintilla flamrftam

excitat, Ut_{juredicineqveat, eosquicx} Pfalmo hoc iénfum_{colligunt, harum_.} acclamationum: &eos_{qui exejusin-.}

N. T. memoratouiii inhiice

acclamati-_ onibus, iéu exallegationehac in N4T.

jv colligunt iéniumPialmi, inprobando

circuii vitiumcommittere. Tertiara¬

tio_{eil quampetuntantiquitatum}

Judai-Carum _{peritiores ab ufu &liturgia}

ec-cleiiae_{Judaicx, etiam melioribus iuis}

fe,ulis inhoc fenfu verba ifta

ufarpan-tis. _{Quodnosiuo loco relinquimus.}

XVI. Hifce_{jamitaconfideratis faci- Seofurft:} I liu seritperipicere voceshaice duas, in reticentia h _{unamcoaiitas, effegratulantium &}

be-fteprecantiumChriilo,

Etquandoea-rum ex _{ipfis rebus ipe&atus habitus}

oftenditreticentiae _{figuram iniiiis eile,}

hoc _{ipfoiimuladveramejus fupplendac}

rationem_{propius acceditur. Has} vo-ces _{apud Judaeos}

pro

acclamandifor-tnulaiuiftetumfideshiiloriae oftendir', tumetiamid,._{quodEvangeliflae eamin}

lingvam Gräecamnon verterint. Non quodobemphaiinnonpotuerintilli,in

I _{quibus fuit SfirltusChrißi,utde}

tis_{loquiturS Petrus}

ι.Ερ'.

_{I.ii.iéd qut»}

haec_{inpopulo Judaico folennis Sc re·} ceptafuit acclamandiformula. Inhu· jusmodiveroformulis idem

ficri

amat quodin terminis, utloquimur,artium,

ut.eosfereretineamusinea,inqua

pri-mumnatifuntlingva. _Sicuthodiedi·

veriarum_{lingvärumpopuliin} acclama-tionibus ad _{principes,votisåroperibuj} pyrobolicis, ubi iblennius resgericur,

adhibere amant vocem Latinam virat. Soiencverocales acclamationes ex

con-tentione _{motuq* animorum majoreper}

figuramreticentiae proferri, formaver¬ borum_{femiplena. Cum Caiaubono} praeitantes hujus loci interpretes alii4

illuftrandi_{cauiaallegantillas acclaman¬} di formulas Romanas: Vittoria _populi Homani_{feliciter. kem,fidei militum} feli-citer,pucaevenUt>aut/aliquidt^le. kem,

Imperatorimultosannos,

icil.

optamtts,&C

id genusalia. Ita&hoclocovice

ver-iä_{expreiTo vcrbo,omiilo nomine,(er*} va,qucefo_autqua(timus, videlicet hunc

novum _{regemChristum}five _undlurn tuum. Quomodo Sc in Latinisillisfer

opernSc fimilibus, cafus nominis

omic·

titur.

XVII. Nunc _{igitiirvidendum quid}

SuppTe-inhac formulaacclamacionis, ulitatxin menturn

i" _{populoJudaico inteliigendum Hr, Sc}

_verum*

quomodo hic occurrensmanifefta apo- *

fiopefis fuppleri debeat. Nihil opus /*** /

circuitu. Tantumadmittatur _{optimns/pro^iur} Evangelifta Matthxus, qui expreife dor

"^mu'1

cetfilium_{David,JEfum Meiliam in hac}

_{oßa>,n»'ßu·}

apofiopeh inteliigendum eile.Memorat DaVid>

enimille hos homines clamalTe koftan·■

tia_{filio David: Sc mox adjeciiTe;}

lene-dittus_{qui venit in nomineDomini. Qu*}

omniaollenduntpopuiuminhac

accla-matione,utinoculis, ita Scin animo habuiiTe tuncfolenni, autfi

mavisyiin-gularipompa venientemfiliumDavid:

benedi&umillum,venientem in nomi¬

ne_{Domini,å Domino}miiTum,_volun· tatemfacientem Domini,Scob Domi¬

num, ftve obhoe Domini bencficiunt

gratisdevotisq*naentibusaeeeptandum, Joh.Χ. XII,Pfal.XL.8-Joh. V. Phil,II.ti.See. Quod ut illi

fignifica-runthacformula_{paulolatiore,itaidem}

fignificatum voluere illaaltera

intravo-cemunamconiiftente acclamatione

bo-fianna. _{Ne<p enimprobabile eft}

popu-lum_{hunc, inunoeodemcpopere habi*}

124

tuφ animiÄr

propofito,

_voce

eadem

_ex

proximorepetitä,infignificationenotu eadera, fed alio _{reipicienteufumeile.}

• Id _tantum intcreile videtur,

quodin

>_{ι'' λ}■ hacrriumvocabulorumformulalibcri»

us adhuc meante_{ipiritu, voces}plures

prolataefint.

Atinillaaleravocis

unius,

quam mcmorant Marcus &Johannes^

mutuis_{quidemexemplis au&um} ficac-clamandi ftudium: Ted ex continuatio.

ne_{magis magis^, ut}fitlaflatis

viribus,

Sctardatavoce,nihilautem rcmiiTo

af-fe&u, tandem vocabulum unum quam pluraprofcrre commodius

fueric.Con-ftitutojam hancefle fupplementimate·

riam, iupplendi £orma<Seiéntentiaple¬

na cum periphrafi talis fuerit: Salva_t

five _{juva, o DEus Paterhunc filium} un-&umq»tuum. Fer opem , Sc

felicita*

fem illi tribuej ut arduum illud rc·

dcmtionis opus, cjuodjam propius ag·.

greditur,omnicumfucceflu perficiat.

Senfus·· _XVIII.

Sedantequam haec latiusex-ju»duo, _{ponimu5,tuemurq»du&um}

exlitis

apud

Matthacumverbis_{argumentum,adrem}

redtius _{intelligendam opus eft formu·} lamiftam_{,hoßannafilio Davidaliquartto} plenius conüderare,animoq,

fubijcere

Horum

compara-tio inter

fe.

116

illuftrius_regnumadire,

_Sc

regnandifor·

maminftituereparat.

XIX. Prior ille iénfus

apofiopcii

carcnsutiturvoce hofianna

iécundum

ufumcommuniorem,permodum no-tionis,utloqvuntur

Logici,

prima?:

iiu

quantum rem

ipiäm,

opem

divinam-»

immediatefignificat, eam

flagitar.do

cumadditagratulatione,per

fiduciam-»

confeqvendi.

Senius

pofterior

utitur

caufiiquodamrariore,ut

vocabulo

te-chnico, iéutermino,utloqvuntur,

ar-tis,muficaeq^iäcrae,

&notionis

fecun-dar, _{fcjvae res}

_quidem

fignificat,

verum

nonimmediate, iéd per

aliquid

aliud,

quod iftius

notionis

vocabula

prius

fignificent. Supra

th»

XI»

hujus

vocis

ienfumtalemhabuimus, ubiea

ramo-rumfaiciculosnotabat. Hic vero

harC

cadcmvoxeadem

artificiali

iignificandi

rationealiudquidpiamnotat.

Scilicet

inhoc_hujusloci

ieniii

_vox

iftaprimum

iéipiämdc

iécum

cohatrentes

proximal

fignificat,cum

formula

ifta hofianna

filio

David. in hanc orationem

reiolvitur;

folenne illud

hofianna

canimus

filio

David.

Quomodo Sc in hymno

Pafchali

de

Chriftoliberatoex

vinculis

mortis,

fy*

ftematc

ftemare_{prfmojubemur &cantare baüt»}

luja, halleluja. Ubihallelujailludprius technico _{ifto, iéu artificiali lenlu} le-ipium,ieu ipiämillamvocem notat,di· citepquidiniftogaudio cantandum lir,

vox_{icilicec illahalleluja, tantundem__,}

valens atq> Latinae dux laudateDomi¬

num. _{Halleluja pofterius,quod}

pro-xime_{iéquitur,capipoteft,finon Sede¬} bet,fenfuillo_{iimpliciore &communi,} qui imrnediate_fignificat, laudate

Domi-««m,fine intermediain animo _cantuq* mentioneformulse, qualaus ifta fieriSc prarftari confvevit. _Quanquam verö hi duoleniiisitadiffcrant fecundumha»

bitum_{orationis,modiimq;iignificandi:}

tarneninre fignificata _{conveniunt,leü}

rem_eandém

réipiciunt Scnotant. Itacjj

utnonomnino nihil, itanecvalde

lon-ge_fepararidebent.

XX. _{Quodiiindqlemphråiéos,qua ^ jj0C} bieutuntur _{Evangeliftäc, plenius intelli- negotium} gertcupiens, quaeras uterhorum duo- uterapti* futnfenlimm_{hicaptioriit,videri polTet or*}

poftcrioremlie efte: _{idq; ex eoquod}

Evangeliftaihane vocemhofianna non-.

verterint inGraecam. Koc enim _ipio

yidenturvoluiiiéinnuere turbam hane

I ifthoc

m

iftlioc vocabulouiam eflc ut

foleniii

formula, &c quafi technicavoce

litur-giaefuae. Nifi enim

hoc

iignificari

vo-luiftent,non reliquiftent

vocabulum-,

hocfolum non verium Graece.

Sed

vel acclamationem hanctotamintulif·

fentin_{N.T.calinguaqua tunc}

utebatur

acclamans _populus

_{quomodo Marc,}

V,41.phrafis talitha kumi,totanon

ver-iä eft: vel hane vocem non minus,

quam harum

acclanrtationum cacteras

reddidiftént Graece> quodicilicet iiu

illis omnibus factum videmus. Ur* in iftis, benediäuf qutvenit &c,

Gloria

in excelfts. Iteminformulis

fupplicum

filt David,JESUfili

David,

miferere

mei,

mifererenoflri. Inhis omnia

Graece

ib-nant (nihil obilat nominis

JEiu

flexio

propria, alibinon minusquam

hic

re-cepta) vocesqi Graeco more

conftru-untur. Nec vox aliqua

pcregrinaex

Pfal,VI.j.Dan,IX.ip,locisve

aliis

noiL.

converia in orationeraGraecam

illata

eft, Luc.XVl.z4. XVII.13.XVIII. 38·

&

alibi. Inde etiameftquod

ritualia

ec-cleiiae& euchologiahaec jam

pridem-»

ut vocestechnicasoftentent.

Pofteriof XXI. Haec vero utcunq; non

fin«

U9 ipeciecJiiputata proUlis» qui verbum^

t _{precandivel canendi extriniecus huc}

ad-vocandum eile contendunt: non ta« men evineunt ienfuou illum_priorem,

cundemqifimpliciorcmhic non praefe-rendum eile. Primum enim Sc hic il¬

lain_{theologia excgetica probatiffima}

j regulavaleredebet, feniiim verborum

iimpliccmdeiérendumnoneile,quam· diunon_{cogirneceilitas. Cogit}

auten> illa cum iénius_{rtmplcx abiurdus? im«}

pius, vel annalogiae fidei contrarius eft. _{]amhoclocofenfusfimplex,}

qui

hicexyerbis_{fimplteiffimefluit, Scper}

fimpliciilimasconftruendi leges decur*

t) rit,_{rebus quoq,ipiisconvenientiilimus} )* «ft:

_{fupcratqjiilum}

_{alterum eo nomi«}

o _ne,

quodille quidem remeandem, hic

>

ι tarneneumfimpliciusSc absq» ambagc

J" _omni

reprxfentet. Praeterea fidcles

:X _iftius

temporis hacvoce uios eileineo

u _fenfu,

quoextatineoloco unde

deium-ta ta_{ert, longeelicredibilius,}

quameos

Sc _{deflexirtc iilamin ienfumalium&obli«}

c- _qvum

magis Sed Sc pietatis hoc eft

u» ingenium, _ut

ubicunep respermictit,

i _{o£usfuumiortius quamremiflus}

agatv

16

ie _{I χ}

If°

Jamcalidius eft

alten,

quem amas,

feene

prccari,quamaliisnarrareteid

facere.

Objcaio XXII. E*eoquod

Evangeliftae

vo-iölvitur. cem hane nonreddiderint Graece, id

quideminferri poteft, quodeam

illi

ut Curhxc

celebrem valde

formulam

reipexerint:

voxr>on_» nonveroquodprotechnicahabuerint,

verfa Grx-_{atcputvocabulum artis (}

ut hic

fas

fit*

ce*

loqui)qua obiri tumconfvevit cultuS De Iibris publicus, pofteritatireliquerint. Rim*

ritualrbus,aliailla,adquacprovocatobje&io, vix aliaeifepoilunc, quam

quaelongepoft

iccula illa _{antiquiora confccfla iunr'.}

Qualia verofuerinc illavetuftiillma, Sc

poftea Davidica illa, introdu&aper huncnon tantum _Regem, iéd _etiam-« Prophetara DEi, imo monituDEiper Prophetas alios ζ Par. XXIX i;, qux vixdubium_{quin innuantur ».Par.XVI.}

6cXXIV« 6c Pfal. CXXXiV parurn^,

q,uodcertumiit,ha&enus

conftatnobis,

certiorafcire_{cupidis, inquantum}

_Ipes

iiteafciripoiTe. Verifimile eftad hane

quo

φ

minifterii Levitarumpartempro*

greflam eiTecuramSamuelis, quae me.

moratur i.Par.IX. 22.ied de his melius

alii,quiharum

amiquitatumnoticiaAad

\ calia _{comparato otio abundant.}

_Id

ϊ/Ι

quoq; fimilkudineveri vix caret,_quod utantiquioraplerurriq; iiropliciorafönt, ita& unacum_{tempore au&o}

apparatu cultus_{iäcri, neceiie fueritmemoriaeSc}

diicriminis cauiä_magismagisqj

adhibe-re vocesillas _technicas,ut exvariisPial— morum_{Davidis titulis apparet. Quin}

Sc in _{ipiis iibrisritualibusdiftincbe rci}

funt formulae_{inipfocuku divino}

uiur-parifblitac, Scearumnomina, illis

fe-cunda^utloquimur, incenfionc

impofi-ta. Ut horum _poftremorum

ieculo-rumoftendumiibri, in_{ipfa cuku iäcro}

iftorum nominum alia ncnominancur quidem,utGradtidle,_{Refyonforium, See.}

Λaiia nominantur, ut Magnificat,

San-fius,See. Scin _{lingvis stLatina diverfisr}

voces his _{reipondentes: verum ηοα>}

illo artifkiali _{fenfu, quo illsc feipiäs,} connexasq, voces notant; v.g. ica,tftr*

voxillaunaScinitialis _{maqnificat noter*}

bymnum B._{Virginistotum: ied £eniu}

illo, _{quem vox iftaSciéquentesinufu}

loqvendicommuni

habent, ut η o cent a<kumcelebrandiDEum,&fc. _{Itäqi fi} vei maxime iftis _{temporibus haecvox}

hoiunna ienfu ifto artificiali in Ritua¬

libuseccleffce_{Judaicac exftabat> non-.}

φ

tarnen inde _fcquitureodem

illo

fenfu

quoiniftis

voluminibus,

in

titulis

parti-öm_{liturgi* exftabat, etiam in}

ipfo

illo

a£ucultus_{publici, quemhoc}

_loco

_haec

cxercuitturba,adhibitamfuiifc. CurMef» XXIII. Dum in hac acclamationis

£am hi _{formula veriämur,idquoq»}

coniideran-r _fillmmDa-

^um>cur

MeiHarfic

acclamantes

eura

▼id. e* populoEbraeooriundum

appellarint

ßliuntDavid,quando

fcriptura

memorat Judacos, quodadgenusSc

majores

atti

nebat,prarcipuegloriatos

efle

parre gc-nerisqjautoreAbrahamo.

Joh. VIII.

eonf. Matth.III. Hane _{appellationem,}

utScquaedam_{in hoc}adlualia*

haec

tur¬

banonexhocPialmo CXVIII. petebar, (neqi id neceiTefuit)

ied

aiiunde,

At

neeprorfushineperhaneformulam

ab-luferunt. JNam rexDavidillc erat,per

quem Spiritus S^n&us primum

eccle-fiae_praeivithaec

_{Mefliaegratulandi}

verba,

Davidisiécundum carnemfilio.

Mel*

liamverohicutScMatth. XXII.41.non

Abrahami iéd Davidis filium nomi*

nanc, apud _{Marcum c.}X.11·

benf

precanturregnoDavidis patris

fui.

Vc·

rum iicloquuntur,nonomninoautprar·

m

rior_{tempore propius}

_ad

_{haec tempora /} vixiifettaut_{quodrexfuiiTet bon®& patri} fimilimus.Pial.LXXVIH.7z.Naminhoc

negotioordotemporis non fuit tanti»

utinnominandouno aliquo_exmajori.

busMeffiaenon_{potius fpe&aretur}

cha-ra&eraliquisilluftrior,

quandoille

in-,

promtuerat. Etexhac evangelica

hi-ftoria, patetfuiffe inhac turba

aliquos

ortu Gentiles Sc Proielytos,_quoruro-,

majoribus Davidnunquamimperavérat. Id ergohacappellationcfilt Davidpoti¬

us_{refpexerunt, quod}

promiifio facU

Abrahamo de iémine bcnedidloGen.

XVII.Sc_{pofteatribui Judae, Gen.XLIX.}

tandem ad familiam Davidis

reitringe-retur,a.Sam.VII.conf. Pial.LXXXIX.η 30._{Jef.LV. Jer. XXIII.f.See. Qua}

il-le_{gloriapoftmodumitaiiluftris fuit in} populoDEi, ut naiciturus Meflias ib-lenni _{appellatione dicereturfiliusDa¬} vid. ItaetrampervulgatumSc valde

notum,fuit, etiam eum _ignorarentur

nitnis multacaetera, eumnafciturum-j.

Bethlehemi,inurbe David,.Matth.II. f. Joh. VII,41.

XXIV, Regnum Vatrü David apud Regnum

I 4 Mar- ΡatrisDa¬

vid.

5f4

Marcumnominantalii, vcl hi iidenu

homincsi utrivis acclamatione diver· (a. Qui_{temporale,& de hoc mundo}

regnumpraeeipuehic ipedlabant, refti· tutionem_{regniIiraelisquam iperabanr,}

adDavidemretulerunt: tum _quiaeam

illieximie_{promilfem putabant, tunu} quiaparem. futuram putabant felicitati

temporumDavidicorum, Sc amplius,

Si_{quiveroaltiusremintellexerunt,(de}

quoinfra commodius)regnumhicco·

gitaruntMefliae ipirituale, Davidi ejus temporepromiflum, Scabillo ingenti ftudio Sc lxtitia _{prxdicatum, repetita}

etianvpofteaperProphetaspromiilione,

atqihaecomniacummentione ejusglo· sriaeiquod_{rex tantus expofteris}Davidis

naiciturus foret. Eruntlorfan_qui

con-(ideratione_{dignam remjudicabunt,an·}

nonDEushancacclamationem de filio

David _{rege., Scregno ejus,iicfieri, Sc}

in literas _{referrivoluerit, utetiamex}

hocfa&o, tanquam eventu,

auteven-tus _{parte conftaret inpromiilione}

_{illa I}

fadlaDavidi,z.Sam.VII. DEum_patrem noritantumdeSalomone,Tedetiam per

typum de Meflia locutum eile, fedres

ifta_{peculiarempofcjtoperam: vel}

_ideo

,

quod

:

w

qnodfimulexplicandum

föret quomo-do Mefliashic_{fub typo Salomonis} in

-telligipotuerit,quando illius iécundum

carnem _{genus non a Salomone, fed φ}

fratrc_{ejusNathane ducitur. id quod}

cxr

trahocinftitucumnoftrum_{longius po»}

fitumeil.

XXV _Appellantverohic acclaman- _

, .

·_j

r TatYK

»f-tesDavidem _{patrem juum. Regnumy}

m- » .

quiunt,David, patr'tsnoßri. QuiexDa» '

vidis _{fangvinc per propagationem}

de-fcenderantjcommuniillaåc

iimpliciifi-ma ratione eum iic _appellare

potue-rurit, _{qui abeouta ilirpegenusduce»} bant. _{Catterivero exeadem}

genteiic

cum_{vocarepotuerunt,}

tum_quiaintcr

•

majoreseorum unus, &iniilo_popul® Rex Sc_{Propheta fuerat:}

atq;itanonun® nomine_{paterdicipotuit}

debuitq,.

Pro-felytos

quodattinet, (vocem év mXct*

τ«

accipimus)quorum_majores nec re¬

gem eum habuerant, nec _{aliqua at·} tigerant_{cognatione fånguinis, dicide}

illis_{poteft, vel quod}

nonilli, iédort® Judaei hac acclamationc ufiimt* vel

quod ufiiint_{quidem&illi/edfenfutnc·}

re _ipirituali,

quod eum fequerentur*

ι _{non tantum}

ut_exemplum

magnum

cre-dentiumin_{Chriftum, fedetiamut}

V

phetamScdo&orem:

qui Sc

ipfi

patres dicuntur, z._Reg.XIV._i?.Scalibi. Hoc ρβ&ο,quofenfu Abraham

dicitur

pater

crcdentium,&ejus filii alii fecundum.*

carnem, aliifécundum promiflionem,

Rom.IV.n.IX.g.Gal. IV. z8· Simili

et-iam_{rationehicProielyti ifti}

appellatio-nepatrisDavidem reipexcrint.

Baronius XXVI. Hiiceita_{expenfis dehac}

_for*

hac

for^6

mu^a Loftan

tia

filio

David,

iätrs

appart

mula. "

ttibil cauiåe fuiflfe

corea

Baronio

ioco

fu-prath.XI.aNegatolocutiovitiojaqua

Mil¬

ium congruum referat fenfum oratioriis: Scaliis

_φΐοφ

_{dura, Scdure coha-rens}

vi-deridebuerit. Hoiianna,inquiunt,

no-tac_{falvaaut ferva quafo. Indc}

emergit

hare aures _afperrime radens

locutio:

falva filio David. autGracce <τωονν

fy

τω

zjZ

Actßify

Ne

_φ

additurhicaccuiäti-Vus rei fervatae: _{quo pa&o} utkp

dici

poifet ferva filio David regnum fuuttt. Quomodo Sc inEbraeo verbumhocho»

fiacumutn^,cafu, accuiåtivo Sc

dati-vo _{exprcile &riteconftruitur,} i.Sam,

XXV.z6._{jj. quidquid iit}

_{dediverficate}

fignificationis. Hic autemfecus

eft,

inquiunt. Tantumunushic

occurrir'

caius Grammaticus, Sc manet vrtium

phra-phrafeot» Polles förlitan haec obijci-entibuspartim Baronio, partim aliis

iä-tis faceflcre _{negotii, ii reponcres} ca-fum _{iftum quartum nominis}

deficicn-tisper apofiopefin hicintelligendum.* elfe._{utintclligendus eft füpra allégato}

capite χ. Sam. XXV. μ. Quo

addi-toommahicredefehabcnt. PoiTetdc accuiativusilleexMarcoarceffi, ut ora¬

tio_{integraiit talis, Serva MioDavid} re-gnumpatrufui. Videretur enim noit> abfurde cxiftimari in hac turba aliosex aliorumacclamationibus _partemiibiin

fuam fumiilTe, _{camq>interdum inifta} acclamandi contemione animo_magis

cogitaiTc,quam expreiliiTe verbis. £>ed

ratio_{quahic utitur Baronius, &cumeo} alii, _{propius coniiderandaeft. Cum}

cxaggerantilliVitium hujus phrafeos, fevvaaut[alva filtaDavide vel hoc vo>-luat,in omni_{lingva verba auxiliumvcl} dandam lålutem aut _{proiperitatem}

fi-gnificantia cumcafuquarto,&noncum

tertiO) _{jungifolereÄtpo/Tevel id ur¬} gent,quodetilinlingva Ebraea&aliis,

iftiusnotionisvcrba dandi cafum

adfci-fcant,idtamenhicapudMattham

infer-mone_{ej»GracconopocuiifcfierLNamία}