MANLIANA IMPERIA

I, K

Diflertatione Hiftorico n1

Politicå,

IMPERIA

MANLIANA

Adprobanté Ampliffl Philofophoj

mm

Qollegio,

In _{Reg. Acad. Upfalienfi,} Sub Moderamine VIRI _AMPLISSIMIy

DN.

_JOHANNIS

_A.

BELLMANNI,

Eloq.

_Reg.

examinanda _fifiit.

OLAUS

KNÖS

WeftroGothus.

In_{Audit.Guflav.Maj.a. d.III.Id.Decemb.}

M DCC VI.

Hor isantemeridiem _folitis.

<<5*1 _{i<5>i ^ v£>>}

upsalia:,

Joh.H. "Werner, S.P.

Rcverendisßmo

in

ChrißoPAJRI>

Dn

_{JESPER 0}

««5585831®/

S.

_Theologias

Dodiofi

celeberrimo 5

mclutae

Dicece-feos Scarenfis_Epifcopo

Pra?fidi

Gravifli-rno, Gymnafiique

Ephoro

adcuratirfimo. M.ECENATI MAGNO,

Admodum Reverendo

<&

Prärtarifftmo

DOMINO,

Mag.

NICOLAQ

LECHANDRO,

Paftoriia©u^eir'Sb.Cl-(]

meritiüirno

&vicinarnmÉcclefiariimPrapofito

lau-datiilim»iAv aneulofuö,omni Qbfer-vantia _perpetim

cölendo.

^.V£tcnues hsfee'ingeniifrimhias

infignutfr

frorjus fingüb.rem cum voto inco

v.

JUdxime

Reverendo

clariffmo DOMINO,

MAG.

MAGNO

Picec.

Scar.

Archi-Praepofxto

digniflimo,

Patrono

Propenfiifimo,

Plurimum

Revsvcndo

Domino, 1

Dn* OLAO

RHYZELIO,

Paftori in Dt>&

meritiflimo,

Fautqfr

ri &._Eucrgetae

honoratillimo.

venerabund*fUque méntU_?/

ob

favorcitU

lumitatu calidijjiwofubtnijfe

offert

(Efyrebomc

cd)

SBdl(ad)fab

i).

®59t©3<f

_»116«/

8Rto _^ogfdrabe

_fe

;£rr

fan

ant) _bltfma/

gött fan oi$ ©ofjfbrdnb fanb ratt fagre liljor _gifm/ Sin min Thalia Hen fan_€$r.mtnga*

ber ftdr

görflpffafojinab all/fom på migfyati'

lagt) dr.

5Docf_{beber tag / afttdcffctäta@jr befyaga/}

fru$t b^et trd/ fom.ftfartihvapt

taga

. $3åHeliconis bdr

g; bar betpfantermng

21_{f £ber egenfjanb/famt nöbigttarmgj}

faff.

$$etj bpre #tmb(aJvong förldne tyr låna fefnab/

^dlnrågo/ftyrcfta/fraft/ til mtnocfj fltreé

t_refnab.

€n _{frögbfutt .JJttufe/jdfg / npft}

_åf;r

•

frönt meb _friihy

Sfag öttffar gfyr tilfluut/

oä)

lätt _ttjb.

Sölin

_{^ogtdvabe fe}

_Säwri

Sp&tgfie Son Olaus Knös

wi'i'm'U*

AVAV.WAV.

Caput Primum

Argumentum..

§.r. Magnitudinü_Roman*principalU_ca#*

fa difciplinamilitär U.

§.z. Hujus tenacijßmut T. Manliusy dqüö

imperid ManlUna.

Ömanos,

princi-pem terrarum

po-pulum) Romamcg

vafti olim örbis

do-minam , ftupent^

alii _populi,

mlran-tür univerfi. _{Quibus aüteiii}

_rebus

populus ille fcantam

imperii

digni-tatejü _coiifequutus

_fit

*

qu2erunt,multinon inveniunt. Ut

alios taceam ; funt, _{qnos aut par¬}

tium fludia , aut mentis cxcitas

in transverfum ita

_abripuere,

magnitudinem tam illuftrem cali-gantis fortunas muneribus deberi

pertendant.

pari-ter acRomano nomini _{injurii, non}

ea, _{qua par eft, attentione}

expon-dunt eximiam morum

integrita-tem, admirandam in confiliis

ca-piendis

inftitut«rum, ordinem militiae,

a-morem laboris & _{diligentiffimamu}

denique

ille Politices Do&or _{Lipfius(tf), uC}

eam vel folam acriter retentam-. principatum populo Romano

pe-perifle

id, quod res eft, farebimur , fuit profe<äo

difciplina

u-nicum illud telum , quo armatis

veluti _{animatisque virtute ac}

for-tuna (*)Mmt, Ltt.S*fij.

, 5

tuna _{Romanorum,ipfi}

omnespro-pemodum fub utroque fole terras

fibi _{fubjecerunt: quin &}

_fubjedas,

quoad fan&am fervarent

hane

di-fciplinam, in

obfequio

Quippe hiftoriae luculenter

docent,

Romanos, _{q*uå ingenia,}

_robur,

res, inftituta , hoftibus fa?pe

infe*

riores, vel faltemnonfemper fupe-rioresfuifle. _{Quiditaque aliud}

i-pfis

triumphos

ac-curata _{difciplinae militaris}

obferva-tio? _{Quod pulcré}

_expreflit

_{cujus verba,}

parum his, qu#

dixi, lucis

fcenera-tura _{fint, placuit}

_heic

_adducere^:

Nulla aliarevidemus Populum Roma-fium orbem

feubegiße

mjiar-.

morum exercitio, dijciplina

caflrorum

ufuque

Quid

adver

Gallon

rummultitudmempaucitas Romana

va-lüißet

adverfus Germanorum

proceritatem

brevitas

potuißet

audere?~

Hijpanos

quidem

Jed

jed

&viribus

flitiße manifeßum efl. Aphrorumdo¬

lts _{atque divitiis}

_femper

fui-mus. Gracorum artibus _&

prüden-tidnos vinet nemo _{unqtiam dubitavit.}

Sed

_adverfus

reibellica, &* accur

_{atadilciplina}

cu-ßod'ta érjicut illa audaciam _{,Jtc hac}

necejßtatem

itaque ufoedoétieflentfanioresRo¬

mani ,

difciplinam

non modo _{muitarum urbium,}

ma-. gnorum Regum _, validiffimarum

gentium _regimen dedifie; Ted &

pr^cipuum

decus

ftabilimentun*

imperii ful efte; nihil illa _fan&ius,

nihilque

fetis oftendunt eorum _leges,

feve-riffime ineos

_{animadvercentes,}

qui

partes oificii fibi

_injun&i

re _{aufi efient, Et hinc}

eft, _qnod

kipfius

difciplinam

ma-mme Romanorum

_{adpellat (c),}

eam

5

eam aliis _{gentibus melius &} firmi-us _colueriut,

§.

IL

/^Eterum quum reiRomanas

illu-ftre_{jam deftinaret Deus}

incre-, mentum, viros quoque ipfi

forma-vit, & ut ita dicam, finxit ejusrei

tenaciflimos, cujus adminiculo

if-lud _{adfequi polTet. In iis autem}

vel _{prascipuus, per nafcentis reip,}

Romanorum incrementa euntibus

occurrit Titus Manlius_Torquatus,

cui _rigida

_difciplina

tena-ciifima cuftodia

_ufque

_{adeo cordi}

fuit,ut non_{ingenita liberorum}

yyj, non ar<Siflima _{fangvinis necefc}

iitudo,non

_grande

docu-mentum,non

denique

i , 'tjuod contra edi&um cum hofte^ dimiqaverat, _{quamlibet gloriofäm} vi<Soriam 6c _{opima fpolia}

referen-tem, in _{confpe&u exercitus virgis} casdi & fecuri _{percutijuberet. En}

- -

-J<evum - Jecuri

^Ajptce

6

Ut verbis utar

Virgilii,huncMan-lium in ceteris, ut _{paucis, ita}

ma-xime _{confpicuis Romanorum}

_viris,

quos

Anchifes

filio

apud

in*

Huic TitoManlio natalesdebent

Imperia Manliana, qua? in

pro-verbium abiverunt, & ufurpantur_.

de_{iis, tefte Erafmo de Adagiis, qui}

feviunt in eos, in quos

jus na&i

fune, vel qui nimis

rigida

juris

adeo,

fecundum

Gellium^),

deiis,qui

imperiü

ex-ercent _{afperum & imite»}

At,fi

im¬

periumafperum &

immite

heic

op-ponitur ei,

quod

prudenti

con-filio& amore _{reip. profLuit:}

ine-ptam

efle hane

proverbii

adplica-tionem oftendere conabor»

Ete-nim nulla _{adparet ratio,}

_quomodo

ra-tionem _direåricem, & clariflimis legum

legum pra?ceptis

fuit

le fuiiTe fa&um Tlti Manlii ex

fe-quentibus, ut fpes eft, adparebit,

hanc crudelitatls infamiam _parere potuerit« Aiperi potius &duri cen-fendi funt _{ii, qui tanto viro tantx}

fxvitiae labem _{adfricant, laudabile}

ejus imperium , quod ex accurata

non modo mentis _{circumfpe&ione}

promanavit,fed& in optimum

fco-pum, falutem reip. fuiC directum ,

infiniftram trahentes

interpretatio-nem. Non_equidem

_{diffiteor3quin}

obvenit,tantum animo _injecerit^» horrorem , ut cum junioribus

ci-vium Romanorum _{, tam immiti &}

afperoPatrifummae crudelitatis

no-? tam inurere _non dubitärim. "Ve¬

rum ubi fa&i _{hujus originem,}

fco-pum _{aliasque circumftantias}

dili-gentiori _{paulo mentis fcrutinio}

ri-mari _{ccepi, prascipitis}

_judicii

teme-ritatem ftatim animadverti. Hasc

hiftoria quum & mihi certam

qujfi-8

quifitionis materiam

circumfpici-enti, obvia eßet: comraodam

qui-dem occafionem in hane rem

pe-nitius _inquirendi

_{mihi oblatam}

es-fe betabar. Sed anxium valde me

habebat, tum hiftoria; vere

enar-randa? _{difficultas, variis utpote va-}

_t

riorum discordantium fententiis paene

inextricabilis;

etiam

co-piofa

do&orum

Manlii

fa&um _{eulpantium feges, inquam}

meum immittere calamum,

teme-rarium duxi. DijTvadebat _itaque

& nönnihil morabatur _propoftturtt

ingenii

imbecillitas

ßbi impofitum

reCufaret onus. _{Quocirca parum}

abfuit, _{quin deiperationi}

fuccubu-iflem , niß fpem mihi erexißet-j

mens, innoxii conatus confcia_/:

quin &

favorit

ob amorem honeIhe>rei_*

_(perandi

Caput

_Secundum

HISTORICUM.

9

Argumentnm.

§. i. Bellum grave Rom.cum Latlnis.

z.Huic _{gerendo prafecius Manlius.} §i,j.Circa hunc quadam auctorum eft

dif-ft"ßo>

( ::c

§. 4.Manliifilius[tngularic ertamine vtBotf*-§. Sedadver_fur.edittum_{pugnans gravi}

pcenapleüitur.

H§.

I,

Samnitibus _{exceptis, tam_»} crebros nafcenti Romanä;

rei _{attulerit moüus}

, ac Latini;

Quippe,

pungeren*

tur, omniftudiain id _incubuerunt,

ut _{fervitutis jugum,}

quantumvis

umbra _{sequi foederis fpeciofüm}

_fibi

excuterenf. _{Hinc, quotiescunque}

forebat occafio defeäionem moli-entes, _{foedus, quod non nifiultimo}

neceffiratis telo adafoi _pepigerant*

IO

turpiter ruperunf. Sidicinis

_itac^

opem eorum

advérfus

Populi Romani ea tempeflate

foe-deratos follicitantibus , eo

luben-tius _{obfequuti funt, quod, adunatiS}

hoc modo _{copiis, animo}

pra2cipe-rent, eam fibi futuram viam deve-niendi in certamen cum Romanis.

Quodnec fefelliteos. _{Nam, quünl}

ingenti parato

_{exercitu,adjun&iscg}

Campanis & Sidicinis fines

Samni-tium _{ingreftimagnas prceliis &}

po-pulationibus facerent clades :

Sa-innites, illis amovéndis

impares,mi-ferunt Romarn _{legatos, qui}

pete-rent,ut _{ab agris (uis pro imperio}

arcerentur _{Campani & Latini. Sed}

Romani,autquia_pigebat fateriim¬

perium in Latinos penes fe jam_»

non elfe autne _{arguendo eos} ab-alienarent, _{anceps hoc dedere}

re-fponfum:

In

fadere

quod

hellare,

_ipß

frohiheantur

modeftia adeo non

_{obfequentiores*}

ut

II

ut_{ferociores fa&i Latini, haud}

fe-cus ac eam_{expreffiflet confcientia}

virium _{ita,accifarum , ut armis fe} coércere tion valerent, _{omnes itu*}

bellum _{parandum intenderunt}

cu-ras. _{Sed quanquam belli}

_hujus

ad-paratum, utut de induftria

cela-tum , fagaciter odorati eflent

Rq-mani: ante tarnen decem Latino¬

rum _{principes Romarn acciri}

pla-cuit, _{quam bellum decerneretun^;}

ut ab his de Latinorum _{erga fe} vo-luntate_{apertiusedocerentur. Quo¬}

rum _{unus, cum elatius}

inflatiusc|

digni-tas_{Romana, loqueretur, res totau»}

Senatus _Populique

confenfuadbel-um devoluta _eft.

§. II.

VIdebant

prudentiffimi

Romani

bellum,

quod

ad-jun&is

Campanis

excreve-rant _{multitudinem; fed quod}

12

gva, moribus, armorum genere &

inftitutis ante omnia militaribusii-bi _{congrucnfes erant. Milites}

mi-litibus, centuriones _{centurionibus,}

tribunis tribuni compares (g). In

nulla _{itaque alia re fpem vidoriae}

fibi _{pofitam efle ducebant, quam_.}

in accurata

_difciplinas

ftodia , quam ad dignitatis

incre-hientum _{ipfis plurimum profuifTe,}

ante oftendimus. Proinde

agita-runt in _{concilio, il ullum,}

hoecer-te bellum fevero _{adminiftrandum}

efTe _{imperio, ut ad prifcos} redige-retur] mores _collapfa

_difciplina.

Circumfpicientesvirum

_tanti,quod

imminebat, belli _{molis capagem_.} non alium _{idoneum magis}

judica-runt, quam T. Manlium

Torqua-tum. _{Hutic, adjun&o ei}

collega

P. Decio Mure eo _{majori cum fl'} ducia oneri huic _fubmittunt,

_quod

difeiplinas

tenacifli-jmus, &_{plurimis juxta virtutis}

do-.

cumentis _{editis, magnam Tibi}

con-clliarat _{opinionem fui & famam_^.} Fuit _{hicipfe Manlius, qui}

fingula-ri certamine _{Gallum ad pugnam_»}

fortillimum Romanum _{ferocite£_»}

provocantem, interfecit, &

detra-do _{Ipfi torque, Torquati nomenin} iamilise fuse _{decus, promeruit.}

5- HI.

"%jOn dili hajrebo in controverfia

1 Mlla _{enodanda, utrum} huicMan-liö _{Torquato pronomen Auli}

ve-rius addatur a Salluftio _{(h), quam}

Titi a Cicerone_(/)

,

Livio(/é),

Gel-lio_{J), Au&ore de viris illuftr.(U)y}

Eutropio (w). Quemadmodum

nec illud me _{morabitur, quod}

fcri-pfit Salluftius Manlium bello

Gal-lico filium necari _{jufliffis ; qua in}

re etiam ßbi adverfos habet fere.»

eosdem, quosjam nominavi,

au-dores, qui ut omnes bello Latino

hoc

(h)beU.Catil.c. _{(t) Offic.}/. (£)lib.7?

14

hoc fadtum efle adferunt: ifca con¬

tra hiftorise _{fiderri (cripfit} Plufcar-chus in Parallelis id _{contigifte hel¬}

lo Samnitico.

ConflatenimSamni-tes ea _{tempeftate Romanorum}

fu-ifte _{fcederatos, &} cum illis

adver-fus Latinos bellum _{geflifte. Sed}

ha?c lubenter mifta _{facio, quum ad}

eum, quem mihi prsefixi, fcopum

non adeo facere _{videantur; &}

dif-heile non fitjudicatu, _quaenam

fen-tentia _{pluris fit facienda, ea, quae}

plurium , an qua? unius

paucio-rumve teftimoniis confirmata eft. §• IV.

SEd

eo

revertar,

unde digrefius

tos & P. Decius Mus

Confulescre-ati, ledlis mijitibus _{conquifitisque}

ad belli _{adparatum omnibus, ad}

Capuam , ubi <5c Latini qonfede*

rant, caftra locarunt. Ibi _utrique

confuli in _{quiete fadia eft}

admoni-tio _{Deoruifi, tanti futurum hocbel¬}

äut _{üiiiverfo exercitui cadendum}

eflet. Curam _{ipfls acuit Latino¬}

rum ill omnibusiimilis _adparatus,

äpud quos nihil a Romana

_Repub.

difTonum _{fuit prakteranimos.} Quä-propter, ne quo errore milites

cape-rentur_{, edicunt}

_Confidei1,

ne quisextra ordinem in

_{hoßespugnaret}

te inter ceteros turmarum pr^fe-dos, T. Manlius Confuiis filius ad

fpecuiandumdimiflusmciditin

Ge-minium Metium Tufculanorum

ducem; a _{quo provocatus fuit ad}

üngulare ceftarnen.

Manliusfive ferociä _animi,five

detredandicertaminis

_pudore

vedus, in _{pugnam contra}

_impe¬

rium _{patrium & confularepra?ceps}

agitur. _{Vidoriå (poliisque}

poti-tusovans rediit_adPatrem,&

eque-ftria, quae ceperat , fpolia apua

P

pfum pofuit. ,

Eterunt _Pater,$. V,_{eo, quo parerar,}

motus"

i6

motus _{dolore, animum in di}verfa

verfaba't, nunc in blandam indul-gentiam,nuncin

feveriflimampoe-nam, nunc in riiodicara

caftigatio-nem. Indulgentiam fvadebat

pa-trius amor, & _{qua? illum}

infiam-mabant, egregia? virtutis

documen-tum\ _{atque vicftoria? repcrtata?}

gloria: Severitatem poen^e

pofce-bat lafa _imperii

_majeftas

u-trisaue fe conciliatricem dédiflet_. modica _{caftigatio , nid & illi}

re-clamaviftetcumSenatus confultum

de _difciplina

_{rigidiftime fervanda;}

tum'ialus _reip.

ipfa

perne-gans iftam haud fußicientem ha-bituram vim ad continendum få-,

graviflimo bello

metu éxercitum. Vicit _proinde^

animumdiverfis_{agitatum m.otibus}

Salus _{Patria?, qua? plus Tibijuris in}

civem, quam Pater in filium viu-dicavit. Pater hac ratione vi<ftus

17

dedit eum

_reip.jufta

fe-curi _{etiam percuteretur.}

Opera?

fåne _{pretium efTet, heic adfcribere.}

elégaritiflimampariterae

Manlii orationem ad _{ftJiUm , nift}

propofita brevitas _{impediret. Qui}

cupit, _legat eam in Liviil. g. c. 7.

Sic _{luculenter videbit Titum}

Man-lium non _{afpera crudelitate in}

ian-gvinem, _utpotecujus

vicemexin-timo cordis adfeäu miferatus _eft, fed _{intenfiffimo falutis Patria?} pro-movendse ftudiö filium _{fecuri per-,} cuffifTe. NonPatris _{feveritas,nec}

filiimors _{fperato caruit fruiftu, ita}

enim Livius: Pecit atrocitas_pcenje

obedientiorem dtici _militem%

_$*.

prater-quam_{quodcuftodi# Vigiliusque}

_&

flaiionumintentions _{ubiq\ cur# eränt,}

fuminaciem_efl}

_{eafeveritasprofuit}

in _{ultimo etiam ceriamine, ubi}

iS

Caput

Tertium

'

£>£

_{JUSTITIAFACTI.}

Argumentum.

/'♦ hujusduplex fons.

§,z. Primus, imperium Confulare, in hello maximum.

j: Secundus?poteflaspatria7* cujus

§.jf.Origoduplex : Generalis, eaque tum

ex lege naturali, prafumto li~

berorum confenfu _refult_ans.

§. j". fyecialis,eaquepariter&exlege

po-fitiva,# filiiconfenfu exprejfopro~

veniens.

§. 6. Hoc veroRom. Jusvit<e&necis in

li-berosalii damnant, alii laudant.

§.p. Reftiustarnen abolitum quam

ferva-tum.

§. S- Objettio adverfus Maniium> ejusque folutio.

§,piLaus ManUt, aliorumque ejusfimili* |

um & epilogus.

0

$.

I-

fuperioribus

fe in utilitatem & fälutem

reip. j fupervacaneum"

fortaflis vi-

deri

_podit

Siqui-dem latente Cicerone _(q);

Supre-wo_{pre, quod}

_Jupiter

g#*? rap. falutariafimt, j«/?#

haben-tur. _{Veruntamen, quumconftetex}

Manlii _oratione, eum ex _imperio

Confulari & _{majeftate Patria velut}

fontibus derivaäe cidern filii fui ;

ab inftituto mco non alienum

exi-ftimaverim pauca de his differere,

ut _{patefcat, quid juris utraqueha?c}

poteftas ipfi hoc in negotio

indul-ferit.

§. II.

AD

imperium

confulare quod

ad-multo Sc eminentius fuifTe in

ca-ftris, quam domi. Quippe, quum experientia novifTent Romani, ni¬

hil efTe efficacius ad fubmittendum

militem,

_{cun&isqj rebus}

volentemque faciendum, quamli¬

berum omnium rerum arbitrium:

20

Imperatoribüs

rerum ftatuendi libertatem indul-ferunt, feryata folummodo

fibiau-öoritatenovi belli _{indicendi,&foe¬} deris cum hofte faciendi. Hinc

etiam _{jus muitandi, verberandi &}

capite puniendi arbitratui eorum_,

permiflum fuifTe paffim oftendunt

leges. Quarum omnium inftar

e-rit ea , q.uam adnoüavit Dionyfius

(r): O vo^og Maitsv dnoxjsfasiv toig

fj-ysfjLGPiv

stpaiav

p-yjfJLBta, xaTttXmovTag, äxpfrug.

Ob-ferva _{rigorem legis, quae dicit} du-ci fas effe _{dn^Tcog i. e. indi&a caufa}

condemnare. Hanc unam addu-xifle fufficere _{pofTet, nifi aliam}

pro-pofito

accommodariorem

hi fubminiftraret Martinus Lauden-iis _{(j), qu<e fic habet: Outmanda¬}

ta in hello non _{fervaverit, etiamßres}

. hene

geftafuerity

capitepuniatur. Haec

*

infuper

confirmant

exem-pla,

I

21

pla, utpote Metelli (/), Pofthumii Tuberti(//), Papyrii Curforis

(v)a-liorumque. Qu;e fufius perfequi

non licet; _pnefertim

quum didu-ftiorem _{paulo éxplanationem fibi}

depofcat Patria poteflas. Id tamen

dicam, Legem Valeriam &

Porci-am, quibus _{imperium confuiare^}

circumcidebatur domi 5c non

mi-litia? _{vigorem obtinuifle.}

§. III.

CEterum,

ut

melius

conftet

ratio

limites _{ipli a natura pofitas paucis}

praelibabo. Liberosin poteftatem

redigi parentum uno velut ore fa-tentur omnes: verum de _origine ejus _{poteftatis tradenda} non probe

confentire videntur. Alii naturs

favent, quå Senior äominatur juveni,

perfeäam imperfeäo, totumparti,

ér

accipit,

inferius

efl

to}

(t) Sdlluft. Bell.Jug.c. 6p. (ju) Val.Max./.

22

eo, quod

benefickm conjert (x).

Alii

pro

generatione

calculum

ponunt,

qui

non-dumfuit, exfiftere faciunt,

imper-tiendo vitam , bonum utique

o-mnium _{prceftantiflimum. Non¬}

nulli ad educationem Patriae

Pote^-ftatis _{origbiem referunt,}

_adferentes

quide

pra?bere

occa-fionem_{juris in prolem}

conftituen-di; fed tamenfolam ad tituium

im-perii

parandum

fufficere,

quod proles

evadat

in

perfönam.»

nobis _{fimilem, & adjura naturalia}

aequalerfi;

pr^fertim,

quod Pa¬

fobolis animandascaufa mifceantur;

aut etiam domus & familia^ fuae

perpetuitatem,

omniaque potius,

quam

prolem

fpe&ent.

Unde

imputari^ non

poflit,

Paterni

imperii

jugum

vel

fubire-»

teneantur. Has _{rationes, quum-»}

25

applaufu non

indignse

videantur

_{quid potiflimum}

fit_{illud, quod parentum poteftati} in liberos _originem

_pnebet.

5- VI.

EX duplici fonte fluere

videtur

legenatur#, & ex pr#jimto

liberorum

conjenju.

conf.Puf. de

&G.lib.6.

c.2.§._{4. Lexnaturs} dum

homini-busfocialitatis confervationem, pa-rentibus fimul liberorum curanx.»

injunxit; fiquidem ifta citra

hane

nonefte, nedum intelligi

poffit_».

-Jam autem facile liquet,

educatio-nem reefte non pofte fufcipi,

nift

parentibus indulgeatur poteftas

di-rigendi liberorum a&iones

ad

Proinde,

qui vult finem cenfetur etiam vo-luiflfe media, citra qua*

ad

finem_*

pervenirinonpoteft. Alterum

fon-tem, dixi efle _prajfumtum

_libero¬

paäo

poteftas

exfiftit.

Quan-24

Quanquam enim

infans

latitan-tem rationis &_interceptum

_adhuc

loquelce ufum reciproca officia

pol-liceri _{nequeat; nihilominus tarnen}

ex _{ipfa parentum cura}

poftrpodumL,

raaturefcente _{judicio fe éxferif} ;

quaeque non minorem

hab^t

qu^m (i confenfu exprefto

produ-(Sta eftet.. Praefumitur _{enim, ii} per astatem

infans educationis

ne-ceflitatem animadvertere _{pofTet ,} eum in poteftatem _{parentis ,}

edu-cationiutpoteapprime

necefTariam,

lubenter confenfurum. Ex _his, ut opinor, liquet, quibus natura

iimi-tibus _{poteftatem parentis ut talis} circumfcribi velit. _{Scilicet,quum}

injun&a a naturaliberorum eauca-tio _{poteftatem neceftario requirat;}

tanta _{utique concefla intelligitur ,}

quanta

fini,

prasfixum ha¬

i-gitur vitas & necis nequaquam

fe

extendit, fed admodicamduntaxat

cafti-caftigationem.

Commodarrt

ad-ponit Grotius (j/), cum tria in li¬

tens _{tempora diftingvit. Quorum}

primum eft

_imperfeÄi

fe-cundum _{tempus perfe&i., fed dum}

filius _{pars manet do}

rpilia. In _{primo tempore fubjacent}

parentum imperio omnes liberorü

a&ionest in fecundo ilias_tantum.»,

quåe ad familiam parentum

_aliqnid

momenti conferunt. In tertio au-:

tem _{tempore funt dvrs^écrioi, ma}

-nente _{tamen femper pietatis} &ob-lervanthe debito*

QUicquid

autem

extra

haec

eft/

Hs _{fuit & illa Romanorum,}

quam a

Romulo hunc inmodum

latamad-notavit Rofinus

_(zji

Pa-tre

matreque ejusfamilias tiafeeretury

m

_{Patrisfamilias}

,

(y) li.c.j.§.7. (z)tert. fart.leg,XII,tdp*

tertium,

_poftquam

5.

v.

26

mancipioque

ejjet,

haberetque

_in

_vit<e

_eis,

filium venum

dandi poteflatem.

Plu-rirna , qua?

legis

hujus

vigorem-,

probant,

exempla in

apricumpro-duennt hiftoria?. Horatius,

Hora-tii T_ergerrtini

_{Paterjudicavit filium}

jure occifiim ;

alioquin fe privato

jure in

filium

animadverfurum

_Caflius

_CafHum

_filiuiTL»,

qui

tribunusplebis

agrariam

legem

primus

tulerat,

verberibus

adfe-<äum nécari _juffit, & peculium e-*

jus Cerericonfecravit

(b).

A.

Ful*

Cati-iinain _{fequeretur (r).}

_Simplicius

_{Enchiridium plures}

ra-tiones Romano_{juri adfignat, quae}

potéftätem

patriam

necefTariam

de-monftrant: OtSe natoUoi

ruvPupLcd-M _{VOfJLOL, K} 7Tgog}7YjV_TYjg

(pVCTSOjg

V7TSp-oyfiv

d'KoßXs'^cejrsg,

min

rég

no-vag,ég ol yovsi'g vnep väv rewuv

ncvS-crw,

(*)Liv•?ib~ i. c.z6. {b) Val. 1. y.c.g. (c)

~

~ 27

civ, _apa y.cd råg noctiag TttmoSoaug

$-TroTrd^ca

Koå

rfjyuvyovéwv

Sägpyjcav-rsg, ml mtfpckhtéiy, _{si ßxtoivro, rzg}

ftctäagToig_yovsvctv

s7rsrps\pav

(povsv'-, siv ctTifjLugYjioog. Accedit

denicg ad

Manlii _{juftiflimü patrociniü,}

_quod

(ß)

filiucn _{rigide difciplin#}

_adeo

reftitiffe, ut

_predibüs

_potius

Pa-tre _{contenderit, pateretur fe}

puni-ri; _{negavit enim fe tanti}

_elfe;

per illuni corrumperetur

drfciplina

ad illum ufque

cliem

resRomana ftetiffet

VI. •

NOn mihi

nunc

futtio:

legis

Ro-minandam. Satis habeö Manlii fa-£um eiconlbnum fuiffe. _Equidem non _{defunt, qui cum}

_Ariftotele

(e*)

_poteltatem

_in

li-beros tanquam tyranriicam

repre-Jiendant, & idcirco Parentibus jure

adem-{4)Stråtag,lib.4.c. t. (e)S-Eti.c,14.

23

ademtam efle eontendant Contra

autem alii, _{in quibüs primas tenet} Boditxiis

_(/),

gent

parenübus jus

f

_j

potuifTe, Ced

ademtum

dedilTe multis _{ineommodis, etiam}

in

_republica,

§. VII.

VErum,

quicquid

hujus

fuerit-,,

utilita-temque publicam ar&iusinnexam habere mihi videtur eorum fenten-tiå, _{qui parentes tam acerbas} pote-ftatis _{rigore privandos cenfuerunt.}

Ecquid enim a pietafe _naturall,

quam omnium Parentum animis

implantavit provida natura,

alie-nius efle ac_{magis abhorrerepoteft^}

quam.con-Ipergere manus _{langvine j}

filiorum? _{Quid acerbius & a} Pha-iaride

_aliquo

tern*

]

29

terni adfe£us eo

_adigere,

ruat vifcera,

_fuisque

_membris

faciat ? _{Quam difjicile eft, inquit}

Se-neca, Pairi membra

fudfibi

_amfutare^

1

qn<£fujpiria duckfecando ?_quoties

am-putata luget? quoties eadem reflituere

comtur_{? Liberi non}

inepte

appel-lantur membra feu partes paren¬

tum₍

_Jf)

ris civilis ob _{patriam poteftatem,} fed etiam _{ipfa natura & rei}

verita-te, _{quia ex femine & langvi ne Pa¬}

rentum nafcuntur. Idem adfirmat

quoque Welenbecius in

Juftinia-num:Patris

_{érfilttperjom}

qw-dammodo _{eft (g ), Atque,adeo in *} hoc rerum humanarum_ftatujus

vi-tae

acnecisparentibus adferere,

föret aliua , quam naturam,

al-rrtam _{ceteroquin omniummatrem,}

fibimet inimicam ac _fecum bellan-,

tern facere. Nec utilitati _public«,

quemadmodum lentit Bodinus,per conceflionem _{juris vit« & necis}

. . • confuL

confukum effet Etenim fubtra&is

cenfurse _{public# privatis}

_imperiis

& viudi&is, ne ftare

quidem illa_^

polfe

videtur

Prseterea

quemad-modum nihil ifta fententia pietati

magiscontrarium

eft,

ita

quic-quam iniquius.

Quis

adfirmave-rit _{fingulos Patres ea}

efTe

_litibus,

_quotquot

di_pares

_efTe

_{poflint ? Et fi}

_poflent,

tarnen _aequitatem

judicii

fa?pifftme

perverteret,

vel

abundantiflimus

fen-Jentiam Paridis inclinat de quo

O-Venus_{(h): veletiam}

praeftaret

idem

e^acerbata mentis ira,

in

rentes a liberis graviter I#fi ita

ex-ardefcunt, ut vindil# modum

po-nere _nequeant. Nam _ut

mel nimis

fumtum _{in gravem}

_bilem

conver-titur,ita propinquorum amor in__»

afperrimam

degenerat

iram

(/).'

\h)inEpigrjtm.lib.l. (i).Eocctn.Hiß.Svtc.

I ' 3* Non _igiturin

_familiis

_{videtur pofle}

conftare _{poteilas vitx 5t}

_necis,

in-Cemerata manente tum _pietate

pa-v tria, _tum utilitate

publica.^

Ipfi

proinde Romani iniquum

ejus

ri-goremjam

dudum

evanefcere

qui-bus filiosreos deliéti, domefticas

ca-ftigationis

jus

excedentis,

lege

divina,Deut.21.19. At nec iifolum,

fed & alias _{gentes ,}

_apud

vi-guit hasc

poteftas,

eandem

fitu 5c

fenio intérmori

_pafTae

_funt

_{Non_»}

enim folos Romanos,

rum etiam alios talem habuilTe po-teftatem in _{liberos, oftendit}

Bodi-\ nus _(n),

ubi

dicit Perfas, Celtas

5c

antiquos Gallos

apud

Casfarem

lib.

_libe¬

ros exercuifTe. Sed ifthasc

perfe-qui vetat tum temporis

anguüia;

tum rerum mearum habitus. In

^2

favorem tarnen _{legis Romiii«}

ad-<

ducam verba Geliii lib. 20. _{cap. 1.}

j

Non ideo contemnas_{legum iftaruman-}

_!

tiquitatesx

qiiodplerisque

jampopu-hs Romanus_{deßverit > non enim}

pro-fedo ignoras legum _{opportunitates <£r}

inedelas_{pro temporum}

moribus^Érpro

rerump. generwus : Del_{pro utilitatum}

prüfenthtm rationibus , proque

vitio-rum, _{quibus medendum eflfervoribus,} mutari _{atque ßedi.}

§.

VÜL

CEd _{priusquam diflertatiuncul«}

imponatur finis; neceflum vi-detur,occurram _{obje&ioni, qua?ex} his, qu«e de _{pietate parentum} na-turali_utcuncß

_di&a

pof-fit. Si_{'filius eft pars Patris,}

quem-admodimiex _fuperioribus

patet^,

& nemo fuis membris debet vim

inferre(ö) ; majorem _utique

reve-rentiam & amorem _Manlio

impo-nere debuit natura , quam ut iii_, _«

proprium

fängvihem

Ref/ _i

Ref Non

_{jubent fe exjfieåtari}

juftapoemliieridä fit, qnamjiffta repe*

tenda^py Fruftra is in natura qui¬

rlt fibi _{patröcinium, qui fua culpa}

privilegia ejus perdidit. Sceleribus

enim, ait Seneca,pira naturee.

inte-reunt _{(q). At concelTo}

, quod

fili-iis _{per inöbedientiam jure natura?}

non exciderit; _Attamen Manlius _, ut ex dictis _{patefcit, quatenus &} Pater & Coriful _ettet, ex _legibus

praefertim pofitivis.

filiüm

medio

ädhibendi _{ejus necettitate etiam}

di-ftri<ttus fuit: _quandoquidem

con-fervatio _{ejus cum falutePafria?}

col-lideretur. _{Jubet eriim Ariftoteles}

(r) nos honettate &

neceflitatemé»

tiri, ii contentio inter duos amicos

incidat, utri prius

benefaciendum^

fit. _{Amiciyfateor, funt iiberi, quqs}

Parentes tefte Ariftotele, tanquarrt

partes ftii amant. Amicior tarnen

E eft5

( CiceroproMilon> (^)iib* Cvnt. 7» (r) p.Eth.c. i.

34

eft,vel faltem efle_{debetPatria,quar}

omnes _{omnium caritates in}

_fe

comple-fiitur, Parentum & _liberorum,

pro-auorum

familiar

um

(j),

Ho-facere _{liberis; Sed honeftius eft,}

& _{neceftarium magis coMilerePa¬} trice. _{Hoheftatisrationem}

expref-lit Cicero _{(t): Ut}

_leges

falu-tem

_fingulorum

anteponunt\ Jiq

vir bonus _{& Japiens & legibus} pa¬

rens, &civilis _officii tion _ignarus,

uti-litutiomnium _{plus, quam utiius}

alicu-jus, autfine

_confulit,

vero innuit _{Grotius (»): Infalute}

totius_{falus eft partium.}

qui potiorem non habet Patrias

iti-columitatis curam. _{Quippe Pa¬}

triae ruina in _{omnium penates} uno procumbic impetu. Id vidit

feve-rus fed _{prudens ille vir}

Manlius ;

jdeoque,

ca? _utilitati

_pofthabita,

filium, qui

maje-(/) Ctc. oßc: Lib. i.

i.dcfnib, (#)

majeftatem Patriam

heferat,

difciplinam,

teme-raverat, _tanquam

_membrum

_fecit,

fincera

praeftare

exi-ftimans, vi&um

elfe

vi&o-rem, filioorbari, quam eo currL»

reipub.

j&commodo

gaudere;

nio-do fulcrum _reip.

_dilciplina

milita-ris _{conftaret, quå}

pol-luta

_officin

militaria turbarentur & cun&a_*

pefTum irent.•

§. IX.

Tj Adem feveritatis atque m

Pa-JC' triam _pietatis

_laude

_apud

manos inclaruit _quoque

Pofthu-mius _{Tubertus, qui filium,}

_quod

non _fuöjuflu,

_led

prsefidio

progreflus

hoftem fudérat,

fecuri

feriri_{juffit (x). Quanquam}

_Livius

_Pofl>

humiocredidit; addu&uséo

argu-mento,

quod

Pofthumiana,

fed

Manliana _Imperia

_{difta fint,}

In_eruditam

Pr<eftantijjmi

_KNÖS

MANAIOS ryjg 'Vtöf/auxyjg

cpark^g

(ppé-vsaaw Tfeoc _trtyovfisv

_pcbrure

Koä TreXsxicr&EV. A7T@vg

chogyog

Tloiéy cuTqpiuv

äv

QiXfygtf

$8

SaXspoTo

JJaXV7lO$YjTÜ;

TOVTO _{(5OTTTTOLOV TtsXY) tpyfJLO^Y OlY)}

tlpog

AY%lV0fytW UCCT^IKT,SVKXeT)

f

täXTCtTS,

M$QLg\

Aeixvvsig $v8v <rso mXXfaXüTov,

Ö'rlik efyvtyg] hx rfgys enwtfjg,

T>jv 0vyjvxe&rfv, epimov ts HdXvpxSsity.

typ

And. O, Rhyzelius.

Doåiffmo

Dn* OLAO

KNÖS

Popularium familltriflimo._•

. _.i

"pTnatalis

foli

&ftudiorum

~animorumq$conjun&io facit,utver#

fibus Hefiodi_{apud StobaeumTe,}

amicif-(ime_{Dorriinc,Manlianaimperiaerudita}

diflertationc_{illuftrantem,alloquar:}

Virtutem voluere Dit_{fudoreparari^}

Arduus_{eft adealongus%}

per arduatrafttisJ

After& eft prirnum , [ed ubi altacacumina tång*t,

Fitfacilit, quadura priusfuit^inclytapirtus.

Ea etenim laboris afliduitate Tacris Mufarum _{femper operatus cs}

_j^tiam

nunc & _facilitate & _ingenii

acumi-ne _{nobile &arduum hoc}

argumentum

elaborafti,utnonmodo_{fpem dete}

con-ceptamabundeimpleveris, fed&bono¬

rumomnium_{applaufas& pracconia}

me-ruetis._{Quibus,utmeumfubne&amVo¬}

tum, fincero pe&ore _voveo,dignetur

Deus_{diligentia^tuacindefelfae fuccefium}

&_{prsemiatand« largiri clemcntiflime l}

gratulabundus fcripfit

Politiffimo érexhmo

Dn. OLAVO K

_NÖS,

Studiorum fuorummoderatori

. fidelisfimo, » . . M&i _•? - • ■, *'g*•* IMPERIIS MANLIANIS difputaturo.

jiSpcra

confiavtis

Dum Tibi_{fumßfiidifcutievdaßilo:} inb_{fimul egregi*. manifeßasmentis}

acumen, Et _{vig:Iispulchras fedulitatis}

opes.

Spemtfofacis.} fore3 quodvoveo> utcondigna

laborum

Rr&miadtvt _{Mufejdetpatriumcgfvligm.}

idaaiter interea doElis _{operare Camems,}

Succeffumque dabit-)quiregitaßra,Dens* Tomii vem9fed

pro-lixo _animo, gr atu-labatur

. u'iJUÄÄfWr■*