Φ**· & μ DISSERTATIO qRADUALIS
: λ-: ·λ v k ukawnv : .·'
_
.vvä ά. v
■ ^ ···v
lin Reniä Äcademiti Um Sue PR ff SI BIO
<$W% liSm.imv
; MAG. OLAVI CELSII
I C)rient. Ling. Pro£ Reg. & Ord.
& Palt, in ®o^K/
Publica difcjuifitioni fubmittk
Ε RI C U S BOJE
Stockholmfeniis,
In Au dit or io Guft av. Majori die ii Junii
Anno Μ DCCXV
1
* " MUP SALIGE
1 Per jöh. öenr. werner»
s:är:^m:tis &Acad.Typogn
S'% R Μ :tis
MACKA; BDKI VIRO,
Reverendisßmo in CHRISTO
P0TRiäc DOMINO,
Dn. MATTHE ι M Kl Cl 110.
S. S. Theolog. Doctori longe
celeberrimo, Regni Svedas Archi-
Episcopo Erninenriifimo
,Acade-
miasUpfalénfis Pro-Cancellario Magnifieeiitifiimo , nec non Con-
iillorii Eccleilaftiei Prjesidi
Graviflimo,
'MiÉCENATI. MAGNO.
AN&ö fuimus, ReverendiJJime aique JoUicito ammo Pater, nuptf d0 | JE
SPÉGELRJM fuum, nobis omnibusw" ve
amabik nomen< Muße Vpialenfes rJ βί %
ereptwri
$:n. R:/e M:tis
0 MAGiSEEFIDEIVIRO,
,
Pertlluflri ac Generofisfimo
n DOMINO, '
s Dn. C ASTENIO FEIF,
K
. .Hegionis Veftmannicas Praesi-
e- di & Gubernatori Desi-
10 deratissimo y
n' M/ECENATI GRATIOSIS-
SIMO.
e) équidein folenne , GenerofiJJime
Μ Dom ine, ex longe diffitis terris re-
r- vertentibus
,plmtjh atque accla-
1 Marione occurrere > m prßjertim, quo-
erepturn jundk gemitibus deplorarent. ru\
Mceflatunc omnibus facies, publici ψ{
plandus, atque complorationes. inur j(Vi
j£vieiitis Bellona borroresjmdtq; exnu- f;f(
diebantur, g1//#// dfe induflrta ψ excidium '$■
Gamenar um noßrarum conjpiraffent ' fara Ar vero pofi luduofijßmum hunc 'f
cajum ht tor mox aura adjpiravit^vivere lfs
magnum SPEGELKJM min datum est, l! 1 TΕ namq;, Reverendijpme ΡΑΊΕΕΑ- Pr>
vam ejus imaginem, ΊΕ leti quoUfUOt uu fumus Muj arum alunmi agmjcimus dl Ε ra
c ert at im amplexamur, Tu am diffujd e- gh
ruditionk copiam, ork atque vultm di- fin gnitaiemgratiamque adnnramur, ve'- d0
neramur. Hxcpanter atque recordaW j β jumm<£ Tii£ humamtatis er ga eos, φιι ^
patrodnium atque favorem Tuum ßft° tr venerantur dejiderio, id mihi polliceri . videntur, //i, 775/ ofjero ^
chartaceum fummifja mentis mterprete, ·
forte non dijpliceat. Jephtigenia est, l]'
ut vides, Reverendisfime PATER > '
quam eomitem heic habeo, benignem ψ admiffionem uterque precamur, UmiiM ut
Tua puljqntey excipias quafo, f»
Mtfcenas
rum Jalus multum utilitatis REGI at-
m ijue Ρ AT RLE ctdfert; diu tarnen me ,
fateoranceps detinuit dubhati&9 an
11'
\H0imbr<g ajjuetus, ad auL· Tu£ lu-
^ öda limma pergere anderem. Tos-
c fipt autem mortales vehementiores mo-
re tus , qiios affedus meare f olent , non
£ nfji difficulter compejcere. In hetitia
j. pr^jertim atqne gandio ha ammus tion-
ti nunquam dijfolvitur , ut extra fe quafi
rE rapti cenfeantur, qui eorum ftimulis a -
e- gitari folent. Quod igttur, Generalis-
■i- Ihne Domine , inter tot congratulantlum
e"
voces, ego quoque omne nunc rumpam
19 J
[dentium , audaciee notam deprecor.
^ hucusque reditum Tuum ad pa-
.
/r/öj lar es exfpedavimus omnes,
P0 pätrio folo verfantem Te Camenee
q, noflr£ Upjalenfes in fiw caflris cor am
I ^ intueri magnopereexoptant. Evhisca-
1
?
flris pr ofe dum est hoc , quantulumcun-
m que fit munufculi, /// objervanths
na (ttque reverentiee certisfmmm documen-
nc tum pia clientis manus ad fubjellia Tita
'(ts nunc
Μtfcenas, éxcipias, in quam, eanäo· nu]
re quo cl'tentes Tuos excipere fdles\me~ Hl
que eorum albo adferibere ne dedigne· uo
r/j. Conjervet TE DEUS, Ht Epifcope Eminenti(June, Ä '0 w/
bis a t que Camenis noflris, trivas! Vi' vo,
geas! Floreas ! Jtc vovet, femperqite tri vovebit
Reverendiflimo Nomini &
Tuo
HumiUhttA vener Atione addiBißiw^
Er ic us Boje.
nunc deponit. Sujcipe itaque, Gen ero-
ßlßme Domine,faventibus oculis hoc de
voto Jephtae fortijfimi olim Ducis apud
Hebraeos opujculum, quod Perillußri No-
mini TUO dkatum\ atque conjecratum voluity-qui, quoad vixerit ^permanjurus
ent
Perilluftris Generofiffimique
Nominis Tui
JDaPOtijfpwus Cltqjs
Ericus Boje.
.«· Ad
Clarijfiimim Dn. CawVidanmi
ER I CUM BOJE,
Optimorum Paréntnm Filium
Chariilimiim
Amicum fipcere colendum, Pro Gradu in Philofophia,
De VOTO JEPHT7E, erudite DiiTerentem.
Vi Atum GALADDl 0PHTEN fuh
1 ^ mor te parentis
Expellunt Fratres per lo ca v aß (t Nothum,
Quem nunquam re Al· patriae per jura putabant
lideredem
,iccirco non adamatus
rat.
Ar t i bus hin c var iis der rev i t v iver t
JEPHTES, : Ni male torqueret corpus inane
fame:
Qnamlibet extiterit pauper, tarnen o-
nme peregit,
Quod quis.. Meimmns cr eder et φ
. . .
Γιγί novum.
princips
Princip is injignis β e c im en dedit opti¬
mas idem,
Qu um Du χ eledus be da inimica
tillit \
Namque d cogjiatis Heros ajjumitur
acer
He c minus Hebreis fidus Amicus adefl;
Quorum perfuaju fufießr pr# lia Martis
AMM0N1DES contra fujcipit ille
trucis.
Preßerat hos qiioniam jervos gens AM-
ΜΌΝΕ er et a ,
Ann« vicems
,quos prope vida
cadit.
His igitur motus JEPHTESje prepa¬
rat ipje
Accingitque via fplenctuia Jen t a ge-
rens.
Tum vovit Domino β vid or abiret ab hofte,
Et patrios un quam contueattir a gros,
Quod primum exiret tum tempons #de
paterna, Hoc föret immenjo vidtma grata
Deo ,
Ecce
Ecce revertenti Patri venit obviaNata Unica > fp es ftirpis delirium que do-
mus.
Sit licet in dubio num Je f umantibus
aris
Addiderit facris Jephtigenia patris.
Plenius h<ec Nobis aperis Clarijfime BOJE,
Invenit & noflram pagina dotfa fidem.
Crefcat fama 'Tibi; dimittat gauditt
ccelum
Spondeo, mox leetus laureaferta Je-
res.
Amicae Gratulationis cäufa
adpofait
NICOLAUS CELSIUS.
B. C D.
PRÖOEMIUM. :
Thef I
Ovendi conive- tudinem, interali-
os ritus, fan&e at>
que religiofe, tam
apud Grascos, quä Romanos, aliasve gentes obiervatam fuiile legimus;
quo vero tempore primu mos ifte
invaluerit, quid juris habeant Vota, h. e. referri ne debeant tütet Itcita^
an vero imperata, impra^fentia-
rum noftram non facimus cüntro- verfiam. Superi'edemus nunc in
üniverfum de votis querere, ac!
omnia votorum exernpla ädduce-J
A rev
2
re, content! votum foluminodo Je- phtas, fortiflimi olim Imperatoris
Hebrasorum, fpeciminis loco heic
iiftere. Argumentum in fe nobi¬
le eft,& diicuffu digniflimum,fed quod viros multiplici eruditione-»
confpicuos ita exercuic, ut de Je- phtae voventis intentione ejusque
voto, nunquam inter fe convenire potuerint.
Theß 11
ORdine primum autem de faélo, ut progrediamur, poftea de ju~
rt difputandum nobis erit; nifi e-
nim eerto inter nos convenian.» j immolarit ne Jephta filiam fuarn>
an non, fupervacanea erit omnis
de jure difceptatio. Fateor autem
circa inquirendum verum hujus hi-
floria? fenium, aliorum cogitatio-
nes rne adhibuiiTe, de quo in ante-
ceflum monendus eftLeélor, ne id
mihi vitio vertat, quaß pro meis*
qua? aliis debentur, venditarenu·
Frufträ autem quis a nobis heic
oV-3
exfpe&abit unius aut ü£riusque_>
partis argumenta omnia,qUce pro utraque fententia proferri i olent;
potius danda nobis erit opera, ut diffufaro hane ma ter i am, inträ pau-
cas pagelias coar&are queamus.
Tuum erit C. ac B. L, om nia in meliorem par fern interpfeiari.
MEMBRUM PEIUS
DE FACTI O,
Ubi quapftio decidenda venit
An Jephta filiam {uam immolarit ?
Thef. I
ΪΝ as diverfas do&iftimi heic Philo abeunt fententi- logi, tum ex Hebr ads, tum ex Chriilianis. Qui- dam Jephtas filiam altari itnpofi-
tam atque a&u ipio immolatanL»
eontendunt: al ii eam non quidtm itnmolatam, tarnen per de-
votam, jugulatam, vel alia qua- cunque ratione occifam volunt_.:
nonnulli negant Jephtam filiam in
A 2 fa-
4
facrifkium obtuIiiTe, aut vita pri- vaiTe, neque illam ex voto patris
internecioni obftri&am , fed tan-
tum DEO confecratam fuiiie exi- ilimant, & a communi coniortio
feparatam, ut piis meditationibus,
jejuniis atque precibus unice va-
caret, divinoque cultui incumbe-
ret. Quum vero ex varia inter- pretatione hiftoria? facras decifio
hujus rei pendeat, non abs refu-
erit, fi verba, prout in textu au- thentico habentur, heic propona-
mus.
VOTUM JEPHTJE
defcriptum Judic. xi. v. 30,31.
WTC« "lötn, mrr^ tu πηώη νπ
rrm : 'τα pny "on—na ρπ
Μ TttopVwa T>yiQ «r
mm1? πτ» poy uao Cw3
rb)V «rhWfl
Voverat autem Jephta votum Jebovß,
& dixerat: Ji tradendo tradideris fi~
hos Amnion in manum meamy (^1·)
tum erit egrediens, quod egredietur
e fo*
s
e foribus domus me& in occurfum me-
um, quum revertar in ■ pace a filik
Ammon, er it, inquam, Jehova, of-
iilud in holocaußum, Thef. IL
FAcile induci potent, ut credat, primo intuitu verba quis ulti¬
ma irrn^ym declarative refpi-
cere prxcedentia ruT1? rrn> quafi.
verfio illa optime fibi hoc ioco
conftareü, qu# particulam Vau in
inwym copulative explicat & of*
fevam iüud in holocaußum. Accura-
tius vero circumftantias perpen- dens ftatim animadvertit, inextri- cabilia dubia illam explicationem«·
premere.
TheL III
TUciorem credunt, dum fé ingredi Vau hoc viam alii in io¬
co oppofite, vel disjunftive, per aut reddunt, aut er it Όοπιϊηο, aut offe~
ram illud in holocaußum, adeo uC Mc fic ienfus horum verborum:
A 3 fi
6
Γι aptum fit, offeram illud in_»
holocauftum; fm minus, Jeho-
V3e erit, & ei dicabitur. Hanc τ9 i explicationetn Pagninus inu
fua verfione adhibujt, eumque fe-
quuntur omnes Uli, qui fbedurrL.
hocee facrificii genus, ceu rem novam, attfeaque inauditam intu-
entur
,virgiuernque hanc mortem
tam cruenta e vita difleffifTe, non
adeo fädle fibi perfvadere poilunt.
TheJ. IV.
/"\Uidquid fit, non vi de tur rati-
oni confentaneum, tam rüdem
fu'iTe novum populi DEl princi-
pem, bellique ducem Jephtam >
ut crederet Α ν$ξωπο&νσίαν > ta in-·
fevere interdi&am, DEO tarnen gratam futuram, eique in holocau-
ftum offerri poEe non tantutru hoinmes
,Ted aliud quodcunque
immolntionis licet incapax iubje-
&um ; quod neceiium eil ilatua·
amus, -fr, ut volunt nonnulii, tarn
generate fkerit hoc votum Jephtae,
ut cujuscunque primum obvii,
atque fic implkite filise fuae dile-
ftiflimse, etiam animalis immun-
di, puta canis, afini, equi, cameli,
immolationem intenderit.
Thef. K
POfito que conceiTo hoc fundamento, vau Heb. iimul* varié
reddi pofie, & inter alias ejus fi-
gnificationes non poftremam eiTe,
qua Aut notat: ulterius progredi-
mur ad voti in (acro textu dsclara- tionem, ubi de immolatione altum
filentium deprehendimus. Feciffe
eum juxta votum Juum, quod Hove¬
rat, dicitur ver. 39. quale autem
illud? an combuflio ? an caäes? ni¬
hil tale dicitur. Si combuftio, quem
eam immolaviiTe putas ? non e£
facerdotibus aliquem ? Ergo nul¬
luni ;aliis enim hoc officio fungi
fub comminatione mords inter-
di&um erat. Si denique c4des, a
quo occifam credis ? non a pätre,
A 4 quia
quia tantam crudelitatem in uni- t:
cam, quam habebat, atque dile- il
öiilimam iiliam exercere per ςοξ· g yyjv f. ingenitum amorem nun- c quam potuiilet, qui modo tantum a ad occurfum ita confterna- έ
tus eft, ut pro magnitudine lu- q
&us miferandum in modum fe-> c
torquerer: nee ab alio aliquo , nifi c
legis div!n<e, qua; habetur Exod. r
XX. 15. Gen. ix. 6. plane ignaro. t Quid, quod ipfa filia non vitarcu β deplorafre legitur, fed folummodo u
fpatium bimeftre petiifTe, ut vir- c ginitatem (non animam fuanu)
defleat. Nec facile quis credat,
tam forti atque alacri animo vo- 1
to patris acquieturam Jephtige- *
niam, Γι mors ei jarnjam fuiilet t
fubeunda. *
Thef. VI. I
EX facile his eludabimur, omnibus difficultatibus fi dicamus, l c Verba illa & urw γ#τίüb kmi neU" *
tiquam
I
T9
tiquam defcribere puellam , qiialis
illa fuerit, dum ma&aretur, vir-
go icilicec, viro adhuc non collo-
cata, antea enim fatis fuperque ia
antecedentibus hoc indigitavit au-
&or libri Jud. Spiritus San&us,
quem hac ratione ταυτολογίας in-
cuiaremus; potius his verbis ad
oculum quaft demonftrari credi-
mus, quale fuerit v.otum hoc vo- tique executio; Fecitque ei votuin fuumquod voverat,
ut tpfa ( nempe in pofterum) non
cognojceret virum.
Tbef. VII.
Η Is tes argumentis eundo (ipgulä ( nam per par¬ rriomen-
ta perfequi per fummam tempo¬
ris
,in quam incidimus, anguftiam
non vacat) perfuafi, ad qua-ftio-
nem: an jephta filiam fuam immo-
laritl refpondemus, eam peculiari quadam ratione Jehovae confecra-
tam, neutiquam vero immolatam,
neque
10
neque per votum hoc, quatenus conditionale, & fub disj'un&ione-»
conceptum, altari a patre deftina-
tam fuiiTe. An vero eam minifte- rio DEi facro, ut in illo omnem vitam in ilJibata virginitate-»
tranfigeret, confecraverit, an do¬
rn ui inclufam a confortio hominum,
ut alii voiunt, eam feperaverit-»,
ubi item & a quo domus ifthéec ae- dificata, in urbene an extra, iti-»
monte ne an in iylva, curiofa ma¬
gis quam utilis eil quasftio.
MEMBRUM POSTERIUS
DE JURE,
ubi
Moralitas voti Jephtse breviter
examinatur.
Thef. I
ET iic tione delibatis infticuti circa iis, qua? fa&umipfü pro ra-
producenda videbantur, ad aite-
rü diiTertationis noftra? membrum
acce-
I I
accedimus. Ubi ilatim nobis qua?- ftio illa nafcitur : An Jephta pro- ρt er hoc fuum votum vituperandus ,
an vero laude dignus β t ? Non o- mnibus circa hane qua?ftionem i- dem eiTe judicium fatis liquetL·,;
quidam illud ceu temerarium Deo-
que exofum profcribunt, nonnulli
ex adverfo maxima concelebrant hude. Nos exiftimamus, pro di-
verfitate fenten darum circa voti executionein, aliter atque aliter_,
de ejus moralirate judicium ferri pofle , & illud fimul ratum habe-
mus, quacunque ratione res infpi- ciatur, neutiquam tarnen Jephtam
a peccato abfolvi pofle.
Thef. IL
IMmoIationis hujus bonitatem patroni vel fruilravoti ex vi&o-
ria tam illuftri de hoftibus repor- tata, vel ex catalogo, qui habe¬
tur Ebr. xi. 32. ubi & Jephta fanw
<Sis annumeratur, colligere labo-
C ränt;
12
rant; cum nec eventus rei a&io-
ms juftitiam probet, nec Jephtam
propter hoc fuum votum, Ted pro- pter fidem laudatum credamus.
Si enim, juxta eorum fententiam,
per immolationem DEO a patre-»
füerit confecrata, ecquis eft, qui
non videt in perfona vovente ab¬
finde prudentiam, & prasviam coti- fultationem, illumque vi&oria? de-
fiderio extra fe quafi raptum fuis- fe, vovendo tale quid, quod ex- prefle legi divinse adverfaretur_>.
CaruiiTe autem hoc votum pruden-
ti difcretione fubfequens pertur¬
batio, triftitia, veilimentorum la- ceratio, iatis comprobant; in haec
enim triftia verba erumpit: Ah
filia med , incurvando incurvafti me, C'y tu es inter turbantes me.
Thef. HL
MAreriam requiritur, votorü quod ut fit res attinet, phyltce
& moraliter bona, atque poflibilis,
jux-
juxta regulam: Res ipfa promijß er 'it
capax. Hinc intelligimus Jephiä vo-
viiTe votum moraliter impoifibile,
filiam enim internecioni tradere,
licitum ei non erat, cum paren·
tum poteftas, conftitutis nunc im-
periis, ad jus vitas & necis in li-
beros non extendatur_,. Exem- pium Abrahami huc non fpe&at,
habuit enim ille expreiium Dex
mandatum , quo caruit nofteii_..
Qu od vero mala quoque tntentione
voverit Jephta, dicere non aude-
mus, quall uxorem in vovendo
cogitarit,quam vetulam tunc, feu prove&ioris aetatis fpeeiofo hoc ti-
tulo cum gaudio DEO confecras-
fet, atque altari alacri animo IE
benter impoiuiflet.
Thef. IV
SI nionem vero fecundum copula Et heic noftram opE loci dis¬
junktive pro ι fit accipienda , ut
fit ienius : quod primo ucurrerit re-
ver-
14
vertenti mihi in pace, immolahitur,
fi per legem liceat, aut DEO con-
fecrabitur, fi illud immolare non
liceat; lic quoque videtur fuifteL·»
inconfideratum hoc votum. Quid
enim fi canis aut aliud aliquod oc-
curriilet animal ? quod nec im- molari, nec DEO confecrari po- tuiflfet. Filiam quod attinet, quam DEO peculiari ratione coniecra- tam diximus
,incertum an illa_»
dono continentia? extraordinario inftru&a fuerit. Stulte autem vo- vemus, qua? non funt in noflra-»
poteftate.
TheJ. V,;
DUm rarium itaque hoc votum teme-
atque inconfideratum-»
pronunciamus j querere quis po-
teft, an votum
quoque illegitimum fit obligatorium h. e. an liceat mutare
(leeretum quod incaute aliquis vovt'
rit ? Dicunt nonnulli votum di- ipenfationem non admittere, quod
ta-
15 tarnen cum grano falis accipien-
dum exiftimamus, ii nempe rite fuerit fa&um, nec defint aliqua__, requiiita, quas ad legitimum votum
tam in ipfa materia quam in ipfo
vovente requiruntur, Res vero
impoflibiles, quseqj funt extra no-
ftram poteftatem, praeftanda eile
negamus. Hinc regulae : hnpojjt-
billum nulla eft obligatio. Male jura-
tum pie refcindito. Qu i itaque ejus-
modi votum perfolvit, peccat in- cauté vovendo, peccat etiam vo¬
tum fuum implendo, atque üc
peccatum peccato cumulat,
TheJ. VI.
HiEc piicentur,refpondemus: ii ad votum Jephtae potu- ap-
iile eum hoc iuum votum irritum facere atqj diiTolvere, patria enim poteftas eousque fe non extende-
bat, nec filia voto patris iine fuo
confenfu incaute nuncupato tene- batur»,. Proinde nonnuili Virgi-
nem
16
nein noftram reprehendunt, qiiall
conientiendo in temerarium pa- tris votum peccarit, quamvis nec de fint, qui fingularem filiae obe-
dienriam fummis extollant laudi- bus,
Atcj fic brevem de voto Jephtaeo
lucubrationem voto pro Rege_j
noilro clementiifimo CAROLO XII;° nobis finiendam hac coro- nide abfolvimus: Conferva, O cle-
mentiffime DEUS! Patrem Patrik noftne, unicum gentis noftne poft
TE pnefidium, redde EUM civi-
bus fuis cum laetiifima pace fal-
vum fofpitem atque incolumem-,-
Sic fperamus,ut omnia omni-
uin noftrum vota atque defl-
deria impleantur.
sptttat)
Jrammjjl Då
Au&or til Denna Difputation ί Upfala
anDra gången difputera (Fulle.
§S0i ρίίφt/ fom fdbjTen fielf i ffpIDa
fiertan pregiar Jfpod Dem jtn boning f aft munDer fam*
ma barm /
SDenbvoDeriiga tro / fom ftgi Favfef fp eg fa iv
£)φ marar til min bloD tp idngre fm#
ned marm/
(Bier mig i ftnnei in at ffrtfnoa DejfaråDer/
3$ib 0:1 få macfra mdrf οφ larbomd
mittra prof/
£>et albrig/ tro mig fritt / en Mooiifdfta fFabar/
©fidnt biliar Den ftg in af få |tg f cfr
ett rof.
3 ffrtfmen furu mal/ ell o φ få fntru tffa én Jephta giorDt t Det fan idftet lof
mat far ;
3 mtfen om man bör De tro οφ mening giiia/
©om mtl at Dottren bief upofraD af jmjar Οφ flat om liftvet bi-αφί: af€Der far for#
fmarad /
5<5rft af fand löfte mar få bråbt οφ o#
betdnft /
211 Det ep någon banbf 5 fen οφ at ep befarad
S)et fan (tn Dotterd biob- på ojferborbet
(lauft.
51 φ jluöc φάί en$)lcinz{om Ifraél beffdr*
mar Ί
Od) foibt @5ub£ egtt frie] mot oirog bit fira foifv
€D5eb $utit menfTteiblob bc bebna offren
•
