& C. D.
DISPUTATIO PHILOLOGICA, Do
LEGIBUS HEBRJiORUM
BELLICIS,
Quäm>
Confentiente Amplifjimo Senatu Philo•
fophico inillufiri Acad. Upfaliensi.
Sub MODERAM1NE, Admod. Reverendi atque Celeberrimi
Dn. OLAVI ,
S.Th. Do£t. Lingv. Orient. ProfefL Reg.Ord.atque infß&tje P.P.
Prö fummis in Thilofophia honcribus publico bonorum ex amini jubmittit.
JOHANNES WALLINUS,
SuDERMANNUS.
In Audtt. Guflav. Majori die Zf. Maji
Av ni MDCCXXII.
Horis ante meridiem confvetis.
UPSALI/E, literis Wernerianis.
Monfieur,
IL efl ni d'etat vrai, quepoint ne peut fubfifler de Republiqiie Jans loix $ , m\reglemenls ; toutefois ces lotx, dbi-
ventf accommoder aux peuples évauX
päis, dautres conviemient ä I'Eu¬
ropé, d'autres a P A(ie, ér d'autres
0 d'autres royaumes♦ D/V// qui cboiftt
les Hebreux pottrjon peuple, ne leur don¬
na pas feulement des loixpar les quelles
tis puifjent Je didingver des gen t ils,
mats ti regla außi la conäuite que leur foldats devoient tenir dans lagverre*
Ces lotx t qui ont paru ob fe ur es aux Rubins, nous les voions si bien expliquées
ér eclaircies par votre favant ouvrage
qiPil rfedpas feulement aprouvé , mais
desiré de tons les beaux efprits. Le
Cid daigne vom accörder une recom •
penfe teile que votre dtligence, &vo»
tre modeflie Pont meritee; ce fönt lés [ouhaits de celui, qui efl fans rejerve
Votre tres - obltgé ferviteur >
J. G, WATTRANG.
% K J.
PROOEMIUM.
Antum abeft, ut Respub. fine legibus
falva & integra con- fiftere queat, ut ab- fentibns ilhs , aut
negle&is, bellum ho- neftis adionibus indiceretur, &vitia qusque in fingulos dies crefcerentj
neque Reges cives fuos ad obfequium redigere , neque deperditos nebulo-
nes pcena adficere poftent: Refpub.catdi^
bus, furtis, innumerisque malis op-
prefla facile concideret. Legesetenirn rundamenta funt firmidima, auibus in- nixi nullo non tempore vigenr, tam im-
perantes, quam imperata facientes; funt vincula, quibus membra foietatis, ceu
ar&iori nexu conjun&a, ad cfficia fua
A praj-
prasftanda obligantur 3 funt regula de-
nique &norma, quae vitiorum fcopu-
los vitare nos docet, & in virtutis por¬
tum duc 11. Honunibus equidem im*
probis malae leges eile videntur, quod
illis pcenas denuntient, &nonrarotn-
fligant gravilfimas, earum tamen ufum
infignem probi quique prasdicant: nam
quae medicamenra morbos quafi cafti-
gant, & peftes removent, faluberrima
funt. Quod autem leges fe le vari£de-
terminent, & cruciatus etiam exquifi-
tiffimos aliis, aliis praemia proponant,
hoc varietati objedorum potiflimum
adfcribendum eft. Utfol uno eodcn>
que calore lutum obdurat, & ceram liquefacit; ita leges eadem juftitia pu-
niunt immorigeros, qua obedientes
tutantur. NifiDeusCX M. nobis leges dediflfet, a feritatebeftiarum haud pro- cul abeflemus: quia in Cimmeriis quafi
tenebris conftituti vehementer errädo, quid agendum eflet »nefciremus. Proin-
de nec verbis condignis exprimere, nec
mente fatis devota > benignitatem Supremi Numinis venerari poflu-
mus, quod nos fupra animalium for-
tem evexerit, & regulam> adiones
no fl ras
* noftras voluntati Ejus conformandi , praefcripferit. Qvum Deus fibi pecu- iiare imperium in Hebraeos refervaflet,
non modo domi, Ted etiam quid militiac fufcipiendum eilet, certis legibus fan-
xit. Per leges Hebrseorum bellicas, intelligimus conftitutiones divinas, objigantes Hebraeos, ut juftis de
cautfis bella fufciperent: nonnullos ho- minesdomumdimittercnt: bellum ho- ftibus indicerent:inoblarzepacis olores faevirent, arboribus vero frugiferis
parcerent: partam pracdam diöribue-
^ rent: fceminas captivas, per conjugii
amorem , domum ducerent ,illasque ad
certos ritus obfervandos adigerét Hafce leges explicaturus» a Te B. L. qua par eftmodeftia, contendo, ut quac fefti-
nans calamus per anguftiam temporis
minus polita reliquerit, dextra tua
interpretatione exornes , & q««
pratterierit, folito tuo favore
fuppleas»
A t
Caput
4
Caput Primum.
Leges in imtiis belli ätten- dendas exponit,
§. I.
RAtio M. militesHebraeos legum, quibus Deus O* tenenvo-
luit9 quum habenda i\t; im*
primis quae ipfis bella > & qui*
bus de caulüS) gerere fas efTet, obi*
ter confiderare non pigebit. Illa olim
Hebraeis duplicia: offenftva & defevfiv/i-, u- traq; jufto titulo|ufcipidebuifle conftat.
Nam ut lege natural! Imperatorum cui-
que, Regum & Principum incumbit
bona', Hbi civibusque fuis furrepta re- ciiperare , & Regnifines, ab excur- fionibus hoftium atque latrociniis , tuerij i ta hisde cauffis capefiere arma, licitum erat Hebraeis. Ofenfwa Vero, in legalid & ultrotiea diliinxerünt. Illa
WO nonVo bellst prdcepti adpellarunt*
& gencibus non lacelTentibus intule-
runt. Ouamvis VII iilae gentes: He'
tbad, Gergefapi, Amorhapi, Chananapi,
Pherefaei,Hevad& Jébufsei nullä Ifraelb
tisj vim aut injuriam intuliflent, nulla
bonaabftulifient; bella tarnen in illos
fufce-
' fufcepta minime injuBa fucrunt Sum-
musemm Legislator Deus, nonnifiju-
ftas leges , quas aut in militaribus,
aut in aliis rebus , fervandas voluit ,de-
dit & praefcripfit. Delinquentcra bo.»
nainem puniendurn eiTe, nemo igno»
rat, nemo etia.ni. negare poteft. Quod
li concederetur , gentes illas a delidis
immunes fuiiTe , ut caedis, furti, frau- dis, belli velalius injuria Hebraeis Ufa»
ta: accufari nequiiTent; idoLolatria; ta¬
rnen , magiae, & incantationibus fefe
addixerant. Quocirca Deus a noxiis
( pcenas condignas exadurus, manibus
Ifraelitarum », ceu vindidas organis, quemadmodum alii Reges, velcontu-
melia adfedi > vel alia ratione infe- ftati folent, ufuseft. Hoc genus belli fine
dubitatione juflum e(l, quod Deus impe-
rat, apud quem non eß iniquitas 5 0* qui
novit, quid cuique fieri debeat, in quo e-
xe reit us non tam au flor belli, quam mini"
■ßer ju di can dus efi a).
§• H.
Bella praecepti , non tantuni m
VII Gentes, fed etiam in Amalekitas
fufeipiendacrant. Qui licet ex profo-
• A ) pia
4) Augufi, in Jof\ qUdtfi* /o.
piaEfavi Gen. 5 6 v. 12, itf efientoriundij
Deus tarnen, qui irforwrottfipias ne-
fciuseft, & cuivis rebelli, proratione juftitize fuas condignam irrogat pcenam,
eos deleri jufiit Deut. 1 r v. 19 Quid au- tem Amalekitas commiferint, nobisv.
18. confpicicndum fiftit« R. Bechai verbum 33H decaudavit & alii qui- dam Hebrasorum Dodores, ita inter- pretantur, ac fi Amalekitae circumci- fionem, & cirCumcdionis Audorem Deum irrifuri, debilium Ifraelitarurn virilia ampütafient. Verum 331 non
femper caudam amputare, fed etiam
extremitatem alicujus rei, fivepahni-
tis, five agminis abfcindere (ignificat, quemadmodü JoC to v /9. linde 70.In- terpretes hunc locum ita reddiderunt:
£xo\pe (ra Ttjvxgctyi&v, & noftrates Sveci:
ocj? |lo<}0 tina efterfta.
mun niDnVö mu uitrone*, ju-
ftis de cauflis, fufcipere & gerere , in Regis poteltate fuit ,• verum Judaei ti¬
bi, etiam nulla injuria laceflitis, tan- tum imperii ampliandi, &augendaefa- macgratia, contra qua^is gentes brira
$. III.
fuifTe, falfo exiftimabant. Animos eo-
rum infana dominandi libido invafit,
ut fifieri poiTet, univerfum terraruni
orbem fuo dominio fubjedlum cupe-
rent. Flavius Jofephus Hebraeos ab
avaritiae nota Iiberaturus <r), magis fa-
vons, quam veritatis ftudio duftus
fui(Te videtur. Dignitatem ejufcemodi
bellisarbitrii» ne nomine iniquitatis &
avaritiae fufpe&a eflent» ex occafione
verborum Deut. 20. v« 10. quum accedez
ad alicjuam civitatem ad heiliger an dum
contra eam, addere conatifunt. Se e-
tiam univerfae terrae dominos & poiFes-
foresr ceteras autem gentes duntaxat ufurpatoresefie crediderunt, adeoque
fe contra omnes> dominii recuperandi
caufla> bella fufcipere pofle. Haec
licet magis ambitionem Judaeorum prodant, quam ullam convenientiant
cum legibus divinisj illo tarnen tem¬
pore nonprorfus bella , prodilatandis
regni finibus , vetita fuerunt. Ter¬
mini enim ab Euphrate, ad fluvium iEgypti, vi promiflionis divinae Abra-
mo fadlae Gen. If. v. 18» praefcripti e-
rant, quos occupare integrum fuit.
: A 4 Quo*
$) Lih. z adverfus Afionem*
s
Quocirca David & Salomon, Reges
Ifraelitarum , certamen cum complu- ribuspopulisinierunt, eosque fibifub-
jugarunt. Aliisquoque de cauffis bella
ultronea fas erat Hebrads fufcipere:
nam injuria, vel Regi, vel Reipub.
illata, vindicari poterat, res per vim
ablatx repeti; hoftis impetus tempe- flive inhiberi , & fides> quae Regi fa-
d:a eflfet & violata , vi extorqueri. Bel¬
la legalia ab ultroneis ita diftmguebant
Hebraei > ut ad illa gerenda populum
eieret & cogeret Rex folus, h<ecautem,
non nifi arbitrio & decreto Synedrii magni, fufcipienda eflent.
§. IV.
In bellis praecepti arbitriive, di-
verfac dignitatis, nominis & fortis viri adfuerunt, &fuoquique munere fun-
&i funt. Exercitus in cladcs qvum di-
ftributus efiTet, fuis partibus Chiliarchze
intendebant: fingulas turmas fin- guli centuriones fufcipiebant guber-
nandas : Ne commemorem alios homines, exercitum vel prxcedentes,
vel fequentes, etiam prxfto fuit (ex Rabbinorum mente) facerdos caftrenfis.
Hunc riDH/D ITOD uttttum bctiidixtrunt,
cujus
9
cujus munus effec populuro hortari
d), utnempe, quum Hebraei bella-
tum exirent, aedificantes, plantantes,
& uxorem ducentes, domum redirent;
deindeqvumacies inftrueretur>& mul-
titudo in turmas divifa praclium inire pa-
raret, locum editum confcenderet, ejusque animos, eådem oratione Deut,
20. v. 2. ;.&c. exprefTa, alacrioresred-
deret. Quam prajfe&i di&i,inde fingulis cohortibus circumquaque ftan-
tibus, exerta voce exponerenr. Sacer-
dotes V. Tti bellis interfuiffe , ne¬
minem vel parum in hiftoriis facris
verlaturn fugit. Ex legibus divinis Deut.
2o. v. z? exemplisque qua? i. Sam. 4. v.4.
2 Chron 20, v,<p.zi & alibi occurrimt,
id ipfum fatis fuperque probatur. Idem
quoque aliis gentibus ufu venit. Exer-
citum Gonftantini Magni quumadver-
fus Perfas educeretur, Flamines fecuti funt e). Verum an fummus facerdos,
vel illo non multum inferiorcertus quispiam caftrenfis HebracortWQ facerdos
ad hoc unftus adeflfedebuerit, utRab-
A s bini
d) R. Mof. Malm, Mel. init c* 7.
e) Eu(eb. de ejus vita lib. 4. c.
io
bini volunt * e fcriptura facra oftendi i ) vix potefl:. Hoc cnim reticet facer f:riptor Mofes. Qui licet vocem jron in fingulari Deut.. 10.v. i.adhibuerit,vel quod illam pro plurali pofuerit, vel quod unus occipere fermonerr» ad
milites debueritjf) illumtamenad hoc
munus un&um fuifTe non dicit. Id
it i dem (juod de [umtno facerdote dicitur f
talculnm nött tneretur. Neque enim opus
erat, uc jutnus facer dos ad pr alta, abiret t ut ad populum ejufmodi adhortationes in- ßituereci quod ne tum quident femper fa"
tlum > qvum area in pralium delata ejfet
t. Sam. q. v. i$ f).
5. V.
Bello inter Ammonitas & Ifraelitas
exorto, Rex Sau! jugum boum in partes diflfe&orum ? per omnes Ifraelitarum fines, additis minis, idem fatum ar- menra eorum , fi certamen detredla- rent,manfurume(Te, mifit. i.Sam. 11.v.
7. Quod quidem fa&um iftius regis huc nonpertinet. Heic fufficitdixiflTe,quod Leges div. a militia imrnunitatem hö-
minibus domos ftruentibus, vineas plan- f) T.cydeck. not* in Maimonid. c. 7. /. J V
pa%, toz Itt a.
i>) Calovii bibi illußr, inDeut, zo p.ypt.
11
plantantibus, uxores ducentibus* &
metulangventibus concefterint 7 Deut.
10. v. f.d. 7.8. Quae ita expIicaruntRab-
bini h): fi quis aedificet ftabulum peco- ribus, aut domum lignis , aut grana-'
rium frugibus, aut acquirat domumc
dono vel haereditate, omneshi rever-' tuntur. At> qviatrium, exedram,por-'
ticum vel tugurium haud quadrangu-4
lum ftruit» caftra fequetur. Si quis*
plantet f tantum arbores frugiferas,4
eriam diverfarum fpecierum > qua: ad4
efum accommod3tas funt; vel fi quis-'
emat , vel haereditario jure acquirat
datumve accipiar 3 minime veroqui4 quatuor duntaxat arbores frugiferas,4
vel quinque fteriles plantat, ad penates4 fuos ablegandus eft. Si quis virginem ,4 viduam , fratriam; non veroquia fe4 repudiatam poftliminio reducit, aut'
incompetentem tori fociam libi adjun-«
git, domum redibit. Si quis adeo4
timidus eft , ut evaginatüm ferrum4 confpicere nequeaf,ac ftare, certamcm non inibit, neque homo fterilis. Ce-
terum
h) vUefis Schick jus Reg. lib. f. Iheor.
'7• Ptg*'171* ff- yé- ffqgi tibi eorum nomi*
na & ver b a haben tur.
12
terum hac ratione leges Mofaicaa m-
terpretando, hallucinatos maxime fuiße judaeos, nemo nan videt. Celeberrira.
Carpzovius iS Augudini fenten,tiarofe-
cutus, multo felicius hane rem expedi- vit; quipequi dixit hare verba legis di-
vina: non tam imperative quam tentative
accipienda eße, ut Deus haecpropofue-
rit animos Hebrseorum tentaturus >
numpraelium periclitarentur, velaver-
farentur. Quod fl defideria domdtica refrenare* &impetum hoftis exeipere
vellent, belli alea illis conceßa , fin
minus domum reverti permißum eßet.
Immunitas non tantum belli prasce-
pti > Ted etiam arbitrii concefla baud
dubie fuit, aliter licet ßatuant Rabbini.
llbi enim lex non dißingvit, ncque nofirum
efl dißingvere k) VinitoribuS) donec fru-
du arborum plantatarum vefci licitum
eßet > domi remanere permißum fuit;
namtribus annis frudus fuerunt impu- ri, quarto Jehovac fandi , & quintö in
ulum dominorum tranfierunt /). Uxo-
res
t) v'tdefis ejus not. in Schick. jus Reg,
Tbeor. tj.p. 3:4. lit. d.
k) Ca lov. in Bibi. illußr.p. fQt,
I) vid. Goodv. M, Aron: 1,6. c,2,p,4<f?i
15 res vcrå ducentibus, non nifiunum an- num fe domi continere integrum fuit
Deut. 24.v, f.Dimiflis igitur dimittendis
exercitus in ordinem redadus eil, &
fuam cohortem centurionum quis-
que, ut fupra didum, adgrdfus eft
ducendam. Ltdores ante & poft aciem ivitfe, inque manibusclavas> quibus in fugientes animadverterent j geftafle
docent Magiftri.
§. VI.
Hebrasis difcrimen belli adituris ?
hoftesirnprudentes adgredi non Jicuit.
In adverfarium inopinantem involare,
eumque vulneribus confedum , aut felinqnere, antexftingvere, aritufe-
rarum vel peffimarum, non longere-
motum eft. Humanitas & modeftia,
ut Hebracos milites commendaret,
eos be!)a indicere juflit fupremum.»
Numen Deut. 20. v. 10. Quod non- nulli bellis praccepti derogarunt, in ul-
troneis vero tantum obiervatum ftatue*
runt. Verfu autem 1 f. quo nittmtur:
Sic facito omnibus c'tvitatibut hnginquu a
te vahle > qua e civitatibttt gentium ifta-
rum non funt, ipfos minime juva-
n muQtub contextus* evjnciq: narru
verba
14
verba Dei v. (lo. exprelfa, ne quidetrL»
umbram diftindionis, ut alterutrurrL»
bellum ab mdi&ione excludendum es-
fet» habent. Quod fi admitteretuiv parum a feritate beftiarum abfuiffo
Hebraeos diceres, &furibus, qui fcele-
ftos fuosconatus reticent, finules fuiffe cenfendos. Jofuam exercitum adver-
fus VII gentes duélurum > oblationem pacis intermifinTe, quis adfirmaverit?
Rabbini U)commemorant eum tres mi>
(Jde literas , antequam hofles adorire-
tur , primas hac fententia : Qui velie fugere , fug i a t, Secundas J qui pure vt velie facere , faciat. Tertias : qui pu- gnare velit , pugnet. An per legaros
literis inftrudos, pacem denuntiarit,
litem non facimus noflram 3 illum ta¬
rnen in hoc negotio officium haud ne-
glexifle putamus. Si quis contendat,
Gibeonitas nullo unquam dolo&frau-
deufos fuifle, fipax illis oblata fuiflet;
illi , cum principe Rabbinorum, vel
Gun af o, repooimus, quod legati tam ad
Gibeonitas , qui ex Hevads erant, quam ad VII gentes mifli fuennt. Qvum enim Gibeonita: pacem oblatam Ipreviflent,
& pofi>
U) Maimoniä, ex Talm, Hier of. c. 6,
& poftmodum qvantae ifla frugrs efTet >
intellexifient , nihil Tibi confuJtius,
quam ad dolos & fraudes 5 ut eam im-
perrarent, confugiendum e(]e exifh-
marunt m). Amonitae vero & Moabitae quod excepti fuerint , ut Hebréei non
quarerent paccm cor um Deut i 3 > V. 6. pe- culiaris ratio erat, ut ex ejusdem cap.
v, 3.4.evincitur*
§. VII.
Pacem oblatam fi amplexaf* i'n gremium quafi Ifraehs recepta? eflenc
VII gentes i listamen fieret conditio-
nibus , ut profelytifmnm admitte-
renti tributa perfolverent, & (ervi-
tutem fubirent. Quorum duo pofte-
riora Deut 20. v. 11. exprdTa leguntur:
nam non abfolute eas exitio devotas
cume Rabbinis veteribus, tumeChri- ftianis viri dodiffimi ftatuunt. Unde
& B. Lutherusait heic attendendum t (fe , quod Mofes gentes iß as non [impHeiter pcr~
dendas cenfet 7 [ed ß indurata per fever A'
rentalioqui pax Uli t offer enda juiti&i' pf<e tolerand*, fi converterentur ad fidem Jjraelk m) de Repub. Hehr. Lib. 2. cap. 20.
pag. m. zog.
16
i[raelitarum jicut Gibeonitls té Rachalt
merctrici contigit o), i ributunijquod po-
puli dedititii pendere tcncrcntur, non
tantum föret certa pecuniarum fum-
ma, fed etiam corporate minifteriurn
in urbibus , templis etc. exftruendis
reficiendifve. Quodvox illa DD etiam
ambitu fuo mimfteria corporaiia com-
ple&atur, vel maxime ex i.Reg. f v. 15,
aliisque locis patet. Ceterum fervitu-
tem eorum non male defcripfit.Mai-
monides, ut eßent humiles, tiec attolle-
rent caput, [ed fubmittcrent [c manibus
aliorum , neque praficerentur ulli officio in I [ra el p),
Caput Seciindum.
Leges m -progrejjti belli ob [er*
vandas jifiit.
§..U
QUemadmodum tam ftriäaeft, nulla quin patiatur regula exceptionem; ita alia in ca- 0) in annot. ad c/t. loc. tom)% lat. JenL 96.
p) MsU cap,6% §, i. I
*7
^ T ftris crant licita * alla probe obfervan-
da. De his poftmodum > de illis inprimis difleréreconftituimus. De legibus Sab¬
bati fervandis, fuperftitiofi fnbindé
fuerunt Judan* QuanquamMaimoni-*
des, eos, die Sabbati» paganorum ur- bes obfidione cinxifle , & certamen cum hoftibus iniifie, dicat^Jj attamert fub Matthatia contra hoftes,neque ex
fpeluncis exire* neque lapides in eos mittere voluifie legimus i^Maccab. z»
v. $6. Quae veneratio Sabbatis exhi*
benda fit > hujus non efl: loci difpicere*
Ea autem funeftos cafus avertere i ho*
i 1 ftium impetus reprimere > & fe fuaque bonadefendere, non vetat: Nam in cafu neceffitatis falutis confilia* haud ne-
gligenda elTe novimus. De efu car- nis j aliusve cibi lege vetiti $ fanio-
res foverunt opiniones.. Quamquam
enim mortem fubire i etiam acerbifii- mam, quam carne fuilla vefei maluerintj
t. Maccab. 6. & 7. cap. atque Hircanl temporibus, fub anathematis fulmine*
nequis porcum aleret,deeretum fitr);
B nihilo
q} Mel c. 6. §. //.
t v r) Schick ar Å in jur% Reg, c, 7, The enig*
péjM" ti arrat b
18
nihilo tarnen fecjus carne fuilla rn ca-
ftris, quum copia alius cibi non eftet,
vefci pofle milites* ftatuerunt nonnulli«
Nonnulli etiam fuilkm lege vetitam, aliquando licitam fore dixerunt: quia
Tin porcum, a redeundo didtum con*
tenderunt, non tantum quod ad volu-
tabrum redeat 1 Ted inter licitos cibos tempore Meffiae rediturus fit /). Vi¬
tium five Chriftianorum five genti-
lium , & idolis confecratum , non bi- bendu effe ex Deut 3 i.V. 3 8. ftatuerunt.
Immo vini abftinentiam eo usque ex-
tenderunt, ut vel manu gentilis atta- dlum, vel ejus torculari exprefium Iibu-
rire piaculum effet, & verberibus di-
gnum O- Vinum gentilium aliud ab- fconditum , apertum aliud nunpuparunt.
Quod fi abfconditi quartaprn biberent
h. e. de quo dubitari poffet an idolis con*
fecratum eilet > idquidem plagis contu maciac expiandum exiftimarunt. Nihi- lominus, certis conditionibus,utrius- que bibendi poteftatem militibus He¬
fa raeis fecerunt. Permi ff um enim erat
txercitui, ut, ß tranjeat via pacis per
regio*
s) Leydecker ad Maim. Mel. $• '•
t) Buxtorf, Sy nag, Jud, e,$j, g. tioj.feqq*
19
I region em aliquam, de dubiif vints bibant
milites , at non äe nUlinÖ apertis, i. e. , de qutbus conßet, quodfint idoiis confetratd 9
unde poteft forte illuftrari quodammodo lo~
cur i. Cor. ro V. 27. 2.JU Tempore Autem bellit
ubi di fi un di tur miles per region em, omnia.
vina e(fe licita pronunciant , quodtum nul-
lus adiibationetn fit rejpetlui u). Porro,
in lavandis manibus> admodum feduli fuerunt Judad > & adcuratiflimi. Lotio-
ne matutina, itemque aliaante , & poft
cibum , ufi funti quam adeo necdTa-
riam duxerunt, ut qui ort buccellä illotis
manibus admoveret, cumfcorto con-
cumbenti fimilis haberetur In fenten- tia? fuae patrocinium > locum > Prov. 6.
v. 26. * fallo trahere conati Tunt. R.
Akiba a Chriftianis in carcerem Con-
je&us* Rantum aquzeaffundebat mani¬
bus fuis, ut curtos> ne illa, fubparie-
te > locum fugäe aperiret: verttus, jube-
ret minus adferri. Quo fado , R Aki- ba, fe potius mortem fubiturum, quam lotionem ante coenam intermiflurum,
B 1 dixit
u) Leydeck. in not. ad Maim de jur.
L«, Reg, Hebr. c. 8 p. ng. lit, d♦
*) Buxtcrf* Syn..Jnd,
SO
dixit v), Lotjones ante cibum» ma-
nibus fiirfum ereftis $ poftvero demis- fis, peragebantur. Ab illis, nonab
Iiis liberos pronunciarunt mihtes in caftris conftitutos: Namfal, quicibis ädfperfüs fuit» five quöduxor Lcthi in
falis ftatuam converfaeffet, five quod
c Sodomitica regione advehcretur 9
tanta: > inquiunt, arperitatis eft, ute- jus granulum oculorurrL, ufu privare poffit; licet igitur fal facris officio Lev.i.
v.if. deftinatus eßetj hunc tarnen timue-
runt, & omnino eiuendurn putarunt.
Ad hajc verbo tantum regeritur. Vini
ufum & lotionem quamcunque eo ma¬
gis HebraA militis, in caftris degentis,
arbitrio relinquere debuerunt , quod leges divinae militäres iftas resnonpro- hibéant; quodvinum9 alio potu defi- ciente, vitae fuftentands valde ne*
cefTarium fit, & manus illotae* aeque
ac raundatae? hoftem dejicere poflint.
§. II.
i
&) Hane hiß* ex Talmude exfcripfeftwt Buxtorf. /. dt, p ißp. Sc hickar d* l> cit. p
& }99*
Ha&enns res in caftrk/ licitas
nunc leges ibi probe obferandas pei
ftringamus, necefTum eft. Pacis obla-
tac conditiones five feptem five aliac
gentes detre&affent, oppugnanda* e-
rant Deut. io.v. u. Arbores vero fru&i- ferx non laedendae. Nonnulli hoftes >
quum in adverfariorum terram per- venerint, urbes, domos, praedia, hor-
tos, & obvia qusecunque incendere &
devaftare folent. Ne Hebrsiin inno- xias arbores vim exercerent , vetuit
Deus O. M. v. ip. Cujus loci explican-
di cura, multa & varia judicia extor- tit, quas quidem omnia recenfere non
vacat. Noftra fententia fi interpo-
tienda tit, in fenfum noftra: Svecanse verfionis inclinamus, quae ita habet:
dr tl)ct boet ett trd / ocf; icfe mennijtia / oc^
tan tcfe tomma i båfwarct emot tig. Quam-
vis particula negativa üb neque voci
01ND neque exprefle praepofita fit,
heic tarnen, ficut & alibi paflim in Script.
S» adfequentiacommata, vimfuarnex- tendit, adeo ut fenfus fit: Non fucci-
des , quia (non) bomo arbor agri efi, ut
veniat a faciebus tuis * adobßdcndum &
heiligerandum. Pari ratione Pf. p. v. ip.
£)uia non in aternum oblivioni trädet ur e~
gens: exfpeftatiopauperum (non)peritura,
B 1
u
cft in (tculum x). Vätes Elifa , qtiod 1 omnemarborembonamregionis Moa-
biticae dejici juderit, 2. Reg. f .v. 19. pe- culiaris ratio (uit, &in exemplum non trahenda. Has enim terrasquandoqui-
dem Jfraelitar, poft oppugnationem, relinquerent, &non, quemadmodura
Chanamticas habitarent, prasceptunu fuit, ut ob lncolarpm delifta arbores
earum popularentur. Commenta Rab-
binorum heic mifla facio > qui, ne quis frugiferas arbores, aut excideret aut Jaederet, verberum poena caverunt ;
attamenßqua: arbores hoftes occultare podent , eas, perindeac oleas, quae qnartam cabi partem olivarum npn fer-»
rent* excidere permiferunt y)>
§. III,
Militibus Hebraeisnon corona, fed
a tribus tantum mundi plagis, urbes
hoftium cingere, ut locus rugae pate-
ret, pracceperunt Rabbini. Cui fen-
tenfiae ut robur adderent, Mofen , ju- bente x) vt de (is pltiTA Apud GlajJ. lib. 4. Philo/.
Sr Tr. 2 obferv. 10, p.poo. Carpzov. ad
Schick de jur, Re%. pag.376.
y) vtdeßs Maiwon. Mel. c, 6, §. 9. Schick> i ^
i«r* Ä. p. y/4. & jpj.
bente Deo, ita Midianitas obfedifte, quiaexftat Num. $ I.V. 7, militarunt con-
trA Midianitas , ficut Deus juffit Mofen, fta-
tuerunt; nempe tale prarceptum ipfi da¬
tum fuiflTe, ex orali Kabbala fe didi- ciffe venditarunt 5:). Huncobfidendi
morem, apud alias quoque gentes in- valuiffe, evincunt Hiftoriarum monu- menta cd), Ututejusmodi obfidio^ifu»
dignitas nondeneganda fit, jofua ta¬
rnen Jerichuntinos debellaturus, ceu ex cap. <5, v. 3, 7' liquet, circumCedit,
§. IV,
Inhoftes, qui pacem refpuerant;
fi vineerentur, valde faeviendum erat,
DifFerentia tarnen belli legalis, &ma- jeftatis, obfervanda erat; ut in hoc mafculiinterficerentur, foeminac autern
& parvuli fervarentur, quemadmodä
& Senecaait: Puemm atas excufat»
feeminam fexus ß) j fed in illo omnes»
nullo vel aetatis vel fexus difcrimine obfervato, oceaderentur *. Quantas
B 4 cla-
z*) Maimonid. Mel. c, 6* §. 7.
«) vid Polyan. l< 3.ftrategemat,ptft9 ß) de ira cap, 24.
*) De<ut, 20. v. 16 feqq.
*4
elades caedesqué Chananaei perpefTIfint*
e literis Schobechi, minoris Armeniae
Regis, & filiicujusdam Regis Chana-
naei a Jofua occifi Iiquet, quae, fi Rab-s biniscredimus, ita habuerunt: Paxti*
Bi Jofua t fili Nun! Tu luptu vejpertinus
es. Novimus quidfecerispropinquis no/fris,
quoYum caßella defolaftij omnesq\ jugulaßi *■
nec parvulis neque fenibtts par cent, Patres;
noßros occidifiigladio i & omnes eorumci- vitates devaßafli &c y)» Praeceptum divinum, de VII, genribus delendis, feverum fuiflfe videtur; fed fi foeder^
pacis & Judakam religionem admifis-!
fent 9 omnem illam malorum lernam
cffugiflent: nam ejusdem cap. v. 18«
omnes illos ad unum occidendos da-.'
cec, ne quis Ifraelitarum e captivis difceret facere , fecundunu* omnes abo- minAttwes y quajt exercuevunt erga Dess {»°s\
Caput
'
- ,
y) ita ex R. Schuliam & R. Gedalia ben Jecbaja exfcripßt Carpzov. in fuis not» ad
Scbickard, (jus. Reg. cap. 5« Tbeor* /&
Caput Tertium.
Leges finem hellt concernentes explicat.
\ §. I.
PRsclio bclloqueadfinem feliciter perdutfto, pra2da,tanquam laba-
ris praemium, offerebatur divH
denda. Ut pugnantes alii füpe-
rioris fortis erant, inferioris alii j ita thefauri" Regum, aliorumque bana
cederent viaoribus. Rabbinorum tra¬
ditio fuit, facultates deviftorum Re¬
gum , ad fäftum fcilicet & fpkodoremj fpe&antes in Regis pofletfionem trans-
ivifiej reliquamvero praedam, acquali portione , inter Regem populumque
diftributam fuiflfe. Populi nomine ve- niebant pugnantes, &farcinas fervan-
tes. Partitio autem agrorum % urbium
& regionumi) ea facfta eft ratione, ut tan-
tumRex> quantum quacvistribus, adi- pifceretur. TribusXlIquum eflent,non
hifi pars decimafertia Regi data eft. Ve¬
rum enim vero pro diverfitate bello-
rum diverfae fuerunt praedae conditio-
ßes. Quodfi belli aleam,citraconfenfu
B $ & de-.
i6
& decretum SynedriiM. fubiret Rex, o-
rnniaacquificaejusforent; fin confen-
tienteSynedrio Magno figna efferret»
holtesque devinceret, fubjugatae ditio-
nes initar terrae promiflfac a Jofua captae, Ifraelitis diftribuerentur^j, Morem di«»
ftribuendae prxdx jam olim obtinoiiTe^
conftat; nam tempore Abrahami fuiffe videfur; quippe qui, devi&o Rego Sodomae, noluit praedam capere, no
ex illa ditefcere exiftimaretur 5 dixit
tarnen ? ceteros fuam accepturos efle partem Gen 14.V« 24, Davidera igitur
voce nSVDl i.Sam. 30 v.ir huc refpe-
xifle arbitrati funtRabbini e). Vetitum
erat Regibus Deut. <7. v. 17. aurum ar-
gentumque fibi multiplicare 3 non ta¬
rnen lex praedam accipere prohibuit;
quaceufru&ulaboris, eos defraudari ,
inconveniens efifet. Quod autem Deus juderit, pratdae, a Midianitiscaptae,dj-
midium militantibus diftribui, & alte¬
rum dimidiii coetui Num. 3 1. v. 27 feqq, peculiareDei prxceptum fuit. jÉquum
etiam fuit, ut pars praedse militum calo-
num-
£) Seiden» de jur. Nät. tf gent, juxtet MfcipL Hebr, lib 6. ctfp. 16. p. {cqq*
i) Seiden. eodem lib, & tap.p.784»
*7
Mumque vulgo concederetur, alioquin, qui cum hofte contenderenr i &impe-
dimentafervarent, aegre rcperirentur.
§. Il
Quamvis rigididimi legis divirde
cenforesfubinde fuerint Rabbini ; Ia-
xiores tamen habenas militibirs Hebrx-
is concederunt complures eorum. Scili-
cet illis fpurcoamore fafcinatis, foerai- namcaptivamdomumducere, eamqus
ante conjugium vitiare permiferunt,
Terbis Deut. 2I.V. II. Siamorepropenderis
in tam , it a ut accipias tibi in uxorem, tanquam firmidimis fulcris innixi. Eo
demum vefaniae progrefTi funt, utcon-
cubitum> non tantumcum virgine for- mofagentili, fed etiam fcemina mari-
tata, ac (i coojugii vinculum cumEthni-
co fadum, hac de cauda folveretur,
♦) licitum ftatuerint. Multa alia ex la-
cunis Rabbinorum depromi>&, nififi-
da & obfeaena eflfent, addi heic pos- fent. Verba fa ne citati Deuter, loci mi-
rumin modum ineptis fuis interpreta-
mentis incruftarunt. Nullusibi apex, qui vagas libidines permittat, adparet.
Amorem enimDeus, a militibus He-
braeis
Schick, jur. Reg, p- #4. ex Maim,
28
bradsj caftum & conjugalem poftula-
vit j fcedam libidinem omnino pro- hibuit.Neque npb fpurcum concubitum,
fed defiderium uxorem defponfandi &
ducendi, innuir, adeout fenfus fit: fi confpexeris fceminam gentilem captam, ek- gantioris forma , eam adamaveris, Sc
volueris acctpere in uxorem, tum intro«
duces eam in domum tuam , & capilios Uti
abrades &c ?). Porro, fi quis vocemj nn^y V. 14. adpofitam, quae Pielitica paflim in Script. S. notat violare, urgeat$
regeritur, quodilla etiam, obfervante
Buxtorfio 4) t & aliis fignificet adfiigere, quem fignificatum heic loci obtinet.- quia miles Hebrseus foeminam gentk
lem, cui in aedes ejus introdu&ae , ab
«ngvibus refecandis abftinendum , ve¬
lies mutandae, & parentes deflendi es- fent, non parum adflixit *> Praece-
ptum» Deut. 7. v. 5»: fi/iam tuam non da«
bis filio ejus , nee filiam illius accipies flio
tuo 5 quta feducct filtum tuutn 9 prohi-
buit quidem Hebraeum, ne foeminam
Gen-
«) Carpzov. in not. cl t. ad Schickard. om
5. Theor. /7. 7» 346,
i) in Lex. Hebr, & Chaldaic, p.
*) Schifh pag.
Gentilem uxorem duceret; verum non abfolute, quia illud poftmodum Deut»
21.v. ti. permiflum eft. Certae igitur
conditiones heic attendendse erant:
quarurn inter primas Profelytifmus, '&
Judaicas religionis receptio. Cui, quum foemina gentilis vel addidta eilet, vel
initiari optaret, conjugium licitum e-
rat. Sic Boas Moa£>itidem Ruth, David
Maacham Geifutf&m, & Simfon Phili- fheam in matrimonium duxit. Contra, fi foémina Gentilis judaicam religio-
nem refpueret, ab Hebraro milito*
aliove duci haud potuit: quia ve- réndum , ne maritum aliosque
a veri Numinis cultu abduceret.
S. D. G.
n
^ofitdrDe C ANDIDATEN,
J OHA N WALLIN,
£)d #an bertfmltgen difputerade
Dm
st&300#
imm.
||?t|2Ig uttbrar ptainSÖän/ljtrab 3 Sf>r tagen for/
****•>©fal man i frib af Qjtyr/fö dvrigö* &rttfla?
fara /
©fatrhoebi friba§£dn/t frigeté bullerrfra a
^dr fnapt en Martis ©on/ om fåbant fala for.
flfref 3 Mfa W «ff SM fdrra prof ?
St) bdbefafbeg roijt/ Det Martis folefetpra/
SRcb goba £ögaré trifft / uti fin orbning jtpra/
SRetiftg om 0ficrnor brp/man fnapt bäfab*
befaf.
9taj/9?eij/ jag triff? far / fjtoab hmmcr Pallas tvib/
Ont Mars fér fvig eil' et) / |>an bor et) f;enne bdtnpa /
*poa bor fitt laiöa fram/ et) tilbaaé trgfenb lampa /
£on fanmcblifa fog/ omtalafrtg ifrib, St)f;a'n3frfafopp/ @rt£a<} fpnt bruFlig trar/
$0$ ^erranée^tt folef / nar bet i fal t fa giftvif/
£>en 3 mcb mogetmeft/ tilallaéneije ffrifmit/
Dep frän alt mor fev giorbt / for lärba mcilbett Flår-
o
