9 r Ϊι/ι
COMPARΑΤΙΟ
INTE R
<υ· fl . .··. .. · /
ν·:
HIPPOLTTUM EUR IPIDIS
* fj-lf * '
Ρ HJEDRAM
♦ s»·—
ππ nr
j «t o
Cuius Partem Primajm,
'
*'» "■·' 'υ λ '
VENIA ORO. PBILOS.-AMPL.UPS.
PRiESIDE
Mm. CHRISTOPH. ,
Grjec. Litt. Prof. Reg. et Ord.
P. P.
gfOSEPHUS OTTO HÖIgfER,
Westmannus.
IN AU DIT. GUST. MAJ. die IX NOV. MDCCXCIX.
•ssw+.
UPSALIiE,
Litteris Joh, Fredr. Edman, Reg. Acad» Typogr,
- ~
konungens 4 '
. tro -tjenare,
η af - junkaren
wålborne
herr johan otto bergenstiern a
> , "v -:■··
" * »''
# r. Vi
^Hägnas detta Academijka arbete fcifom et ringa prof af
vördnad och erkänsla
DESS
odmjukafle tjenare joseph otto höijer.
COMPÄRATIO INTER H1PPOLYTUM
EUR1PIDIS ET PHADRAM RAC1NII.
I Ν T RODUCTIO.
Excontentionibus,omnibus illis, quaevixeruditorumullam majoreanimos diftrinx^re,cum iludio at
vericaris lucro minore initam inveneris quam, quas im- primis LUDOVICO XIVmo regnante de principatu poetarum, veterum aut recentiorum orta erat a).
Quis eniin illis adfentiri poteft, qui, ut ipfi vanam
& difficilem eruditionem oftentarent, b") antiquos iblos
A vero
a) Hoc tempore jamjam mentes eo usque fefe erexeiant, ut fe ipfse
ducet optarent; at infimui fiolida veneratione illi prarcipue qui eruditi
nomjnari cupiebant, profequebtntur antiquitatis quanslibes cognitionem;
unde disfidia necesfario orirentnr. Quorfcm initia cxpetenda funt ab oda, quam compegerat Perraui.t: Le Siecle de Louis le Grand.
Ejusdem velut cominentarium, librum Paratlele des Andens & des Mödernesen cequi regarde les arts & les fciences, deinde corfcripfif.
Ab illius partibus ftabent Fontenei.le, Sajnt Fvbemond & de la
Mötte; Boileau contrarix fcntentiae defenforem Longepierre, Huet. Mtr & Mad. Dacier fequebantur. Non fine eruditajfta ve-
hementia & rixandi cupidine, quse veritati nunquam profuit, bacc a-
gebatur contentio. Perrault a Boileau graviter vexabatur* &
Mad. Dacier quse in de la Mötte acerbius invefta fuerat, taie rctulit refponfum, quale irata & dofta femina a lepidisfimi ingenii vi-
ro jure exfpeftaret. Videiis Les caufes de la eorruption du gout par M:me Dacier & Reflexions furla Critique par M:r de da Mötte»
b) Adeo fuis opinionibus & varse iaudis ftudio corrept-i
erant bi fautoree antiquitatis, ut, divina quoque bumanis mifcen- do, vetef.um optimos quosque Scriptores Grsecos in Cbriftia-
... - ■. s . -
2 W S^Pv*
vero']nituisfe ingenio fuisque operibus omnem & dicen-
di & fcribendi copiam exhaufisfe contenderent, c) &
in
nam fcilicet fidem & ecclefiam verbofarum fuarum argumenta-
tionium omni vi tranere non dubitarint. M:r Dacier non incre-
dibiie påtat, Socratem fuisfe propbetam & Religionis Cnriftianse
myfteriis initiatum. Mad. Dacier quaeftionem de Prsedeftinatione &
de Libero Arbitrio Homeröm folvisfe contendit. Nec fi&urn esfe,
quod Achillis equi, moriente domino, fletum inceperint, inde de-
monitrat, quod afinus Bileami in Sacro Codice locutus inducitur.
Profeéto Homeri opera inter Canonicos Libros referre plurimi hu-
ius temporis eruditi voluisfe videntur, in quovis ferelitterse apicemy-
fticum fenfum odorati eumdemque fe invenisfe, prse fua fuperftitione, perfvafi. Inter eos quodammodo numerari meretur Pater le Bos-
su (Vid. Traité du Poeme Epique par le P. le Bossu) cujus fen-
tentia, in fine, quem fibi Homerus Iliadem condens propofuisfet, explicando, notisfima eft. Ejusmodi hominibus minime accidere po-
tuit ut qusedam apud antiquos auctores vitia invenirent. Ils ne fau-
roient, dicit de la Mötte, fe refoudre de convenir d'un feul de- faut. Ils fe reprochent meme d'en avoirfenti quelquex uns·, ils com-
battent ce goitt naturel, comme une vraie tentation; & ä force des
fubtilites, ilsfont fi bien, qu'ils parviennent å admirer ce qu'ils ne fe propofoient babord que dy excufer. Vid. Reflex, fur la Criti ,ue
— Neque aliter tam abfona & inutilis quseftio ejus aevi eruditos ex-
ercere tam diu & acriter potuisfet.
c) Il y a des Nations β heureufement fitaées, & que le Soleil regarie fi favorctblement, qWelles ont eté capabl.es ddmaginer & d'
inventer elles-memes, & d'arriver cl la perfektion. Et il y en a d'
antres, qui enfevelies dans un air plus epais, n'ontjamats pu, que
par lefecours de Vimitation, fe tirev di la grosfiereté& de la bar¬
baris, ou leur naisfv.ice les α phngces; & tellesfont toutes les Na-
. - - - ι
3
in his imitandis nnicam fpem gloriae hodiernis fnperesfe,
alia ntique via aut iua ipforum virtute, ad ηjagna quse- vis fefe extollere nefciisV Neque tamen, qui horum
mfölentia moti aliter fentiie aufi iunt, ab altera parte
oppofitos evitatunt fcopulos. Quidquid enini de luo a iludio pa*truin alieno aniino iiiaque in antiquos Γενε¬
ίentia loquantur, ad paltnem nihilominus recentioribus poetis adjudicr.ndaiii d eosdcm mirum quantum incli-
liare, inconuptum jndicem iugere non poteft. Hi ita-
que non intelhxere, talem litern, furnrna licet fuppetat
qunm antiquif. tis tum JEflhetices vera cognitio, vix
uinquam ao ve vix quidem componi posfe; nam extra
tions Occidentales, par c ompetrai/oη a celles qui font å 1'Orient.
Mad. Pacier, Les caufes de la Corruption du Gout.
d) Nec Perrault nee de la Mottb vel Terrason, ii eorum fen-
ten*i« accuratius examfranrur, veteruwi pcemara cb aliam caufsrn esfe coi.fervflnda exiftimare videntur, rsifi qnod ingenii hcm.oni initia & pro.
gresTus contineanf. Nonnili vifta in illis mveriunt, quorum plera-
que, temporibus, quibus haec poeinata condebanfur, vitin irinime fuere.
Sic nunquam declamandi fmeni fsciunt in Homerlm ob Herorm atioci-
tatem Deorumque nimis humauom formsm, fcisque precis giarulantur, qnod feliciora poetico ingenio tempora vivant. Ad id fcilicet ron adtendunt, qnod disfimiles populorum opiniones & mores, dum fi-
ftioni cuilibet fubfternuntur, nihil ad seftheticum peematis pretium fa-
ciant. Ut ipfi praeterea confitentur, Grsecarum litterarum fuerunt ignari, ideoque necesfario, quantumvis de cetero eruditi, fallafisiimi
tamen & ineptisiimi judices exiftimentur, Ubi veriiones coriulebant,
non alitertamen judicabant, quam qui Sculpturaemonuments pannisve- lata seftimaret. Vid. Perbault, Parallele des Andens & des']Wo-
demes, de la Mötte, Reflexions fur la Critique & Ierrason,
Examen de l'Iliade.
A α nos
/
,r,XJ . „ , ,,,
4 —^r-v^r
nos quaiij egredi & aliorura populorum & fseculorum percipiendi & fentiendi rationem, quod hic funamum
eft, namquam ita induere posfumus, ut fine erroris me-
tu veritatem inveniremus; nihil dicam de ftudio huma-
nse naturae quafl infito praefentia vel deprimendi nimis,
vel in immenfum extollendi, quo etjam inviti decipian-
tur plerique. Aut enim fuperbiae indulgentes fupra asta-
tem fapere, eandern contemnendo, videri volumus,
aut jejuni forfan ingenii confcientiam inde folari quo- darnmodo, quod, licet afummo perfeftionis gradu lon- gisfitue abfimus, fuperemus tainen priores. Nobis igi-
tur, fatemur, ita nullius momenti hane omnena litern
esfe exiftimamus, ut non modo nihil detrimenti caperet Respublica Litteraria, etjamfi numquam dirimeretur,
fed ut felicius quoqae fuccedant litterarum elegantiorum
; & antiquitatum ftudia, ii posthac faltem aeternum fe- pulta jaceat. Quem enim finem denique asfequerentur,
quid lucri caperent ita diiceptantes, ii futilis hujus quae-
itionis refponiionem invenirent? Non ideo, quod ex- cellentiora noftris Grseca fuisfe ingenia vel litterarum
monumenta fublimiora demonftraremus, nobis a natura negatum daretur decus, fed iic potius ad fervilem &
inficetam imitationem averteremur; neque ii ex oppo- iita fententia prifcis etjam ingeniis quidquam derogare-
tur, aefthetico fuo pretio illorum opera privarentur.
Prseterea, ad quam menfuram veterum opera exige- res? ad eorumne quam ignoramus, an noftram quas
illis minitne convenit?
Quod fi igitur utilis aliqua inftituerefcur comparatio,
neque de ingeniorum neque operum prseftantia certan-
dum esfet; fed ad id animus maxtme advertendus, in
quo confiiiat methodus antiquorum in artibus elegan-
tioribus, vel in quo diiferat Guftus, uti loquuntur re~
centio»
cenfciores, antiquus ab hodierno. Nain in eo magnam inveniri differentiam, omnes arfcium & litterarum huma- niorum periti convcniunt. Verus autem guilus omni- bus idem n#cesfario erit. Unde & concludendum eft, ii qui inter fe in eo differant, alterum faltem a re<5to aberravisfe. Quare fi cqnftaret, veteres, qnamdiu litte-
ras inter hos & artes ingenuae florerent, fimplicita-
tein quamdam quse hane feroper comitantur, maje-
ilatein & nativas veneres, noftris hominibus parum notas vel negleétas, in operibus fuis ante omnia quae-
iiisfe, nos ab hac parte in errore esfe fequeretur, quamvis de cetero dicendi copia & eruditione prse- fteinus.
De poefi & eloquentia adhuc dnbitatur; in Plafticis
autem artibus, Scnlptura & Archite&ura, quarum mo- numenta aetatem tulere, tantam antiquitatis venera-
tionem produnt periti, ut non magis fuopte ingenio,
quam antiquum guftum éxprimendi indefesfo labori
fuas laudes noftri artifices debere numquam non prse- dicent e^), Si vero hae reliquiae politioris ingenii & sevi
x'| A 3 tam-
e) Das Studium der Antiken wird nicht nur von allén grosfen
Kennern der neuerer Zeit, fiir den nothwendigften Theil der Bemii- hungen eines Kiinftlers gehalten; diegrosften Kunftler felbil, Raphci'
el und fdtchelangelo find dadurch zu derGrosfe gekommendie wir an ihnen bewundern. Diefes macht alies was zur Empfehlung diefes
Studiums noch konnte gefagt werden, iiberflusfig. Diejenige wel-
che tiber den vorztiglicben Werth der guten Antiken noch einige
Zweifel erweken mochten, find itz fo durebgehends iiberitimmt,
dafs die Nothwendigkeit diefelbe zu fiudieren, ura den wahren Ge- fchroak des Schonen zu bekommen, als ein Grundfatz anzufehen ifir»
Sulzers Theorie der Scfton, Kunfte, Art. Antike.
6 ±.Μ·—rf.
tamquam proplaSmata etjam hodiernis artificibus pro-
ponuntur, quarum ope fequior^i argutiis vel novitati
indulgentia tempora caftigentur & «d faniorem, quoties-
cunque opus fuerit, revocentur guftum, futpicioni fal-
tem locus eft, litteras etjam elegantio>es & dicendi ar-
tes ad veterum normam quodammodo exigi posfe &
debere, ubi faltem de elegantia & puichretudine iola,
1'icet non de materia, circa quam verfantur au&ores, disquifieris. Non defuere fåne ullo tempore poft litte¬
ras renatas gravisilmi vetuftatis laudatores, qui imita-
tionem imrnortalium operum Homeri, Virgilii, De-
mosthenis, reliquorum, commendaverint; verum ar-
cem quafi rei. in qua praccipue confiilat veterum fcri-
ptorum excellentia, intaétam fere reliquerunt. In jeju-
nam igitur & tervilem imitationem prolapfi, necesfe eft,
fint, neque veteres in fuccum & iangvinem, ut ajunt,
convertere potuere. Quaeftionem ideo non levern tno-
vere is nobis videtur, qui aeflhefcicis & criticis fubfidiis
adfa tim inflru&us hac mente veteres cum recentiori-
bus conferret. Sed non modo aeftheticorum praéce- ptorum copia& facilior adplicatio etali disquifitiorie dodto
& diligenti fcriptori redundaret, fed & innumera, qute
Hiftoriam Hominis iiluftrent, documenta, prsecipue ad
inorum cognitionem pertinentia, fic fua fponte fere fefe
ofFerrent. Qvae vero & molem tantam eruditionis
&ingenii tantam perfpicaciam requirerent, ut non mo¬
do juveniles vires & conatns excederent longe, fed ii
rationem inftituti opus aequaret, limitibus drsfertatio-
nis Acadetnicse concludi minime posfet. Ideoque, ut &
nos futuro thefauro obolum noilrum addamUS*, compa-
rationem ejusmodi inter Euripidis Hippolytum & Pha-
dram Racinii nobis, tnaxime exercitii caustfa. fumfimus.
Praeterea ut uni tantum poefeos fpeciei imnioremur,
donec major προλεγομένων de hac re copia fuppetat, res ipfa
ipfa pofcere videtur; in tot enim provincias dispefcitur
Mufarum imperium, ut fi omnes infimul confpicerentur,
confufa inde ipecies oriretur, non fecus ac fi pi&urae imaginibus plenae, cujus aefthetici pretii ratio tibi red¬
denda esfet1, examine partium fuperfederes.
Cur e Tragicis potisfimum exempla fumferimus,
non multis opus eft edisierere. Quis enim ignorat,
hoc poefeos genus ad mentes humanas fortisiime com- movendas praecipue esfe aptum & ad omnes adfe&us
vehementiores excitandos quai] natum? Eamque etjam
ob rem materiam i. e. mores, aftiones & adfeftus, in Tragoedia a forma, pulchritudine loquor & sefthe-
tico pretio, a morali vel, ut ita dicam, phyfica ratione plane diverfo, facillime discreveris, ut tandem veram &
certis rationibus nixam de poematis praefiiantia fenten-
tiana feras. In his praeterea operibus temporum &
gentium , iicet longe alind fibi proponant, genium fide-
liter adeo depingunt, ut non modo Hiftorico fed Philo- fopho experientiae & optimorum documentorum loco
iniervire posfint. Neque nos hane eorum utilitatem in fequentibus omnino negligemus. Ex omnibus vero tragoediis veterum & recentiorum, q υ as inter fe com-
parari posfint, vix alias ad finem noftrum tam apte confpirare videntur atque iftae duae, quas Hippolytus &
Phadra infcribuntur. Harum enim uterque auftor fplen-
didum fuos inter aemulos tenuit locum,/) iis ternpori-
bus
f) Euripidem omniura Tgayr/.vrccTcv Crititus Graecorum fum-
rr.us appellans, iinern, quem tragoedia intendat, indicat optime asfecu-
tum fuisir. (Vid. Arist. Poet. Cap, 13.) Quae vitia spud eum re- prebendit Aristoteles, eaque non le\ia, fatis demon tirent quanto
polluerit ingenio, cum iliis laborans infignem tamen inter Tragicos
bus, quas ©b eximia ingenia guftumque terfisfiinum ma¬
xime
tenuerit iocum. Huic qaidem Euripidi nonnifi tertius locusinterillos,
quorum laus in Tragica arte prsecipua fuit, ab Athenienfibus vulgo
adfignabatur. ./Eschylum & Sophoclem mirari adfveti, quorum alter homines grandiores, quam esfe posfunt, alter grandiores quam funt, depinxit, (Vid. Arist. Pol't. C. 25) non potuere, quin illius tragicam pompam ftupendosque chara&eres, hujus juftam charafte-
rum magnitudinem & in poé'matum difpoiitione admirabilem pruden-
tiam in Euripide fruftra quaerentes, eumdem illis inferiorero j.idica-
rent. In eo praecipue,tefteARiSTOPHANE(Vid. Κ.'χρ'.ξν,
pasfim), quod Reges ejusmodi vitiis eaque fortunae forte, qux He-
roes minime decebant, laborantes proponens,dignitatern eorum Tra¬
gicam non fervaverit, eoque errore magnis exemplis comrrunia &
vilia hominum vitia confecrarit, a fuo tempore reprebendebatur. Si
vero noftrum vEschylo & Sophocle eam ob causfam inferiorem judicemus, quod homines, quales funt, depinxerit, at certe in eo
e;sdem eft sequiparandus, quod novum Tragicae arti apperuerit cam- pam. Tn ten°ris fcilicet pe&oris motibns ciendis fine dubio omnium
vete-um eft primus. Sed eorum, qui disfimili via ad perfeftionerrten- dunt, nulli eft primus velultimus locus; "atque Alschylo, Sopho-
'"cli, & euriptdr in disfimili fcribendi genere par pene laus tri-
"buatur."' (Cic. de Oratore L. III.) Nec pari gloria deftituti fuere;
illorum T<*a£roediis contra morem unice concesfum fuit, ut poft re- portatam vi&oriam, certamen denuo, Bacchi follemnibus feftis, ini-
rent, cumque ob earum prseftantiam, poetse a concurrendo deterre-
renfcur, proponente Rhetore Lycurgo, decretum eft, ut illas a Scena prohiberentur, at accuratis exemplaribus defcriptse, &, publi-
ci inftar depofiti confervatae, quotannis populo recitarentur. Eodem
fanciebatur decreto, ut Tragicis illis triumviris ftatuse publice pone- rentur. (Vid. Peutarch, in X. Rhet. l^ita) — Quod ad Ractni-
um attinet, fi in laudibus, quibus ille celebratus fuerit, multi esfe-
9
xime celebrari folent; g) haec quoque inter optima ab
B iliis
mus, contemtim nimis de eruditione le&oris fentire forfan videremuf.
Quis enim elegantiorum litterarum vel leviter ftudiofus liunc fum-
mum Tragicum ignorat ? Populäres faltem fui ad ccelum usque eum laudibus extollere quavis data occafione tion dubitanfc. Voltaire praecipue verbis in eo laudando fatis idoneis deftituitur. "Si
"vous exceptez Racine," inquit "auquel il ne faut comparer
perfonne, il ( Th. Corneille) etoit le feul de fon temps, qui fut digne d'etre le premier au des/ous de fonfrereT (Vid. Cap. XIT,
Art, Th. Corneille, in illa colleftione obfervationum, quse fub nomine Poetique de Voutaire eft edita. Vid. praeterea pasfim Lib. IV.
V. Ibid. Nec non Boisjermain in fuis notis & examinibus fingu-
larum Tragoediarum ad calcem additis). Qugmvis tamen a ftudio partium alienum Cel. Blairio adftipulatum iri ita Racinium lau-
danti credimus: Few Poets btdeed, are more tender and moving ihan
Racine. Bis Phaedra, his Andromaque, his Athalie and his
Mithridate are excellent dramatic performances, and do no βmall ho-
nour to the French fage. His langvage and verfification are uncom-
tnonly beautyful. Of alt the French Poets he appears to havemana-
ged their Rhyme with the greatcfl advantage and facility, and to
have given it the moft complete harmony. (Vid. Blairs Leftures XLV.) Si vero ftilo & linguae ac poeticse Gallicse peritia ceteros
tragicos inter populäres fuperat, tanto aptior fini, quetn intendimus,
poema ejus cum Euripidis comparaturi, eft cenfendus.
g) Euripides IV:to anno Olymp. LXXIII. natus initio O- lymp. XCIII decesfit. (Vid. Voyage du jeune Anaeharf. Tom. VII,.)
Racine erat natus 1639. mortuus 1699. Alter itaque Periclis, alter
Ludovici XIV:mi ob Artium Elegantium florem fplendidis tempo·
poribus vixit,
i, 7
I~i4—~s4r a-~tλ-α IO
/
illis condira poemaita referuntur h). Quid? quod in eo
etjam infer fe conveniunt, quod uterque in mollioribus
animi adfeftibus ciendis fuo quisque aevo fummus fue
rit artiiex, & ab hac parte prae ceteris tantum non om-
nibus tragicis commendandi. Quas tamen rationes,
Jicet gravisiimas, ea tamen vincit, quod circa eandeiti
plane materiem verfentur ambae tragoediae, quae tamen
pro témporum diverfitate disfimili traftatione ita mu-
tata ett, ut fibi ipia disfimilis fere videatur. Tanto au-
tem hoc noftro propofito utilius eft, quanto fic faci·
lius abftrahantur omnia, qnae ad mores & adfeftus ma¬
gis. quam ad Poetse ingenium & guftum feu poematis
nudam quafi pulcbritudinem pertineant, & opimius
lucrum inde capiat Hominis Hiiloria.
Id
/2) Racinii tragoedia Phcedra diéta, quse ob perfonam Pbse-
dras prsecipue valet, cujus refpectu Boileau Racikium bis verii-
bus adeo extoilit:
Ek! qui voyant un jour la douleur vertueufe
De Phedre malgréJoi, perfide, inceftueufe,
D'un β noble travail juflement etonné,
Ne benira d' abord le Siecle fortuné,
Qui rendu plus fameux par tes ilhflres veilles
Vit naitre fous ta main ces pompeufes merveilles!
et quam Voltaire vocat le chef d' oevre de fefprit humain,
0f le modete eternel, mais inimitable, de quiconque voudra jamats
ecrire en vers, (Vid. Poetique de Voltaire, Art. Racine) primam,
ut ipfe confitetur (Vid. Prefacej nosque etjam in fequentibus videbi-
mus, hujus perfonae ideam Euripidi debet. Hujus itaque Hippoly-
tum inde laudare, quod vi£toriam follemnibns feftis reportaverit (qua-
re etjam ςεφούνηφοςοε vocatur), minus forfan necesfe eft,
Id denique in hac re metnendum eft, ne fcribendi materia nos pofiils obruat, quam deftituat. Quare &
certo ordine oinnia agenda esfe ceniemus. Primo igi-
tur argumentum utriusque poematis, obfervationes hi- ftoricas & philologicas, quoties ad ienfum aujftoris illu- ftrandum opos iuerit intéripergendo, quatn adcuratisfi-
me posfumus, recenfere animus eit. Dein aétione ipfa
hoc modo cognita, ipfum nervuin aétionis& eventuum
Qlnteret recénriores vocant), quo quisque fuos poeta inaxime ipeébatores commovere ftudebat, una cum di- verfo morum & adfe&uum, pro tanta diveriitate teni- porum, habitu. Tum compofitionem & oecotiomiam quaii fabulse, ratione difcriminis, quod inter veterem &
hodiernain tbeatri indolem obtinet, dijndicabimus. Po- ftea opus propoiitum exfequendi rationem & varias
artes utriusque audtoris, ad redli de pnlchro jndicii nor-
mam, examinabimus, ad itilum iimul & dictionem, ad fingula poematum iumina vel vitia attendenfces. Sic denique non modo de utroqne poemate, de diveriitate
eorum aefthetica in univerfum judicaré posfumus, fed
& conclufiones inde aliquas de guftu antiquo & recen-
tiori, quod culmen quaii opufculi noftri erit, addere.
