ht. Nomine fefu\
DISPUTATiO A CA DEMICA,
De
PERICLEA,
Quam >
Ex Suffrag. AmphfJ. Senat. Pbilofoph.
in Regia G? lllujiri Academ. UpCalienfi, MODERANTE
CLLEBERRIMO V1R0,
Mag. P E T R 0
EKERMAN,
Eloquent. PROFESSORE Reg. & Ordin*
In Auditor. Guftav. Majori d. 15 Junii
Anno MDCCXLI.
Eruditis examinan dam modefle oj}ert *
Johannes Otto Hagström,
j e m t i u s.
Horts ante meridietn confvetls,
UPSALIAE impreflfa*
J
_
\
Åämed. Rever. aique 'PfdclavifJ V I RO ,
Mag: ABRAH, A SR. BURMAN,
©tferdahlenfium PASTORI longe Dexterrimo, atque B o real is Jemtias PR/H POS I TO Adcuratiffimo, PÄ-
TRÖNO m&Itis nominib,us devcnerandb»
Flur. Rev er er dis atque Chris*
DN. NICOLAO SUNDIO,
V. f>. CO MM IN I STO ad S. Nico!. Holm. MeritifTi*
mo , AVITNCC1L0 ut Optimo r ica omni , qua de«
cec r pietate & reverentia ad cineres usque eolendö*-
DN, JOHANNr SUNDIO,
Allmungenfium PASTORI VigilantifTimo, AVUNCU-
LO & BENEFACTORI Propenfiflimo>
atatem fufpiciendo.
gpefidtijfimis fif Prudenttffiwls VIR1Sv
DN. CHRfSTIANO SUNDIOr
Officinar. Ferrear. ad Jpattmiarfrt) / & c»
INSPECTORI Adcuratifiimo, AVUNCULO Exo-
ptatifllmoj ob maxima in memerita>quovisho-
*
noris Scobfequii genere femper profequendo*
Dn. AUGUSTINO N. LEN/EO,
Legionis Jemtlandicae CHIRURGO Expe-
rientiffimo , A D FI NI 8c B -E N Er FACTORI IVaviflimoy
xßumatilEmo^
Ampltjpmo VIRO ac DOMINO,
Dn. svenqni hedengren,
©fficinarurn Ferreartam ad £mbeföi'£/ Q>aDal &c. POS- 5ESSORI Soliertidimo , ob beneficia plus quam
paterna, omni honoris ac obfervantiac cul-
ru iß perpetuum proEeqiendo*
fl.mh fl RIS ac V 0 MINIS,
dn. andrea sundio,
GÖM'MIN I SfRO Ecclef; qux Deo i il S. Clar. Holm, colligitur, Dignififimo, AVllNCULO Benigniflirao,
ob paterni favoris documenta quam plurima
acernom venerando»
DrOLAVO sundell,
E-ccleliar. ©unne/ gpdjidn/ €0?ariet>^/ -^ovberdn/ Jpaln/
GQMMINISTRO Laudatiflimo, AVUNCllLI loco
pie colendoi
dn. nicolao bidenio,
COMMINISTRO in OfferdahJ, Allfen &Mattmar opti»
me Merito r FAUTORI quovis honore perpetira
adficiendo.
Dn. PETRO H AGSTRÖM,
,Verbi Divini PR^ECONI in SSraftforö Pfiilipft. Dignis- fimo, ob maxirnam benevolentiam in c on a ti bus
mcis confilio, re, opera juvandis, nullo noa
«empöre» boaoraado» amand®.
Spett/it* Fitlei åtque Prudentiå VIRIS ,
Dn. AND RE iE EDSTRÖM,
M ERC A T O R I inter Hernofandenfe» Percelebri*
ADFINI cariffimo.
Dn. ELIM STAF,
CIVI & MERCATORI Hernofand. Confpicuo»
ADFINI diledtiflimo.
Dn. JACOBO HAGSTRÖM,
Officinarum Ferrearum ad $dtuia Suderm. MODERA- TORlDexterrimo, FRATRI optimo.
VEflrsi, ren collata di
,Vntront pie beneficia honorandi , Promotores, quibus , amandique, extollam atquc Fautores> vcrbis nullo , non quibusve tempore, fubmillc- prxdi- in Teve¬ mc
cem laudibus, plane ignoro, Quod enim ego, rebus adverfis femper confliAatus
,iisdem penitus "non fiiccubuerim, Veßra, poft Deum, bo-
nitati atquc favori debeo. Verum enim veto , pro tantis in me mc- ritis
,quorum recordatione totus obftupefco , quid Vobis referam,
cum nihil prorfus habeo ? Sufcipiatis itaque ferena, benignaque fronte prolem hane ingeni i mei immaruram , pertenucm licet, grata: ta¬
rnen ac venerabundx mentis pium teftem , mcque favoris ac gratiae Veßra aura porro fwblevctis , vehementer oro. «Sic ego pro perenni Veflro fhrrc atque incolumitatc calid® pe£torc, ardentiffima fundere
vota non definam, Futurus, quoad vixero*
Admodum Reverendorum, Ampliflimorum,
Plurimum Rcvcrendorum & Spe&atiffim.
nominum vestrorum
Cukor tbferv åVtiffiMUS
& indefejfus
Johannes Otto Hagstrom,
Deo Dztce.
§, I.
N limine hujus diflertatio
nis ne dubius quispiam hcEre-
at, quid voce Svada potifli»
mum intelle&um velimus, pau- cis meutern noftram illico
figniftcabimus. Svada? nempe five eloquentia? nomine infi- gnirur non quilibet fermo , quam demum cunque formam induat 5c fpeciem ; fed is tantummodo, qui ornatus, gravis, fincerus atque acutus audit, quique pro ratione temporis atque circumftantias
modo brevis eft, modo copiofus. Etenim mo-
irec Tullius: ornate, 5c graviter, & copiofe di*u
cere, proprium eile Atticorum d), Quo fpe&ant item
verba Carol. Henr. Langii: virtutes Attica? di&io-"
nis quatuor abfolvuntur rationibus, brevitate ,«
finceritate > acumine 5c elegantia b). Itaque qui"
A adl
i ) o r w
ad illud faftigium & culmeti, quive ad illam 5c
vim, 5c elegantiam adfpiravit, is de Suada noftra
in finu Tibi gratulerur, necefTum eft. Cum autem
pro modulo ingeni? , quod in me perexiguüm efle
fateor, Svadas Periclese imaginem leviter exprimen-
dam conftituerim, ad tuumfavorem, Humanif-
fime Le&or, confugio, enixerogans, nerigidura
heic Ariftarchum agas, -verum ut opulculum hocce
inmeliorem partem, pro rrore folito, interpreteris«
a) Cic. ad M. Brut, c. f, b) Inßit, Stili Rem»
p. m. zjz.
II.
In vocabuli Suada nataiibus indagandis eo mi¬
nus commorandum e(Te arbitramur , quo certius
nobis perlvafum habeamus, id nerrini facile obfcu-
rum ac peregrinum fore. Etenim UsiSu, Graecisa7r<?
TÜ néiSsiV perfuadendo, Deam quafi perivafionis,
Suadelam feu Suadam vocatam , a fvadendo (icdici, quivis, velparum in literis verfatus , intelligit: ut
fcite fimul & eleganter hac de re Cicero:
„inquit, quam vocant Graeci, cujus effeäor eft
„orator, hane Svadam appeilavit Ennius , quam ,,Deam in Periclis labris fcripfit Eupolis fefTitavifle
c). Sic Suadaf Tulliana, ob miram in Tullio per-
fuadendi vim, fepius apud meiioris notas Audio*
res occurrit d). Cethegum Suad® medullam vocat
Ennius e)% Homerum» Poétarum 5c antiquas elo»
quentia? principem, a Sidonio Apollinari ipfam
Suadam mundi eflTe nuncupatum, Causfinus refert /). Virgilium poni pro fcriptis Virgilii> Suadam-
que
)of S# i
que ipfam pro deleftu, ornaru atque elegantia fer-
monis, res eft norior , quam ur mulris eam in-
culcare opus fit. Non tarnen negaverim, quin Sua¬
da ha?c, alia fortiri queat nomina : vocatur quip-
pe vis , facultas , ars , majeftas > copia atque ele¬
gantia dicendi g). Defcribitur quoque ab effe&is
Puis : flexanima & omnium regina rerum h), vis
& flamma orationis i), faces dicendi, compofitae
orationis infidiae k). Granris tywxuyuyog , o^yj &a-
xvgog, Uet&u bogmog /), toSs?y.ov itv^ etc. m).
c) de clar. Örat. cap. ty. d) vid. Vojfii Pexie. Etym*
fub voce Suada, p. m. 4 98. e) CU. de cl. O rat. cap. 1 f.
f) lib. /. c, 10. g) Plin. Iib t I. epifl. 20. nee non Cic♦ de O-
rat„ I.3. c. 14. b) Id. II. Ofat. c. 44. i) Cl. Örat. c. 24.
k ) II. Örat. c. f/) Crefoll. Vacat. Autumn. lib. 3, p. 606»
ni) Morbof. argut. ditt. fett. it. c. 4.
§• W-
Gra?corum oratores, prifcis temporibus , ad
fummum eloquentise apicem adfurrexitfe, eo cer-
tius conftat, quod & Graecia, tefte Cicerone, in-
credibili eloquentiae ftudio erat incenfa ;/); eamq;
ob caufTam variae ibi Academiae, Gymnafia ac fcholas funt exftru&ae, in quibus muiti pra?cepto-
res , dicendi artifices ac doftores, floruere , qni
veluti rivi uberrimi, varias literarum , morumque
fcientias , animis difcentium inftillarent. In nutla
autem vehementius, quam in Athenienfi Acade-
mia, Mulas, Suadamque flexanimam viguifle no-
vimus. Etenim bonarumartium cultores, profun-
diorem fcientiarum cognitionem defiderantes , ad
A 2 hane*
4 ^ )of ^
hane, tanquam anguftiffimum rllarum domicilium,
fapientiae ferninariurn, omnisque virtutis publicum
mercatum fefe paifim contulerunf. Ideoque nec
incongruenter hoc orbis mufeum , iiluftri titulo»
rutn agmine ftipatum efle videmus: vocarunte- nim illud såXqcSoq sXX&t . s),7.doc q pxcrEiW, Ttatäsvtnv
§XXd$cg , xoivov 7T2v1w dvS-fJuojv TtctcfevrrjPtw, croQti?
åiKYjT/jam o); [xrjTÉfz jrjq TkOÅvei^äq crofyizg* mnltiplicis fapienti# matrem p). Un de perele ga riter Philoftra-
tus: toVTEg) aic, d%T Cmv dvyctl ra ätt mot evoßaroe &«•
tyctivsTctt t2 ?.öya, h. e. freut radiorum fttlgores Attic<s
voces tii oratione ehtceut q). Oratoribus autem Grae- eis, qui ftupenda eloquendi facukate, 6c velutifiu- mine orationfs aureoabundarunr, Per iclem, Athe- nienfium olim ducem fapientiffimum > atque ora- torem ciariffimum, adnumerare non dubitamiis*
Ante vero, quam ad rem ipfam proprius acceda*
mus, dixiffe fufficiat, nos eo heic breviores effe*
quod id negotii nobis non (umfimus, ut Noftri na-
tale folum, profapiam, educationem, mores,. for- tunas, eotam deniqne vitam muftis perfequamur>
ifta eriim fcire qui cupiunt, Plutarchum 6c Bailr-
um , vitam ipfius fufius exponentesv adeant, rcy- go, fedut S na dam ejus, orbi erudito adeo perce¬
lebra tam , qualitercunque delineemus.
n) CUr. Or/it. c, 7. vid. et) dm, ß place t, Quin til. Inßlt.
firat. I 12, c. io. o )'Kri eg kii diatrib. de peregrinat. Rö¬
nt anor. Acatdem. p. jm p} Ißt rat. in. Ramg, q<) in vi tit Sopbißar. äb, I. §„ ^
§. IV»
Procedat igitur Pericles noder , qui ftella? in»
$ar
^§■1 ) o ( tfäb % ftar fpfendidiffimae inter reliquos Svadas Åttica? ma-
giftros merito emicuif. Incredibilem & prope divinam ejus eloquentiam quanti fecerit pofteri-
tas, dodiffimorum ftmift & graviffimorum virorurn
judicia fatis fuperque declarant, Cicero, uti fö¬
let, erudrte orrmino, in eligendis atque irnitan-
dis praedaris oratoribus, ita Icquitur ; antiquifli- ,,mi fere funt, quorum quidem fcripta conftent,
Perides atque Alcibiades, & eadem aetate Thu-
„cydides, fubtiles > acuti, breves* fententiis ma-
„gis , quam verbis abundantes. - - Confecuti ,,1'unt hos Critias, Theramenes, Lyftas. - - O-
,,mnes etiam tum retinebant illum Periclis fuccum
r). Ex quibus colligere licet, Periclem vim at¬
que virtutem eloquentia? in fuccum & fanguinem ,
ut dicitur, adeo convertiffe, ut, cum vel invitis auditoribus tacitam fui admirationem exprefFerit,
non potuerit non fieri, quin animos iUorum ftederet, deledaret, inftammaret. Nec mirums illeenim, omnium eruditorum confenfu, ut, quod
de Cethego Ennius , nunc Pericli adplicem,
Idos illibatus p&puli \ Svad<sqtte medulh>
tu xsvtgoi, aculm cum deledatione in audientibus reliquit /), quibus nollent, velienü, eos in partes fuas abripuit, quibus, ulcus quafi tangendo, pupu»
gir, & in arcana velutidomus penetravit. Celebra»E
Po era? fuum Orpheum ,
Arte mat er n a rapidos- morcmtem fluminum lapfus, celeresque venlos ,
Blandum & auritas fuiibus canor is Ducere quercus /T);
idens
6 -m ) o ( Hl-
idem fere dePericle efto Judicium: eum enim di-
centern orrnes adtcniti quafi
Confbexere; filent, arreßisque auribus adftant;
llle regit dißis ammas , & p ettor a mulcet t).
In oratore autem quid praeclarius, quid dulcius ,
„quid denique pra?ftantius , quam pofle dicendo
„teuere hominum coetus, mentes allicere, volun-
rares impellere, quo velit, unde autem ve!it ,
deducere //)? qua virtute Nofter, fi quis alius,
certe inclaruit. Ferunt Thueydidem, ab Archi- damo, Rege Spartanorum , interrogatum, uter lu&a praeftarer, ille ne, an Pericles, orator Athe-
nienfis? Refpondifle : rem efie probatu difncilem.
Nam fi ego, inquir, illum dejecero, tamen his ,
qui viderunr, perfuadebir Pericles, fe non lapfum,
(ed viciffe «). Suggeftum adfcenfurus» fedulo precari folebar, ne quod fibi verbum in mentem venirer, quo populus offenderetur; de quo /Elia-
ni , ut aliorum raceam , ha^c funt verba: 'Oadmg yweUsMev sig ryv iwtojvfav notgisvou, yvysTo ij.rfisv
avTcjj pijfjLci hi-KoXdaui TOLSTCV , onefSv epsÅÅsv sxTgoc.- yyveiv rov t/jucv h. e. quotiescunque igitur verba faßu'
rus in concionem prodiret, optabat, ut fibi nullum e-
jusmodi verbum e x cider et, quod populum exajperare
atque irritare pofiet w). Infigne praterea teftimo-
nium faepius nominati Ciceronis huc adfcribere
„lubet: Quid Pericles? de cujus dicendi copia fic
„accepimus, ut, cum contra voluntatem Atheni- ,,enfium loqueretur pro falute patria?, feverius ta-
„men id ipfum, quod ille contra populareis ho-
roines
4^? )o(
^7
mines diceret, populäre omnibas & jucundum"
vider? fur : cujus in labris veteres Comici, etjam"
cum illi male dicerent (quod tum Athenis fieri"
liceb3t) leporem habitafle dixerunt: cantamque in<c
eo vim fuifte , ut in eorum mentibus , qui au-"
diffetit, quafi aculeos quosdam reiinqueret. Ec
nonnullis ineerje&is: Itaque hic doårina , confi-
lio, eloquentia excellens, quadraginca annis pra?-"
fuit Athenis & urbanis, eodem tempore , 5c bei-tC
Jicis rebus x). Quod fi Valerium Maximum ad»
eamus, illum quoque hujus Svadaro vehemen¬
ter admirarum fuifle deprehendimus; fic enim il-
le: Pericles feliciffimis naturs incrementis, fub"
Anaxagora praeceptore > lummo ftudio peri^oli "
tus & inftru&us, liberis Athenarum cervicibusu
jugum fervitutis impofuit: egit enim ille urbem4*
& verfavir arbitrio fuo. Cumque adverlus vo-'1
luntatem populi loqueretur, jucundanihilominus,'*
& popularis ejus vox erat. Itaque veteris co-"
moedice maledica lingua , quamquam po-'*
tentiam viri perftringere cuptebac , tarnen"
in labris ejus hominis melle dulciorem Ieporem"
fatebatur habitare, inque animis eorum, qui"
illum audierant , quafi aculeos quosdam relinqui"
prasdicabat y).
r) Cic. Or ar, lib. z. t. zz. f) id. ad Brut. c. p. Jf) J5K,
Hordt. Flacc.Carm. 1. /. od. iz. t) Vtrg. JEneid. lib. t.vers.
//*. tt) Cic. de O rat, lib. i. e. f. u) vid. propramm. eruditis-
ßmumSumm, Reverend. Dn. Dotl. Ol.Cel/ii in Dn, Prafidis o*
rat. introduftoriam Ann. i?i7- Hb, 4. cap, 10, x)de O•
rat. /. /♦ c, 34. y) Lib. /. c.y.
i- v.
f 4H2) o ( m 1 J. V.
Qu as oratorem quam maxime ornat atque com»
mendat, clara , diftin&a & fonora vox iili adfui-r,
cujus deftia pr^fidio tam iuculenter munitus, fingula fumma protulit, & Trzpprjvix. utabomnibus 6c mo- magno cum adplaufu exaudiri poflet. Cujus rei fidem nobis facit Bailius , dicendo: Ii fe fignala
„par une eloquence extraordinaire, & par un cou- ,,rage intrepide, & il Paccommoda de teile (orte
„augoüc du peuple (elon les tems, qu' ii t' aquit
„une autorité , presque außl grande fous un
,,gouvernement Republicain , quef il eüt été Mo»
narque z). At tela eloquenfiae tanti viri, qti£ nec Ventura filebunt Lußra > nec ignota raptst (üb unibra vetuftas ?
quis, uti deceü , digne fatis pr^edicare poflit?Au-
diamus Ariftophanem , poetam infignem, Comi-
cumque excellentifiimum , hic Suadam Pericleam breviter quidem, fed eleganter cecinit:
-
UsptZAÉrjg ov?,vy.7ticg H£<?gC£7TT£V , ißfOVTQt, %VySXÜy.X 7Y}V 'EAAdSiX a).
Locus certe eft valdeinfignis, ad quem multifcri- ptorum veterum provocarunt; quo etjam perti-
net illud Ciceronianum; Iftorum judicio, fi fo»
„lum illud eft Atticum, ne Pericles quidem dixlc
„Attice, cui prima? fine controverfiadeferebantur:
„qui fi tenui genere uteretur, nunquam ab Ari-
„ftophane Poéta fulgurare, tonare, permifcere
Graeciam diétus eftet b). Hinc Lucianus pulcre
admodum, & fuis quafi coloribus Periclis facun-
diam
4M > o ( I» 9 diam pingens ; sxstvx', alt., Tag dcpctzfey.oå ßpdv?
rag xal 7TsiSxg ti xévrpov nctgtxXaStivTEs i. e. Uli • us fulgura , tonitrua , & SuadeU quoddam calcar fa*
maaccepimus *). Hunc dicendi modurn quam ma- xime adprobat, inque Pericle admiratur Plinius
Secundus: Non amputaca , inquit, oratio & ab-"
fcifTa, ied lasta, magniiica 6c excelfa tonat, ful-"
gurat, omnia denique perturbat 6c mifcet, reo«"
dus tamen eft optimus; fed non minus non fervat"
modurn, qui infra rem , quam qui fupra, qui ad-"
ftriåius , quam qui effufius dicit B). Sic Heuman-
no audit Suada Periclea , eine durchdringende"
und hertzbrechende beredfamkeit c). Verba quo»f<
que Juiiani de Proaerefio notatu heic funt dignifli-
ma : ikvfyot fyXxvla tv D spixÅsa xoltoc tb q Åoyag»
e'£u tb auv7rgcttteiv xal ovvxvxäv tw såÅafra d). Non
mirum eft eos, qui acri atque excelfo ingenio, fummaque dicendi vi aemajeftate pra* aliis floruere,
in excelfum fama* 6c glorias theatrum pofteris fu- fpiciendum, efte prove&os; adeo ut Suada (ua no*
bilitati, tonitrui fulminibusque haud immerito adfi-
roilentur. Ideoque in Bafilii Magni epitaphio jure pofitum:
Bfovri} csT& Åoyog, a<rsf07ryj $s ßlog. ■ Fulmen fermo tuusy vitaque fulgur erat e).
Confer gratulationem Ez. Spanhemii ad Jvar,
Pet. Adolphum , ubi verba ita habentur:
Et Tulli feSlaris opes > quem Roma tonantem
Vidit , & hoc juperos credidit ore loqui /).
Sic tiovimus C, Plinium in prasfatione ad Cas-
B larera
■