D. D.
DISSERTÄTIO GRADUALIS
de ;
DUPLICI INJURIA-
RUM MODO,
AUT FRA'UDE VULPECULiE ,
AUT VI LEONIS,
QUAM,
suffrag. ampliss. facult. philosoph.
ad illustre lyceum upsaliense,
pr/es1de
VIRO CELEBERRIMO,
Mag. PETRO
EKERMAN,
Eloqvent. PROFESS. Reg et Ord.
PUBLICJE CENSÜRJE MODESTE OFFERT stipendiarius a η l,löfviasi !js.
PETRUS ER
UTTERSTRÖM,
vestm anncos. 'a : in audit. carol. maj. die xxii. aprilis
Anni mdcclxi.
η. ?4 m. s,
u ρ s λ l i je.
Admoåum Reverendo aique Trficlarisfimo,
d:no mag matthle
ramzelio»
Ecclefi^ DEI, quse Sahlas colligitur, PASTORl
Meritiffimo, Vigiiantiilirno, nec nonDiftri&us adjacentis PRdEPOSJTO Acctimiffimo,
Patrono & Avo Matcrno»
HTOt, Venerabiiis Avey tamque infignia, Tua in me
^ mcarque txflarc voluißi benevolentbe ac favöris do~
tumenta, ut^ fi ea involveremfilentio, v erc ar, in·
graiifilmus omnium merito judicarer. Ignofcas , qu£jo7
mdaciiSt me#, Patrone Magne, quud bi/ce pagellis
Tuum Nomen yreefigere, liloque eas iltuflrare au(im.
Acctpias verOy (erena fronte ac benigna, munufeulurn
bocce chartaceum, 0/ fignum pietatis, gratique animi
indubitablem teflem. Ardtntiffimas ad Deurn O. M.
frecesfnadatn, veltt le, (eneblagrandi n-on tam oneret¬
ilem y quam ornatumy cum Honorattfitma Tua Familia
fojpitemy (ahum incolumem jervare. Sic vovet y vovebit,
Admodnm Reverend! atque FraglariiHmi
HOMINIS TUI
€ultor cle'/otiiTimus, PETRUS ER. UTTERSTRÖM*
Piurimwn Reverendo atqm.Clariffi?no
D:NO MAG. ANDRE/E
UTTERSTRÖM,
Nafacomii Aroficniis OEconomoMericiflimoY
Fratri DiieSiiiimo,
y\7Qn e longinquo mihi arceffenda fünf råttorns? cur Tibi, Fräter Diie&iiilme, hoc opufculum infcribere
voluerim. Tua enim in me,jam indc a Pairis morte5 ad hnnc usque diem, promerita, memet in are Tuo- elfejubent. Tibi jam, pofi Deam^ debetur fortis mede¬
inerementum, Tua quoque ope adjuto,. in curfu doBrina-
rum pergere mihi licuit. Sufcipias itaque , Dile&iiH-
me Fräter, munufculum hocce, non tam pretio meritove fno, quod plane nulluni efi, quam mente adfetfuque ejusy qui ojfert, afirmandam. Paternis vero Tuis pro me cu~
risprofpera qiiaque rependat Dens. Interim diu vivasg
Valens, vigeas fioreasqne in Ecclefia commodum, Tuo-
rumque gauätwn longe exoptatiffimumt Jta voveoy dum
viχerOy
Flur. Reverendi atque Clariilkni
Hominis tui
etiiiö» måefeftaiy
£ETRUS ER. UTTERSTRÖM,
Min Herre*
Renmadevånfkaphjerta,liggerfå framt den ei
ofta
nog tvungenfår tiliåldet
le atto-någon gång lågga for öppen dag (in välmening._
Hvad vore jag belåten, Min Herre, med
blotta namnet af Edra vänner, cm jag,ej, til q- gen upmuntran, finge lof, att betyga min glådje
ofver Edra framfteg i Witterleks oiningar.
Edart Lårdoms prof, fom nu (kal granlkas
afVederborande, år vål otver mitt fpäda fniile, och
min dområttighet; men få tiltror jag mig likväl
kunna (luta något fördelaktigt ifrån Eder fkicke- lighet til min fågnad.
Så långe Dygd och Flit hafva ibland ofs fi¬
na ålikare, få långe behofven J icke frukta att få fe Eder obelont for den mandom, hvarmed J
fokt landforvifa tvånne de ohyggeligafte fpoken
ur denfediga verlden, fom år Falfkhet och Ofverväld.
Himlen vålfigne och bekröne Eder, min Vån, med den fållade framtid. Det onikar
CARL TERSMEDEN.
L Ν. J.
§. I.
ummum Numen, Id quod fanéHor
nos edocet revelatio, In rerum
primordiis, earn naturs humans, quippe omnium prsilanttffirose, vim indidit, utad opt'jmi Auctoris gio- riam illuftrandam & mutuam tuen·
d:m confervationem , omni r.ifu
tenderet, Unde quilibet hominum
_ inftindum feconfervandi habet na¬
turalem, quemadmodum, ad vim & injurlam averten-
dam, concefls illi deprehenduntuf vires & fiffedtura?·
Prlnceps vero cseterorum animalium, homo, lonpeexcel- lentiores, quam belluae, accepit dotes, quere ad ejus
voluntatem uti iilis, &, licito quidem modo, confervare feac defcndere debet. Etli porro Creator in iuam lau-
A dtra
j}s ) » C # Λ·
demparker, ac mutuam amicitiam» hominescrea.vit, in
plurimis tarnen, proh dolor! natura regnat perverhili-
maj ut, pacem hane dirumpendo, allos opprimere rnul-
tomaHnt, qu«m jucanchm traducere vitam & tranquiliam.
Percifpere enim licet, pro tranquiilitate mutuaque bene-
volenfia , vim atque fraudem inter homines quam iaepis-
fime frequentari. Vere omnino Seneca a): beneficits
humana vita confiftit & concordia, nec terrore, fed mutuo
amore , in foe'dus auxiliumque commune conßvingttur.
Nempe putant illi, qui alios vi aut fraude fupprimere-
valent, fupra humanam fe pofitos eile fortem, fed re¬
vera inbdtias degenerant, tefte. Cicerone , aureo in !»-
bello deOfficiis i?): Cum duobus, inquit, motiis,tå efi,
aut vi, dut fraude, 6at injuria: frans quaft yiiipeculätr
vis leonis videtur: utrumque abhomine diienifJimUm: fed
jfraus odio digna majori. Argutum hocce Ciceron-is ef-
fatum occafionem dabit breviter differendi de Duplisiin·
juriarum modo, jraude VulpecuLe, & vi Leonis. Eit ar¬
gumentum hoc nobile, fateor, & juxta maxirne arduum, fiquidem in eo plurimaegraves & tricis involutae qu^itio-.
nes ac cafus non poiTunt non recurrere, quibus rite foli-
diusque explicandis hebes Ingeniumj quale meum eit,
smpar omnino cenfebitur. Tu itaque mihi rogandus es,
B. L. velis infantil mese dare, fr, pro materia; digni-
ttte , Tibi minus fatisfacere queam»
ii) De Jra L /. c. jv b) LI. c. rj.
%. ii.
Prius, quam rem infam adgredimur, paucis juvabif,
crediderim , disferere de Lnjuria_ in.genere, quse nihil a- iiud eft, nifi aétiocontra ju$ perfeétum alterius. Aftio·"'
autem, ut injuria;nomine fignetur, hcecce habebit requi- fita., prfeeunte Buddeo, a) ut rx prorrefi ßtfufeepta; ut inj-eratur invito; ut aIiioßt Lege yrohibita; ut jus al-
te·
❖ ) 3 ( %
tenns perjcfftm l^datur. Quam parum autem injuria Fisec,
finibus Divinis & humanitati conveniat, neminem fugifj
ordinataenim & decenii rerurn harmonia, ac concordia,
Deum deledari; manet manebitque verilTiiftum. I'em multomagis de natura humana adftruere licet, cujus o·
mnes facultates & vires tam interna, quam externas, eo
tendunt, ut amica cum aiiis hominlbus fit focietas, mu- tua benevolentia, & in quovis vitse ftatu firmata offi- ciis, communem utilitatem promoventibus. Ergo ηοα
poteft non quisque, fana ratione utens, cernere pravos ,
& in devia^tendentes affeåus, injurias & rnalignurn aliis oblcquendi « detrahendi ftudium, quse.ad turbandam
iocietatem pertinent> minime fapientiffim-i naturseAucto¬
ris culpaTed hominum ipforum provenifle. Etenim
homo interitum non folum aliorurr, fed etjam fui ipfius, fiepenumero, fub fpecie boni molitur, quod a Lege na¬
tural! plene pianeque abhorretj illa e.nirn homini dat jus
ad a&iones per fé bcnas commitrendas, & perfe malas o- mittendas: nemini vero permittit impedire alterum „ .quominus jure utatur iuo, quod duétu Legis naturalis ipfi competit,* adeoque nec contra jus alterius aliquid
facere; injuria vero in genere fit contra jus perfe&um ,
hoc autem eil prohibitum, quare fequitur injuriam illam
Sc prohibitam, Sc iliicitam efle; adeoque fini, aDeo in-
tento, nec congruere, Effe&us injuriarum fatis quoque teftantur, il-las omnem fere interhomines focietatem de«
ftruere. Quis enim cum eo focietatem colere vult, qui,
ut (uis ferviat commodis, alüs, quibus demum cun- que modis poteft, fua detrahit, nocetque. Alia fuit
mens Ciceronis, qui hsec habet: b) · detrahere ali¬
quid altert, & bominem hominis incammodo fuum äuge-
re commodum, manis eft contra naturam, quam mors, quam pmpertai, quam dolor, quam cetera, qune pojjunt aut cor*
pori accidere, aut rebus extemis. Quibus contendit, ni-
A ι hü
& "> 4 ( &
hil commitfendum, quod focietatem & convi&um homi·
nuin tollat ac evertaf. Ut enirn focietas ei| maxirne na<
turse human® conveniens; ita maxima etjam peccat con¬
tra naturam humanam, qui vel minimum, quo focietas
turbari auteverti potent, auiit. N
a) Philof. Praciic. part- II» C. 2, §, 47*
I b) L. III. Otfic. c. S'
§. III.
Poftulat jam ordinis ratio, ut varia Injuriärum in
medium veniant genera. Ut enim virtus ifi fe confide-
rata, non eft, nsfi una, äb objeétis licet, in quibus ver- fatur, varia fortiatur nomina; ita eadem prorfus erit injuriae ratio: quse, prout cbjs&a variant, varias acci-
pit denominationes, apud Philoiophiaj Moralis Döcto?es paiiim obvias. Eft Injuria, fpecialirer di&a, loefio ex- iftimationis Ieu honoris & famoe alterius quomodocunque
fach. Sjc difiingvurit inter injurias Verbales & Reales.
Realis, quce fit fa&o quodam , cujus fpecies iunt contem- tus, contumelia & ignominia* Verbalis1 quse fit verbis >
ejus fpecies fünf vituperatio, conviciurn & calurnnia ; qu® tarnen omnes, cum fiunt contra jus perfedlum al¬
terius> funt h;juris in fignificatu generali. His, tam- quam claffibus» omnes quidem fpecies malarum aitio-
num comprehenduntur,quibus alterius jus I®ditur. Non negaverim injuriärum modos eiTe quidem, pro varietate perfonarum & rerum, innumeros, nihil tarnenimpedit, qnominus referri poilint ad duplicem fontem , violentiß
& frauåulenti£. Injuriaper vim eft, qua quis de poffes-
iione dejicitur, &ad rem, vel poiTcffionem, alteri tra-
dendam, vi'adigkur* at per virn heic inteiligimus, non eam, quae a Magiftratu, ratione officii, fceleftls inferturj
'fed violentiam atrocem, qu® impetu viclentoatque pror¬
fus hoftilifit? quaeque vi & roboreiantumfundatur, qua-
❖ ) f c ❖
Iis efleibletpyjs Leonis; Hie enim Rex aniroaliumi in ma¬
xima farne, adrnodum vehemens & crudeiis eil. injuria
per fraudem eft, quee fit oec'uito Rudio confulendi fuse utilitati, aut ulcifcendi injuriam, habens adnexum con·
temtum juftitiae & contradluu'm; Frausenim eft factum,'
fidei adverfu'm, quo alter!., quo cum nobis eft negotium, Infcio damnum infertur, & tale acceptum jam voiumus,
quo quiscontra padta & jusjurändum, fciens & prudens, pervarie, aiiurrs tadif. Huic adfimilatur fraus Vulpecu-
la'·, etenim jotertia elf dirα , άηmes gelatcs lacusqiie non njfi ad poflus Ultra reaituraque tvarftens, immo, aure ad glaaem adpofita} cenjeclans crafitudinm gelus, ob«
fervante Plinio. aU Horatio autem cauta audit vulpes
& aßit'tq b) neque aliter vel in Perfio, ubi calliducn
per Metaphoram ita defcribit:
- - - - - -
fronte politus
Adutam vapido fervas fub peciore vulpenu c)>
Vel in Horatio:
Nunquam tefallqnt animifub vulpe latentes i);
ne lccum primarium hiyus vocis Luc.XI. v 31. aifingam,
ubi Merodes άλωτη\%, quod fraudulentus erat infidiator,
didtur. Huc fpeétant in Erasmo Adagia plurima , ea- que omnibus lingvis tritiflima : Vulpinarinon decrt, nec utrique parti Hindere idem apud Plautüm & Grsecos : da %stv uK(t)7iεκΐζειν , df άμφοτεςας ylyveqcq φίλον j be¬
nimmor'peliace Vulpe h. e. blanditiis decipiente. Hinc vulpio, cnis prohomine vulpina?indobs. Vulpes non Hierum
tapitur laqueo, Gr. «'λλ' da αBis οΐλοίπαζ 7ruycuf, ubi fubaudij tapitur. Svecana hsee ex Penu Proverbiali
Grubbii aöjungam : Räf fangas oftα rned-Räf; Iclem : Liflgriperlifli Råfven kan illa dölja fig. Der Fu bs ifl
ingemeineinfinnbitd eines arglifligen, faljcben,heimtucki-
Schen> rachgierigen> menfchen. Er kan auch die deutung
hy der
# ) β ( φ
der behuffamkeit, der vorßchtigkeit und Klugheit ha¬
ben e).
a) Hiß. Nat. L VIII. c.2g. b) L I. epiß. /.
v. ?j. L Ii. Sat* Iii. v i$6. c) Satyr. V. v. 116\
d) Art. Poet, v.4^7. e) Jahlmifki Lexic. pag. 22/.
Cfr, Henr. von Alkmar Reineke derFachs Upf. A. i?f2.
i IV.
Injuria per vim infertur, partim publice, per bei-
!a inju'ta & int:oiudhm ty annidem, partim privatim,
per btrocinia , caedes & perfecutiones, quae mille π o-
dis folent exerceri. Bella vero injufh funt, qu« fuf- cipiuntur absque cauffa, vel nulia urgente neceflitate,
& iijicita, juBis quia plane deftituuruur ratlonibus. Ve¬
rum quidem eft, dum, citra -vim adhibitam , jure meo potiri nequeo, tum armis jus perfedtum extorqueri, in-
juriam iliatam ut reparem, mihi conceiTum efife. Hoc
tarnen fedulo obfervandum, quod lxfus non ftatim ad
arma procurrere, Ted prius tentare defeeat, an, aroica
via, res poffit componi, fequendo monitum illui Te-
rentlanu η :
Ommαpriusexpeririverbis,quamarmis, fapientern deceta).
Et Virgiltenum :
NuIIa ja!us hello, pacem te pofeimus omnes b).
Inter vero cauilas injuftas cenfentur opum acquifitio, gloriae & imperii late propagandi cupiditas, nec non
virium perverfa opinio in iliis , qui , more Leonis, &
prlmam tollunt partem, quia nominantur Leones, &
fecundam, quia funt fortes, & tertiam fibi tribuunt, quia plus valent, & tandem malo adficiunt eos , qui
quartam tetigerint; & Tic totam prsedam fola improbitate
auferunt c). Vocatur, fateor, Leo, ingenuus, d) ma-
gnanimui, e) minimarum oliquando 'avium pabulum /);
nec fugit me effatum Lyfandri: Q110 Leonina pellis pe- netrare nequit, Vulpiva ajjumenda, quiaLeo viribus fidir,
❖ ) 7 ( Φ
afl Vulpcs dolo nltitur; attärnen eil Lécninn focietas
rum fbrmidine oppofiri conjunéla. Svetice: Leijonbytet
årJvårtatρaga, quia Leo tovv.us,q) acervimnsjerocifft-
musqtie, />) Ke.v ammalium, audacioeque fmgularis, fe-
cundum tHud Pindäri /}. θολμοο hxys &υμον ε7τιζ^εμετοίν Β"/]ξοί'ν λεοντών εν πίνω,μντίν^άλωπ'ήξ, id eil, audaciis fimi-
Iis, qua snimofitatero, graviter frententlum beftiarum Leo¬
mim in labore cerfandI, qua prudentiarn, Vulpesi eil λέων.
ωςυόμένος k), eftματ εξοχήν Jj) robuilus i). ErgO, Ut,CUm
Horatio loquar:
- - ne laceßas - > afperum
i Tactu Leonein, quem a uej\tci Per tuedias rapit ira cxdes m),
Hanc bellandi rationem olim fecuti funtveteresGalli,di«
centes in armis fe jus ferre, & omnla fortium virorum
eile. Carthaginenfes etjam injuila intulerunt arma Ro¬
manis, partim ambiticni, partim avaritiai fuac fervientes.
Necbeiia, quse Scythis & Regibus lndice, PerFicse ditioni
non fuhjedlis, intüJit Alexander, ab injuflitia fiirerari pot-
eruntj hos eniro popuios, nulla injuria laceilitus, fo-
lum ad fatiändarn gloriae cupidinern , invadit. Qui verö
ob ejuscemodi cauiTas bella gerunt, perpesrantnon föium|
quod ju-rl iuo nonconvenit, Ted etiam quod juri alte-
iJus repugnat, adéoque tales a$xis injuriae vioient® no¬
mine appeilantur, qua? exteris itiferri fölet. Sed etjam
civibus publice violenta fieri poteS injuria per introdu-
dlam tyr3nnidem. Etenim nihil bnno civi libertate ca«
rius, nihil (ervitute indigriius. . Qui igitur vi & armis populum, libertäre jam diu utentern, f1b jugum tyran-
nicse dorninationis mittere audet , quod fac'inus- C» J.
Csefari exprobrarifolet,1s utique, principe loco, inter tos ponench s eil, qui in aliis opprimendis Lecninam pro-
dunt indolem. Privatim quoque per vim infertur inju-
Μ *5? ) 8 ( Φ
ti?," per isfrocinia, quando fceleratl homlnes, contra fas&ipiam humanitatem, obvios qudscunque infeitant,
illbrumque bona Sc opes fpoiiant Sc abripiupt. Nec mi¬
nus, qu.ando quis innocentem interficit,aut acerbo Sc ho-
ftili animo ftagrans, aliis quovis modo moieftjaifr adferre
coriatur. Hxc orr'nia neque Legi Naturali, neque civi-
fi conven'mnt. Lex enim naturse omnes perfekte obligat,
ut ab aliis ledendis abstineant. Lex civilis^ qi£ hac fundatur, illud non folum exlgit, verum etjam in iicat privatam vinddtamin ftatu civili vetifam eflfe.
a) Eunuch. Act. IV. Sc. 7. b)ABneid L XI.v.362.
c) Pbadr. L I Fab.6. ■ d) horat. L. II- Sur.3. υ. ι$6.
e) Ovt'd, Irifi. L. III< El. f. v.SS- f) Curt. L. VII.
c. $, ξ) Viru. Ed. II. ν. 6s. b) Νcρ. Eumen.
t. ii. i) Ißbm. p 66. k) 1. Vet. V υ. t) Ju*
die. XIV. v. /4. m) L. III. Od* 2. υ. Ίο. ξ$J'eqv.
f. V.
Injuria vero per fraudem item in publicum Sc pri*
vatam dividi poteft Si gens uoa in aiiarn fraudem com- tnittir, vei irretiendo eam bellis noxiis Sc injuftis, vel
modis iliicitis illam impugnando. Cives vero reipubüc«
jnjuriarn fraude inferunt, ubi leges Sc earurnexftcutio-
nem corrumpendo, feliciratem publicam intervertunf.
Privatim vero mille modis injuria graflbtur, quando, qua vitam, famnm Sc opes, 8c ρIura corrimoda» letfemtur piurimi. F.celerati qoidem armis fibi invicem fuccurrere
debent$ quatenus paCla Sc feedera tale quid poftulant. Sed profpicJendum tamtη eft, neexhello plus detrimenti no-
Lis, qu'm foeüs commodi proveniat. Si enlm gens, fofeipiendo bellum injuftum, fee !us cum vlcino initum violaverit, Sc alterum tarnen populum, qui hoc novit,
ad atixiüa tibi ferenda frauduientis pertrahit promiilL 8c coloxlbus» faiutl ofunino ejus reipubHca^itque fecuritatt
110-
& ) Ρ ( #
hocefi eiqtie Injurlarri adfert haucl exiguam» Arma igltur caute iumenda, nec in belio omni, opem petenti
ferre licebir. Artibus vero illicicis qui belia gerunt, frau¬
dem quoque bomine Indignarn adhibéntj illa enirn lacden»
di miiruiaenta, qua; cum officils erga Deum, & moribus belligeranfiunrrrcceptis, pugnant, nori debent in beliö u- furpari. Hinc aftucam (ub pedlore vulpem gerunt, qui.
arfibus magicis& incanfaiionibus,ad hoftesdebeilandos, u-
turstur, nec meliores ilii, quiDucemhoftiurn pecunia fo-
lieitant ad propugnaculum tradendum vel arma abjicienda,
nec non qui principi hoftili fubditos, vei ad rebellionem
excitant, vel ipfis fponte tam nefarium fcelus aufuris au-
xiiium prsebent. Publica efjarn, fed teéla fraudibtjs, inju¬
ria eil, ii qui, iub fpecie emenclationis, leges civitatis
pervertunf, earumque exfecutionem infinitis impediunt ambaglbui5 ifa enim judiciis iniquiffimis vexantur clves falusque publica majora indies fentit decrementa. Sed plu-
res funt modi, quibus in hac caufia peccarl fölet, quam ut paucis explicari queart, id quod omnls propemodum aevi
nnonumenia docent hiftorica. Injuria etjam per fraudem,
inter privatos , pervarie infertur, velut fl quis vita; afte-
rius infidias flruit,elque veneno nocere ftudef5 ita alterum
dam injuite adgreditur,qui famam ejus lsedlt, quique o-
roni nifu id agtt, ut alii nonamplius benigne de eo judi-
cenf, fed finiftre, adeoque efficit non folum, ut bonam fa¬
mam difperdat,verum etjam utmalam adferat. Neque ib
le abinjuriaprocul abeft, quiopesalierius intervertif, aut furto fibi attrahit, aut fallaci mercatu comminuit: ut qui
gemmam adukerinam vendit pro genuina, aut vitia rei
emtoremfludiofe celat. Nec a fraude alienus eft tutor,qui pecunia pupill! utitur in remfuam, fub praetextu, quod
eam ufuris folitis augendi occafio defif, vel, oCcafionem
hane negligens,pecuniam fine/ruåu dédnet. Utalia !»-
B fio-
# ) !0 C #
ftonis fraudulentce genera, fane innumera, Reco, quod
aiunt, pede, brevitati iludens prceteream.
$. VI.
Quamquam veroinjuria per fe deteftanda eil, frau-
dulentiatarnen eo nomine violentiarn vincit, quod minus
vitarl potefL Hinc eleganter nonnemo ad hsec verba Ci-
ceronis : Fraus odio digna majori, adnotavit: vis aperta eil, fraus occulta: haec vitari aut vi adhibita repelli pot-
eft: iliam neque vitare, nequerepellere licet, Nam in*
fidias effugere difficilllmum. Et ut in bello plus laudis
confequitur, qui aperta vi hoilem fuperat , quam qui
fraudecircumvenit5 ita in inferenda quavis injuria minus turpiter agere videtur, qui aperta vi, quam qui fraude
utitur- Aperta prseterea vis fortitudinis aliquam proe fe
fert fpeciem, fraus veroimbellem prodit, & fuis viribus
non fidentem. Cavendum igitur maxime ab iis, qui, ut
facra dicit pagina, ίξγ/,ντοΜ h iv&ujuoca-i τίξο^οίτων·, s&cv~ev Je
tmλυκοίä^7rays£ Matth, VII· v, if. iå quod commode exprimitur verbo bocce Ciceroniano: aperte vet odiße
magis ingenuum efl, quam fronte omiltare ienténtram a).
Fraudem vitiis ab honeilate alieniffimis eiTe adnumeran- dam, nullus ibit inficias, nifi qui, everfo omni de coro,/
virtutesodio & vitia amoreprofequatur. Fhc quippere- gnante,, fides exulat, iine qua, nec focietas, nec falus
communis promoveri poteil. Certe quemadmodum jus- jurandum rlolare, ita fidem datam fallere, adeo eil ho·
minibus indignum, ut nihil magis. Quid turpius, quid
deteilabilius, quam in eorurn coetu eiTe, qui jus, fas &
fidem vilia putant? Ex fraude enim & perfkira, tarnquam
de fonte inquinatiilimo, plurima incommoda fcaturiunt.
lila farnam, pulcerrimum illud vitae humanae ornamen»
tum, corrumpit; quod damnum tadto graviuseil, quanto difficiliusrecuperari poteil, Fidesenim, velfarna, femel
a-
\
#)!!(-#
amifla, fine infignibus virfutis fpeciminibus, refllcui ne-
quit» Aliud etjam malum exfraude fiuitj hac enirn a*
mor & rnutua concordia,ictu quaii fatali, difrumpitur. Hinc
inter privates peilimge fjmultates & difcordiae, moxaper-
tiffimas inlraicitiss, & plus quam beüulna, in mutua vi-
icera, fteviiia: in civitatibus tyrannis & rebellio: inter
populos integrasque Respubllcas bella, clades, va/iationes,
tandemque exitia proficifcuntur. Hasc omnia> in merce·
dem Punicae fuae fidei, Carthaginenfes reportaffe legirnus:
eorum namque in focios fraus tanturn effecit, ut non fo-
lum Respublica ipforum ad medtas redigeretur, verumet¬
jam fama &nomen eorum infer pofteros, peffime audiret.
Itaque, focietas inter homines & hominum focietates ut
mutua conitet amicitia; fcedera ferne! inita bdcliter frjnt
fervanda atque omnis fraus amovenda»
a) In Del, c. /£.
k VIL
Non omnis eft vis prohibira, fed ca venda tarnen a-
Iios opprimendi flbldo r nec prudentia vicuperanda, fed
fraus, Quemadmodum virtutes tam fingulae, quam uni-
verfse, ob gratifiiroamquae illis cum ipia honeftateinter-
cedit,convenientiam, probis ac honeftls omnibus, fernet-
jpfas fatis probantj jta vltia , propter humilem & dete-
fiabilem cum ipfa turpltudine affinitatem, fe ipfa accufant
& rejiciunt. Porrö ut röbur corporis fme prudentia , difto celerius, labitur, fic vires confilio gnbernatas, ad-
crefcere haud dubiiamus. Re&e Horatius ait a)i
Vis conß'i expers mole ruit fua.
Vtm temperatam Di quoque provebunt
In majus. - - - -1
Si fseiioiiiiminens, υύ illafa, alia fi via necdecHnarl,
nec retundi poflit, vis5licita utique eil, Non enim credi·
biiefaret, Dsum ianocentes adquaslibet injurias, ita qui-dem
/
) Ϊ2 c ψ
dem, ut nulla ratione iis reiÜtatur, to'erandas♦ cogere
voluifie, quo malitia improborum impune graffaretuh
Linde tuto colligitur, violentam fui defenfionem adver-
fus injuilum invaforem eiTe Kcifam. Qui enim dat jus
ad finem, .neceiLrio dat jus ad media, fini obifnendo
adcornmodata. AR Lex natura? aat jus ad finem, pro- priam fcilicet perfeåionenv, ergo jus ad medium, de¬
fenfionem puta, concedir. Ratio tarnen habenda eil
flatus naturalis atque civilis j in illo enim latius jus
■defenfionis pstet? in hoc vero arclioribus circuiTäfcri-
pium eil limitibus. Propulfatio ergo hcec injunsrum
absque animo, vindiétce cupido, iniiituatirr. Si enim
cos, , qui nos variis urferunt msüs, lodere fludenuis,
infignemque voluptatem ex illorum capimus infelicitate,
humanae fortis merito videmur obliti. Nam lex, qua?
defenfionem noilri injungit, prohibet fimul hatte, anirno
vindiéla flagrante, fufcipere. Nec hradi prudentiae obfit
fraudis turpitudo.j Hin.c Cic. b)i uf% inquir, quisque
maxime perfpicit, quid inre quaque veriffimuin fit, qui-
que acutiffime & cderrime poieft & tidere & explica·
re rationem, is prudentjffijnus tf fapientif/imus rite ha-
beri [ölet. Sicprudentia in hello Jicitaeft & pernecefifaria,
contrahoflem,vi&dolo omniateniaotem.Qui enimhoflem
fe declaravit, hoc ipfo fignJficavitfe ornne mihi malum
intentar e velie. Contra id faevitise genus, pro viribus,
tarn ingenii, quam corporis, fortiter ut me defendam,
ipfa rmhimet natura, eonfervationis fuoe ipfius femper
fludiofiflima , commendat. Hinc, vel dolo belligeran-
tibus ufitato, qui fträtagema vocari afTolet, hoflem 11-
cehit eludere. Ipfe Chryfoftomiis , fraudist inquit,
magna vis eß, modo ne fraudulento ea aniwo fidt. Ad
rem denique coHuftrandam haud dubitamus mentionem
injicere Alexandri III, Papa? Romani, auguftam Csfaris
Fre-
![Disputatio ethica, modesti hominis studium exhibens, qvam in regia Sveonum ad Salam academia, consentiente & approbante venerando ampissimæ [sic] ibidem facultatis philosophiæ senatu, sub præsidio ... Johannis Bilberg ... publico examini & bonorum censuræ]()