Ii io
Dis§ertj tio
PHYSICO - ASTRONOMICA
D<L> JÉi:
ECU PSIBUS
I. GENERATIM
II. SPEC I AT IM
SOLIS & LUN/E.
£ V A M
[fpirante Trtnuno Numine
Confpirante Spedlatifiimo Philofophoram * in floren-
tiilima ac Regia ad Salam Academia^
crdine celeberrimo,
P R M S IDE
Clarißimo ExcellentißimoFiro,
M. MARTINO E. GE-
STRINIO, Math. Inf.inpraTata inclyta Academia
P. Pub. Proraotorc & Praceptore (uo multis no- minibus plurimumcolendo.
Prowßgnibut Magißerij Ehilofopbici ejusdemfummi
gmdm Privilegesadipifcendis>
Publice vcntilandam &difcuticndam proponit
ERICHS ^vome?
Helsingus.
diem Febr. in Auditorio Majori}boris d7.matutinis,
"
u ß S A L I £, *
Typis iEfchilliMatthias,Anno 163 2.
1LLUSTR I, GE N
E^R
ETOM*gnificcntißtmo DomtnoacHeroimaxim o
Dn_. A X E L IO
OXENSTIERNA.
SACRM REGIM M A J ESTATIS
Regnig Sueci* Canceäario Senatori gra
vißitno,
Legato ad Sxercitum
£f
partiumBerußt* Güber"
natorigenerali,Judici provinciali
NorLndia-
rum,LiberoBaroni in
Må$/Dominode /D*
fån (5 ^xA^n/Eqmti
Aurato•
PattonQjMecaenati&Evergetae
fua bei*igniffimo?
DiJputationemhane
gradualem
in perpetu*ob*
fervanti*at£(ubjc&ioni*,
debiU<£
grätitu*
dintfargumentum,
fubmiße
' dedicat(ß offert
Eri cus
Author&Relp*
_ jg ra sa gg! g?: a
ssUlIMSllDS
**^©©00<2>Q3©©öO©®et>©8©©©<3>0@©e6©©S>8*
Procemiurru-
Qnminuspraclaréy quamfuccinSte & eleganter*
Pliniwomnishttratuvaperitißimut : Ma&i in- genio,eÜc cali Intcrprctes, rerumq; na-
tura? capaces, argunaenti repertores,quo Dcos horainefq; viciftisr*. J%ui* enim **_>
boccernens (f ftatos ftdzrum(qusntam ita placuit appellere)
laborcsynonfuaneceßitati mortalisgenitus ignofcat? Nar» ut bujufeereipaulo alttusprinctpia, velexSenecarepetem,auihbt
7. naturalis qq. c. /. nihil aliud inquit magnificentiusr*
quiipiam quxfscritautdidiccrit ucilius, quåra de Stel-
larurn Sydcrumq; natura : Nam ut idfilentio tränfeam,de
quovagantem &longiusprolteålamaliorum orationem videas, quodnimirum barum rerumcogmtione,velutialisquibmdam,
nosincognitionem Deifublepet/ius ,ut Divinus ide gentium teftaturPraco,dumgravtßimeinqutttam propé adeflé Deu, penéutroanibusprarbédi &contrc&ari poffit:fignificat
nimiruexpreffavefiigiaatq3indietaDivinitatisin naturaexta-
■411f qua convincunt animoshunc Mundumnoncafu extitiffiyfed
abaliquaaternamente conditum eße &gubernari. Id fal-
ternaqua hicjudicijlance ponderemus; quod rempropiw at- tingit. fEteni^rßvolupeeß%cumbrutisrerumcaducaramfpe-
Siarematrem; quanondelitiaoculisfenoflristngerentfjjluod-
namoculorumlautiuspabulum, quam totafpeSlarefloresyber«
basq} virtute infignes, colore admirandas, odore fragrantes &
jueundas,faporegrataslSedenimquanttbacputabuntur*ftva-
A 2 ßam
ßam iII4m tfftUpendam celi MacbinansintueamurlSane
f
*n»cidtmus inhortttlumamsmßvnum hetbus varift confttum-, ln~»
Regtumaltquodpalatium, tholufculptiltbu*qu4f/,gemmts%, &
uniombus concinnetnfértisfuptrbum% Obteflarequod objeflum
magUpottflmortaltüluminatquansbic lumina?varietasdf-
ledat, Vetuftatetritumcfl dtverbtum. Hacalorumttftulafeu
flofcult dicantur,feugemma,feulumina,variantpulcbritudtne9y
fplendore,colore, magnitudme,dißatiaaMündtmedtOyVtnbua
& eftcacia, mottbus. &c, Saluberrimustrgohicoculorupaßus»
Caterumcfuemadmoduminberbas&fruticesnudos oculoscum
brutüdeijeere, laudiénihilmeretur,atifimentié accedat ratio-
\_cinium,deißarum natura,proprietatibus (f eftcacia aptéju- dtcans,quemadmodum cecintttllta ;
qJQaj Pronaq; cumfpedant
anirnalia
cartcraterras.Os Homini iublime deditCslumq;tucri
C Juffit &«redosad fyderatollerevultusr*.
Proinde caputatj. oculosadfyderaerigere& quaqua*t>erjus
dedinareimperitaplebeculacumfapienti fenatu cottidtanunts
efl»appofite verb de corporibtu caleßibtu eorumcf natura, &
multiplieiafefltone dtferere pofe, communionem vulgi lon-
gioritntervallorefpuit,quamterrafördesfupremi CalipuritasJ
r \ Quoniani ceofeturquifq;tumdemuro rem fcire cum_»
HX Viftairccutuscaufam,Ariß.l.i.poß. c-S- Supra communem
> f I argbplebejamjj fortens uteferamur{licet&nos in luce tenui
CtlFHvI ealtgensus,in mediocri cacutiamus, inmajori caci,in maxima
infamamus, juxta Toerißxmumilludfssbtilißnst Scaltgeri,Exer,
sj t» fec. /.) placuit, {quanioquidem materiam aliquam qua-
rendamtntellexerim,in quaquantulacunfa nseatn ßudijsPbi-
, lofopbietstndußria documentaederetur)fobriePbilofopbaniibm
*ldt admirandis iliis raagaorü iunainutnvarijsfaciebus &
defc HbKTn,
ihjmi
üwff IT:' > - :s •• • ' fm defe&ibus,paucaquadamdücutiendapropfynqrej Btfiitaab*
jcondtta nobts eßnatura cahfttscorporis^ut tpjequoj Pbtlofo-
phut(old fublunarium condtttonum negattone, tam dtciararo
potisfutrit; attarnen ta tBtjutpraftimia.nobiltta* &uttittast
praferttm bujut materis»dedefetttbuslumtnariummagnorum»
amntumnobtlißima &antiqutßtma,ut mlrudts &tmperfetta bujsufceretcogmtto exptttbiliorfit, quam exqutftta tfperfe-*
ttaaltarum rcrum percepttoignobtltum : quamqui diligenter perpenderit,invenitt,fifacrisUtertsfidem habere noluertt, (f
Deum ejfenaturatottut condttorem, bominum futurorums
inipfamacbtnationecuram babuiflc\ fic ordinato bocMundano Tbeatro,utexifterentintofignatdonea»qmbut Hominummen*
tes Deifimulacra,nontantum invitarenturad contempldnd/u*
DiPinaopera, exqutbut conditoris bonitatem afltmarent,• [ed
etiamadjuvarcntur adeadempenitusveftiganda: [guaentnt-»
obfeero caufaeB,[i ba c noneB, quod naturain Solis & Luna corporibut talesexercetlufut ? qutbut nontantum hominet ut Htßoria teßantur, in admirationem & ßuporem vertuntury
quamdtucaufasignorant : (edettamquadrupedes> Plinto tefte communiterpavefeunt ? Porro quantafit borum Defettuum-*
utilttaty veritatisfvavitasaccertitudo, velinde confiat, quod
adpraferiptum&eertumdiem,imbmomentumtemporispra.
dicuntur Scclipfes : SBverbDivtnitatisparticulafutura cer-*
topradicere.Quantumdeni% defetttbus luminum adjuventur
bomtnes in ssfironomiatota,docent omnium Afironomorum
libri. NamquodmotutSolis tfLuna attinet,annorttmjj (f menfiumfpatia : tota bac Dottrinaexfola Eccltpfium cbferva•
ttoneprimum eBorratnecaltterconßtttäpotuit j acne Itrna-
riquidem &expo/trtampliut poteB, nifidefetttbut luminum-*
aceurattus& limattuicertfideratü;Fttuimba tentbra ^dfiro-
nomorumjuntoculi} bt dejiåtut dottrinsfunt abundantta, ht
Aj tiApi
—«■"-
navt mentesmoTtaUumprtcioßßimia pi&urts ittußrant, Sed
utftneambagibm in reißatimnobthßim*.4dytaingrediar, tra-
ftationcmtotam de Ecltpftum natura in certa capita, qua pro Thefiummore acmodulobreloiterpercurram itadißribuendam
cenfeoyUtprimqutdedeEclipübusingener«&univerfca-
gki Dtinde dejjfde/mfpeciatimat%«nudeatenüs. TuDem
Da facilemcurfura, atq;audacibusannue caeptis!
T H E S I S
L
Eneralts Bclipfium
conßderatio,
caattingit,qutequibusvü
Sclipßum^
fpeciebus communia funt >
&
exMetbodiprtejcripto,primum
No-
minisevolutionemexbibet-> qua~»
de repmcis,
ambiguitatps inpri-
mps vitandtecaujd. II.
CircaivofjL<fP)\oyiov^Jeu
evolutionemnominis^f
ahea ordittmur, trianobisprtecipuéin prtefentia con-
ßderandaoccurrunt>etv^o^syU, opuwpU,avvunnet.
..IIL
' , ,É-wpoteyUvfeudefinitionem nominalem
qnod
con- cernihinpropatuloesl>vocemEclipfis
afönte Grxco
em 4-
emanafe,
auerlo &A«ftwr défcendife, quod dere-
linquere
(ß deferere fignificat,natftralitér ver o deli¬
riumpati;
unde defeßu*
,defeßio. Hac
igitur vox bic
Synecbdocbtce
proccrta dcfeßtonis
fpecie
eßaccipienda, nimirum
prodefettu luminps in
luminaribu* magni** ^
IV.
Deindécircaj>och fij>e ambiguitatem
(aquaomninobac vox
rvindtcanda,
nedernu*gene-
trici 0*receptaculoerrorum
tutißimo lo
cum,teß^j,
fubtilitatum Magiftro)
fludioséßat
imnotanda
ve-niuntvari#Sclip/ispotel\ztes,qttarum
altera
gene¬ralisfeulata,altera
fpeciafc/^ftrifta*
V.
Eclipßsergofeu
defettu*
ingenexeeßcuju6J>ls
aßrioccultatio, qua, vijui Hominum in terra
degen-
tiumapparet,7>clpropterterram
ipfam
,vel
propteraliud aliquod aßrum > inter
ipfum (ß obtutum
no- firum interpoßtum. Hoc modo quiviaPlanet
ain¬
feriorßeilAm
fupra
Jeoccultare Eclipfare poteß.
SicomnesStellafulHorizontem
defcendentes^quan-
do propterfiliditatem terra non
amplius
apparent Eclipfata feualfcondita dici poffunt.
VL
Nos verb ex arnplo iIIogeneralra acceptioni*
campoinJpeciali'<? traSfationisgyrum
difputationem prajcntem
compeücntes, bic efo k^agemmde duorum
lumi•
lumindrium magnoruminScriptura**T ficdi-
ttorum Solis & Jbun<e EclipfibuSj (quialiasprinc
pesplanetarum vocantur,reliqui verotamfuperio-
rcs quam inferioresminiflru
VII.
De jEquip ollentia vocps Sclipfisparum refert multa notare,quando cuivfoferé obvium eslffcri-
ptoresinidiomatelatinoproeaoccultationem, abfcu-
rationem,defettum etiam Luminarium ujurparo»
I1X.
Hifieficobiterpr&floratis, qu#adnominp.sex-
plicationempertinere videbuntur,folent quidem /tu-
thorcs pr&mitterc Definitionifeu quaßioni quid fit qu&fiioneman fit,utcuilibet confiarepoßitillos mini-
médefiElitioaltquoautvanoFbilofopborü commento
operofas quasdam disquifitiones ternere infiituific^,
quamtarnennosin contentioneminiméponimuö: cum
Scltpfcsfiericuivis,oculorum limine nonprivato, in confeßofit: igiturpergentesfinitionitexend# re~
texend# infiftimue. X.
Definitionem ergo Realem>velpotiwdeferi- ptione Sclipfeos talem damus: Eclipfis eft
defeélus
vel occultatioluminariu,feu luminiseorumamifilo
veIprivatio,quo minusradij ipforuadnosdeferan-
tur,feuconipiciantur,obinterpofitionem corporis opaci. SQuam defimtionem ut evidentius explane-
mu*
mus
eaufar
um adEclipfium
örtumgeneratim occu- renttum Theoriamßritlimattingemu**X.
Sani nuUuöeffcBusfinecaufa unquam exißere poteß ; Cum ita%
manifeßumfitfier
iinhocMundo ejusmodinaturales in Luminaribius"bicißitudinesynon cafuquodam autfortuito,fed ftatis temporibu* cer-tasßtbeffe caufas indubitato concludimus. Caufam igtturprimäriamßatuimu* effe corpusopacü, quoi JuadenßtateautfiliditatCy radijpenetrationemprobt*
bety (fipoH fe
fpatium
obfiurumrelinquityproijcien-do in partcm luminojo adverfam caliginofamum-
bram^quaomnia^qud
comprahenditjtencbrisinvohit.XI.
Siquidemenim luxfudnaturaininfinitumoptu
ei
loquendoprogvcdi
apta>aliquando impingit incor-pusopacttm quod lumini pr&cludtt tranfitum, Dia*- pbanuwyquoddamfpatiumpoßilludcorpuseopriva-
turlumtneyquod altai ibiadeßet7 qttastenebrasfett
umbramappeüamus.
XII.
Eß
enimumbraiSanihilaliudyquam
privatloluminislucidi,obinterpofitionemcorporisopaci:
Vit. üb. y. Opt. prop. 14;. Alhaz. üb. 2.prcp. y/.
Sicnox nihilaliudquam umbra terraeß. SQutajam globtut terrenmpropterJuamfoliditatemradiumSo*
B Ii#
iusnontransmittit, proijcitinpartem Soli kdverfem*
caliginofam
umhram
per. 2.confi
prop.2Opt. Ri-
fn. Iftaigitur ß
quandofy
Lunamapprahendit eidem
lumenSoUsopacitateintercipit. Hinc Lunam-qui,lu~
' menpropriumnuBum
haket-) fed quicquid
terrü minifirat mutuatitiumjumttydeficere noceffecfl*
XIII.
Eodem modo Luftare corpus»aded crafum (fe
optcurn ejje
manifeßum e'Bjut inflarfpcculi lumcn~»
ptumaSole omne acccptum retorqueat, non &utem_>
transmittatfjuemadmoduw aéVqui
peBucidua
cB (fe
penetrationsmradiorumfolariumpermittit-
XIV.
Cum ita%Solcorpusluminofem
feharictm, Ter¬
raver1(fe Lunacorporaopacayßnt quo fy rotunda (fe globofa: (equitur
umbram Terra, (fe Luna jimilitér
in rotmdamfeu teretem figuram
extendi
, juxta-*Theor. Opt.
Umbra fui opaci figuram
motumq;fe-
quituracrepraefentat. per 3. &c 4.
confi
prop. 25*.Opt
Rifn. XV.
,Efiautemin
univtrfem triplex ejuemodi fpba-
ricorum corporum umbray quaper
intcrpefitionavL*
denßcorport*lumenavertitur:
kaKa^ou^
kvXiyo^*$s(feKuyosifyf Pim. lib. 2. cap. 11. * XVI.
wut3eef<% hocefl Calathi formam habtnr1 eBj
j.
eß,
quando
nimirumcorpusopacumlucido
corpore,cui obijcitur majits eß; quAquidem umbraprope corpusopacum minima eß,fid quo magis aheorecedit, fit
major paulatim ininfinitum ustj dilatatur: du citurtj bac Plinio everfa pyramis
je#
turboüb.
2.c. 11. Cujuscaußefi,quoniam majorparscorporis0-
paci intraumbramcadit, ciimcj radios contingentes
ad aliquam partem concurrereßt impoßibile,fubin-
de magis rnagisq, divaricantur prupter majorem^
diametrum corporisopaci, quAinipfaumbra exifiit;
fequftur ergo umbram hic fubtnde in infinitum ex¬
tendi. Viteli. Üb. 2. prop. 23. Pcrlp. Com.
üb.
1.prop. 24.
XVII. - , -
koaiyfyei$is, Cyündraceaumbraeil, quamcor¬
pus opacumluminofo Äquale deJeemittitj hxc colu-
mnaribus (ß paradeIis lineis includitur, ideod, ne~
ceßario umbram luminofo Äqualem ejje oportet per prop. 26. üb.2. Viteli. JQuare etiarn necefje eß
per33. p. Üb. 1. El. Eucl. radioslaterales Aquidifta-r reff effeÄquales: ergo protraßi in infinitumnum- quamconcurrentperdef.34. üb. 1.El. Eucl. Cum%
diametri amborum corpommfint Äquales, neeeße eß
umbramcontineribislineis collatcralibus Äqualem^
tri umbroß)qua cumaquidifiantérininfinitumpro-
B2 ten-
tendantur-,necefje
eß
xatemumhram effe columnarem:26.prop.lib.2.Vit. 23. 24. prop. Perfp.com.
XVIII.
jc Conicafett Coniformam
referensquan-
Jo corpusopacumminuteßlucidoy (ßumbra projeßa longiits inconum ßve cufptdem rotundam contrac¬
tu?de deßnit,femper^ quopropior eßumbrofo cor-
fori
(ß
Idtioreß(ß
brevior: quo ver0longius ab eo recedityeo tongior (ß tenutorfit7 donectandem ina- cnmenfeumucronemdeßnat. Qttjutcaufaeß,quin-*radi) collaterales feu incidentes cadunt ultra diame-
trum corporis iüuminati. per. 27. p. 1,2.Vitel.Sc
22.prop.1.1. Perfp.com. Ita%tandemconcurrentm dltq'iopuntloultra corpus opacum7ßentrn noncon-
eurrerent tum aquidißarent, per 34.defin. I. r. EJ.
Eucl. At ß aquidißarent diametri effent äquales, flod
eß
contrahypetbeßn« Rifn. lib.l prop»25;.XIX.
Iltautemhxumbrarudifferenti*melius innotefcat, placuit fubfequentia Schemata apponere,in quibus A
repra߻tat corpusSolare,Bveracentrumcorporis0-
paciluminofomajoris^utinprimaßguraaddextram,
Caqualtsutinfecunda,D minorisutin tertia; cum igt-
igiturDiameter corporis opaci B majorfit Diame
trocorporislucidi, Cvera aqualir (fi Dminor,ef- fdetur ut
tit
magis dilatctur umbra in_*formamcalåtbi;iUic
7>eroaqualiteresten' daturinfiguram Cy-
lindri > utrobier ta- mentninfinitum:btc
Ver6 in mucronem
fafligietur ut nos I brevitcrintribwspr<z-
cedentibwsthefibwo- JJendimusy Vitell.
Opt. Sc Perfp. com.
di&i.tprop.apodi&tcé confirmant.
Harum dutemfpecierumprioresduasinEcl/p'
fihmjloeum
non invenireipfit teßatur esperientta^ -y JVdmfilocum babcrent> omnesdefe&mLunaautitrterfeeffent äquales (fiquidem in umbra Cylindracea pariaforent fpaciaitineris Luna perumbram) aut huna qua rematior effet dterra tanto diutius terrae
B $ um-
umbrainvoberetur, ut in umbrA calathi, cum ta¬
rnen videmusLunamaltiusin Eccentricofwconßi-
tutam terraumbramcitiuspraterirc, interdtotru Eclipfinfete nullam pati. hac feaueretur c-
tlam> denfitatetaliumumbrårum in infinitum pro-
jc8arumytandem etiam caterasfteäas obfeuratumi-
ti* proptercaquod Solem-,luminisintotomundo fon-
tcm>cxquoomniaßderalumenetiamfuum bauriunt,
prepter interpofitdm terram äfpethre nonpojfent.
Rifh. lib. u Opt. corol. prop» 29♦
XXI.
Igiturtandemfilaxamitys figura refiduacfl.
Hanetneffe tombra Ltona få terraomnes obferva¬
ttonesevincuntj etiam%exhoc Tbeoremate: Lumi-
nofum Iphxricumj illuminat fphaeram minorem-, plus quam dimidiaparte» VitelL lib. 2. prop. 27•
Ferfpeéh com. lib. 1, prop. 22. Rifh. lib. 1. Opt.
prop. 25. XXII.
Sed promeliori bujus affértionös cognitioncfuppo-
nendafåcognofcendacß quantitas Jeu magnitudo
borttm triam corporumSolfa+JLuna få Terra, qua pariuntEclipfeSyquamagnitudoinUpsnon cflaqua- lösy cumSolcxccdatLunam1$ Terram9Terra verb
Lunamvjuodexobfcr^ationibueMatbematicorumdc-
prabenditur. Nam0 terra magnitudinem continet t66\, ita utfe adterramhabcatficutiqqu ad$. Lu-
'
V i ntf
nfautcmmagnitudinem terr4continetinfeq itd
. utLuna fe adterrambabeat,ficut iif-ad4914*
XXIII. S;
Sed uberius acfufius h&e
cxplicandi
demon- flrandij,locusfeinfequentibus offerat>cum adfpecia- - lem Solis (fiLun&EclipfeostraBationemdeventum fucriU NuncverbJufcept4mctbodi eurfum tencn-tes^uasdami commmes Eclipßum affediionesat<J
divifiones brevitirperfiringemus.
XXIV.
Nt autempracipue tresfint. t Quod taler*
Luminariü fyzygiae feu fynodi celebrentur inZo-
diaco, (fiquidemjuxtabinas interfeßiones Eccen-
trici(fiEchpttc<tqua* Nodos appeHamas,Jeuvulgo
caput(ff caudam DraconiSyqutfuntdißantiaabu- tray,interfetlionevi<tSolis (fi Luna tantay quantis
Eclipßsevitari poteß. XXV.
Nodus veroeßfuperiorvei inferior. Nodus fuperiorfive afeendens (t>ulgocaputDraconis) eß punBum illudübtLanaabEclipticadigrediensadt>er-
ticernnoftrumversusjeptentrtonem afcendil velat»
: toilitur. Inferior ßve defeendens (vulgo cauda^
Draconis^ eßpunßumilludubiLuna ab Ecliptica**
digrediens außrum versus defeendit. ^uiaverobi
NodifixamJedem non babentjoci Eclipßum vari-
* antur.
•
I
< Tor-I XXVI.
Porro ex coiemfonte fccunda affeflio bauri-
turnimirumtotalium &particularium Eclipfium-.
ratio. J-^uddoenim cjuomedifyzjgidfiußnodi inip-
fis
NodisCentingereconfpiciunturfiunt
totalesdefe-öus; quandoloero(yzygiaextraNodosfiunt partia¬
les. EtconfequentércoMajores
defeBus
fiunt,quovicinorcmNodiscopulambabeant "biftbilem;minores quojyzyguVtfibiles i Nodisfuerintremotiores,adeo utfi quantitasfemidiametroruViübilium Soli*k Lu¬
ndlatitudineapparentcin Solis deliquio; aut umbra
ac Lund a vera Utitudine Land, inbujus defe&u
fuperata fticrit> nuBa utrinq, obfeuratio expcBari
poßit. XXVII.
Eclipfibm etUmhoc communeomnibut cB> ut
unoeodemq; temporis punélo tardiüs inconipe-
öum veniant orientalioresplagas inhabitantium,
citiiisverooccidentaliorcs,quemadmodumillud ad
oculuminThefi 44. cfiendemuo.
XXVIII.
Prtmißd buncin modumEclipfium traBatio*
ne (fi explanatione qualicunq,generalrådipecialem
nosfine mora (fiambagibus defcrt tum metbodira- tio, tumrerum ipfarumbiccognofcendarumubcrtat-,
utilitas (ffprxfiantia. Occurrtt igitur confvcta Cfi
crebris omnium[crmonibusjaBataEclipfium divi-
fio Solis &: Lunae. Dc
XXIX.
DeEclipfi Solisprioreagemusloeoflmob jorembujmfimplicitateni>tumohipfimfubjt&i ma~
gnitudinem,prafiantiam pulcritudinetn, quewL*
<vates Regim comparatfpmfo ethalamo fpecioftßü
méprocedenti3 PJaL ip. v. 6* BtiamcpquiaSolBclip- flum'gabernat07 eß. Hanc igitur definimm : E- clipfis Solis efl: atniffio luminis Solisvei adverfio feu
inhibido radierumejusabMioterra;ttadlu^qui cor- pori lunari diredte Soli iuppoüto^ ejufqjradios ex-
cipientijfubjacet, XXX.
Hac aufem Utiescontingit, quoties ex motuunt-»
lege3inier0 (J obtulummfirnmfifc ingtrit:quan-
. doquidem lux qua in lunari corporealias opaco (ß fpiffb lueIs% expertefled reeipiendis radijs Solarihm wßarfpeculi idoneo5 confpiciturytota d©defiuit (ßu
taqutdemut dimidia circherparsJjfemperraäijs hu~
jus iUufiretur>quodfaciléinToarfsOlimpbafihm ch-%
prtbeniitur
j contingit ergo quando in viflhili cen~junßioneluminarium fitbEcliptica? y.(glcm infcrné fubiens (ß Terrafaciem fuam opacarn chverfans9
tantum ajpe&m nofirode(Die adimit,qvantum vifi-
hilusmagnittidoejminrefia Uneavijmlipermittit*
XXXI.
Exquthuspatetquonam modofit Eclipfis©fe,
nimiru: quando conjunßacum ©le hoc eilinNo-
C vi-
vilunio vX-hrä vet 15,velcertéprope>intratAmen
metasde Eclipfiingenere
fupra dißas
conflitutaitt- terponiturinter afpeBum noflrum (fi Soltrn: undéoccultabit nobisSolos claritatem, nonquodreipsd Sol
indefe&u luminedefiituatur autbebetetur, qutppé quifons (florigo
luminps^ lumen
totimunds
imper-titjfedquidlumenilludper
interpcfitionem
Lun&oc*cukatur autamoveturab iüfc terror,equibutfit re-
fpetlm adftßbilemfeuapparenternLuminartumcon- junihoncm,eamq, Eclipticam; qu&contingitauando
Itneseapparentium motuum,ex vijuinfuperficieter¬
raedegentium,per Luminariumcentradutlxfn eun~ ; dem praditmloneitudink Zodiaci inciäunt.
XXXII.
Media enimconjuntlio,licettempmcju6 omni
jimprimoinvefttgeturincalculojiobütarnentionap- paret,cumfieri pofiit
corpqribua
planetarumadhnc
plurimumdiflantibm. Xte^vera in no
Hr
osincurritoculos; bac enim Luminariaccpulantiirper rc&am
lineamexcentro mundipercentra Luminartumedti¬
lläm; nosverbinfuperficie Tenetjumtos
conflituti.
XXXIIL
Jäigantur propterea
Eclipfes Solares
nonad
veram (fi mediamconjunctioncm,fed advifibileni
(fi apparentem.* qua hkmultk modusJbnt variabi-
let. i.
ObinaequalemLunadatitudinemapparenté
t - aSo-
å Sole, Namquando
latitudo
Lun&uiflhilis velnul-
la es% veltxigua Del minoraggregato
femidiame-
trorumSolos (fl Lun^quodyy. min. nuncyuam exce-
dit,necc[jum efl Solem
Eclipfin
gatit>elminoremvel
majorem-,. ffjuo enim latitudo fuerit minor, eo ma¬
jorem (flmagnitudine(fl durattone Solarem
Eclipfin
efficit. jfljuomajorautemfuerit,eo minorSolüp
ars1>eletidnullaomninotegitur. 2. Qiiantitates
£cl?p-
fium variariob imequaliü Luminariümagnitudine
, &äterraremotionem certumefl. Nam[iLanasa¬
lemubieun^conßitutumo
I
tegens,fueritPerig2ca_#,
majorejua diameterapparet,quamflK^ogxa.fuerit>
quiaiüicjubmajori ; hk
verbjub
minori angulocotuJpicitur,ut demonflratEucl. y. Theor. Opt. Vit
eil«
7.15. 22.23. 24.25. 42.43. orop. 4. Opt.
XXXXIV.
Tcrtio accedit etiam Parallaxis Lunxfljoc efl exiffuamajrnitudo veraj,&brevisremotio Lunse a terra,globi autem terreftrismajor& Solaris maxi,
ma quantitas Ob bac enim Eclipfes Solares non <z- qualitér,nec etiam toti
Tcrrafluper
quamLuminariacrtafuntdiflrihuuntur,nec etiam eodem inflanti oé~
fervatoribuö in facie terra longe dißitps ingrunnt.
£>)uando®uidem enim conm umbra. Lunaris unum~*
tantumTcrrxfpatiumattingit3 (flper iHud in certo altquoclimateglobun} terra
pertranflt;
flt ut ij dun-'", • 0 2 tA-
taxfå]qttoiumbrA Conusferltytotalem TLclipünfen-
tiant,rclujimextraiHudfpatium degentibusjvelpu¬
rum,velnihil,proutabeoJunt dißiti,de ejusmodi E~
slipfiappreh endentihmrquodcontingitprepterdiyef«
fitatem afpediusindiverßsclimatibus.
XXXV.
Hifce addipoteßtempusEclipfium Solarium*
quodfitficundum locorumdiverfitatem? adeout Sol
öccidentalioribusprius, poßerius verp Orxenta-
lioribus occultetur : quu Lunamotufuo proprio ab eccafu'versus orienternincedens, inBclipßsprincipio
prtuslimbofho orientali ßringit oram Solls ccciden-
tahm> inåtpaulatim fiitm ipjum vehitur,donee in
fine
ab
orientali Sollsora cumrelinquit.M
p artia- libus Eclipßbmf latitudo Lunaapparensfuertt bo¬realls Sola boreadefecit:fin außralts,ipje abdaßra- Ii Jeu inferioricorporis ßäparteeccultatur-> ut in-*
Schemate adTheJm44. oßendetur.
XXXVI.
, 4
HhcpatetEcJipfinSolls i^/paftialem ejfe vel
totalem.». Partialls'zwöeB cum Lunacorpm nen-*
in unare&alineafiedcum latitudine aliqua(minore
$$ minut.)
fuppoßtu
mSoli>ejus certamaliquampor- tionem Jaltemwbkcontegh (fi erißit,relimam ve¬to abscfiprivatione lumintsJeuobfcuratione nobisa-
ffkimiam
relinquit* Partialish$ceß triplex,ataenim
enim medietas diametri Solis]aalphs Tut mhm
deficit. XXXV1L
Plus femidiametrodeficit>qüandoin conjünftk*
nevifibilt latitudo Lmaa Solsapparensfuerit mi¬
norfudfemidiametro. Medrefas diametrideficit>
quundo apparens latitudo Huna. dSole in conjunBio-
ne vifiaaquatfuam (nempé lunarem)femidiame«
trum~>* Tum enim diametri Solismedietatcmtegit•
Minus medietate
icficitymndo
cademlatitudofue^
fit majorfudfemidiametro„■
xxxnu.
Hincdefimkur caufit> curfinguUs conjun&ior
nibm SolnonSclipfitur. Namfi latitudo yißin
tfminor extiterit aggregatofemidiametrorumSolis
<fjfTun#}quodin Apog<zisorbiumfiuorumin eccentri-
ekate maxima confiitutorum5 ex tabulis Prutenicis
minimum toüigitur30.40'.pofibilenoneß>quinSol ietiquiumpatiatur ; Si verb eademlatitudofuerit majorqo\ 40"*attamenminor34->Sl maximum
fimidiametrorum Luminarium aggregatum,juxta -
prrecepta Tak Prutenkarum confiituunt?poßililc^
eßpartiahm SolisSclipfinfieri: Sin autem dilla la¬
titudo majorfuerit quam34. fT,fierinon p&teB ut
aiiquemdefeaum Solfentiat? quemaåmodumhat 0*
mmexantedifåisfacile eolligipojfunU
Cjr • To»
XXXIX.
Totalis Derb eß, quando
diametralster
G/i fitppofitafett conjunßa,
totumSolis
corpus terris
a-dimity doneeproprio motu
ceterius progrefa
3 iterumcum retegaty ejus% radios ad nos pertingere
finaU
^uafitcumlatitfido 2) vifain<f apparentenutlafue~
rit: in ElDelQ exifient^
xxxx.
Hac licet rarior,tarnencontingereeam EScon- tigijfenon
dubium♦
Totaltsfuit
anno ejusbelliy quod
interfe GracUtivitatesgcfjerunt ES Atticis Hi- ßorys Peloponeßacum Docatur; ita utmedio dic^>
ßeßa in Calo fuferint / Et ante
Conßantij
mortemtalis vijalegitur apud Ammianum MarcellinuirL,
lib. 20 Et Anno i$i$- 6. Jan, tanfumapparuifie,
utnonmodo StellaconlpeEla>fed ES höheresfubitacd-
ligineopprejja
éfublimiin
terramdeciderint>
utte/Iis
eß HifloriaPolonicaJcriptor Matthias Mechovi-
enfir% EtJofephusportentanumerat>quapraceffe-
runt excidium Jerofolymitanum. Idemfacit Nice- phorus
lib.
3. cap.8.XXXXI.
Licetjamcontingat totalis, t5 b°c
qutiem
fi¬xe moraynon tarnenuniverfalis., ideß^non confpici-
turabomnibw habitantibusin illohemijpbarioy quod
SöternfupraHorizontemelevatum
habet
yfedtantum ab ijsyqui inträ cenumumbra
LmahabitanU
Alf;ex-
extraconttminalioclimate, aufnuUamaut certépar¬
tialem Eclipfin Solis babent. Igitur in uno Terrae
tra&ttfen climatepoteß ejje Eclipfis Solis totalis ,
cum inalioautnullaautperexigftaduntaxatßt: quia EclipfisSolis dependetexafpeliurioftro,qui indiT>er~
ßs climatibus diverfus eßy utdi&umcß 0fufiusex*
phcaturin TheoricisPlanetarum.^
XXXXIL
Exprddi&ispatet,quod
Sclipfis
temporepaßio-
t2is Chrifti cowfpcEfa, nonfueritnaturalis {dequahk agilur)fed miraculofa 0fupra natur* curfum ac ordinem^. Accidit enimtemporeplenilunijfenoppo-
ßtiontsyutapparet ex celebratione Pafcbatis, 0 ma¬
tlatton c Agni Juddorum> quafiebat 14. die menfis
primiLunaris Sjnodici-, Exod.12. Dißititn. Ltiuaa SolsperdiametrumCali. Igitur nonfuit inhibitio
aut averfio radiorumSolarium> interpofito naturalt-
ter ^forpore Lunari : fedreveraprivatio 0 amißio
narivi0 ingeniti luminisin Sole3 nonverbeutquo- ruttdam eßfententia-,potentid Divind Luna reli&o fucproprio curfn ad Solem acceßit, ipfum%nobis oc-
cultuvit. Prater eafuit univerfalts v. in tota Ter¬
ra
conjetla.
Matth. 27. Marc, if* Luc. 2f. Et du¬ravitpertres integra* borasafixtaus<fad nonambo-
ramy adeb utfubit6 diesinnotlem converfa3 0 Stel¬
la in QxtQconjpeB&fuerint» utteßatur Eufebiur\
06
mUm tnuiUhic coneuftentucxtmrdwana?ub Bantar Hi&orU > Dionyfius Areopagita exda- mayit eo tempore: aut Deusnaturae patitur, auc*
Mundi jmachina
diffolvctut;propter
quod erexe»runtaltareconfecratumignoto Dcg?quem illispaulo poßbeatUvS Paulusmanifeßavit>4tcj tiaadfidem(ß
dgnitionerrtvert Detperduxti.
XXXXIIL
SedrequlranifortaffeAliqui majorps certituiu
niacausai altcujm ex*veteribu4 (ßprobatis detanta
repropriam narrationcm audire;in eorumigiturgra*
tiamh&cSuidce uerbaannotarelihuit: \ Dionyßus AreopagitaBpiftopusAtbenarum, VirEtoquen*
t%tßm ut ef Grs.cs. difciphns palmar» obtinens, auditor Pauli pervcnitadßdem Cbrifiianamy&abeoconßituiturEpifcopui Jtbenienßs. HkAreopagitaregnanteTibertoCsfär#iifießti
inJEgyptum,faajunBurm ßudta doBtSyqutibterant. Erant
€um eo (fAppoliophanesSopbißa»quemPolemon Laodkeus in Smyrna audtvity frsceptorArifitds. Adtemposigiturfalu- tarkpaßtonk arnboerant Helkpoliyqua eß in AEgypto* Ccm autemfieretEclipfisSolk nonnaturalis(non erstmerat tempot
sonjunBionkßdinauditomadeLunsjungehatu?Soli, efkfex*
ta hora tetfa ayvefperamexdiametroincredibtliterSoltfiåbijcie-
batur: Inctdentia enimejusincipubat abortUy (f Uéå, ad ter*
mimmSolaremveniensréfrocedebat. Et rurfiu non ex ea-
demerat ejusdifceßto £fprateritio,fedfitbatex contrario per diametrum,quaaliasfierinonpoßbntymßdeßniente if admi-
tfißrdnteßcßlo iäot qut esl Omnipotens)hscinquam cum rtsi-
/ randamodo9tumrecensttafierent, Apodopbanesfopbißa tan- quam
tftMvåtUin&tuftudixit:a>xaXsAtoiCne, kpoißcu 3e&ie»tvrgßyl
fAccTauf : 0hone Divnifi, iccevicißttudtnesDivinarum rtrunt*
Dtenjfituautemreß>ondit: ij ri3e7h 7tk%eif%t<5 ttko^cvhavpu»
Tnc^/ei:autDeuspatitur, autpatienttcompatitur: Itemdixit, uyvurtG^, $sog, 3toptv xuptlfpQwmftyqnauXdimif: Ignå»
tuspatttur Demtpropterquemuniterfttasrerumdeficit&ja»
ttatur. Exhac Dionjßjrefponfione videturinfcri- ptiofumptafuijft,kyvu^c* 3s$j$u<eextatin A61. c. 17.
Et extatDionyßjSpiftola ad Polycarpum deeadem-*
Eclipß. xxxxir.
SedjetquadiBa funt deEclipßSolis totalt 0*
partialt evidenttus ob oculospotiantur>fequenti di-
agrammatc rem iüußrare vifitm cB, in quo A fie
centrum terrae,praeter cujus fuperficiem duo cir-
culi fintI &G,quorumhic Eclipticae feu viae Solis
perpetuo in eode piano fubjedhjsintelligitur,ille
vero viäLunaereprefentat,in latitudine urrinq; ab Eclipticareflexa. Ininterfeöionibus veroD fit Q
&Cfit15: Qfit circulus PN, cujus Centrum Ej2>
verd in £2 fitD# e cetro terrae A Soli ita fuppofita,
uthictotusoccultarireveraconfpiciatur,h: fpatiu ipfius inträ PN in Solaridiametro:quaeEclipfis ad
clima terrae Brelata,parstantuQMN femidiame-
tro minoroccultatur,quod patetduftis
å
B lineiåBM, B H periphaeria 3> utrinq; tangentibus. Quare
duin Avel in K totusqeclipfatur,inBplusquä di- midiuslucet;quodfit propterParallaxinLunarem
D 1 ma-