Commentationum Stoicarum particulam primam, venia ampl. fac. philos. Upsal. præside mag. Nicol. Freder. Biberg ... pro gradu philosophico publice examinandam proponit Carolus Ludovicus Lalin stip. Geijer. Wermelandus. In audit. Gustaviano die X Maji MDCCC

G

COMMENTATIOHUM

STOICARUM

PARTICULAM _PRIMAM, VENIA AMPLt FAC. _{PHILOS. UPSAL.}

PRJESID Ε

Mag.

_NICOL.

_FREDER.

_BIBERG

ΕΤΗ. ET POLIT. _{PROFETS. REG. ET ORD.} BEG. ACAO* LITT. HÜM. HISTOR. ET _{ANTIQU. HOLM.}

MEMBRO

PRO GRADU _PHILOSOPHICO

PUBLICE _{EXAMINANDAM PROPOKIT}

CAROLUS LUDOVICUS

LALIN

STIP. _GEIJER.

WERME'LANDUS.

in _{audit. gustaviano}

die X _{maji IMDCCCXV}

η. a. m. s.

υ P _{S A L I}

excudkbamt _{Stenhammar et}

«fe

Ρ rooemium.

JLvJSLuIta

_{quamvis & prseclara ad ethica veteris Grfl^}

ciae _{fyftemata excutienda contulerit hodierni sevi}

fagaci*

tas; _{fuperesse tarnen infinitum propeniodum}

campum, in

quo vires exerceat _{ingenii ipduftria, quas ibam vei ad in^}

teiiigenducn operam _reilringit: fatebitur _{quicumque diffi*}

eultatem _{problematis cum foJvendi iubiidiis}

dibgentius

comparaverit. Neque enim , _quse pluribus locis defunt,

exaébi _{deferiptionis momenta nifi conjedtura}

difficili &

incerta _{exaequabis: &, quod difficiilimum}

puto, tua acie

inteliigas iimui tuosque, ut _{inteliigas, oculos tantum}

Ron _{ipfe exuas oportet. Qui}

vero univerfam _compre^ hendere _{cupiunt veterum in} re ethica _{philofophandi}

ra*-tionem, aeque eos peccare crediderim vei _{potius divagari»}

. five prasmaturo

abrepti clasfium conftituendarum amore vetera _novis, nova veteribns _{intertexantj five} recentio-ribus adamatam _{philofophandi rationem ab}

antiquiori nom nifi _univerilm,

quse fere mediocris eft contentio,

inter-nofcere _{iatagant. Scilicet reformata}

per Kantium difci-plina ethica, priwum, _{quod novimus, pericuium in}

fami-lias _{fyftemata tum} veterum tum _{recentiorum inter fe}

Tnvicem commixta _{dispefcendi ipfi hujus}

philofopbise

Sta-tori _debemus,

Quem fecuti plerique

_philofophise

_criticae

asfertores, acutisfimum fcientias reilaυrator em fed. fevi·

oreni rerurn in _philofophia

_{anteaébariim judieem, vitia}

in dividendo _{dijudicandoque}

_commisfa

propagare po¬

tius et extendere, quam removere & corrigere

ftudue-runt. Nec alios haec vitia ofFendisfe in venimus» quam eos, qui vel ultra

philofophiam,

quae a

orifi

nomen

ha¬

bet, fapere auderent; vei hane

dem

um

i

ρ

(am

fuas

&

an-tiquiori accommodare tentarent.

Inter ilios primo utiqne

nomine landandus Schlpiiermacherus aj: inter hos ne-fcio an Plätnerus b): _quorum uterqne laudabili i_η

(f

_vi¬

ttna & _{pari docftrina} » fed

diverfo confilio

nee

acumine

pares clasfes reponere

familkrumque

affin i^ates

per

fem-tari _{inceperunt. Sed & paocos}

_{na<fti fuere eontinuatores:}

nec _{prudenti interpretor}

confilio

fatftum., quod

eonnubia

qusereret uterque

familfcarum antiquiorum

cum

recentiori-bus, antequam orbes ambaruin

concludere

&

conclufos

feparare inftitursfeot. Itaque,

fi ab

his interrogas,

quis

fit _{fyftematum veterum in re}

_ethica

_{charaéter generalis,}

nec refponfum dabunt; _{nec ex}

luxuria

diftin&ionum

_con¬

cludere licebit, utrum quseftio ipfa proponenda fue/it,

an _{potius omnino}

repudianda.

Sed disquifitiones

tarnen

horum difficiles et frutftuofas vix cum eorum fterilitate eomparavero, qui notam, qualem

poftulavimus,

admitte-re _quidem, (ed _vago

vocabulorum

flgnificatu

undiqua-que venditatorum, five

religionis,

five realitatis

&

idea-litatis, obruere potius quam

finire & crrcumfcribere

vi-dentur»

In formam _{difciplinae ethicse felicisfimi vim acumi¬}

nis intendens Cel. Schleiermacherus magnam de cri-si _{fyftematum gratiaui eo nomine meruit,}

_quod

relatio-t nei»

a) Grundlinien einer Kritik der bisherigen Sittenlehre.

3

dem notionum

_formalium,

_{principii, legis,}

fummi boni.,

fapientis, otfreii , virtutis, cet. dialedticam primus _diftin<5£o

intuitn _{perveftigaverit. Sed. oculo hane}

fequens ,

irre-tortö _{quidem, at, nifi valde fällor,}

ex scholis _potisfimum

recentiorum armato _{, crifin}

, copgruam faepisfime &

exa-<5Um, Ii recenfiores _{Cpedtas, teinere}

nonnumquam in

antiqnorum _{fyftemata, omni fere quod ex fuperiori} Iocq

wtrosque intercedit, discrimine _{rejeélo, extendit. Unde}

&, comparatione inter fatiiilias _{fyftematum apud«}

utros-que _{correspondentes inftituta,} vix _{umquam disquirere}

cu¬

rat, utrurn diiferentiae an fimilitüdini _{ipfi tribuenda}

fit

contirvgentiae nota: sed nihil non fimile _necesfarium

, ni¬

hil non _disfimife

contingens, relativo (altem _{fensu, de»}

cernit: adeo ut _{egregiam artis dialefticas lubtilitatem}

in

minuendas differentias _{augendasque fimilitudines}

tantunii

non oirinem _impendere,

immo profundere videatur. _Quse

aut fecus esfent aut in _{ipio etiam tramite re<5ti}

proba-'

biliös _{monftrata, fi, quid}

in genere prse fe ferant anti-'

quiores cum recéntioribus _{compofiti, antea ferio} exami-nasfet, quam famiÜas in

utraqne arena colluélantes com·

parasfet. Hanc vero _{qui ex induftria quaeftionem}

mp-verit _{optandamque fimul.&}

fperandam aliquando

refpon-iionem _{judieaverit, caveat, primo faltem}

disquifirionis

momento, cum _{acutisfimo, quem}

nuper _nominavimus, auftore _{praejudicio quodam decernere,}

indifferentem

pror-fus _{esfe, fi univerfam}

fpe&averis difciplinam,

expresfio-nem _{principii ipfius,}

five formam haec induat fummi bo-11!, ut _{antiquioribus, five legis}

practica?, ut fere

recen-tioribus _placuisfe

intelligimus. Scilicet tantaiii _judico

hujus diverfitatis vitn , fornrae licet ipfi et _expresfioni

inhaerentem , ut & diverfisfimum

difeiplinae

inveiligatidae-intuitum ab initio inde _{lubftratum esfe}

arguat & femel admisfa nulli non

_deineep-s

_{fimilitüdini dubiam}

lucem

4!

ipergat nullique non

difiererctiae fingulari

au'c ortum prse*

beat aut .exortse aliunde aüquid ex fua eonftantia & fe*·

veritate addat.. _{Qu od enim ad primum attinet, fi ex.·}

presfionem

adhibeas principii qualiscumque

fuh forma

antiqnis fnmmi boni adamata, ipfam obligationis

moralis

ideam non _{quidem exsulare jubebis, (ed valde tarnen ex}

noftro fenfu fiftes confcienfciae mitigatam , vel·, fi ma·

vis, obfcuratam: adeo ut, notato diicrimine, mirari

recle

definas, peculiarem recentioribus curam fuisie & anxiam

fere follicitudinem _{ipfo in disquifitionis limine lianc} prae

aliis notionem _{obljgationis conftruendi & muniendi; quse}

certe _{antiquis aut nuJJa fuit} cura aut poftremis

adnume-rata. Exorta illinc confeftim recentioribus problemata,

quae antiquos parum

follicitarunt, nullis fere

non

dein-ceps fcholis

noftratium

reprodeuntia, diverfis

diverfimode

jßgnata & foluta: quid lex

moralis

a

eonfilio. diflerret

,·

qualem ftatuere oporteret

necesiitatis

moralis

-naturam

ut nnllo nec phyficae confiuio, dein _{vero nec}

pfycho·

logicas, poftremo nec

juridicae

-

conta&u laederetur,

cet. Et quiim intelligi non posfet

necesiitas moralis

nifi in

agente libero , maturatas

apud

nos ex

praecedentibus

vi-dimus difficillimas de libertate quseftiones, quae antiquis

cognitae quidem & difcusfse, fed nec locum

apud iücs

habuere, nec ordinem nec ambitum, quem apud recen* tiores. _{Ipfa itaque diverfitate}

_fo.rmae,

qua principii u-trobiqueexpresfionem pstiere,

in alium

omnino

disqnifitio-num _gyrum

conjeétis

_nec

objedli

inveftigandi

_nec

difci*

plinae

inveftigatricis color

amplius idem faciesve eadem

permanere

potuit.,

Graecis _{nempe etiam philofophis is libertatis}

ere-<5he _{fpiritus, ea confcientia}

_fuit,

_{ut nec}

_reflexioni

_haec

ipfa admodum pateret, nec

ullo

nifi fapientise

pro¬

prio marte conquifitae

vinculo ligari i'e

pateretur.

Hoc

autem _{pleni vegetas libertätis fenfu,}

fimulque,

qui nativus

fere _{perfuafionis impetusr in numerato}

habentes,

nul-lam nifi _{ioteileftus direftionem fequi}

voluntatem; hane

autem illam _{feq.ui necesfitate quadam}

naturali, _quae

quam-diu _{inveftigata non fit, habitum ferme}

pfychologicae

in-'duit: feriamox, _quafi nihil _{amplius opus fuisfet, ab}

itii-tio de vita _{fapientisfime inftituenda confiiia}

mifcebant, agifcabantj quodque fequi _{vitae iter oporteret ad nafcuraiii}

confilium omne _revocantein

placide delrberabant: donec in torrentem _{fpeculationum,}

quae difciplinae praélicae im-plicantur, nec tarnen , niii pauliatim, _{ex manifefto}

jam'

in _{ipfis illis conßliis agitandis}

opinionum divortio

abri-perentur. Disferentibus vero cum clarior fenfim

prodi-ret conftantisßma

, ii förmana faltem _{reipicias, & vero}

inexorabilis honeftatis _{regu'a:clariorem}

intelligo, quas & forma itridfcior & involucris liberior & _{ambitu fimul} in univerfam- vitam _{patentior reflexioni}

offertur;— reci-procarn fimul hujus regulae cum finibus _{quos quaererent,} finiumque cum hac regula convenientiam _{ipfo in}

disqui-fitionis _{progresfu introspicere}

didicerunt: _{quo fadfco, si}

immixta ex _{fpeculatione theoretica}

pra&icae problemata fecernas, circa _{duplicem ferme angulum verti hasc}

po-fterior vifa eft et veluti evolvi, _{Quaerebant enim ex}

u-na _{parte, utrum omnes vitse}

fapientis , id eft beatni, nu*

meros _{compleret &}

perfunderet _fimul·, an tangeret tan*

tummodo _{partis inftar et ingrederetur}

ingenita

honefta-tis notio eX altera autem de_{objeéfcivo auétoritätis,}

quam haec fibi _{expofceret, fundamento,}

multum ambigebanfc diverfimque fentiebant: fed _{ita tamen, ut, quum mutuo}

fe invicem _{petere & ex eodem}

principio dirimendam

es-fe _{utramque quaeftionem}

conciperent, iummi, ex quo

exierant, boni formam _omnibus,

quaecumqne

venditaren-tur,, principiis' fartam fervarent

_teclamque.

_Pofteriorem

vero iHam de auéloritatis fundamento quaeftionem _cor*

(tanter adeo loco, quo.primum pofica fult, objeitivo \@<

nuerunt _{immqtam, ut- nequaquam fuspicandi locus adfit,}

directum hujus disquifitionis, ut fere apud recentiores , &

principalem

jfcopnm

fuisfe, obligationis lubjeitivse ottum

& rraturam _{perlcrutari. Quse itaq.ue explicatio, tantum}

abfuit, ut apud antiquos ceterarum esfet 'disquißtionum genitrix aut direitrix, ut generali potius & obj-etiva quseftionum jam commemoratarum folutione tota quam

ta abforberetur. Recentioribus cc-ntra ab initio fere

ob-je θ:um discfplinae, utpote cognitum jam &

circumfcri-ptmn forma legis irrevocabilis obversabatür: hancque t-pfam

objeiti

inveftigandi formam, ί'ι ea etiam feponas ,

quae fuperiorum circuio inveftigationum innotuerant, ad&> formaverat _{expiicatior, qui philofophari tunc incipientes}

itipaverat, ieverisiiinse religionis fenfus, ut nulla

omnl-no ad _expiicandam auitoritatem _{praeceptorum moraiiorn} via _{pateret, nifi per explicatam Obligationen)} fubjeiti-vaiiij fenfuii que , quem admkteret ipsa objecciva quaeftio

totum fere ekiem _{impertiret fubjeitiva, quse per}

notio-nem icilicet _{Superioris vel Legislatorfs ki medium} 'im-missem conftanti cum altera vinculo inneiteretur. _Quo irapulfu in Jedem inveftigationum , quas modo

indica-vifiius, quasque, cemparatione cum antiquiorum circulo

inflituta, relativo faltem fenfu ideales reite

nuncupave-ris, necöpino conjeiti recentiores fpeciem primo faltem

intuitu _{fpedtatori offerunt philofophantium, qui legis}

an-ticipatae jamque ag-nitae fenfum & auitoritatem religiofa

fedulitate _{exquirnnt: qnum antiquis contra ipfo in}

dis-quifitionum realium progresfu legis ex conftruita mate¬

ria _{paullatim forma}

_ftringitur

_{nihilque pro lege} agnofdi-tur, nifi _quod cum anticipata boni objeitivi idea cobae-reat, _Quamvis antem progresfu philofophise. etiam. re-

centio-=====

f

centioribus laxarentur , quae impofuerafc religio vel ad-»

ftrinxerat _{inveftig-ationi vincula, ultimo ipfius}

pfeilofopftiae

ope liberius contrahendo; multumque praeterea, ii

ambi-tum _{fpeétas, antiquiurum iuveftigationum circulum ex»}

foperaret ille, qui recentioribus continuatur, adeo utsuo

etiam orbe _{priorem continere & eireömcludere posfe vi¬} deatur: fehematismi tatnerr, _{quem primo apnd noftrates}

impuliu naéla. faerat philofophia ethica, cesfantibus etiam eausfis vel relaxato causfariun _{momento, vefåigia}

iollicf-te hsec _{fervavit, multaque haud dubie etiamnum fervat.}

Qua® vel ex mom entis jam reeenfitis in

exponen-dis _{dijudicandisque fyftematibus veterum prodeat}

caven-di _{fecernendique necesiltas, neminem certe exaftiorem} iatebit. _Simplex

neinpe antiquioribus fere propofitum

fuit _{problema; exqsjfita boni objebtivi idea regulam} agen-dorum invenire: _{conftanterque, ii ipfum ipedtas fcientise} ordinem ex _{illa & per illam pervenitur ad alteram.}

Quae

dubia _{faspius & impedita recentioribus ratio:}

utpote

qui-bus, q υ um _{primaria esfet notio legis,} nec _objeftivi ulla

boni idea, a _{lege prorfus independens cogitari}

posfet,

nec, _{quum fenfuai & auétoritatem legis eruere}

conaren-tur, lex ulla a bona objeftivo feparata _{inveniri. Praeterea}

per fe patet, ipfam hane boni obje&ivi notionem, quarm diu ideae _{ethicae, ut cum SchJeiermaehero loquar,}

ex-presfionem vel fundamentum iimul _contineat, cum

ea-dem hac _{notione, quatenus in confiru&ione totali cum} duabus _{reiiquis, quas agendi coniilium & adbionem}

ipfam

vel virtutem & officium idem au&or _{appellat, for¬} mali _{respe&u componitur, neutiquam coincidere.} Pofte-riori enim _{loco, id eft, data idea & pt}

sefuppoiito agendi

principio, nihil, ut refte obfervavit _{Schleiermacherus,}

haeenotto contiη_{et, niii fummam produ&ienis;}

priori au-tem

fem loco, quo nofl anfcea datum eft prfncipißna

ethicum^

fed _{quserendum proponitur, tan tum abeft ut}

_anterior!

quodatn principio haec notio determinetur, ut

potiusprin-cipii dignitatem aut

ipfa

tueatur aut certe

determinandi

principii undequaque petiti

gravisfima

auétoritate polleat.

Hos autem diftinftos unius notionis fignificatus utrum,

vit _oportebat,

_fejuq&os

_{in crifi veterum ubivis}

_tenuerit

vir _{acutisfimus, equidein mecum dubitabifc, quicumque} horurn _{fcripta ex recentiorum itudio integer}

perveßiga-verit. _{Quum enitn, forrriali ifto fenfu, qui principium agen«} di aliunde datum _{praefupponit fummamque tantummodo}

produftionis etliicaeexprimit, numquam,

quod novimus,

a-pud antiquioresnotio

obje<5tivi

boni occurrit,

nee occurrere poteil, quum viam

hsec

ipfa &

ratiunem

inveniendi

prin¬

cipii contineat;

efficitur ad

formalem

i

11

am

justoqne,

ut

patet, heic

anguftiorem meniuram

nunquam

in

crifi

ve¬

terum _exigendain esfe antiquam boni notionem. Itaque

fi auétori nuper laudato concedimus,

introfpeéla

forma-Ji _{relatione trium, quae ethicam ideatn conitruunfc,}

notio-num itidem foruialium, %<kionis, agendi confilii, ipfius<·

que operis feu

prodikti,

notionem

boni

nuiii

nifi

poihe-ino horum _conceptuum tribuendam esfe conitanterque

huic vindicandam: concedendum quoque putainus , bona

singularia, quae unieuique

fyftematum

veterum

commen-dan tur, nullam, fervatå ex integro

confequentiå

formali,

ad notionem boni _{objeétivi fupremi relationem} admittere,

nifi quam cum toto vel fumma partes

cujusque

permit-tant: fed vero phoenomena faepius in

hiitoria

veterum

Philofophorum obvia fpeciatimque

Schleieripachero c)

a-pud

Arifiiotelem &

Stokos obfervata perturbatio in hoc

potisfi«