^
"ζ7
Quod
Dens
bene
vertat-dissertatio philosophica
De
COMMUNICA TIONE
B O Ν I T A τ I S. Quam
Pcrmiflu amplisiimae Facultatie Philofoph,ic*i»
Regia
åc iliuftri Acadcmia Upialienfi:Ρ R JE S I D Ε
R. CL.
&
K
MARTINO
BRUNNERO
Grace.
Lingvac
Prof.
Ordinario: Canåido examiniJuhmittitholger us o. catonius
CalmarienfiSe
In Auditorio Gußaviano boris ante mendient
tonfvetts,ad dier»3 lunu Anna ié6j.
UTSALI£
Excudit Η ιΜ Μ I c u »C Diu 1 R. Μ· A Åw«4. oibliopela«
voj-cf
Onum ejje eommumcativun fui vcre å Philofophis dicitur. Eftautem 1^cpmmunicatio ifta boni duplex*:
altera objeftiva dici poteft, åc fit fecundum cognitionem, quando
;bonum cognitum eognoicenti
^communicat notitiam &
quan-damqualiideam, & per hanc etiam appetitui
amo-rem fui. Alteram effeftivam dixeris, qua bonum bo· nitatem etiamin aliocfticitproducitquc. Prior ifta necellaria eft, quoties res bonajamcognita, ut
ob-jc&umoccurritfacultati appetenti:tuncenimhancc
quamdixi, Operationen! prxftat. Atquc indc etiam
eil quod unaquarque res proprium bonum expetit,
Ariftot. lib. ι Eudcm. c. 3. Carterum ut ad verum
intelle<ftus,itaquoq;adbonumin communi feu uni-verialc bonumappetendum nonpoteft npn cxcitari voluntas. Eft enim id quod omnes appetunt, Sc
-quodipii,quimentem&prudentiam accepcrunt,eli-gunt utilla Ariftot. lib. i. Rhetor. cap. 7. huc
ap-plicem. lila autem pofterior communicatio, quam effe<ftivamdixi,non femperneceftaria, icd in multis cauils & atfionumgeneribus femper libera eft. Harc
quomodoie habent, brevi hac diifertationc, bono
cum Dco,expenderc conftitui.
II.
Eanatura eft bonitatis, utbene faccrc velit aliis; utvcftt& abis bene, feu bonum etiam in aliis efte j
& ita ie quafi ipfam propagarc., fiimirvim ftmile fimiligaudet, & iimile facere ftuder, quail
typum & imaginem iui.
Iii.
IndenatumefHlIud, quod dicebam, intcr
Philo-fophos νοΚνΒ-ξΰ^Ιον, bonumeße communicativum fui· Et
idear boni convenire »ihov %ζτ»ξχσίκ lots aikas $ aiyx&S
'metiapud Ariftot. legitur i. c.
Eudem.
ubi & deju«-ινχΐί ieu participationc primi boni quardam
icquun-tur. Acin moralibusquidem harc non femel
occur-runf, ex occafione alia atque alia. Excmpli loro
eile poiluntAriilotelicsedefinitioncs amoris& gra-tix lib. 2. Rhctor.c. 4. & 7· puta quando illiaffe&us
in bono iuntvcro, non appatente. Eft vcro etiara
in naturalibus quoddam quafi
ftudium propaganda
bonitatis fuar.
IV·
Deomnibono id hic dicitur, quod quo fenfu 8i quavarietate fiat,jam videndum cft. Nam,
quod
vulgo dicitur, traicendentia iive ifti quam maxime
univcriales conceptus, verificari débent iniuis infe*
rioribus. Itaque fi per anguftiam hujus icriptionix
liceret, eundum hiceifetperipecies & bonitatisqu* communicatur,& modiquo communicaturrtum&
rerum qua:communicant. Primo
modo
expenden-dumvenit, qua rationecommuniceturdc bonitasilla tränkendem fivemctaphyfica eilentiarum: &
phy-ilca qualitatum, qua: infunt per
modum attributo¬
rum;& moralis virtutum bonorumquemorum. Sc-cundo autemmodo, quopa&o bomtas communicc«
turvcl producendo rem novam eandemque bonam;. vel rei antéprodudseaddendo bonitatemquamante
nonhabuitrfle quotutrumque fiat modis. Poftre-modenlque modoexplicari
debet
communicatioiftakeundum yarietatem cauiarum communicantium: quin
quia communicatio a&ioquxdam caufxcommücan-tiseft, Atquc hanetertiam varietatem hicquidem
fequemur, prioribusillis,incxemplis, utferet hnjus tra&ationis ieries, promiicue utentes, quando hoc poilrcmum inftitutomeoabundefutficit,
V.
Ergo caufx qux bonitatcm communicant, ut i»
aliis itaetianain hac aöionc vcl neeeffarix iunt vel
liberx, Sc in univerium contingenter agentes.
Pro-pne Sc
finemiilurapeculiaris
contingentix necefia»rixcaufxiuntilhtyquasnaturales dicimus. In
qui-bu> hxc eommunicatioproceditpro ingenio talium cauiarum. Itafpecies naturales,qux quidemgene¬ rationens iine eontroverfia recipiunt, ie
propagant. Sollumenηundo impertit Sc calorem. Hic tamen
extra diiputationem, hac quidem vice,
ponitur, utrum folipicformaliter,utloquimur, fitcalidus:an ita caloreminrebusexcitet,ficut cosacuere ferrum
dicitur, qux tarnenfecundumPoétam.
exfors eft ipja [ecandi.
& hane coromunicationcm iftx caufx
propagant nccefiano;neceflitatenimiruminterna.Vtrumvero
ifta neceilitasproficiicaturcxipfiusbonitatis indole, per quam dicitur omne bonum elfe communica-tivumiui: an vero exco,quodScde
exterohx caufx neceflarix funt, intelligi potcrit
ex ijs quxjam de
caufis libcris affcrenda iunt. ^
ΤΛ r \
De his ergo quxritur,quopaåo fe ad communi-cationem bonitatisfuxhabcant;Sc quomodo
iatisfa-cere poihnt
ingenio bonitatis, quod quafi nattirx
quadana necesficate communicare (e ahis quxrit»
<pjo inquampa&o Sc
fic
fc habere,
&
fimul cumhae
ptopcniione ftare illarum
libertas poflit.
De cauiis fecundis& creaturis intclligentibusres
faciliusexpcdiripofle videtur. Inhisenim hare duo
fimulmvcniuntur. i. libertas interna inagendo. 2.
neceftitas benefacicndi aliis. Ad hoc pofterius, utde
eo priusdicam, pertinctilludquodex Piatone habet
Cicero lib. 1. onic.c. 7. non nobis felum natt fnmus, ortufque noßripartemfibipatria vendicät,partem amici. huicaddipoteftcap. ra.i. i.de ll.
&
χ6. i.off.quat quanquam ita fe habeant, manet tamen-adhuc his cauiis lua libertas,tum eaqux contrarictatis dicituf,in deleäuobje<ftorum,quibiisbcnefaciant;uthorum
unum pr« altero eligere pofiint: tum libertas illa
contradi&ionis in agendo vel non agendo, ut hoc aut illo tempore, hoc ätit illud agerc vel non
age-re in poteftate habeant. Ita & in voluntare vitn
Sc iedem propriam libertätisrinternam eiTc
pervul-g*ta fententia eil, quanquam1
alligata
lic ad bonum
incomrauni.VIII.
Eftautem inhés obligatio ad! bonuitt, quatentfs
caui« morales lunt, moralci. c.ad virtutém&
ope-pera virtuell Ergo iponte c dunt illa,qtiae intcrdurtl per jocos dicam parum probös Sc cåviTlätiones, an
peraliquid gravius 8c fcedius, freqiienter dicuntur. Si, ajunt, bonumeftcommunicativum iui,iam Pia-tonica illa uxorumcommunio locum habere debet. Vttaccam bonumcommunicare fe illirei,cuieft bo¬
num. Tam uxor, quatcnusuxor,mor?lit!erbona ήθη
eft niiiuni, quacnditulleunurinter vivoseft.
XI.
De Dco qtiomodo ille boniratem fuam primitur
creacuris communicarit,
plures & majores emergunr diihcultates. Ille iummeeft bonus. Videturergo eo
flagrafle defiderio beneftciendialiis, utnon pocuerit
non idfacere, &res alias producere, quibus
benefa-ccret. Et tarnenille nihilcuiqnam debet, nemihe
indiget. Denserat, cui ad beatitudinem & gloriam nihildeeftet,antequamediti eftentmontes,&
forma-ta terra,conditusq;
mundus. De hominibus autem
Scriptura alitcr loquitur. quos cum debitisaliis ex· emtos vclit, relinquit
tarnen debitumamandi alios* Rom. 13. So
X.
Ergo
hicexpendenda illaquxftioeil,anDensne-ccflario crcarit mundum. Chriftiana dodrina hic
claraeft. cui, ficutPhiloiophia nulla
obloquidebet,
ita quandoharmonia inter utjramq;
inveniripoteft,
in ca rede cruenda
confiderandaquc elabo/andom
eft. Sane Chriftianis, quatenus talibus, Sc
quate-nus divinamrcvelationem de
proprietatibus & ope-ribus Dei clarius nos crudientem audiunt, idquod in
hacquxftione ftatuant, proeul eile
nonpoteft.Ncq^
proptercos iicconfideratos,hujusqusftionis opero-fior tradatioperinde neceffariaeft. Plus quod
difpu-teturcrit,ü tantumin confilium adhibcatur ftne
re-velatione naturale lumen, & excutiantur ejus in
utramquepartemratiocinia. XI.
Si de mundo hoc vifibili quacratur, negari ftatim
oteft quaeftio.
Quia potuitDeus crcaturas
invifi-ilcs condcrc. Tales autem crcaturas dari, multi
ratio-rationibusexnaturadefumm demonftrare nituntuf. Etprimo
iacis,credo,
etiam per naturam evidcnscftangelos
eiTe,
noninvolvere,
utIoquimur,
repugnan-tiam.quodnobis in hac hujus quacftionis traftandai ferie iatiseft. Qnodautema&ufinttaies fubftantise inhocuniyerfo,rationibusex naturapcticis alii alirerprobatum ivere.
Ariftoteles lib.
12.·Metaph.
cap.6. iujedeintelligentiis iententiaefundamentum
petitexmotucall: iedquod nullisminusquam fatis concef-fis hypothefibus niticur. Thomas 1. part. quacfh
50. art. i. dicit ad perfe&ionem hujus univerfi re-quiri,ut contineatomnes
gradus
eflendi»qui funt
a&u& potcntiafiniti.
Ergo
continetctiani, inquic,crea-turamiateile&ualem,incorpoream. Hoc argumen¬ tummaximeapriori eilelentit Svarez difp. 5jr.ic&.
x.num. 5. contraMendozaconje&uramtancum id
cife, nonargumentumefficax. Verum hareex fu-icepti operis lege jam quidcm nec probare nec re-feilere tencor : quanquam videam pro Mcndoza
pronunciaffe
Drejerum indifp.
de angelis habita
Roftochii Anno 1654. Dcangelis maiis pernatu¬
ramconftarevulgo ex eorum rationi obviis
cffcéH-bus colligitur. Ancx tradicionc
fit
aut collc&ioncaliquarationis
quod gcncilcs
credidcrunt
mc-dioseflcintcrhomincs & Deos,utloquiturAiLIiaausVar. hift. in. 18,idinmcdiorclinquo.
XIII.
Si
generalius
formetur
quarftio
de creaturis,
an Deuseasaliquasneceifariocondidcrit, quibus
boni-tatem iuam communicaret: jam nervus rei melius
tangitur. Major enim argumento
afiirmancis
vis
acce-acccdere videtur. oportuiffe fciiicet cfTc aliquos,
quibus Deus bonitatem fuam communiearct. Infi-nita enim illa eil, eoque & infinitum quaii
deiide-rium infcrre videtur eam aliis communicandi.
XIII·
Negandumautemhoceft.
EtChriftiaria qnidcm xeligio videtur ilatim ctiam hic aliquid non parvi momentiaffcrre,indoårinade trinitatcperfonarunn interquas,etfi null# forentcrcaturx,magnaeil amo» xisÖCbonitatis divinaccommunicatio. Sed hocnos
non aflumimus
urgendum;
neque expendimus u-trum pro confugientibus ad hane
communicatio-ncm, plus valeac diilin&io perfonarum;
quam pro
illisquicam ab hoc negotio removent,
valet
unitas eiTentix. Haceinquam nos mifla facimus rcveren¬ tia du&i myilerii, tumob cauias alias, tum quiaidinhirjufmodi icriptis trailari non amat. Frxtcrca Scnunc cum illisdifputandum eil, quiacrtrevelatio-r»em non admittunt, aöt exiola rationchanc
qux-ilionem diiceptari yolunt,
XIV.
Equidempixapudbonosvirmemoria;B.
Meisne-rus in Philof. fobr. part. i. Seäion.
5. astcrni-tatern mundi rationibus philoiophicis evidenter
re-fellinonpoiTc exiilimavit,tum ob
argumenta alia?
tum ob hocquod a fumma propenfione
communi-candacbonitatisinbono fummopetitur. Sed ialvo
amore& honorc quemnomini & mcritis viri
magni
debemus, Iicebit,fpero,alia indemmagnaccclefixÖC rci litcrariae lumina in hac quxilione fequi: utpotc
Agufiinum, Baill. & quos alios pro fe & meliore ientcotia
allegant
Brochmannus i, c. de creationequseft:.
6. &
Caiov.q.
3.quiomnes
negantresuliat
prxterDEampoflceflc
xtcrnas.Et de mundi
qui·dem condendi neccffitate in iuperioribus diäum. Decreacurarumcondituvidcndaiunt nonnulla quae procontraria
noftrae
iententiaafferri folent.
A
cpri-mum
quidemquoddeDei miiericordia
urgent,hie
inefficax cft. Ea enim pradupponitmiferiam
crea-turar. At hicquxrituranomnino &neceffariocrea·
tura aliqua condi debuerit.
XV.
Spcciofiusergourgetur
de boniiate Dei 8c
amore.. Is videtur iummebonum Deumitimulaileadnccef-iariam communicacioncm bonitatis iuac percreatio-fiem, ltaquc jam videndamanratioperle
intelligat
hane neceffitatem in Deonon eile.XV L
Solent hic vulgorefpondcrebonum eflecommu»
nicativum iui: fedpro modo natura:iuar,ita ut ne· ceflaria neccifario, libera hbere bonitatem fuam
communicent. Sed hocrem minusexpedit,quiares quscdam libertatem quidem habentinipecic, necef¬
fitatem autem intotogenere,ut fciiicct
bencfaciant.
Boni angeli libcrtaté habentad hoc vel illudbonum?in genere tamen adftrißi lunt ad bonum.
Itapof-fetquoq; aliquis eorum difp11tare, quipro serernitate
mundidiiputant, autillorumargumentaexaggerant. XVi i.
Ergo potius hic revocandum in animum eft, in fupcriori enrc, ut loqui confuevimus, perfe&ione* eciameile fuperiore & eminentiore modo» In cor-poribus maxima compofitio eft maxima pcrfeftio.
at ubiacorponbus diiccditur, jam compofitio im-per.
pcrfe<ftio
eft. Ita
creatur* qn*<fam Iibertatcmqui-dem aliquam habcnn fcd tarnen cum neceffitate
}r*ftandi mutui officii connexam: quia in illis
im->crfeåioeft, per quamilbi ipfis noniufficiunt. At
3eus fic quidemcreaturas eondidit,ut ali*
aliisin-: erviant: le autem necesiitati ifti non
fubjecit: eil enim conditione longcfupcriore. Etfublato indi-genti* rcfpe&u, etil alioqui ad mutua bona crca-tura: ferantur, eftquidem
impetus iftein illis
quar-dam perfcäio, ied talis uc a
majore in Dco pcrfe-Äione tollatur.
XIIX.
Re&a ratio di&atperfeäioncm minorem cedere
debere majori. Itique ubi fumma eftpcrfe&io,
non
debentminores ill* perfe&iones poni,
qu* cum ca itare nequeunt, aut ejus excellentiam obicurant·
Major eft perfe&io liberum «ffe übi, quam
obliga-tumaliis: Scfufficientem eßefibi,etiamadgaudium
Sc fummamάυ1χξκ*ι*ν,quamid non eife,(Ine coexi-ftenterealia. Deumaotemdu7*gxv eile perlepatet* quia Dcus eft. Et exprefTe id leriptura dicit A&
17.V.15.&Pfal. 50.Compendiohoc quodvolo ele¬ ganter dicunt biblia Vinarienfia ad pial, $ό, 8.SC
115, 16.
XIX.
Notandum tarnenperfeåionem unamfimpliciter
nonexcluderealteram. Deusmajoremillam habet
ab*terno: habetSc alteram acondito mundo.
Ne-que tarnen h*c pofteriorpriorem äuget, quia prior
eam jam ante virtualiter continebat, Sc modo
loa-ge nobiliore. Et augeri pofluntrefpeftus Dci adex¬ tra,ica ucinterna
Deiperfeåio
nihil augeatur.Ifta
enim quiainfinita
eßyaugcri
nonpotcß:
Sc ab hi$
extrinfecis reipedibus toto gencrc diverfa nihil augmenti ab illis
aceipit.
tumabiolute
fciix fuic
Dcus ante mundi creationem. Quidquid enim ex creaturis iiliacceffit obledationis, idanccfuit in eo cminentius : quod &
idem de
id gcnusrebus
aliis di-ccre ioiemus. luftitiatquoque Dei nihil deceftiilet,ii nulli peccaflent homines. Eft enim
Deus
inie
ipio infinite juftus: Sc
iftias
juftitia? plcnisfimam,
Sc ad infinitum
gaudium fufhcientem
conicicntiam
habet: utejusrci a creaturis teftimonium accipercprorlusopus non
habeat.
Attributa
autemDeialia
Sc quoad adum &
quoad
exercitiumftatim infunt:
alia autemexercitium demumhabent, pofitis crea¬turis;,utdocentTheologi: per
quod
tarneniftorum
attributorumperfedioni «3t beatitudini Deinihil
de-rogatur.
XX.
Colophonis loco addendum:: quandö Dcus
dici-tur bonicatcmcommunicare creaturis, nonfieri hoc
per
commiftionem
bonitatis
divinaf
cumrebus
crea-tis,ut feniiffeexveteribus Manicharos feribit Augu-ftinus in lib. de hxrefibus: Sc pofterioribus feculisnon defuere qui errorem non abfimilem errarent:
ii fufticitfimplicitererrorem
appellafTe. Weigeliana
deliria jam pridemSc meritisfimo exploiafunt: Sc
ii
quid hujus
farinse
feprodet aliud, id fimile etiam
fatummeretur. Loquorautem
de
communicatione illa communi Sc ordinaria5 utadmyfterium unionisperionalis hxc trahi non
debeant:
in qua ut com¬ miftionemftatuere fasnon eil, itaveram dt realerffcdivinarura perfedionum communicationcm
aflere-debemus, Scd ifta altcriusfuntloci: nequehic
ée iis
difputandum cft. Tantum
prxeavere egode-bui,ne quisextra oleasmcas metrahere aggrediacur. Itaque redeundum eil
ad
ld, dequomihiloquendumeratcommunicationis genus;quod a Deofit, ut
fu-pradixi, vel
ipfas
creaturasbonas
producendo, veleffeöumaliquembonom, & rembonam, quam illts addit. Hoctarnen nonfacitperquandam quafi
infu-iionem divinx bonitatis fux; illa enim ab eflentia
divina realiter non differt; ut de hacre non male
oblervat Danarus ad cap. 25. Enchirid Auguftini. ldem inrebus creatis procedit, quatenus ipfx
par-ticipcs non reddunt res alias fux cjusdem numcro bonitatis, niil iimul fuam ipfarum effentiam com*
municent.
SO LI DEO GLORIA.
/
Praeftantisfimo Domino Holgiko Olai Ca τ o νio, Pacruelifuo
perdile&o, de
com-municatione Bonitatis erudite differenti ita lubens
meritoque
applaudebat
S^iimneque
Utior
nequeoptathr
ad anlmum
meumTi»
biprobandum,
quameximium
hoc
ingenii tui
fpeci»
men de Communicatione Bonitatis,
dari
potuit
occafioy
eandem arftior
nofira
Yfvendiconfretudo,
&
pro»pinqui
nexusfangyinis nebligere
"vetat.QuamYis
au-tem dtchonis
ahquo
le
pore ornatumquemquam,cujus
necindigus efl
hcce
ingenu
tutfatus
perfe pukberrimus,
eidem conciliare nequeo:
hoc
tarnenignojcendum
meoin Te
ajfeclui, quod quibus-etwn-cmque verbis
tan-doremfuum
teflari
malit7
quamoffiåi
Jui
hic
plme
im-memor haberi. Materiam
equidem
β
conßdero,
necdignior
in
qua"vires
tuasfåne
egregiasexperiri,
necna» tur<e tu<edotibus cortVenientior inveniripotuit. Ea
nam-queindolis
tuaccontinuo eluxit bonitas,
utaprims
fere
annis eximia qu<eque
de
Te
ominari
hcuerit,
abadultio»
ribus "Vero,nefao quid
nonpreeclari, certiori
etiam
fpe
pracerpere,imo
&
palam
Jubinde
experiri,
adeoque
ejus,
quaTe
ornareborutiti
DiYin&
placuit, bonitatis
amoemsßmos
fruftus
capere.Hanc
diYmitus
inditam
pr*cordiis
noflris
bomtatem
Welnegltgi
amultis7
Welettamextingvi prorjus
7ingloria
illorum
Vitadocet7
qui feculi
iUecebrisy
quibus
humana
teneritudo communitereß
ob-noxia,
capti,
Wel
difficultatibus
?quasflrenuus
etiamwir-tutiscultor
fibi
obVias
habet7
imbecilhtatequadam
animideterritiy
raro aut nunquam,eruditicnis &fapienti*gu-ßum
aliquem
percipiunt.
Tuwerobi[cealiiJque7qu*
bo-nis in literis
progreßuro
pcmnt
obicem7
egregie\uperatis
tanto
felciusj
quo
infitus
animi ardorimpelht
mffenfo
pede
indies
pergens7eacultisjmi
ingenii documenta prcdis,
quibus
&aln
perhoneflam
*mulationem excitati adjan-Biora
mujarum penetralta pari alacritate
ccntendere
alla-lorent. Hos
igitur
ßudiorum
projc£lus7
quosjam
pu¬ bliceconßare ~\>oluißi7
tmpenjc Tibi
gratulcr.
Sic
fpem
(Parentum
propinquorumque
(quorum
h*c
eft
Wotorumfumma,
ut Tefilium
/uumilli7
hifamdi*fu*
decus
weratruditionis laude
clarejcerewideant
ytantumabefi
utelu-das7
utfupra
Votaimpleas.
Ptrge
proinde
quo animi VtrtusWocat.Ego DIVinam
bonitatem/upplici
mentewe¬ iterer, utwigori
mentis tu* addere welitcorporis
Viresy
ßudiaque
tua eo7quo cerpere,curfu, amphus
in jubeaty
quo pmmiaUlis
digna
Uthörn
tandem
eWentu