&F.F.Q.S.
DlSSERTATlO ACADEMIOA,
DE
RELIGIONE
ΝORUM,
cüjns
*
PARTEM PRIOREM,
Sujfragame Amplijff. Senatu Pbilofoph,
■Rég. Academ/tf Vpfaüerßs,
Sub MSIDIO
V Ϊ RI AMPLlSS. atfe CÉLEPERRWl
Du LAURENTII
ARRHENU,
Hift Prof. Reg. & Ordin.
^Publica. Veritilaiioni müdefie jubmittii^
.
Alumnus Regiüs
Ericus
»
Scdf.rmannus.
in Ät>dtt.{3iift. Maj. die XVHI. Jon*
AtfNl Μ b CC XXIX. v. >
Hons ante meridiem iolitis.
HPS4UA, LIXERIS WERNERIANIS.
S:7E R;/E M:TIS
Μ AGN ίΕ FIDEI VIRO
Reverendtfftmo
PATR1 ac DOMINO,
Dn.DAN1EL1
LUNDIO,
S.S. Theol. DOCTORI Celeber- rimo, inclutce Dicecef. Strengneien·
fisEPISCOPO Eminentiffimo.Ven.
Confiftor. PR/ESIDI Graviflimo,
Gymnaiii & Scholarurn per Dioecefin Ε Ρ HO RO
adcuratiffimo
MsECENATI ΜΑΧΙΜΟ.
INter adfeSlui magis dolorem & lat/tum> dubitth indulgendum fit, hareo»
fihtando pramia optime meritis aquißi^tJ
decernunturi probi quidem Utantur & tX'
ultant omnts: ignofcas t amen, bumiUirntU
oro, Rcverendiflime Pater , fi dixero, J>1(*
tisque etjam jufiam dok η di eaujjam habt'
; r_l·
ve. Neque folum de its loquor, quorum eu·
ram plane paternam hic per tot annos egißt 5
verum & illos cogito , quibus Tuo patroei- nio9 favöre a c benevolentia frui licuit, Ö*
/«»i literarum gnavi aßidui cultoret
omnes. Credisne, Reverendifftme Pater ^
abitum luum Ulis acerbum e/fc? Sed quo*
niam id clementißime voluit fuprcmum Nu·
men f voluit gratia Regia ·, meruerunt infil
Γ* gnia Tua merit a, abeas felix ad fflendi-
Π* dum Tibi demandatum munus. Srengncfia*
Π( cum a. folum, vix ante a felicius, in incre- g} dibilem Utitiam effunditur totum , tam
infigne decus, tam caram progeniem·, diu
omnium votis expetitam, defidcratam tan¬
dem adeptum. Fruatur ergo Dioccefis Stren- gnef. i,**» grato jmunere, amabili no¬
mine, diutiffime ! factat immenfa DEl bo-
nitas Spifcopatum luum, & annis 0* v/W- bust munerij quod hic obii(li äqualem ! Sic,
in finu fibi gratulabitur Ecclefia DEl Ful¬
erum firmißimum 5 Familia Nobiliffima, De- I cus ac Ornament um defideratiffimum j Cli¬
ent es denique omnes, Macenatem Propen-
e0' fiffimum
£ REFERENDISS1MI N0M1N1S TUI
tus le*
clictis devotiffimus
-(t Ericus
tAdmodum Reverendo atque Pr#«
clarilfimo V1 RO
Mag. ANDREM
BALD,
PASTORI ac PR^PQSITO Wertmta'
enfium meritifiamo, Patrono devota mente [ußxciende.
Phr. Rever,Clarißmoque FI RO,
Mag. P17R0LIUKG,
Jn Sorunda & Torön PASTOR!
optimc merito.
ig au t ort ac Ev erget 4 multü nopil·
ntbus colendo.
'
Xilem harte dtfiertatiunculaffl, V°'
4[iwi, cum vota onmigen# feheitß'
effe voluit, debuit
Adm. Rev. PrAcbrtß
cnltor ob-
E.
Prticlariffimo VJR Q,
^ fe JACOBO ?.
ARRHENIO,
Scholac Cathedralis Upfalieniis RE-
CTORI dignisfimo,
Patrono; ae Prowotori omni obJervantU
cultu profequendo
Rever. atque Eruditifjimo Fl RO,
DnJQNM HÅRMOL
[ In Wanfö & Harad Comminiftro
, yigilantiiTimo,
paterna prafttta benefitia, filtali,
4tMor?) & objequioyjugiter calendo9
'/o· hk s Patron t & TSenefatfores exoptatif*
tis & Jpe ulterioris favör is facram
ijft Reveren. Jsiomin« Feßrorum
få ^rvantiffimus
g,
T RM FAT iÖ\
Rgumentum, quod oculis, Tuis C. L. fiftitur',
non novum eft, led a multis ante traftatuat:
Religio quidem Äthiopum , rctro numeratis 240.
plus1 minus annis cogttoici primum coepit, Nec liters
Äthiopien ante annum Chrifti 15IL noftris innotue-
runt. Nuüa ad hoc tempus Confeflio Fidei.cogni·
tio Religionis ntilla. ConFeifionem primam Matthaso
Armenio, Legato Habefliniae ad Emanuelem Lufita-
niae Regem Anno ijig , debemus. Hatte excipit. a-
lia Tzagazaabi, ad Job. II!. Legati, utramque latine
edidit Damianus Goezius. Ambos a. non incerta Fo-
lum tradidifle, Ted in plurimisetjam Falfos eile, iequens deprehendit tetas. Ad has tarnen ConFefliones, ceu
Veras provocarunr. icriptorum non pauci. ^ttiam edidit ipie Claudius Rex , veram quidern , ied fuo tantum icopo iniérvientem, Ato 1^55· d. 2?. Junii, Certior
tandem evafit Hiftoria Eccl, Habeifin, beneficio Jc- iuitarum, qui 30. Fere annis in ./Ethiopia floruerunt,
ix horum aftis. Hiilor'am compofuit Balthai] Tel-
lezius Provincialis Luiltaniae, Hunc in multis iecu-
tus eft Celeberr, Jobus Ludolphus, qui, poftquam ex familiari, cum Gregorio ./Erhiope converfattonei 5c
fida ejus inFormatione, & linguae notitiam perFedam,
& alia icitu digna hauffiflet, evolutis inipe&isque /Erhicpum Liturgiis, Orationibus, libris tarn manu- Icripiis, quam exeufis , quotquot reperire poterat, o- xtutibus, infigne Opus, Hiftoriam Äithiopicam, cum
Commentario adornavit, jam, quod DreiTerus, in eo- dem hoc argumento, de Alvarezio & Legato /Ethio"
pico diciti hif auElertbus uni-verfa Commerneratio nt- ßra Reltgionü ALtbiofica mtetnr & tanquam rrvtti**
ex eorttm fönte perfluet, idem & mihi Fatendum eft»
Ludolpho enimjpleraque, quae hic adFeruntur, debeoj
debiturus etiam in fequentibus, niii benignitate Aho-
rum, recentiora lubminiftrata Fuerint documenta»
quod Fi contigerit, benevolentiam tantam devotus agnofeam £c praedicabo, Interea innoxiu» hic cenatUS
Candida: £. L, ccnfurx fabje&ijs efto.
åWåtå*å+rå*å*å*å
OOOOOOOCOOOOOOOG OOOOOOOOOOOOOOOO
/. J. N.
Caput Primum.
nuncupari, ex Geographis pariter
ac Hiftoricis conftat a). Ipfum qui»
dem nomen varie a variis fcri-
bitur; aliis enim Abaffeni, Abaf- fini .1, Abiffiai; quibusdaul Abef-
§. L
Thiopiam divi-
di in Superiorem
& inferiorem, ac-
que illam Hab f- finice 1. Habafliaj nomine venire, incolascpHabeflinos
A fini^
ίίηί, Ebeffini immo Abyßini di-
cuntur: reétius tamen Habeilini,
vel ob ipfam vocis derivationem,
vocantur. Impofitum namque eiTe
ipfis hoc nomen ab Arabibus, qui-
bus rad. Habefcha 1. Habafcha coi*
vit turba diverfarum tribuum in u*
mim, atque inde derivata , Habéjch
colluviem I. mixturam gentium ; &
Habafcbaton, mixturam tribuutiL»
denotant, ideo arbitratur Ludol·
phus b), quod etymologia ha?c
optime quadret in hiitoriam träns*
fretationis Habeffinorum ex Ara-
bia felice in Africam. Habaffinos,
Arabibus höc nomine appellatos eile, quafi επιμί/Ρίχς, cenfet Go*
lius c) reliqua vocabuli hujus ety*
ma, ut vana & abfurda ab ipfo
Ludolpho confutata, nominare
jam non vacat, quum mihi pro-
pofitum fit, ea duntaxat, qua: re-
ligionem cultumque divinum fpe-
£fcent, paucis attingere.
a)
a) Dapper Afric» ρ. 6o6. Cltiver. introd.
Geogr. 5^2. Georg. Hornii Area Noa.
Ρ· 1Π· b) Gommen t ar in HiH. Aeth* f*s9\
b) l nNotis ad Alferganum p, 89·
§. II.
Sunt, qui arbitrentur,Habeffi-
nos, Cognitionen! veri Dei inde a
tempore Salomonis habuiile, Sc
hinc ritus nonnullos judaicos, ve- luti circumcifionem, obfervatio-
nem Sabbati, abftinentiam a cibis,1 lege Mofaica vetitis, conjugium
leviri cum glore &c. ad illos pro- manaiTe. Nec mirurn, quum Ae-!
thiopes ipfi idem affirment, reges
fuos a Salomone deducentes, &
regia infignia Leone ornantes, cum
Symbolo; VICIT LEO DE TRI- BU JUDA. Uc demonftrent ie ex
tribu Juda? Sc ftemmate Davidis eile Oriundos d). Reginam enim Sabae ieu Auftri , cujus meminit facra pagina e), qua? venit audi-
tum fapientiam Salomonis * fibi
A ζ yindi-
4
vindicant Habeflini, ejusque hiftö·
riam fuie deicriptam habenc. Tel*
Jezius f) Summam hiftoriae com- ple&itur , dicens; Reginam Ae·
thiopia? Maquedam, ubi ex merca-
„tore fuo Tamerino de potentia
„& fapientia Salomonis certiora-»
„cognoverit, ad illum cum magna*
„tibus fuis, multisque mnneribus
„profe&am eile, verique Dei cul*
„tum ex eodidicifle. Exaöo all·
„quo temporis Spatio doroum re-
5,veriam peperiiTe filium Menile*
„hecurn, ex Salomone conceptum»
„quemDavidem nominaverit. Eum
„poftea Hierofolymam ad patrem
„rnifTum , ejus juifu in lege divina
„bene inftruftum, & tandem iii-*
„Rf gem /Ethiopia? unftum, atque
,,ita dimiiTum fuifle, additis nobi-
„libus lsraelitis veluti amicis, &
„novi regni inflrumentis, aulaecj
„miniftris : nec non legis peritis,
^ipfoque Azaria Tzadoci iummi
jjiacerdotis filip faerorum ajitiftite»
*· <:·
Λ Γ rtf
atque exinde Reges Habeflino-*'
rum ac primores gentis hodier-
nos, originem fuam traxiiTe conf.
Dapperi Africa g\ Reges etiarrL.
confentiunt, nominatim Claudius
in fua confeilione , majores Tuos Reges Israeliticos appellans. Vide
mus quidem jam confenfum gen¬
tis & Regum aiTertionem ; nofi__»
tarnen affirmare fuftinemus, vera
»ne, an falfa iit hsec hiftoria. Mulfa
profe&o iunt, quas eam iufpe&am
reddunt. Nam, ut alias raceam^
rationes, ii verus Dei cultus eo
tempore ccepit, & per tot iecula duravit, quomodo potuit iine iy- nagogis aut facris libris conferva- ri? Nullos autem, vel Iingua He·
brasa fcriptos, vel ex illa in fuam verfos habenc. Deinde, ii cultum iacrum a Salomone accepiiTenc, ac-
cepiilent procul dubio etiam lite-
raturam. litern [enim plerumque
una cum facris tranfeunt, ut mui-
tarum nationum exemplis de 1
poteft: Sed /Ethiopum icribendi
legendique ratio multum ab He-
braeorum more differt h)♦
d) Ludolphs Hiß. ÄLth. L 2. e) '·
Heg. to. v. /i 0* Matth. 12. 42. f) Lu*
dolpho citatuf Λ 2* e, ^ g) Dapp. dfris*
p» dS?* b) Ludolph^ Λ c%
$. nr.
Ritus judaici, qui fiodienum
in Habellinia retinentur, facile ex
aliis cauflis introduci potuerunt,
Nam circumcifionem quod attinet,
non a Judars Solis illa ufurpatur,
fed eft etiam aliis gentibus familia-
riffima , ut Colchis, Phoenicibus,
Syris, Troglodytis, Nigritis aliis-
que t), accedit, quod magna ad-
modum inter Juda?orum aliarum$
gentium circumcifionem depre^
hendauir difFerentia. Habeilini
certe, & alii Africx populi, lEgy·*
ptii ipfique Arabes utrumque fex-
um circumcidunt/é), Judxi mafcu-
linum tantum: Jud<ei circumci-
7 duntur ad obfervandas leges Mo- faicas, Habeflini tantum propter
morem humanuni, ut habet con-
feflio Ciaudii.
Abftinentiam a carne iuilla, cul*
tum iacrum a Salomone repeten- dum non fufficienter probare , vel
inde evincicur, quod populi multi peculiarem ciborum ufum habeant,
ut Muhammedanorum, carne fuii- la 6c vino abftinentium ; Pampha*
gorum, omnia animalia comeden-
tium ; Tartarorum Orientalium-i, cameios, equos 6c vulpes pro feri*
na apponentium exemplo liquet/),
Abftinentia a fanguine 6c fuffo- catis, ilatuto Apoftolico Synodi Hierofolymitanas nititur m)y quod
Ecclefia Orientalis femper , Occi-
dentalis per multa fecula obferva- vit, adeoque nec illa pro ftabilien-
do Judaiimo adferri debet.
i) Lud. Hiß. \sEtb. /4 3, c. ι, £) Η/β*
t h. I. c. 1) ibidem. m) Abi or, /r. v%
$#. & 2p.
§· IV.
8
$. IV.
Idem de obiervatione prifci Sab-
bari fentiendum. Eft enirn anti-
quus Ecclefia? primitiva? mos in o-
riente diu retentus , & in/Ethiopi·
am forte inve£us. Hinc Socra- tes»), fcribitj Sabbato & die Do¬
minica congregationes in Ecclefiif ha·
ben folitas. Et Gregorius Ny ftenus;
qmbus, i η q u i t, oculis dt em Dominicaiii
intuerk, qui Sabbat um dedecorafli? an
ne fets bos dies germanos effe, ac β in
alterum injuriusfis, te in alternm im·
pingere ? o) Omnium clariflime Sca-
ligerp); Qiiod autem, ait, Habejßni
Sabbatum <eque ac Dominicam ab ojpere
immune babent, id non eil argumentum Judaismi^edveterü Cbriftianismi. Quot
enim canones funty qui vetantSabba-
ΓΌ opus facere?
Jus leviracus, quod Deuteron.
25.V. 5. habetur , ut frater fuper-
ftes fratris fine liberis defun<fti vi-
duam ducat, Habefiinos etjamnutfi
©bfervare, au&or eftFrancifc. AI-
vare-
varezius & ex illo Matthäus DrefTerus r) atque Kromajerus s) qui tamen addunt; vec ab omnibus, Jéd a potentioribus dwitaxat ifte conjtigit abujusexercetur, Gregorius, hac de relnterrogatus, refpondtt; iclminl·
we licere·, a magiftratu quidem mm puni-
ri, uti nec Polygamtam ; tales tamen
conjuges a facra fynaxi cerceri t). Sed
hasc de ritibus judaicis.
n) Hiß. SccLl. 6 c. 8· o) adver fus eoi,
qui cafligationes <egre ferunt. ρ) Dtßßertat·
ad Comput. dEtkiop. lib. 7. p. 683. cf) itiner.
c* 2/. r)pag.m, >8- s) Scrutin. Relig. p. m.
246. feqq, t) Ludolph. Η. dEth. lib. 3 1.1.
§. v.
1 Quo tempore ad religionem Chri-
ftianarn converfi (int, quove Apo-
ftolouii Fuerint Habeflini, non us^
adeo planum eft, in diverfa abeun- tibus Hiftoricis. Hiftorice Regina
Makedx pätroni, antiquam fatis
faciunt Habeflinorum converfio- nem , earnque Euniacho Reginas
Can-
10
Can-daces adtribuunt, qui circa an-
num a morte & refurreélione Sal·
vatoris decimirm, juxta DreiTerum
n), a Phiüppo baptizatus eil. Qui·
dam vero, non Eanuchum quidem
Candaces 9 Bartholomaeum tamen
Apoftolum; alii Matthaeum, Evan¬
gelium illis prasdicaiTe aututnant-».
Cedrenus & Nicephorus Callift. in
annum Chrifii 541 & juiliniani 15
converfionem noftrorum rejiciunt.
Neutra fententia firmo nititur talo.
Non prima , quoniam Candaceilb,
cujus mentio fit Aét. 8· v. 27. notu
fuit Habeifinorum , fed iEthiopuni
Meroén incolentium Regina. Pü*
nius, de infula Meroe fcribit; Regna-
re fe min am Candacem t quod nonien
multu jam annis ad Reginas tranßit #)»
conferantur Lightfootusj/), & Bo-
chartusz), PrastereaHabefiini, i-
dem comprobantes , fibi funt con¬
traria cumtradant, reginam Ma¬
kedam juramento obftrinxiiTe filiutn
& primoresgeneis, neinpofterutn
feminse imperio parerent a). Nec
fecunda, qux ex male acceptis In¬
dia? & iEthiopia? vocabulis profLuxit;
In fortitionequidem provinciarum,
ab Apoftolisfa&a, Matthseus iEthi-
opiam, Bartholomaus contiguam
illi Indiam forte na&us fuiile dicitur, apud Socratem b), & Originem
Verum, adeo confuia tuit veterum
Geographia,ntÄLthiopia in Indiam
& India in Europam extenderetur.
Cavendum itaque eft, neftatim ad
Habeffinos vel /Ethiopes aut Indos
proprio ditftos anplicenfcur, qusede Aithiopia vel India apud Scriptores
occurrunt; feda iitu locorum , in- dole gentis aliisque circumftantiis judicandum eil, de qua gente in__.
fpecie fermofit. Et hoc fa<fto, fa-
cile conftabit, Indos > quibus Bar¬
tholomaus Evangelium pr^dicavit,
efTe Arabes poft Saracenos incolen«
tes: quibus Thomas, J?Arproprie
diéfcos : iEthiopes autern quibus
Matthäus 1. Matthias, Nubtfos: qui-
bqg
»i
bus Eunuchus Candaces, AEthiopes froprie didos, /Egypto a meridie-i
■conterminos , ceniente Jobo Lu<
dolnho d). Quamobrem cum Ha-
be flin i audirenr Europa?os, decon-
veriione /Ethiopum perMatthsurn
löqui, reite reiponderunt; de infr*
jriore fortajjis /Ethiopia, qu£ Abafltam
& /Egyptum interfacet, accipienda hM
ejfe e). Nec denique tertia fenrentia
probari poteft, utpote qua? hiftorte
rerum abHabeflinis geftarum edia*
metro repugnat. Rex enim Cale·
bus, Gra?cis Elesbaas,qui, au&ore
Tellezio f\ tempore Juftini, circa
ann. Chriiti 522. adhuc floruit, u^'
timum Sabaeorum, (qui pofteaHo·
meritce diiti iunt,) regem Dunatfa*
ium, feita Judseum, crudeliter in-»
Chriftianos fevientem vicerat, &
regnum Saba?orum plane deleverat.
jam , fl eo tempore Saba?orum re¬
gnum plane everium erat, quomo'
do, quéefo, multis annis poft ab
Adado, (fi unquem talis rex fuerit)
everti potuit? quis Sabaeorum rex
*}
potuit vinci, cum ultimus crudeli-
tatis pcenas Calebo ante dedifTet ?
u)p. 7 x)l. 6. c. 2p. y) Tom. i.pag m*
171. ζ) Geograph. S üb 4. c. 26. 4) Lud«
Hifi. JEtb.l. 2. c, 3. b) lik* I e. ιρ. c) Or'g.
in Genes. I 3. d ) Commentar. in H. Jith,
pag- 78 e) Idem H.Aith. I, 3. c.2* f) Ltfr*
dolpho citat, Hb. 2. c, 4. Η. j£th*
$. VI.
Media igitur nobis via inceden#
dum eft, ut nec juftoantiquiorem,
nec recentiorem ftatuamusHabeifi-
norum converiionern. Non a vero nos aberraturos putamus, fi eorum
ample&irnur fententiam , qui con- tendunt, HabeiHnos ,tempore Conr
ftantini M.ad Chriitum converfos eile. Et hoc ftatuentes confenfu
fcriptorum praeftantiffimorum, tarn Graecorum quam Latinorum notL-·
deftituimur.Ruffinus, terram, baue»
rnllo Apoftolicx doärinß vomere pro*
teil]am aitg). Socrates, cum Indi,-
v am iEchiopiae conterminam Barthoa
lomaeo forte obvenifle, dixifTet,ad- dit j τψ pLSvjoL sy&lsgQ lyfta») fj τζο<τ·
οικεί
i4
όίχεϊ βαξξάξων sSvij πολλά, άιαφόμις
γ^ώμενα γλωσσαις ; ύάεπω ποο τωίι
άωνςανΊίνζ γ^ξόνων ο 19 Ύίζίςιανισμχ λο·
γος ε φώτιζε b). Gregorius refere-
bat, nullam alt am pruedicationem Ev·
angeln in Habeßmia fc 'tri, quam qu
tempore Athanaßi, ab religiofo viro
AbbaShlama faäaßt; fic enim πο·
men Frumentii mutaverunt i\ Jaul itaque de Frumentio, cui ioli con*
veriione m fuam debent Habeilinü paucisagendum eil, Hiftoriam ejus
4Cexhibuit Tellezios, & exilloLu-
"dolphus, talem; Meropius merca·
"tor Tyrius in Indiam profe&urus,
"appulit ad littus ZEthiopias in man
"rubro; ibi mortuus reliquit duos
«'adolefcentes^rumentium &iEde'
C(iium: qui capti & ad regem ad-
"duéti, obingenii iolertiam cari&
4<accepti, tandem φ übertäte donati,
quod literas icirent, chartophy*
•dacio atque ratiociniis regiis pr#'
"fe&i fuerunt. Rege mortuo iru
"iftis muniis apud reginam tutricefit i'permanferunt, quoad fiÜus regi^
pupü-
*5"
οις pupillus adolefceret. Interim.,"
ων 's Mercatores Chriftianos, qui illuc"
ο- appellebant, omni officiorum ge "
e- nere profequebantur, tantumque"
v· de fe virtutis & integritatis fpeci·"
u men inter illas gentes dabant, utu
ro Chriftiana religio ab omnibus ma*"
o· gni asfiimaretur. Quo velut fundä"
m mento pofito, Frumentius ad S."
n* Athanafium profe&us, abillo,obu
ti, prséclaras ingenii dotes & fidei"
us conftantiam; primus sfithiopia Epi-
u· fcopus creatus fuit, itaque iniEthi-"
a· opiam reverfus, Baptiimo initia u
is, vitincoias: presbyteros & diaco-"
iri nos conftituit; templa exftruxit:"
os & iic primus religionem Chriftia-"
ie* nam in ffithiopiafundavit£). Quod
d« autem Baronius /) duos Frumen-
& tios fuille autumaveric, unum Ih- iti, dorum, alterum Axumitarum A«
Ly/ poftolum , id Indiae acceptioni la-
tifllmas tribuendum eil. Quumunus
ru ρ idemque fuerit Habeflinorum, five
Indi five Axumitas appellentur, A- gis poftolus & Epiicopus. g) lib*
)ib
r6
g) Hb. Hifi. Redet. /. c.p, b) Hb. Λ
*) Ludolph H. ALfb)l.j* cap.z. k) Rudolph*
l c. I) in annotat. ad Martyrol. Rom. d>
ζγ. Oftobr.
§. VII.
Diximus jarn modo cum Ruffino
& Socrate, eonverfionem Habefli·
norum tempore Conftantini M.con·
tigiffe, ipfe aurem annus prascife-»
determinari neqoit. Dicitquidem
Socrates 1. c. Ίω Επισκοπώ ABaivafffy
Ίότε νεωςϊ Ιής επισκοπής άξιω&ένΊι. Ac
Henricus Valeiius verba hcecindu*
"bium vocat, dicens; Athanaiius
"An.Chrifti 326 Patriarcha Alexan·
"drinus faftus fuit: Meropiusin-»
"Indiam profe&us eiTe dicitur, ex;
^emplo Metrodori Philofophi, Qul
"ante ilium Indiam perluftraverat ;
"ifte a. Metrodorusante An.Chn^
"325. ex Indica peregrinatione r?
"verfus non eft. Nam quod Con-
<fcftantino imperatori munera obtu-
"lerit, id poft debellatumLiciniuni
"contigifle necefte eft, ut qui debel-
17 latus fuit An.Chrifti 324exeunte.<c
•
\ Si ergoMeropius, exemplo Metro*"
dori,circa annum^2 5 re verfi,in In "
diam profe<ftus,Frumentium ado J leicentem fecum duxit, atque is,"
j usque ad Regis pupilli majorenni«"
«
tarem regiis rationibus prasfe&us"
fuit, & tandem ad Athanafium A u
j lexandriam venit, fequitur, id nonu
η factum fmflfe Athanafio nuper con-"
ή) ftituto, ied multo poft, anno plus"
\i minusChrifti 341. Verum hascquo-
dammodo conciliari poterunt, fi di-
is cimus,Ruffini Nuper, de Socratis νεω*
ι· dnon adeo ftriåe iumendum eile,
a ut ipia initia Epifö^opatus Athanaiii
ic defignet, Ied unum ex primis epifco-
ui patus annis, atque fic, circa Annum
t; Chrifti 330, ut opinaturTellezius, fti vel non ita multo poft, converfos
Qt eile Habeflinos, Nam ante impe·
n. rium Conftantii, quod A0.337.cce·
u. pit,OrdinationemFrumentii fa&am
Αϊ efTe, difertis verbit traditSocrates,
Lib. i,
cap. 19.
us 3 CA*
18
CAPUT SECUNDUM.
§. I: ma
NUnc norum ad dogmata fidei accedimus ; qua:, Habeifi· licet
non omnia nobis conftent^quamdiu
liber eorum Symbolicus> quem Hai-
manota /ibau vocant, in Europam
non eft invectus; ad du&um tamen
CeIdberrimiLudolphi,nonnulIapro-
ponemus. Scripturam Sacram, fo-
lam &unicam credendorum atque^
agendorum normam agnoicunc,
quam tanto proleqvuntur amore,
ut nihil libentius, quam diåa icri-
pturae allegari audiant; quemad-
modum teftantur a&aP. Societatis.
m) eam quoque integram habent,
&>totidem, ac nos,libros numerant,
aliter tamen eos partiuntur. Vetus
Teilamentum in quatuorprcecipuas
partes dividunt, & libros quosdam
diverfi prorfus argumenti conjun-
gunt, ita quidem, ut ApocryphoS
Canonicis mixtos cernas* Novum
-
Tefta*
Teftamentum itidem in quatuot-»
ρ partes iilis divitur. Prima vocatut Evangelium, & continet quatuorEv- angéliftas. Secunda, Aäa(Ccil, Apö- ftoiorum) Tertia Paulus, cdntineC XlV. Epiftolas Paulinas. Quarta*
Apofiolus, continet feptem fequénres Epiftolas; pro additamentoipfiseffc
V iiio Johannis Abukalamfis, ica ä7Tö-
χάλνψιν Johannis appellant. Re*
liquos libros (acros, & fcripta, pu¬
blice in Habeftinia recepta, brevicati litantibus ficco pede prasterire li·
ceat; videri poilunt apud Ludol*
phum n) unde etiam hasc defumta
funt. Id tantum iilentio non eil in-
voivendum, magnse & a?qualis fei-
me cum fcriptura S. au&orieatis efle^
tria priora Concilia Oecumenica^,
Nicasnum, Conftantinop. & Éphefi-
num. Chalcedonenfe vero, non ίο- lum rejiciunt, fed etjam criminofe traducunt, atque acerbiflimis & in-
juriofiflimrs verbis in idud & Patres ibi congregaüös· mvehuntur, con·
B 2
·ve m
ΙΟ
ventumßultorum vocantes, (cauiTam
mox adferemus,) quamvis ignari
fint, quid in eo contineatur.
m) Luaolph, Η, A\tb* U$% c.f. n) XdcrA
i, cir. cap%4+ per tot,
j. II:da.
DEum in efTentia unum, in per»
fonis trinum nobiicum confitenrur
& adorant. In hoc föl um ab Ecclefia
Ortodoxa abeuntes,quod proceto
nem Spiritus S. aFilio, cumGr^cis
negent. Eurn tarnen a?que Spiritum
Filii acPatris,nec non perfonam per
fe fubfiftentem eile, haud a?gre fa- tentur;quod palam facit liturgia eo-
rum, quam exAethiopico, in Lati¬
num Idioma tranftulitLudolphuso)·
Uc plane falfum fit, quod in Con-
feflione iua tradidit Tzagazaabus;
procelfionem Spiritus S. a Filio, cre-
dere Habeflinos p). Gregorius cer·
te,& ipie Habefiinus, hoc non ad¬
ln ifit, dicens; fe uti Sacra? Scriptur#
verbis q); qui egreäitur a Patre &
fumit de Filio - - - nee ultra ah'
(Irußßimum hocce myiterium riwart.
21
De tChrifto Θέαι/9·{ωπω ] eadeiti fere, quae Ecclefia Catholica credit, fatentur ecjam noftri, conceptionem videlicec, nativitatem, paflionem
mortem & refurre&ionem Salva-
toris totidem verbis affirmantes.
Sati&iflimum ejus { meritum , pro totius mundi peccatis fufficientif-
ilmum & efficaciffimum e(Te cre-
dunt r). Non injucundum , nec
inutile, opinor, erit, ex Inftituti onibus Catecheticis puerorum &
Neophytorum, quas cum Ludol·
pho communicavit Gregorius» non- nullas quasftiones heic proponere^
inftituto noftro perquam accom- modatas. E. G. Quando in cul-
carunt tres effe perfonas, äquales
in omnibus. Quasrunt porro; Eti
tribus illis perfonis, qu&nam mtaeft"
pro redemtione noftra? Secunda ppr-u iona, nempe Filius DEI Dominus«
nofter JEius Chriftus. Quot (unt"
mtivitates ejus ? Duae. qumam .?kC Prima nativitas ejus exPacre eft,"
B 5 „fine
22
3 fine matre & fine tempore: Se·
, cunda vero ex Virgine Maria-» *
„Domina noftra, fine Patre, in-.
, tempore; illa iemper in Virgini-
? täte manen te. JEjtts Chriflus Dömt·
„nu\ mfler efine homo,an veroDEus?
3>DEus & homo fimui in una per·
j/ona, fine feparatione & fine per·
„mutatione & fine oonfufioneaut
„commixtione. Addit Gregorius;
3,hoc paéfco docent ornnes res fidei»
„videiicet deBaptismo ejusjejunio
„& paifionibus ejus, de morte,re-
„furreåione & afceniione ejus in-»
„ccelos & miflione Spiritus S. fuper
„Apoftolos. Et quod rediturus fit
„in gloria ad judicandum vivos&
„mortuos &c. verbo, qua^cnn^
Ecclefia Catholica ante ConcilM Ghalcedonenie, de DEO, tribu$
in una eilentia diftin&is perfanis*
iEternitate Filii DEI: hypoftan Spiritus S. admific & credidiC> ea cun&a & illi lubentes admittunt& ρ contrafentientes damngnt* ver·
ba iunt LudolphU), 0) Lib«
,
.
ο) Lib. ■?, c/fp. f. p) vid. Confefßonetn Apud. Krornnjer. Srut. Reit g. p. m. 242.
q) Job. /f. v. r6. & ιό. v.\ 4, r ) vid.
Ludolpb Hiff.dEtb. lib. 4. c. /. s) Ludolph,
/. f. r) ibid.
§. III.
HaerefinNeftorii, duas inChri·
fto perfonas ftatuentis, inConcilio Ephefino damnatam in tantum a·
verfantur, ut propterea duas natu#
ras adferere non audeant, caufla__j autem,propter quam,Chalcedonen-
ieConcilium rejiciunt,haeceft; ver-
fantur Habeilini, in eo errore, Pa- tresConcilii hujus,hypoftafin Chri*
fti dividere, & contra Ephefinum#
duas perfonas facere voluiffe. Re- fert quippe Nie. Godignus; Petrum Pays, ex iEthiopia, adfociosGoa-
nos icripfiiTe ; Abaflini funt in e&
optnione, quatuor nos in divinis ad¬
ferere perfonas» quia duasinChri-
fto naturas confkemur ή) Hinc, non
facile dixeris,illosEutychianae hsrep
ftws infimulandos eile; nam utrurn-
B 4 que
Ϊ4
que abftraöum ] divinitatem & hu-
inanitem, nequaquam negant. Pr#-
terea Eutychetem, ceu hasreticum
damnant & deteftantur. De Ti¬
notheo Patriarcha Alexandrino
P^éta hsEC habet; cremati fuerunt
flammis verborum ejus, fqui cre-
diderunt do&rinas lurettciEutyche·
tis χ).
u) De rebus dbdffinnorum lib,i.
*) Vid, Lud^ H, Aeth, lib. 3. i. f.
§. IV.
Sacramentorum neque com¬
mune nomen, neque numerum ha-
bent. Myfterii vocabulum uiur-
pant, quando arcanum participa-
tionis corporis & fanguinis Chrifti
innuere volunt. Neque enim ne*
ceflarium ducunt, σφ^αγίϊας της π/-
ςεως alio quodam communi nomi¬
ne, quod icriptura ignoret, com- plfcöi y). De Baptifmo, tum adul¬
torum, tum infantium a&uri hi¬
naus iafra, ubi ad cerimonias & ri*
2$
tus ventum fuerit; hoc loco tan-
>v tum memorabimus9 verba inftitu- tionis, quae habentur Matth 28. v.19.
integra ab Ulis adhiberi, tefte Al-
varezio z). Nec aliud ex Litur- giis eorum cognofcere potuit Lu-
dolphus a).
Sacram ccenam quod attinetV
ea omnibus, absque differentiaCle-
ricorum & laicorum, fub utraque ^ quod dicitur, ipecie prasbetur. Pa-
nem autem fermentatum adhibent;
quod etjam inLatinaEcclefia per ali¬
quot fecula fa&urn, egregie probat
Cardinalis Bona b). Sed feria quinta
hebdomadis magnae, in memoriam άζνμων Ghrifti, infermentato utun#
tur; quod procul dubio decepitAl-
varezium,fcribentem; JEthiopes pa-
wem (me ullo fermento ufurparec). Vi·
ni defe&um hoc modo refarciunt;
uvam paifam, aqua maceratamex- primunt, & iftum liquorem, pro vino, in Euchariftia adhibent dy Quapropter eos deridet Tellezius,
B 5 quod
1
2 *6
quod de utraque fpeCie glorientur,
& tamen non vero utantur vinotf).
Ef alibi; omnes communicant jub
utraque (pecie, vel, quod certius eft, fuh neutra; evidentiiiimum.»
enim eil, quod materia , qua-»
utuntur , non vinum fit, Ted
aqua_, /). Habeffini tamen fem*
per utraque fpecie uii funt; Nec
aliud magis animos eorum alie-
na vit &P.P.Societatis infenfos red- eÜdic, quam quod laici calice pri-
yarentur, ut exEpiilola Regis Ba«
filidis ad P. Alphonfum Mendezi«
tim,patetg).
y) Ltt '(olph. Iiifit JEth» l. c, y» 2) Al*
*üArez\ Irin, c, 22. a) Hifi.dEtb. I. ctt. cJ.
b) in Dißert de bac materia. Rerunt Li- turg. I. L, c. 23» c) cap. 11. d) Lw dolpb. Comment. H. JEtb» jjtf. é) Hb· 1«
c· 38» f) c*p 19' vid, Ludolpb. J- ctt»
g ) videri poteft apud Ludolpb. Comment»
f· S34' *d fin.
•
§. v.
: Quid de reali prasientia corpo
Hs & languinis Ohrifli in S. coena
ien«
Η
*7 fentiant, noh liquido conftat» Grei gorius qujdem eam fe agnofcere_j
dixit, rrox tarren, more iuo, ad- dicht; fubtilis res eä; Myßerium eil h)o Cum autern proferrentur verbä,
quap in Liturgiis eorum habentur;
cwverte hunc panem ut fiat corpus
tuum purum &c. arque ex Oratio«
ne Euchariftica CCCXVIII. Orto<
doxorum τ - - Imwutetur iapor hujus caliciSjUt fiat fanguisChrifti;
fimulq; interrogaretur , η um fub-
flantiam panis & vini in fubftantiam corporis & ianguinisChrifticonver*
ti de imutari putaret, reipondit; ta- Jem transfubftantiationem Habeffi-
niseile ignotam. Sibi tarnen videri,
panem & vinum vulgare converti jnmyfteriofum & repraifentativum corporis & fanguinisChrifti,adeoq;,
e profano in facrum mutari, ut ve¬
rum corpus & fanguinem Chrifti (communicantibus reprarfentet i)e Conieflionem fingulqrum peccato*
rum, Chriima, éxtremam un&ior jjem, Pontificiis utique facramenta
pror«
28
prorfus negligunt. Nam alios in-
ter errores, qtii ipfis a Ρ. P. Socie-
tatis impinguntur, funt; non confit
tentur numer um, neque jpecies peccat torum, fed gemratim dicunt; peccavi,
peccavu Non roborantur Cbrifmatis facramento; neque vicint mor ti facro inunguntur oleo; neque demum e vita difceßuri vita pane ftabilumtur. vid·
Nie. Godignus k). Idem aiferic Dreflerus; Confirmationem & extre-
mam un&ionem,neqj pro facramem tohabent, neque ufurpare folent/).
Ab ha?reii Novati, lapils poft
baptifmum gratiam denegantis, im#
munes funt, facientes cum Eccleiia Gatholica, qua?, duce fcriptura ia-
era, peccatoribus gratiam Dei, quo#
tiescunque veram & ieriam egerint pcenitentiam , pollicetur m).
h") Vid. Ludolfh. H. JEth. lib. 3. c.J. *)
loc. c it. k) De /ibaffm. Reb.lib. /. c*
ρ. 173. Öf Cap. p. ti6. /) Orat. Μ
Ecclef. Ath.p. m, 14, m) Lud. Comrn·
29
§. Vi.
De ftatu animarum poft mor¬
tem non omnium eadem eil fenten*
tia. Quidam putant, animas fideli-
um, poft folutionem a corporibus^
ftatim ingredi in regnum ccelorum,
exemplo animas latronis, in cruce pcenitentis. Alii vero arbicrantur,
ilias ccelo non recipi, ante adven*
tum Chrifti in refurreétione mor-
tuorum, tefte Gregorio η). Sed po- ilerior fententia communior; hane qui ample&untur, verba Salvatoris
Luc. 2g. v. 43. accipiunt de Para-
difo terreftri. Sic namque ex P.
Gonzalo Rodrighefio fcribit Go- dignusj afferuic (monachus Abas-
linus literatus) juflorum hominum ex hac vita decedentium animas, etß ni¬
hil purgandum babeant, non ideo ta¬
rnen flatim in ccelo recipi, ut Deum vn
deanty je dad terreßrem duciParadifum,
mundi finem exjpeäaturas ö). Län¬
dern quoque iententiam foverunfc
veterum nonnulli, Tertullianus *
dicit5 nullt palet ctelum, terra aähw
2θ
[αΐνα. Sinum Abrabd, region em, etft
non cceleftem, /Mmiorem t am en infe' >v ris, refrigerium pr debi t uram amwabuS
\ufloTum usque ad confummatwnem ve¬
rum p) & alio loco, att i Defunélorum
ammas adpr<efentiam Dei mn admttti, [ed exjpeciare in Candida diem judicii.
Purgatorium non credtre Ha- beffitios teftantur uno ore Ρ. P. So- ciecatis, Godignus, air; nulla apud Abajjinos facra pro defunäis fieri; - -- iiec mir um, cum purgatorium effe negént
£)B.TelieziuS,cum morem fepelien'
di mortuos, certarurn precum reci- f tatione ac eleemofynarum interpau*
ρ eres diftributione expofuiilet, fub·' ju η gi t; &' nibilomwus negab'ant dari
purgatorium r). icaque, quamquam"
fruitionem veras beatitudinis usqüe åd refurre&ionem mortuorum-#
ftifpendant, fato tamen fun£os in v duplici tantum conftituuncdifferen-
tia, ut qui crediderint, falventur?
qui vero non crediderint, cötideni-
nentur s).
n) jSpud Itudolph, HiSt./Etk, i.fi c* fe
i) üb. ζ, cap. ii pag. 32^ p) Citatus
-
