to nn^i'n mir toti
DISSEK ΓΑΤΙΟ ACADEMiCA ,
DiSmn Q&jarianmn :
C TUS
V 1'. KBORU Μ
EST
O R I G O
i
v Breviter Propdncns„
Quam
Ex confenfu Ampliff Facu/t. Philofopk
ht Regia Academia Opjaltenji,
MO DERANT Ε
CΕLEB Eli R l Μ o
Mag: Ρ Ε T R O
EKERMAN,
Eloqu. PROFESSORE Reg. & Ordin.
Eruditis publice ventilandam modeße offert
SlJE Rii€ MiTIS ALÖMN IS.i
JONAS ÖSTLUNDΗΕ L SI Ν G
U SV
In Auditorio Carol Maj. ad diem i8 Decernb.
Av. M D O CX LI.
Horis ante meridiem (olttit,
, „
UESAU& imprcia»
fttfefendo étqvt PrécUrtfimo VIRO dt DOMTNO,
Mag. OLAVO JÜH. BROMAN,
Hüriicksvallerifium acquefdend enfium PASTOR!
&l PRjEPOSJTO lcnge mcritiifi r o, Scholac Trivial.
INSPEGTORi adcuratUlimoj nee non S riet. Reg.
Lit. & Scient. Membro litilifBmo $ PATRONO itilamatiifimo.
VIRIS FlurtMUw Revettndh) Cl*r;j[rKti &Dottrlfimü)
Dn. PFTRÜ FR OD LIN ,
RECTORl Schol* Triviilis, qu'2 Hadicksvalliaf <*ft # longc dexterrimo, EVERGETAs perp tim col ndo;
Dn. NJCOLAO BROMAN,
Ecclefiarom, qu« DEO in Kogftai <5c Ils-bo col- ligBnmr, PASTOR! Dignitlimo, BENEFACTORI
Propfnfiili'ro;
Dn, MARTINO GRANLUND,
COMMINISTRO in Rogüad & ll-bo Vigilan- tiflimo, Amico fuaviflimo , exopratiffirno.
cpErmittite·* Patroni6cFisutores Optimi, ut tempo.
rehoc tnßifjimo,quo Ctsmevnvimm. MATRlS
Sim mortem deplorat Sueciay paucisoßendam ömma,, φι# Vos mihi pr&ftiußn, ego vero remanerari nec
potui, nec po/Jum, benefich in memori mentis a- dyto aäfervAta effe. Serena jtaqué fufeipiatis fronte hane, quam Vobis conjecro? difjtrtattönernγ rudili-
cet calamo exaratam, ceu grattjjtmi auimi tefferam
debitt obfervanti# mommentum, meque eodem, quo
antea-i favoreprofeqttamni. Valeatisdentque, futs m·
coiumes, florentesy beati. Uro, duminv:vis agam, Adrri. & Plur.Reverend. NGMlNUM VESTRORUM
;V Cultor obfervantiiTimus
JONAS iÖSTLUND, OiorccoK,
/
Hartum commodielqquentia in vita,
cum publica, tum privata, homi-
nibes adferat, id omneviri, ingen ίο atque dotitrina excellentes, ita jam
dudum demonflrarunt , et hac de
re multis diilcrere, eilet poft Ho-
roerurn Oiada sondere. Quocirca, ii nihil illtiflrius,
nihilmagtiificenties,nihil nirabilitis eile vera perfe- daque eloquentia dixcro, id, quod res eft, mihi
dixiiTe videor, Hatc wn* inter funi'mAs virtuta Jiocuna jure tuebitur} hsec ingeniiUrnen} & rerum domina'y harc
pacü comes, otilque focia a) haud immerito vocaccr, Etenim, ut Mureti verbis utar , efl illa virtus, qux
qujtmlibet in pMrtem arbitrstu fuo fleftit audient ium dni*
mesf eosqcsc fulcritndims fu* fpiendore obftup-faäes, quin
busddm vtlut loabenis nurmrof* oratiomt, regit. Bft» qv<t
€9nfoldtur woerentes , äjjlidies excitdt} jacehtes erig e, qu*
fcelerdtis extt'to efit innocentibus praßdio , improb's terra- rij probis omamento b). Videhcet gentes ac nationes integrae ad literarum ftudia , ad cultum ipfum Divi¬
num, comto & perblando eloquio incenduntur, ami-
citiac , opes, honores ac dignitates comparantur, le-
gcs & judicia conftituuntur, provinciae & respubli-
A cae
fe >m ) o c i#·
e* felicitér adminiftrantuiv Atqoe ficut Γη pacé, (Te
in fa g o etjam viventibus multas , easque maximas , praebet militäres iaie^ 8c faceti is oratoriis eonditus termo.· Etenim , ii vi & copia dicendi vafeat, pra:- iiurn jam jam in iturusImperator»- miiitibus vel timi- diflimis tantos addere potent animos, ut omnes mo-
leftias, mortisque difcrimma omnia parvi ducentes f
miraEili cupiditate pygnand! ft&grent, cum hoftibus
manum fortiter eonfersnt, viftoriamqtie ab ii! tandem
reportent. Ardenter igitur amanda, &, m floreat vigeatque» dibgenter adcuranda effet eloquentia, prat- fertim cum iismmi Numinis dono & munere nobis (it commendata, Verum aliter brpe ficri, tnftis loqui-
tur experientia, piurimac teftantur bonorum querels?»
Multos enim, quod magnopcre miramur, venuftiili-
ma & caftiffima hac virgine aut m&lutata, aur plane exterminata, fot i lem ncicio quam & monftroiam am»
plexari non pudet atque ofcuJari diciionem, Peffcilens eonfilium! icurrilitatem icpori» tumorem magiilo·
quentiae, fordel munditsc* barbariem Suadac Roma-
nar, (nam in Latio nunc potiflirnumoccupamur) an- cillulam pediffequamque augufoe mortaliam impera-
trici praeponere. Sunt, fateor, aIii, qui eloquen-
tiarn , utpote fumma ejus praeftantia moti, fedulo qui- dem, fed parum feliciter, feébantur. Nam deprehen-
duntur hi, praeter opinioners, in perniciociffimam in-
/ cidiiTe loquacitatem inanemqne profluentiamj quip-
pe qui horrida, et, fine ullo dele&u, verborum fen- tentiarumquecongefta mole,lrem adeo non iiluftrant,
ut quam maxime obfeurent: irnmo» audientium au-
res mentesque dum deledarent, obtundunt. Unde,
praeterquam quod jfine fibi propofito defraudantur turpiter 9 fieri fölet, ut non poifint non cachinnos irrideiuium in fe commovere. Vel indc fa£i$ fuper-
quff
) o C β» J
qué conftare éxiftimaverim, quamneceflariuis fitver-
borurn deledas, ad hunc vero eundem exponendum Jabons & temporis aliquid, Tua C. L., quod fiat
pace, Tuoque fuffragio, conferre ftudebimus.
λ) Cicero in Britto c. ti. b) Muret. örat. vol, t,oraté
Iii. cfr. Dialog. decorruft. oratoriPus t. j Majoragii DU*
logus de eloquentia p. t»,
§. II.
Cajus Julius Casfar, Diftatorapud Romanos per- petuus , non folum Mathematicus, Hiftoricus & Im¬
perator infignis fuit, fed tanta etjam eloquentia: lau¬
de confpicuus, ut ad Coro. Nepotem Cicero, de-
cus illud eloquentiae, ita de Mlo fcribere non (it ve- ritus: Quid ? Orarorum quem buic antepones eorum, qut nihil aliud egeruntl Quit fententiis aut acutter, aut cre·
brior ? Quis verbit aut o matior, aut elegantior c)7 Splendido hoc pracconio parum abeft, quin videatur
Tullius ut reliquis oratorum omnibus , ita fi-
bimet etjam ipii hunc Carfarem quodammodo prartu- lifle. Nec aliter Aldus Manotius: C. Julius Cafar, in«
quit, &Juperioribus , & aqualibus fuis omnibus praßitit%
oratorquefuit minime itte quidtm vebemens , fed nemo un- quam urbanitate, nemo lepore , nemofuavitate tonditior
d). Sic peregregium eft Valerii Maximi eiogium: Dimt
Juliusf quam cceleßu uuminie, tam etiam bumani ingenii perfeftiflimum columen , vim facundia proprU expreffit e)%
Quanti vero is deleétum fecerit verborum, ut alia
mifla faciam, teftatur diåum ejus vere aureum, quo, tituli loco, praefeotem ornavimus difiertationem, c«·
jusque mentionem facit Atticus apud Ciceronem, dun
in eximia Caefaris eloquendi facultate dignis laudibus
extollenda efl: occupatus. Sed tarnen, Brute, ι ήquit, de Cafare CS ipfe ita judtco, CS de boc hujus generis acerrimo
aßiwatore [apiflime audio, illum omnium fere oratorum Latinehqni elegantiffme\ nec idfolum domeftcd eonfuetudi*
v Λ neg
\
4 -*K ) 0 C R*·
ne, [ed, quAwquAm id quoque crcdo fttljfe, tAmen, ut
effetperfecta tUa bene loquendt Uus, multis literis , w qutdem reconditis, (S exqutfitis, fummoque fludie (S dili«
gentid eft canfecuttts,£)uin etiarnin maximis occupAtionibus
(umAdteipfum deratieneLAtineloquendiAtcuPAtiflime (cripfe*
ritprimoqueiniibro dixerit: Verborumdele&umorigincm
effr eloquentiar />Carfar*Suetoniotefte,duoslibros de
analogia , hoc eil, de ratione Latine loquendi com- pofuir^)j^in quibus confuetudinem vitiofam, IS corru*
ptAtn pura IS intorrupt# confuetudine emendatet b), que>
munditia & elegantia fermonis ubique farta teftacon·
fervareftm, Sic übt C- Carfarem, ceu excellentis inge«
nii ac prudenttA virum commendaiTet GelJiusr mox ad-
dit: in primo ejus de Analogia libro fcriptum eße t habt ,·
femper in memoria atquein ptbfore% ut tnnquam fcopulum,, flc fugias infolens verbum i).. Sed Ut ht anaiogici libri,
nec ron alii ejus übel Ii ,, una cum oratiooibui ab eo<
confedlis* quas vehementer fibipr&bari confirmat Bru·
trs Ciceronianus k)y non fine maximo reipubltcse Ii»
férariät detrfmento, iniquitate temporum periere; fk efegantiiEmor ejus de kelloGallico & Civiiicommen- tnrios, quos veteres & novi fcriptorer nunquam vi- dentur fat is ccmmendare poiTe* adhuc fupereiTe». ma·
gnoperé Ertarrur. Kam illos certe Carfar lecfHilimis«
illim inavit vcrbis Elucet ibi, omni licet ornat* ota-·
tioKtsy tanqurm vefltr detrafto l)\ praecipua proprietas;
& ex ea fumma peripicuitas, finguiaris fuavitas, pu¬
ra & illöftris brevitas, nobihsque fimpHciras., Quid:
multa? Nitore adeo excellunt, ur nihil in illis redun¬
dans occurrar, nihil ilerile, infulfum,: impoltrum,fri··
gidum, tumidum, ab jeftutrr * fordidum: Ted modera·»
ta, cafla, plena, acuta, hmata & politafint ömma,
praeclarumque genus eloquentix eonilituant. Earurrt
¥.ero % quas commcmoravi, virtutum nuUam eile ρ«·
to»>
4Shi 3 ° C i^· j*
to> quae a verbis Julii exquifitis aut prta, aut iede
omnem dignitatem fuam natonon fit. Quaproptcr
verberuta delcclum originem ejfe eloquentia non dixit mo*
do * fedj rc ipfajr in hoc opere fuo perfede elabo-
raro > déclaråvit vir ingenio, doctrina Sc virtute or-
natiffimus. Afi: permultum ad didionis pulcritudi-
nem exddedu verborum accedere pratfidii, id nemo·
in dubium,credo, vocabit>? niir qui in palaeftra orato- ria< fuerit plane inexercitatut.·
e) Suetonius in vit,Julii Cafarts c, 55*. d) Comment.
iη Cieer,. Lib. Jill de örat, pe ug, e) IJb. g. c. 9. n, q,
fy Cicero de clar. orat. c, ji,, g) in vit. Cafaris c.j6t Å) Cicero /. c» c. 7_f„. i) Noft, AtticLib, /. c, /0,. k) Lib,.
dt ciar» örat, c, py0. /) C, c,
§,*- III«,.
Qui vei primoribus, ut ajunt,, eloquentise deli~
cias guftarunt labris,, haud ignorant elocutionem
quar alias exornatio, Graece vero vocatur, in-
ter partes Rhetoricas numcrari. Ejus aurem recenfe-
ri folent tres» virtutes primaria:, puritas fcilicet, per-
ßicuieat Sc dignitas* quas, quantuttv ad noftrum per~
t.inct propoiitum, examinabimus» Etenim, cumprac- ßaritiflima & maxime neceffaria: eloquendi fubfidia &:
infirumenta fint hat ipfae virtutes, neceffitatem ac mo- dum verbanaviter efigendi^ circa fingulas indicabi-
rrus, ut confteteas omnes, & fic eloquentiam, a de- ledu verborum fuam ducere ortginem·· Heic monu*-
iilc rffert> tria; efTe oratoris officia docerer deleflare
& permovere m) \ hifceut fatisfiatv quo magis idone»*
um adhibetur eloquendi genus,, eo perfeftius erit id cenfendum. Contra tantum abeft, uti oratio, quae
triplici hoc munere caret facunda dici mereatur,, ut facundia: nihil illa magis;contrarium eiTe mihi perr
fuadeam. IV«.
m.) Qictrt dt tpiim? gencre trat, t,rr
rS ) O ( £<5S-
§. IV.
Eloqiientiam pvritate, qua? #*r Ιξρχψ Latinifas ädpellatur, nunquarn deftitui pofik· ve;iuti otrnmo congruens exiftimamus, Quis cnim fana: mentis com-
pQS fperaret» qui Latin* non p*flit, bunc vmate tjfe di* ,
Uururn »), aut qui a vcterum norma de induftria dif-
cedat atque incorrupcam Latini fermonis integritatem,
qua lion vigente, incomta & agreftis barbari.s p?r
totana regnat orationem , vel negligat, vel parum
curet, hunc,uti decet, omnium adrniratione, phufu
& laude iat dignum fore oratorem? Infipientis plane
St ftolidi, non eloquentis eft , fermonis puri , qui
tamen , ut alia filentio pra?termittam, mira jucundi-
tate ac fuavitate nitet, fplendore item & pulcritu-
dme fua decorem rebus & dignitatem addit, negli-
gentem aut ignarum le oftendendo, impurum vero,
qui turpitudine fua res deprimit potius , quam ex- tollit naufeatnque movet, ufurpando, voluntates au- dientium a fe alienare. Clarius loqoar: oratio, ii
fordibus» maculis St navis obruatur, fatis dilucida,
ornata , fplendida, fublimis, magnifica, gravis, ju-
cunda , fuavis, atque adeo diferta fieri nequit· Qua-
re, non iine caufiia, puritatem primum dicendi orna-
mentum faciunt Romanac facundiae tutores optimi.
Cujus rei tale perhibet teftimonium Cicero: Audi**
ram , qua de orationis ipfius ornamentis traderertur: in qua pracipltur primum, ne pure 0* Latineloquamur: dein*
de ut plane £5* dilucide'. tum ut ornate : pofi ad rerum
dignitatem apte , & quafi deeore *). Quid, quod Al¬
dus Manutius Latine dicere ? fundamentum efle eio- quentiae adfeverat/). At illa tarnen puritas, five La- tinitas, cum in verbis non quibuslibet, fed bonis confiftat, pries non obtinebitur, quam adcuratus eo- yijndcm dcle&tt$ habeatur. yerba dupkci confide-
rantar
-- /
} 0 (
rantur modo , proiif némpe iuat vei fingula, vef conjunda. Singulomm quam p^ene iafinita fit muL titudo quantaque difrercntia, neminem fermonis La-
tini gnarum tugit. Sunt enim quamplurima Latina
peregrina, fimplicia, Compofita, primitiva, deriva- tiva, honcfta, ohfcena, fordida, vecera, nova > no- va ta, ufitata, rara, obfoleta, poetica$ hsftorica; o- ratoria & reliqua. Hac etiam referenda eruot artium vocabula* quorum apud Theologos, Philofophos, aliosque rerum Divinarum aut humanarum dolore*
numerum invenire licet permagnum. Quivis facile videt,fi, iineiiilo difcritnine,ha?cfrequententur omnia,·
nihil indepurum, nihileloquentia dignum» fed imma«
ne potius ac fcediiiiraum quoddam monftrutn con-
fkri. Venus ii lufca pingeretur , fi Facies cicatrici- bus tiimerec , ii buccte defloratae fiuerent, fi gladia-
torum dein iormam oftentaret, nonne dignüilrnus
föret piflor ifte, quem cachinnis, conviciolibiloque exploderent omnes f)? Sitniliter faciuntj & ideoii-
milern merito fubibunt fortunam ilii, qui de pru- denti ddcdunihil foliiciti, ineptarum & fordidifiima·
rum vocum farragine orationem nimium qua-ntum foe 'ant & ihquinant. Si quis vero tam impudensre-
perirctur, ut nihilinter munditiem & fqualorem in- terefie itatuatj ut voces barbaras, horndas, folcecas
& id genus alias, pari cum genainis loco verfari poiTe
eontendat; ut denique has caftum , Dias vero inoui-
natum orationis genus parere neget: is fe omnibus
veterum» parteer ac recentiorum , fapientibus adver¬
fari friat, qui varia & egregia de caftitate diriionis confedanda prxeepta tradiderunt. Quippe tnturn iL lud fiéic utique locum habet ftiumi
£ordida, prifca, novat antiquat*, poetita, dura y
Jurpiay rara nitatsy CT pertgrma ta??*
'
- Kaque,
3 ) © (
Itaquéi ut puré & Latinc loquendo primas qiraft 1i-
neas eloquentiar ducat futurus dkendi magi er, a per-
egrinU & civitate non donatis omni conacu fefe abstinebit verbisj Latina vero, eaque optima & éle- gantifiiou, nec alio loco 8c fenfu, quam par eft, ad-
hibebit. Non tamen irfamus, qui, ut olim Petrus Bemböi, Chriftoph. Longolius & alii, fedar Cicero-
nianorum addidiffimi, nec non Sebaftianus Caftelfto
■T) » omnia Theologorum, jurisconfultorum, Medi-
corum Metaphyiicorum, Phyiicorum, Logicorum,
artificum ceteroramque vocabula> phrafes & ioquen»
di formas, quibes, audorum élafticorum teftvporibus,
caruit iingua Latiaiis * at hodie carere nequit, pro- fcnbamus & detefterrsur. Licet enim fiue ulla du- bitatiene , ii verborum Latiηor ura inopia res bodier¬
nas eiferre neutiqaam poftimus, novas adinvenire,
& adinventas excufatione commoda pracmollire voces*
Tutoego cum Cicerone, coucrdi »ebisoportere> ut Graco
verbo ut Amur, fi quando minus occurret Latinum s)t
Nec verka peregrina , quar» ultima premente ne-
ceflState, ufurpaveris, prorfus rejicitrius t). Aft qui eloquentiac principatum petet> is ccrte res circum-
fcribere debet, &, quoad ejus facere poterit, voces ejusmodi dcclinare, qua orationi non parum (plcn-
doris detrahunt, atque auribus moleftiam creant: lin
minus omnia infima iummis paria faciti turbat, mi- fcet, unde non poteil non odiofifiimus blatero eva- dere.Simultarnen probe idcarebit,ne longis aut rreris ambagibusrepleat orationem, neve perfpicuitatis ,quac
puritati pracferenda, ullam faciat jaduram. Eft igi-
tur digniffima, qua: ab omnibus Suadae Romanac ama-
toribus obfervetur,regula hacc Celeb. Mofhemii: Con- feltanda funt tamdiu Latina vocabttUy quam id res ipja
& orationis perféisuitas patitur. nec> β voces cafl* fup·
. · ' petant, j
Ǥ** ) O ( 9 petantiperegrinis & alienss komini^ pura diflionisfiudjofa,
utendum eß. Quod β ver* frußra commodA qu<s,rantur a·
pud Latinos vocabuU f dut ptritulum tfl, ne tenebra orA»
tiont induc*ntur, fl pubUee reiepta ffersnamlis , aut lon- giori circuieu aures offendend<e flnt, Ja*,ieptis eß res} non
verha, fpetlare.
n) Ctcer. L';b, Jlh de oratore c„ it. o") Lib. 1. de o»
rat. c. $j, p) Conment.in, (Jie. lib. ill de oratore,ρ. ipt,
q) Cfr Btrrick in orat. de Latinst. pura, r) Cfr. différt.
de Stela Literonianorum Up/al. habit, i/]?. ./> De Fini-
bus Btr/tr. & Μα/or. Hb. III. c. 4. cfr, tjttsdem Iibei c. /y,:
t) Cfr Ubert Folies. de L L ufntf praßantia p,m ιύδ,Φc,
U) Praf, ad Ubers.Folies de L. L.u[u& praßantia Ρ. 2j.
§ V
Sed neque mines c!i I igentern deflferanf dele&um
verba , di qtiibus iupra commemorayi, coηjuηdia ,
iive phrafes. Pion enim fußtest , ut fingula per fe ac
feparatim fint Latina v), fed r quiritur al sjuid: plus
ultra. Voces nimirum reguhs Grammaticorum cqn- gNienter erunt compoiit*, ne generr ui, ouireris,
ten poribos , perfonis, eafibus perturberer or tio.
Porru viclendum, ne $ qus conjunguntur, ab tffu &
confuettiine fermonis I ^rini abhorreanf. Sic, licet
l)tor fit Latnurn, (ß volüptas pariter, nemo tarnenLati.
tte (ättst qut fe uti volupt-Ate diceret^ loquicenferetur ar).
Sic dåre malur* , latitte dunart darej Fluram aut do»
lorern , nen reÜe dicitur. Fasere ja flser em7 emenda·
te diettar * qui damnunt patitttr: facere infamiam, qui infatnia afieitur^ non retle y). Denique quod de VO-
£ibus> ld de phraiibus Eeclefiafticis, Ρ lilufopfiicis ,
Poeticts, Techηi eis & plebejis tenendum, q υ se cafti-
tatem di&iönis, (i non tollant, laedunt ialtem & pro- pterea a cßlta or fiune jure oprhno rehn^vend^ funt.
v) Joh. dfhifltr. de fl Ho tUiwque exircitiis tap. VII.
p, m. $2. x) L. c, y) t.rajmt Rottrod. do lopia virbor,
& rer. p. f»· i', B §. Vi.
ja >f&f ) o C <H£S·
f. VI. ^
Seqaitur jam altera oration!? virtus, ferfphuita*?
fine q«a munus forum Fite prseftare nequit dqquens.
Red:e de illa Ariftoteles : λ&^ως dosrη, reißη titmi:ση*
μεaf γάξ , ert ο λιγοξ iαν μη fahéi r χ χ*>η<τει το tctvri ίξ~
yev elocutionis vtrttts eß, ut dp er tαßc atque dibuidar cujus rei fignum eß> quodniß oratio rem declarst , fnem fuum von aßequetur ζ), Jtire item qusmt Angüftinusf jGjuid prodeß lecvtioms integritet, quam nun fequitur in-
teüeftus Audientis» cum loquend't emmno nuüd fit necefßtas y
β , qtiod leqnimur^ n»n inteUigunt,prepter quos loquimur?
utintelligdut a). Nee,alia Fuit mens Luetani: αναγκαίο»
inquit, τόιζ οήτοξ<?ι, ααφ,ι&αι/ α,τκειν, εχας-ορ ταρ
Jeixpvpiév&r Ιπ**υτ£ν dvjhbt&ai,μηαενοςίξηγητα όίόμ&ον, ne*
ceßarium eß oracoribus perjpicuitatem exercera, qudquk- quid demanßrdbunt t itd declarentr uc enarratore nott e-
•geat b)* Leitu etiam perjueunda fgm verha JoarkPaf- feratii, quibut in vitioianr obfeuritatem rnvehiturt
td feribunt multi^qua mirArentur citius bomines, quam in- teüigerent. Nempefibi magnißemm fore dd Hominis com- tnenddtionern iredunt ddelefcentulir β cum αliquid repe- riunt Grammatitorum vulgo indibimm, vel inauditum, id
emnibtts tbartii fUinant y (i eo utrdmque implednt pagi-
93am. Geter umfalla»tur, cur enima natura datd nobis «-
ratio} nenner ut cum fidelifßmay tum apertiffma mentis Veßrafit interpret. Pata iingua, qua tacita cogitatianis ßt int er nuncia & camplicatas notiertes neftras evolvat: da¬
ta vevf ut varios animi motus exprtmaty non ut irritetur auriumgarritus, qui egent augurum interpretatione, De- bortor db imitatiene generisr bominum difimillitni, qui tett
fuffletiy fucoque oblitt f bonam babitudinem mundit.iemqUg
& eloquent lam eraiionis mentiuntur·> ubi propius tnßeha·
Verist nihilfanip nihil puriy nihilnervoßr Ii quorum jer*
a»?ßmieuUi atßdifHlit. non attistilis cobaret e)* Quin-
v liiia-
) 0 ( S4t* rf inianijs vero primam eloquentiae virfutetfi ponitper- fpιcwitate m d). Sed ut piiri;ra $, ϊta perfpicuicasex le- Äis ©rittir verbis. Hinc Moshem. Poßem menare, nul*
lam fi»e verborum dcleBu orationem ρlanam ξβ dilucidam /^r/f).Sapienterhac de reloquiturÅtdus Manutius: Ver*
fpkttftas oratio»is tribus catdßs aåjmatur5 β Latine dscasj
hot cnint funåamentttm eß eloqucntia* Si verba vem p>'&~
prle ftgnißc&mia in oratione ponas: ßnpults enim rebus β»
ghificandis verka proprio accomnodata funt. Si verk's uß-
tatis utare : nar» inufnata non imeiligurttur f). Quid fint
verba uficata, notum eft. Propria. illa dtcuntur ,
quae propriam cojv>$que ref fignificationem cxprimunt$
qua?, ut ait Fabius, id fgnificant, in quod primum åe*
nominata Junt g }, quum teile Cicerone , certa ßnt quafiVQcabularerumrf&ne una nata cum rebus ipfis b), ViX
credibiie eil, quem quantumve in eloquentia yfum praeftent verba propria & ußfata* Ut fol mundum
omnem faa complet Iuce ; ita hxc furnen de fuo la¬
mme aecendunt, totam illuminando orationem , no-
ftramque adjuvando intelligentiam. Hinc adprobatio,
hinc obledatio j hinc admiråtio* hinc plaufus confe.?
quitur aiiditorum. Alias, quac proprie & uiitate lo- quendi facultatem commendant, virtutes, fciens heic
praetereo. Adponam tarnen verba Longini. Verborum
propriorum iUüßriumqä'e deleBus, compluribusy quas ad' fert, dicendi virtutihus , admirabilem facit orationem j ab optimo quoque oratore, ac fcriptore fummo cuhus ftudio, quodrebus ipfis quaß animam, Ö* vocem imperttt i), Per¬
ba vutgo trita interdum plus omni ornatu valent, quod con*
tinuo ex famHiari hquendi tifu intelligantur, eoque plusß·
det habeant k)k Quare nunqsamfatis demirari poObm»
exceiientem hancee proprie & uiitate loquendiartem,
cum oir.nes omni ftudio ad eam excolendam incum-
berent, a plerisque tarnen ignorari, ne dicam pla-
ß 2 ne
u ) o C
ne negligi. Sed hac in re fapere volenti prudentia
opus eil & folertia. Alias Γι vel rmxime proprie ac
ufirate loquaris, loqui tamen ita po.teris, ut te intel-
Jigat nen o Sc iI ic et nonad otnnia ariimi fe; fa cxprim·. n-
dl· , nec ad omncs res exponendas acaue idoneafunt
vn;ubuia umnia, fed quaedam plus» quaedam minus pariunt obfcuritatis , q'uaedarn nihil nifi umbras & ca- ligtnem dicendis inducunt». Quare omnium primo , rei a te elxplkandsé .naturam &: indolem acie mentis
cl .nrtima perjfcrutaberis5 Heinde fingula verba, quas
ad rem enod .ndam fpcdare videntur , quam diligen-
tiifime ponderabis$ tum ex omnibus id, quod reiex- adliÄi ne refpondeat ? fdiges» fctenim is plane , di-
lucid * & perfpieue loquitur, qui fignificnntia minus figmficantibus, ufitata minus ufitatis, propria minus propriis, denique cerra , explorata , d? finita ambiguis
praTerre noverit, Qgsc omnia ut ex voto fuccedmt,
bo a indo! s, acre judirium, adfidua auftorum cvo»
lutio, dodtrina & rerom v rtarum Iciei tia, conföétu-
do Sc crcbra loquendi exercitatto adfint, necefie tii,
Ceterum ex quorum fcriptis nobile hoc dicendi ge¬
nus difcere lieeat, apertiflime indicat jac. Ludovicus
Strebams, qui eletfiohem v rborum in paucos admo-
dum cadereprofitetur,j xtaquemottetex on ni veterum
numero» (i a Terentto, Carire, & Cicerone difcef-
feris, qui proprie& uütivteIii locutus, reperiri vix ul·
lum7). Tantum vero abeft, ut modificata ieutransh·
ta prorfus exdufa veiim, ut propter fummam eorum
»tiHtatem ac pulcmudiném valde adhihenda fuadeam»
modo nattvärn fignificandi vim ex ufu & confuetudi*
ne optimorum auitorum tueantur. Nam ut in aliis
linguis, fic in Latina, rerummajorem eife numerum »
quam verborum novimus. Huicinopiae, trar.slatione»
quat Graccis vocatur> fuceurrere.necefie habe-.
mus?.
