per diffe-

Uå

DISSERTATIO PHILOSOPHICO-MORALIS,

DE

TOLLENDIS

QUJ BUSDAM

SCRUPULIS

CIRCA

ACTIONES MEDIAS,

Quam,

GUBERNANTE

CONSENT. Ac SÜFFRAG. AMPL. FÄC. PHIL, AD REGIUM LYCEUM UPSAL.,

et MODERANTE

VIR 0 AMPL ISSIMO ,

MAG.

LAURENTIO

Moeal.et Pout.PR OF.Reg.etOrd.Celeberrimo,

PUBLICE

JOHANNES _GRAU,

SUDERMANNUS.

IN AUDIT.CAROL. MAJ.DIV MAJI, A.MDCCLVII.

h. A» m. s.

VP$ALl/E7 Excud, L. M. HÖJER, Reg.Acad.Typogr,

λ k y

/»

>n, cAiaiw

VIRO.

CÖNSULflSSIMO. AMPLlSSIMOqut.

>:NO. LAU REN T I O.

Μ O Ζ Ε L 1 O.

REGIS. REGNIquE. COLLEGII.

CAMERA. REVISIONIS.

ADSESSORI.

GRAVISSIMO.

AVUNCUtO. EXOPTATISSIMO.

UT. ET.

Ρ A T R O Ν O.

OMNI. QUA. PAR. EST. VENERATlONE.

EERPETIM. GOLENDO.

VtR O.

GENEROSO. NORILISSlMOque.

>:iVO. J A C OB O.

Μ 0 Η L Μ A N.

RLURIUM. RERUM. METALLICARUM.

POSSESSO&L

ET.

PATRON O.

SOLERT1SSIMO.

EVERGEm ^AC. PATRONO.

NULLO. NON. TEMPORE.

COLENDO.

VIR O.

S. S. HiEOL. DOCIORI. MAXIME. REVERENDO,

d:no. j a c o b

s ve d el i ö

DIOECESEOS. AROS. ARCHlPRiEPOSITO.

DIGNISS1M0. TEMPLI. CATHEDR IBIDEM.

ANTISTITI. ADCÜRATISSIMO.

synedrii. aros. ADSESSORI.

primario.

LONGE, MERITISSIMO.

PATRONO. ^AC. EVERGET.E.

ΜΑΧΙΜΟ.

vir ο.

ADMODUΜREVERENDO.

d:NO. mM? johan νi.

μ ο ζ ε l i ο.

ecclesiarum.qua. dunker.et.m3éma,sunt.

PASTORI, vigilantissimo,

ET.

PR£POSITO. adcüratissimo.

meritissimo.

ut. AVUNCULO. oi'Timo. ita. et.

PATRONO.ob. maxima.favoris. beneficia.

in. perpetuum. venerando.

Υ^{Τ "OBIS.1}_UT.

'MUSARUM.

EARUMque, CULTORUM. PATRONI&

A C.

EVERGETIS. MAXIMIS.

HiEC. QUALIACUNque.

IN. PERPETUUM. TESTIMONIUM.

SUMMiE. PIETATIS.

AUCTOR.

INDEFESSO:

CONSTANTIS. FELICITATIS.

VOTO.

VENERABUNiX). SIMULque. gratissimo.

ANIMO.

HUMILLIME.

OMNIque. OBSERVANTTÄ.

OFFERT.

RÅDMANNEN

ut!

WESTERÅS,

ÅDEL och HuGACHTAD

Herr NILS "DANIEL

GRAU,

ar det tilfållet oρnas y iivars förväntande nar

dadigt uppehållit min åtrå, at få ånteligen ^en gång Ijusiigen ådagalägga den vördnadsfulla ärkånria , iom hitindis fatt mitt finne i bedörtning;

dåfattas mig omfider ord, de _{där nog} uttrycka en iå djup vördnad , hvars början hårledesfrån _vaggan och om hvar? upriktige varaktighet ijeifva lif», _,

vet fkal vitna. Ett foder af Eder huldhet^ ^enr frugt af Eder Faderliga _{omvårdnad, ett tillräcks*}

ligit bevis af Eder dadiga _{godhet, hvilken jag,nåd}

det Högda Goda, har att tilikrifva alt _r är fuller detta ₅ O ! at det ock kunde anfec Mr u»·««.

Min Bögtarade kjaraße ^FADER.

"i _r

i

trär. Emottages mi detta ^, ßtfom ett, faft ^{iå gan-}

ika otilråckeligit, prof af ^den famma, då vinner jag min onikan , och då blifver jag åter lycke-

ligen ett måi for Eder beftåndiga godhet. Tillåt

mig min Fader at följa Edra gråa hår och Eder

långliga lefnad efter, med beftåndigt det Hogfta vå-

fendets anropande, om Eder lefnads långvaraktige,

men tillika roliga tilsbringande, til defs eri for mig

bedroflig och forgeful! ^{, men} for Eder lyckelig

dod åndar Eder befvårliga lefrjad, /lutar Edra åre¬

fulla dagar, förhjelper Edra trötta ben til en an¬

genäm ro och hvilo ^, och tillika fprfåkrar Eder

om en betlåndig fållhet ^, famt ofvertygar Eder

om min ftadiga vördnad. Jag år få långe jag

lefver

, t

A4in Hdgtaradc kiaraße FADERS

LydiqfteSon,

Johan Grau.

α) ΡkPr, Part, 1. C V. jf.421. <

b) Servius ad VIRG. VEN* VI.fy236. Scrupusproprie eft Iapillus brevis, qui preiTus follipitudmem ^cre*t,unde etjam fcrupulus didus.

, facultati ifli hörni^*

mimratiocinandi de bonitate

pravitate, de juflitia injufli.

ia aBionum, fcrupulos ^cum II-

luftri Wolfio a) tribuimus, quando rationes in contrüriam

contradiΝiontspartemoccurrunt, ob quasfcilicet veremur, neaBio

a nobis patrata, Jeupätranda fit mala. Quemadmo-

dum cnim fcrupulus ^, fenfu proprio denotans-lapil-

lum in calceum viatoris incidenten! />), pedi dolorem

creat, ita animi dolorem, moleftiam, immo metum eiusmodi in contradi&ionis contrariam partem oc- currentes rationes excitant; unde quoque merito confcientj<e dicunturfcrupuli. Ut vero hifce malis,_qui-

btis animi turhatur tranquiliftas ^, medela afferatur,

A cor-

PROOEMIUM.

) 2 C β»

cordi fuit Moraliftis, modum ftftere, quo e medio

quam feliciiüme tollantur. Cetera vero inter reme*

dia_, viam demonilrationis optimam judicarunt, qua ferupuli de bonitace vel malitia a&ionis in fe bonx

ve) make,demonftrata ejusdem bonitatevel pravitate,

ftatim ^removentur. Interdunr etjarn ferupuli circa

a&iones inter fe minime differentes oboriri folent, in quibus tollendis, fuam quoque praeftantiam odendit

via demondrativa ^, qua certa evadit conicientia de ejusmodi a&ionum xqualitate. Qvum enim ejus-

modi ucrinque fe ofterentes rationes dubium red-

dant animurn, num patrata , iive patranda a£Ho re¬

vera fitmelior, an pejor åkeri, eidem Jjcet xquali, requiritur, ut confcientia convinpatur de a&ionum

inter fe indifferentia. Has vpro, inter fe haud dif- ferentes, medias nuncupamus, per quas non tantum

eas, quae quibusdam Moralidis medi^negationis, no-

bis neutre dicuntur ^, intelligimus ^, fedeas, quae eommuni ufu loquendi, indifferentes ^vocamus; fci-

lieet, quae tum comple&untur aftiones medias nega- tionis, quac nec bonx ^{, nec} tnalae fünt, tum -partiet*

pationis ^y qux inter ie aeque, iive de bono, iive de

malo, participant c). Sola itaque via^, qua ejusmo¬

di ferupuli circa a&iones medias tollantur, ed, ut exidentia a&ionum indifferentium ^, & quousque illa

aßirmari debeat, odendatur; quamobrem etjarn trå·

ftationem quxdionis, An ^ quousque dentur attiones

indifferentes ^, feu medt£, Tuo folito L. B. fuffuki

favore äggredimur. g. I.

c)Cfr. WalchiiffhiL Lex,fub Iit.Indifferente handlan¬

gen pt ifi$. ^.

&& ) 3 r 1.

Confentiente ufu communi loquendi,

per diffe-

venientiam res inter duns vcl plures. Kes vero

differentes vocari folent, fi disconv&nicntiam eas intet

certo refpectu adflruere necefje fit. Ηse c enim menfa

ab alia quacunque differt, fi disconvenientia, five refpe&u qualitatis ^, five quantitativ eas inter locuni habeat a). Indifferentia vero generaiiter n . ?.„

fumta,_vcnienti«ceft_resoppofitum_inter differeutite-, feadifcon- Jwitin&iv*

duns, vcl plures. Hinc Idifierentia*

indifferentes vocantur res, fi ^certo refpeäu ^Λ

nihileft in una, cjuod non repcritur in altera ^, (eu fiter*

to refpeftu nuüa eas inter adfitdifferentia h).

Studio dixi certo re/peffu; totalisenim differentia ^t five indifferentia,nondatur,nec dari poteft. (prine.Onto·

foph.) Non itaquerequiritur ad indifferentiamresinterplu¬

res,ut inomnibusacfinguüs prsedicatisconveniant. Sufli- cit, quod certo quodam refpe<ffu non differant, ideoque

indifferentes, feu convenientes fint,licet in omnibus ce- teris differentia adftruenda fit. Res hinc plures differen¬

tes,& indifferentes fimul effe poffunt, pro diverfo, quem

fübeunt, refpe&u. Hsec enim menfa, & alia qusedam, refpedtu cploris indifferentes> quantitatis vero refpedu,

differentes effe poffunt.

$. it,

Aftiones noffras in neceffarias 8c liberas difpc-

icere Moraliffis fat tritum efle, novimus. Nonnulla

A 2 enim

a) Sic eloquentia Romana parens vocem differre ad*

bibet* Offic. L· IL c.ι7. EtdeInvent. f.44,

b) Hoc obfervarunt Qellius13.22.&SenecαΕρ.$2,

; 4 c

enimexipfa hominis natura, & conftitutione pbyfi-

cafluunt, quae ideo naturales, feu hominis dicunturf

ut a parte animχ taedia & voluptates fenfuum ; in-

tuitu vcro corporis, Fangvinis circulatio, tranfpiratio,

aliaque* Ali# ^ex ipfa hominis naturaJi conflkutione

non oriuntur, fed praelucente intelle&u, & decer-

nente voluntate fufcipiuntur, ideoque ex voluntarifc

libera determinatione fluunt ; hinc liiere ^, f. burna-.

lue vocantur. Priores, {naturales intelligo,) qvum Legi conformari haud poffint,quatenus omηis Iiberae

voluntatis direclio abeft, ad Forum morale non fpe-

öant, ideoque ^nec noitrae funt confiderationis. Li¬

ier# vero _, qvum obligationi fiibfint, &Jure Na-

turae dirigantur, huc pertinent, ubi de indifFerentia

aöionum morali agendum duximus, Morales vera aBiones, qvum illae dicantur, qua adLegem dirigibilcs

funt, feu de qitibus affirmari potefl, quadam, vel com venientia, vel åisconvenientia^cum Lege Divifta ^, diffe-

Åtfiones Mo· rentes vocantur, β interiIIas detur ulla

raltterDiffe- legalts% feu moralis differentia; illa ^ve-

rentes & In- ro, βnon detur,afliones inäißerentes nun-

afferentes capantur. AFlio vero/fi non confide«

quanam. retur in relatione adLegem,fedtantum

jfimpliciter , ut mutatro flatus a volitionibtis ^r feu

aftibus internrs phy/ice fpe&atis, dependens c), ro¬

ter efusmodi a&iones orta indifferentia phyßca ^voca-

cur,

c)Dißmgvit Hlußris Wolßus ^{mm cum}Slevogtio ^, ptu- rmisque aliisinter ackurn fecündum fuum efTe pRyficum

fcrTecundum (uum eite moraleeonfiderawm. Wolf. JkeoL

' Not» Parte I. $,

i*f? )f( <£»

tur. Si vero a&iones refpiciamus reläte ad Legem

Divinam, inde orta differentia, vel indifferentia mo·

y^/f/audit. Hinc facillime vides, quanta intercedat

differentia, inter aäionem moraliter & pbyftce cptift

deratam, & indifferentiam pbyfieam, & moralem. De

neceifariisenim a&ionibus phyfica, non vero mora¬

lis valet indifferentia; de liberis vero, ut moralibus,

valere poteft utraque, differentia ae indifferentia.

Phyiice iraque differre poffunt, qux moraliter iunt

indifferentes*

SCHÖUOK

Vides hinc nos minime illis favere, eorumque ap-

probare fententiam ^, qui afficnes indifferentes, contra

omnem ufum loquendi, moralibus opponunt, per affio-

nes indifferentes innuentes medias negationis, feu neu-

tras, qu« nec bonse, necmalse funt. v

§. πι.

Ovum veroaäiones liberal, feu mora- Ratioitu

les vario modo differre, immo 8z convenire, fiituti.

•adeoque indifferentes effe poffint, ($. praeced.) pro diverio refpe&u, quem a£fiones morales fubeuntj ffngula, ut diffinefe pertra&entur ^, ordo requirfc.

Phiribus enim drveriiffimis quiefffonibus baud unica

fufficit refponira Proponam itaque quaeffiones ^, a<l

quas fingulas deinde, pro modulo ingenii refponde-

re conabor.

% m

Ä£Ko moraliseft, qq«ad Legem effdirf· Orb gibilis, (§.Η ) ideoque non femper requirifur, traffa«

lit reipiciatur^{* .}tanqqam ad Legemdire£fa;tionis*-

fufS»

«0 ) <5 (

ibfficitf quod éirigi poffit. Salva itaque definitione,

a&io moralis, fecundnm iuum effe phyficum ^, iine

relationcad Legem concipi a nobis poteih Hoc ve-

ro refpe&u, a&io concipitur vclantecedenter ad Le¬

gem, vel ut motus merephyficus, qui percorporis mechanifmum & conttitutionem phyficam ^perfici-

tur. Diverfifllmie itaque hinc oriuntur quseftiones,

quac fingulseconfiderandae-

$. V.

QutfttOi Quaeftio hine oritur: An omnesaEtiones trio-

Prima. rales antecedenterad Legem DE/ naturalemfint indifferentes? feu» An in fe, ö obje&tve, necbon£fint%

tiec mala, _qusque adeo ^a Legisiatore DEO,indifferenter

totuevintpracipi, ac probiberi? et)

$. VI

d) Antecedenter a&ioncs morales ad Legem Divinam

' Naturalem concipiuntur, quando inJe,& fua natura,tonfi- derantur,ideoquefine relatione ad Legis flatuta. Qtacflio^/-

taquet An omnésadionesmorales antecedenter ad Legem Naturalem (int indifferentes cumilla convenit, An aSio-

nes morales, in fe fuaque natura, necmalse, nec bonse fint, ita ut moralitas earumdependeret ex Legislatoris ar-

bitrto, ideoque an, remotaLegis difpofitione, evadant in-

.

j. ' different.es? Obferves> velimus, woralttatein αΛ _(latui, velobje&lvam, vel fubje&ivampro

fl'll·, diver(α Moralißarum de origine Moralitatis

juüjecttva. qententja^? &pvout diverfum fuerit^> exquode- äiicitur moralitas actionis, principium.. Hsecenimworali-

_ tatem aüionis inarbitrio Legislatorisponit, ideoque ante·

tedenier adLegem indifferentes ^omnes a&ioneseffe afiirmat.

U!a fundatam efje aclionum bumanarummoralitatem in in"

terna aUionumboneßate, vel turpitudine,pro earum cm·

) Ί (

ξ. V[.

Porro quxritur : An motus phyßcus in Quceftio

oEione humana, feu morali e), moralem ho- Secunda*

nitatem, feu-pra-citatem refpuat, necne?

VIL

Qvum in hucusque propofitis quxfticnibns,ano- bis confideratx fint a&iones moraJes, finc _Quotupt

ullo ad Legem reipe&u, jam ad a&iones differre*

morales, reipe&u habko ad Legem Divi- poffunr a-

namNaturalem, pcrvenimus. Hoc fenfu Biones differunta&iones morales, vel qualitate,vel morales quanticate. Oriuntur hic varii generis dif- RffP· Le-

ferentix a£lionum morafium, refpe&u Le- °^en*

gis. K<?/enim differuntqualitate, ita utalix

Legi conveniant^, aliae vero repugnent, alix prxce- ptx, alix prohibitx fint. Vel quantitate, ita urma¬

gis alix., alix minus Legi^repugnent,alix gradu bo-

nitatis difFerant. Quando vero hxc abefl difterentia,

> < adeil

venientith vetdijconvenientia tum perfeftionibus Entis Su¬

premi,aut cum Gloria Divina, affirmat, adeoqUe a&ionum

miteceåenteradLegem Divinum Naturalem indifferent!am

removet.

e) Motus phyfici in a&tonehumanarnvolvunt a&us^

qui per corporis confthutionem perficiuntur. Sie exempH gratia,extenßo brachii & motus pedum in furto

Suntmotksquidam phyficiCumhifce motibus phy-

ficis fere convenit Theologorum Materiale remo- POjlm "

tum _, ad quodDEum concurrere docentin aSlione

mala hominis _producenda, quodab aBionis moralis mate.

riali proximo &formali difcernendum effe, inculcant. Cfr»

VÖELDIKE Comp. Lheoh Tb*6η*ad fin.pag* fr* med*

TO ) 8 ( S»

adeft indifTercntia, a&ionesque morales inter iefunc

indifferentes. ($.11.) Itaque ad hxcquoque (ingula

refpondeamus. Quaeritur itaque

§. VII?.

Quaflio An detitur aBiones hierde, qu£ Legi^, nee

lertia* conveniunt, repugnant?ieuAndetitur actio*

nes neutr#J), quxtionnuüis Moralißis Medt&

dicuntur g)?s

$. IX.

Qineßio An detituraBiones, (morales fcilicet,)

Quarta, LegeΝaturalt, Jim ^probibit^{<e , nec pre*}

ceptnc b) ?

$. X. :

Propofkis ka qu^ftionibus de mdifferentiaaÖbiö^

num rrioralium, refpe&u qüalitatis earum, ratio in- Quteflio ffituti (§. IV.) nos ad illam perducit quadlio-

Quinta· nem : An detitur aBiones bonte, Legi ^te*

quali*

f) Sunt htic aBiones neutrs e&dem, quas res b

σια Képhes aBus Gregorius Nazianzenus vocat.

q) Hac in quEßione adillum adtendimus reJpeBurq,

quem aélio moralis, refpe&u qüalitatis ad Legem, habet,

iflintme vero ad illum, quem Lex ad a&ionem, qüalitatis

habet refpe&ü.Convenire etiirn, f/repugnarefunt aBionis, prsecipere vero» tjf prohibere funtLegis &Leqislatoris.^-

h) En dißerentiam kujus quteßionis a praeeedenti in

Eota prtcced. g). Illam vero priori loco ^ponereplacuie,

qvum aBio prohibeatur, quiaLegi repugnat,pr<ecipiatur

vero, quia Legi convenit. Et binc fmdaturhxc qu&ßio in prtcced., uti quoque exfqq. apparebit.

) 9 ( t3®

qnaliter convcniunt, iäeoque äsqualiter i) hon#) &a Lt*

gefine di(erimineßnt pr<efcript<e k}?

§. XI..

Sic ex contraria _parte quseilio eft: An Qtueßio

åentur adtiones mähe, qu£ Legi contraria, _per Sexta·

conjequens aque prava, ac probibitafunt} eo~

que refpeffu indifferentes ly

f. XII;

Experientia quotidiana tedis eft, nos ob finituni

noilrum intelle£him, ^non femper pofle iingularum

. B aStip.

i)Qvum äquales ßnt actiones, qua quantitate conve-

niutit, (princ.Metaph.) aqualiter quoqueLegi eonveniunt

actiones mitrales, β quantitatemorali non differunt, vel fi identitas rationummoralium adeß.Cfr,Max* ^?■.

Rev. Dim Dött, Wallerii Syft. Metaph.Ρ. IL C, £fia» ^as

X.$'8i8'lqq· Velclarius. Sinec plura, nec ■ *

pauciora dtåamina Legis, (qua ut menfura ^

quatititatis moralis adtionum moralium redte adfumen-

da fuut,) in una actione morali adfint, quam in alte¬

ra, tunc has adtiones humanas in Je Legi cequalitev eon-

venire, ideoque indifferentes efje, aßirmamus.

A) Vides beicLeetor amicijjime, ordi^nem, quejn[um-

mus oblervavit Legislator in fandtione fanctiffim<ie Legis [nos,& inprteceptiöne,acprobibitione adtionum moralium.

Primo enim objervat, quodglori£fixe,fiveperjedtionibus fuis convenit, velrepugnat. Deinde, quatenus adtio cum

gloria divina conjpirans, ut bona, Uli vero repugnans, ut mala repr<e(entatur,ftatutt,bonameffe pr&cipiendam., ^wä«

lam prohibendam.

lyQute de aUionibusLegi aquäliterconvenientibus in prceccdenti nota i) didt^a funt, huc quoque) oppofitaratio*

»?, applicarepoteß Ledtor♦

QX3> ) io( ©Q?

a&ionimi* rnoralium naturam & lequelas plene per^

fpicerc. Qu;eftio»taqueefti An denturaffio-

Qii/zftio nes_^ qua 0jjminoremadfinetn DEl ultimumre-

vjeptima. iatjotlem^ ^ ob ^majus ab illo intervallum^> fi-

nitumnoflrum ob inteUetfumya nobist ut moraliter indif¬

ferentes fpeffari pojunt?

§· XHI·

A&.abfira- An dentura&ionesrquse, praecifiscir-

ffiVe in- cumftantiis, & abftra&o, ad quem ten-

differentes. ^unt, indifferentes evadunt? Quse-

ftio hsec vana, nulliusque utilitatis nobis videtur

prsefertim, qvuma&iones morates, iirrecireumftan-

dis, & absque fine, nunquam däri, & fufcipi pos-

fint. Saltatioenim, fepofftis circurriffantiis, non da-

tur, nec dari poteft, ut aöio motalis, ideoque de

moraii ejus differenda Sc indifferentia, in ejusmodi

sbftra£fc> ieniu, fruffra quamtur m\

ξ. XIV.

Dumvero invita quotidiana quaeftioeft deindif-

ferenda a&ionum moraiium , ienius ejus plerumque

Ouécflio buc redit, An denturaffionssmorales, qua

Offava· faka confcientia, ab komine ^, fine difcrimine

moraii, tamJufcip\ quamomitti, (S negligi

pro arbitrio pcfjint ?

Hifce propofifi* quaeftionibus, inquibus, nosomnes

detexifTe confiderationej,confidimus, quas a&iones^mora¬

les, reipe&u Indißerentias earum inter fe, fubire pof-

funt, jam ^, honnullis praemiifis? adfingglas nobis eft re-

fpondendum.

ni)Peraffionesin jeindifferentes hasvitelligitWoifius,

quarumexiftentiamprolixeoftendit in VhiL Praff.P.L C/.

jb^éojqq-, ejusque infiftere vefltgiis alits plurimisplaeuit.

$53? ) " ( $5®

Τ

$. XV.

Datur Lex Naturalis, ai quam mor- ExiflitLex

tales atfiones fuas inßituere obltgantur. ^>Natura.

"

DEMÖNS JE, Gioriam Divinam finem creationis

ultimum eile, inTheol. Nat. demonftratur. Res itaque

creatae, earumque mutationen funt media, ^per qua? obtf-

nere vult didurn finem Summum & Sapientiftimum

men. Qui vero vult finem, vult etjam media, (princ,

OntolO Quamobrem DEus, qvum fuam velit gioriam,

vult quoque adiones liberas ad illam tendentes, & funda-

mentum, ac ratio univerfalis voluntatis Divinse circa res

creatas, eft agnitio perfedionum Divinarum a DEO in-

tenta> cum volitio rnedii ab intentlone finis unice pen- deat, juxta canonein : Finis dat amabilitatem mediis.

Cum vero DEus ultimo intendat glorificationem Γυί no-

minis_, vult quoque ut adiones humana? fint media huic

fi ni'rite infervientia , verum cum hoe, utpote liberce,

contrario quoque modo determinaripoffint, necefiitatein

normae cujusdam, & Obligation« vides λ), cui conforr

mandse funt, ne hunc finem, velnegligant plane, vel

eidem adverfentur. Eft vero DEus viiliimitati, ao ple-

narii fui Irnperli (acquifiti ^per noftram ab lllo dependen-

tiam ö) ^, nofter fuperior, ^nosque ejus feFVl, ideoque

finguli obligati fqrous, ut noftras inftituamus adiones,

non fecundum proprium noftrum arbitrium , fed volun-

tati iSivinse convenienter. Et quoniam DEus per rerum

naturam hanc fuam indicavit voluntatem^, ut adiones Iii-

bercecreaturarum ad ejusdirigantur gioriam, atque crea-

jurce raftomales ^, ope reda? rationls eam regulam cognot-

fcere & indagare poiTunt, ac debent5 Lex proeterea Na¬

tur# eft regula, feu norma a DEOuniverus lata homi-

B 2 nibus#

n) Cfr. Epici. ap* Arrian· C. II* C. XL 0) Grihn?

Prolet*. N* C*ILjf,/.η, l

<£22? ) 11 (

ßibus, & natural! facultate cognofcibilis, ad quam aålo-

nes fuas liberas omnes homines componere obliganturj

manifeftum eft, dari normam aefionum humanarum di-

vinitus prsefcriptam, &per ^rerum naturam manifeftatarn,

Legem fcilicetNaturalem, ad quam homines fuas dlrige¬

re a&iones tenentur.

Uniuscujusque confeientia ^nos etjam convincit de

LegisNaturalis exiftentia. Si enim mala patrata eil adfio,

confeientia nos mordet j Si bona contra ei) aélic ^, nos excuiat confeientia. Satis itaque inepte philofophati fünf, Cyrenaici p), Sceptici q), a quibuspartim diitenfire ^vi-

detur magnus eorum patronus, Ίbomas Hohbefins r)} nu- gantes dubiam eiTe Legis Naturalis exiftentiam.

§. XVI.

Gum Lex Naturalis, fundata fitin fine creationis ultimo, glorificationefcilicet Supremi Numinis,- ($

Jndoles praeced.J patet omnes eas a&iones, quas*ad

L. JV. DEurn glorificandum quiequam faciunt, Le¬

gi huic convenire, ideoque effe bonas, & prseeeptas, qux autem ad gloriam Creatoris,nec immediate,^nee

mediate aliquid conferunt, ^aut cidem adverfantur, Legi repugnare, & propterea malas eile, & ^pro-

hibitaSé

CÖROLLARIUM. "

Qyum DEus velit ea^, quee ad gloriam ejus aliquid

conferunt, & gloria Divina fitxomplexus perfectionum

Divinarum , quatenus a ersatura rationali agnofeuntur, DEus quoque vult ea, quse cum perfe&ionibus fuis maxi-

mis conveniunt, & inieitiilime, quae cum Ulis pugnant, deteftatur.

5. XVII.

p) Laert.in viu Arid, q) ArifL Eth. L. V* C.7. r) DeCiveC.j. ff.ff.C./7. ff.3.(ff in Lev. Cap.26, (ff /4..

j ΐ3 ( ξ. XVII.

Hifce breviffirois obfervatis , primo contenclb

rnns Actiones omnes hberas, Jen mordes, ^an- Ate?· i>ü·

texedenter ad Legem Naturalem nonfuiße in-

dijferentes, Jedinfe ^, juaque natura ^, vel bonas, rcel

malas.

DEMONSJ1L L Perfeétiffima voluntas nihil vutt absquefufficienteratione (Theo! Nat.). Vuit autem, ut a&iones bonsfufciplantur, mals vero omittantur« Hase itaque a&ionuro bonarum volitio fua non caretratione.

Voluηtas vero Diviaa nihilvult, ftifi bonum, & nihila- verfatur_, nifi malum, & rnenfura boni & mali in rebus

efl: ratio votitionSs- in DEO, (pr. Theol. Nat.) confe-

quenter a&ignes bon® habenr honitatern, & mals pravi- tatemaliquam, anfequarn DEus illas prseipere', has pro- hibere voluerit, cum in oppofito cafu, ratio nulla prs-

cepti, & prohibitlonis eilet. Cum itaque necefTe fit, ut a&iones ante prscepfum, acprohibitionem DEI bonse,

vel mals fuerint, fequitur quoque , ut antecedenter ad Legis Naturalis difpoimonem neutiquam fuerint indiffe¬

rentes, « '

77. Omnls adfio antecedenter ad Legem Naturalem eonfiderata, vel convenit iini divino, vel non (pr. excl.

Medli). Si aftio fini divino convenit, bona eil, adeo-

que prseipienda, fi eidem repugnat, mala eft, & prohi-

benda (§>prsced.> Quapropter aétiones morales ante¬

cedenter ad Legem Divinam Naturalem non fuere indif¬

ferentes, id eft, tales, ut utrarnqu« Legis diipofitionem

admittere potuerint.

Lrsterea clariiffme reperies infelle&um divinum ^,

non vero liberum DEI decretum, folamque DEI volun-

tatem eile fundamentum moraliratis a<ftionum humana¬

rum _, qvum inteiledtus divinus fit omnium veritatum

fons