De Lapide captivo, vulgo Fånge-sten, dissertatio gradualis quam adprobante ampliss. Facult. Philos. in Reg. Acad. Upsaliensi, præside ... Erico Alstrin ... ad publico bonorum examini, qua par est, modestia sistit Florentinus P. Scharff, Sudermannus, in

Q_F.

S. F.

i/,

DE

LÄPIDE

CAPTIVO,

DISSERTATIO _GRADUAL1S,

G)uar/L.j

Adprobante

Ampltjß. Facult. Philoß

in _{Reg. Acad,}

_Upfahenß,

PRASIDE

Admod. Rever. _atcfe

_Qeleberrimo

VIRG,

MAG.

ER

ICO

ALSTRIN,

Log» & Metaph. Prof. Reg. &

Ord.

Publtco bonorum examini, quapar efi,

modefiia fiftit

FLORENTIUS P, SCHARFF,

SUDE R MANN US.

In Audit. Carol._{Maj.addiem i}oApril.

a. mdccxxviii.

Horis ante merldiem folitii.

S:se

R:x

M:tis

SUMM.« FIDEI V1ROj

Regni Sveciae

SENATORI,

ad Äulam

_Regiam

Supremö

_{MARESCHALLÖj}

isfimo

I

iE RO 1

ac

COMITl

_{Exceilenmßmo,}

Dm.

magno

I

Ii

1.10

DELA

_GåRDIE,

MALCENATl

SUMMO.

Qelfisßme

C,

Domine

_{Gratioßsßme.}

jAccufer.

Audacia?»

Damner. Terneritatis.

Fero. Suftineo.

Si. Ut. SubmifTe. Oro.

Spero. Confido.

TE. CELSISSIME. COMES.

Non. OfFendam.

Chartaceum. Muqufculurn. Offerendo.

jQuod.

Ne. Fiat. NTon. Vercor.

Tue.

ILLUSTR1SSIME. HEROS.

PerJpe$a. NaruraR .Clementla,

Conftajiti. Virtutis. Amo re.

Mirifice. Adaofta.

Per_{peru o. Exe rcitio.}

Ad Summum. _Eye&a.

jlmmortalibus. In. f?aeriarp» Meritis.

Teftafjjj».

Bene-Beneficiis. Innumens,

Dornui. Patern^. Prasftitis. Probata.

Qucs,

Ut. _{Dignis. Verbis. Celebrari.} Nequeunt.

Sic.

Memoriam. Illorum.

Nulla. Delebif. Oblivio.

Mea. Hcec. Erunt.

Vota. Calidiffima.

Server. DEUS. T. O M.

TE. CELSlSSiME. COMES. Patrik.

Fulerum. Firmiflimum.

ILLUST RISSIMZE, FAMILIE.

Decus. Surnmum.

Bonorum. Omnium.

Defenförem. _Optimum.

lllußrisßmi

Excellentisßmique

Nominis lui

eultor Sc cliensdevotiffimus

S:x R:ae M:tis MAGN# FI DE I ViRO,

Reverendijßmo PAT1Uac DOMINO,

DN.

D A

N

I

ELI

NORDLIND,

S. S Theol. Doct. Celeberrimo,

Dice-cefeos _{StregnefenfisEpiscopo} Eminen-tiffimo, Confift. Pr^sidi GravilTimo,

Regiiibid. Gymnaiii Scholarumque

Ephoro adcuratitfimo,

MFECENATI MAXI MO.

IGnofce

_quodmumu

Ma?

cen as

_{Tum erga},

fupplex

_{me benefiiiM}

qitdjo

_ne>

,

ijuaquam re(pondens ? Nomini TllO Re-verendisfimo dicare audeam. Sunt ea

quidem remuneratione dign'tffimaj fednefe

Tua _{fortuna aliquam exigit , neque mea}

aliam_{proftare valet. Idimque humillimus}

Orot digneris hafce pagellas ferena fronte>

utfignumgrati & venerabundi animiy

me-moriaque beneficiorum nunquam

intermo-ritura,fufcipere* JubeatDEUS 0. M. Ecclefia>, Fulerum, Patriot Decus»

Fami-li<e_{Nobiliffim<e Ornamentum> diufojpitem}

fupereffe !

Reverendiflirai Nominis Tui

cultor humillimus E. P# Scharfjf,

Generofö _ac Nobilijjtmo DOMINO,

JK

J

O

H A N N I

GRUNER,

Magiftro Equitum ad Legionen? Equeftrem Prima na m,

Patrono meo

Propenfisßmö.

VAria,

Paüadk

å

varm

_{& Marth}

traduntur de diverfo

_{ingenio\ qmppe}

diverßjjtma

dlorum opera, dtverja

re-quirunt ingenia. Stimmoitaquejure mi¬ nor, quodTu, NobiiiHime _Domme,

Marth licet _{ainmnus, &* ftrenüm per} Wiiltosan noscomes^mirabilt_tarnen amo-re '_Palladis

_{flagres, ejtisque cultores,}

& tnterbosme_{famm oamplechdigneris}

fa-vore, Hoc_{facitntdokeamfindutandeam}

Nobijifllmo NominI Too kviflimas hfljce confecrare pagelias. Rejpicias

au-ten ,venerahuudusrogo, mm mimeris

preimm^ fedmeritem efferentis

grattjfi-mom, _{cujusproTuäNohiirffim^que}

Familiär _{jainte &perenn?flore, v&ta}

mun_{quam deermit}

_calidijjima.

Nobililfinni Nominis Tut

jtulcor ^uir.iffir^us JF. P. SCHA&FF.

Monjieur

ON

Scde

troüvc

_mifteres,

dans ia

_que

nature

_1'eiprit

une

_Sc

abyme de

_1'åge

fageflé

de

Idiom-inene fauroient_{jamaisepuifer; Scquoiqtie k}

fuprc-mecreateurait fäns diflinftion laifkceliver oiivert

atous fes hommes, _{pourtant i' experienoc nousfait}

Voir combien _{peuchacun y avances pnisquc la} moindre chofe ftmvent meritela _{plus grande atten¬}

tion, Sc quöiqu'on _en vöic refFeft,

pourtantla

caufe 6c_{1'origine tourntente les cerveaux desplus}

eclairésj _{c'eflpourquoiona recours adiverfes} hy-pothelés5ccönjeciures pour entirerfeiles conclufions, qui kurfettiblénttnkuxetlaircir les effetts dela

Na-türe _{quoique plufkuré fbient}

ou parla raifon devt-niies _{probkmauques , ou gatées}

par1'expériencc.

Quoiqu'il en ioittoutle monde tombe d'accord que la _{Phyfique eft la fcience laplus}

noble Scla plus

di-vertifTante _{qii'on puiHe traiter carelié f1etend}

jus-qu' a la moindre paitie de 1'lmiveis, C'eft puor-quoi je voLis loués infinement d'avoirchoifi unetei¬ le matiere pour votrebelledifTertation qui _non

feu-lément_plaitauxle&eurs,mais aufll e/itrés utile,etant

11_{poliequetoutytend}

a votre proprelouangeScaii plailude tousles fiivanS. Je vous fouhaitc de touc

stion coeur non _{feukment1'hotineur5cla}

gloire dont

jesmufesornenr ienrs adorateurs niaisaufk la vraie réconipenfe, qui _{reponde entierement ä lapeine &}

au travad _{que vous avezfoufert}

pour parvenir au

b,ut _{que vous defirez ce fbntles}

löuhaitsquejevous

faitj 6cfiiis

Votre

tres _{affeftioné& trés obligé}

Fräter Carifiime.

ARTiiffimum>

junxit, fanguinis

quo

nafcendi fors

vinculum,

nos

apueris

con>

continuatum literarum commihtiumfirma*

vit, cxatiiflima antmorum com ordia &

fi-militudo aßrinxit, utne minima quidem^

adver(afortunaTibi minetur nubecula, aut

utta _{fecund* adß)iret auray} quin _{eadem_>} me tenerrimo afficiatfenfu? panictpemque ' tamtrifiitia, _quamgaudiifraterni reddat.

Hinc animumju undifima perfundijärn.» fcntio latitia, aaolefcentia

noxias

y

juventuti ferales voluptatum (yrtes

vitio»

fcopulos caute pratergrcjfius , afitduo

labore, dextero Apottine Academica felicii

tet emenfusftadiay celfium Parnaffi fubiißi

jugum, teßeram teßemque exantiati ardui

itineris profetens lapidem, motu infigneni)

career e nobilem, quem itu delineatum ocu•

Iis animisfofiitißi eruditorum, ut ejuscum

Tia _{pbanomena , Tuaque induftri<e fpecimen}

coram contemplandaproßent_pateantques* Präteritum ut ab omni n<cvo pur am träns'

cgifii acutem, ita (ecuturam a quovis

du-riori cafu fartam immunemque Summi Nu*

minis _{praßet dementia, perenni}felic'f

täte uberibwque diligentia ac virtutum-» pramiü exornet, Coronet7 maclef, ita vo•

torum _compotem fe gaudebit _,

Cariflimi Fratris

Fidiffimus frater

Jp*

w

I. N.

_J.

Uemadmodum

res _corporeas

iis-iem internis

con-ftare _principlis,

o-mnibusin confeffb

eft; ita non nifi

u-nicum 6c uniformem earum efTe_»

agendi modum , vel ad oculum pa-tec; abfurdum _{quippe eft, cauflis}

mere _{phyficis vel minimam in a«}

gendo tribuere libertärem , quum

haec _{ele&ionem,atque adeö}

difcur-fum & rationem _{pra?fupponar, qua?}

Naturs Rationalis folius eft

prae-ftantia, _{eaque maxima. Evidens}

itaque eft, quod pofitis iisdem ad

agendum requifitis, non polUt non

i _{$§ o}

jdem _{produci effe&us. Un de eft,}

quod non rude ranturn vulgus,

Ted

ip(os quandoque

Philofophos

ani-mo _{fufpenfos teneac} maxima illa

& admiranda, _{qus in rebus}

naru-ralibus _cernitur, varieras;

quoni-am _genuinas ejus cauffas _non nifi

in varia _{obje&orum difpofirione__»}

conilftere, evi&um eft, 6c

com-muni faniorum _{Philofophorum cal}

cuio _comprobatum.

_{Referriftimus}

ille rerum 6c efFe<ftuum infoiitorum naruras _{campus me}

jucundirate-»

pellexic fua, 6c materiam

diflerra-tiunculae mihi (ubminiftravit_.;

quam, Ii rudi penicillo ita adumbra'

re _{potuerim, ut quam} fpecftatores

ejus oculis hauriunt voluptatem_,,

eam B. L. animo_{ientiar, erit,} de_*

quo mihi impenfe gratulabor: fin

minus, fpero innoxium conatum

ex duriftimo ergaftulo

protrahen-di _{quam diutiftime latitantem} ca-ptivum, operam efte non pceni-tendam. Huic vero quod

aliud

<f o f$» i

ex _{regno vegetabili praemiferim-#}

phaenomenon, t^dium creaturum

nonlaciliusmihi_{pér(u3{enm,quam}

hortum , mcenibus adjunéfcum, o*

culis efle moleftum. De miticri

itaque Tua C. L. circa utrumque cenfura, fiduciae _{plenus, jam ad}

rem.

Circa _{Vegetabilia norum eft,}

quod ii crefcant, natura requirere

videatur, ut (emina illorum feu

ra-dices terrae _{commitrantur, deinde}

(ut cum Ariftoteie _{loqui liceat)} re-liqua elementa, quae (ua iunt,

tri-buanr; _{atque hsc adeo reputantur} neceffaria, utnulla praeterea

exfpe-6iari _{queat vegefatio. Verum in_»} his & aliis ludit _{quafi natura ,*&}

interdum tranfit methodum

ordi-nariam, cujus mihi exemplum

vi-dere _{accidit, abietem quandam_#} abfcifTam, decem ultra annos jam

crefcentem, quae fuis antea innixa

radicibus , aliam ejusdem fpeciéi

valde habuit _{vicinam, ita uc earutn}

4 -#1 o p

contigui

faåi

fint & concreverinfc

apices. Ablcidit hanequidam,

ne-fciens _{forte, cum altera fuperne_j}

efle _{conjun&am, ideoque, dum-,} praeter opinionem eam perfiftere vidit, utramque reliquit. Et fic

etiamnum crefcere _cernituiL,,

quamquam å caudice ultra pedis

menfuram fit remota, 8c tres

cir-citer _{pedes å terra diftet. Quo} i-pfo induftriam fingularem beni¬ gn« cernimus natur«, qu«, ab-Icifiis nutrimenti viis _{ordinariis, ab}

infériori videlicet _{parte arboris,} easdem a _{fuperiori operi fuo}

per-ficiundo _{adaptavit,ficque}

_effe&um

producit eundem, modo licet

ra-ro 8c _{penitus infolico; quum haec}

verfus _{partern imam quoque}

cre-fcat, 8c _{ftipite, qui arefa&us}

crafli-tiem _{antiquamretinet, craflior}

ex-a&eduplo fit. Ejusmodi non

tan-tum in _{vegetabilibus, ied 8c haut}

difpares

in mortuis rebus natura-»

exercec ludos: _{quod lapis, quenu}

•Si ° P* T

mihi defcribendum{umfi,monftra-bit. Illum enim , etfi materia fua

ignobilem, fatis accidentibus, (itu

& motu, natura nobilem fecit. Ut in mari vaftiflimo multa,

multa in locis defertis , terrae item

profundiflimis cryptis, natura

ab-fcondit _{opera fua; fic huncce}

lapi-demnoftrum, licet multotempore,

nec minori induftria apparatum,&

multis _{proinde nominibus}

notabi-lem, diu homines celavit. Ita

e-nim in monte claufus eft, maris

Balthici faucibus _adjacente , in

in-fula

_ötja

_{nominata, ut nontantum} å

_{praetereuntibus}

_{videri facile}

ne-queat; fed nec vifus

manibusque^

tra&atus , eripi &

é

luo carcere

li-berari ullo modo _poflit:

_unde

et-jamnomengättgC'tStett

fortituseft,

quafi lapidem captivum,

five

car-ceri mandatum diceres. _{Quo hiq}

cafu fortuito _primum

_innotuerit,

vifusne, an auditus , illius

inqui-rendi _{dederitoccafionem,} nemo

cile-6 _{tg§ o is*}

cile _{dicet, quoniam nec å quo, nec}

quando inventus fit, cognofci, aut

probabiliter conjici poteft.

Originem fuam monti, åquö

tenefur, debet; eft enim _particu* la _{ipfius montis, cafu ab eodem-.} dUrupta. Arrificium vero, quod

hi- obfervare licet, natursintotum

opuseft, quod utrumque accüratius

infpiciendum eft5c examinandum. Primum _{möntifrangicontigfté}

Quod an circa diluvium univerfaie faftum _{fit, an circa} mortem

Sefva-toris _noftri, an etiam alio _quoque

tempore, non multum fcrutabon;, quum a?que poft longum fcrutini.«»

um <Sc multam _{conjefturam forem} incertus. Si tarnen _{aliqua anv}

pleftenda eft opinio, eorum noilj repudianda videtur,qui

hujusmo-qi cafus particularibus adfcributit

terrae moti

bus,

_{quofum virn 5c}

et-ie&us fummos _{magno cum}

detri-tnento fentiunt ali-ae _gentes,

torri-dae zonx _{imprimis ineolie 5c vici*} n<e_j

<8 o S1 ₇

rix; & licet in terris hifce

boreali-bas rariores _{fint, nonnunquam ta¬}

rnen fa&os fuifTe, _{tam hiftoriarum}

fcriptoribus , quam aliis , res eft

notiflima. Inter recentiores,

Ge-nerof. Dn. b. m. Urbanus JfndCttC

plurimos commemoravit, partim

ex aliorum _{fcriptis excerptos, par¬} tim _{propria colie&os induftria.}

Eodem _{momento, quo mons,} exhac _{hypothefi, frangebatur,}

par-ticula _iila, ex qua lapis formatus

eft, ab una moncis _{parte, verlus}

occafum _{vergente, disrupta vide¬}

tur; motui (uo _{aptumfpatium non} amplius na&a, quam rima inten^

utramque montis partem reliquit:

atque talis mox ei obtigit fitus, qui

ad motum

perquamaptusfuit,

_h;e.

acuto cuidam fui _{angulo innixa}

ja-cuic. _{Experientia quippe fatis} fu-perque monftrat, eo facilius

quod-vis moveri _{corpus, quo minori (ui}

parte nitatur. Ab initio certe val¬

de_{angufti limites}

_hujus

_{lapidis fue}

s ii o ti

re, ut ultra _{digiti fpatium cenferi} non _{potuerint; fed hos ilie ienfim} motu fuo _{dilatavit, & feipfum, 5c}

propinquas montis partes atteren-do. _{Quo fa&urn eft, ut & facile}

movererur, & ob rotunditatem &

exa&iflimam lasvitareirb _quam

cir-cumvolutione fua confecutus _eft,

non nift in ima _{crypt# fuas parte,}

quiefcere poftit. Sed antequam^

ulterius _{progredior, videndum eft,}

utrum _{ventis, an aquis, primus}

la-pidis motus(it rribuendus.

Utrum-que fuis non caretrationibus ;

quip-pe verum eft, 5c ventos, & undas illum _{volvifte, ut jam quoque ab} urrisque circumagitur* Aquas ma¬

gis magisque in hifce noftris terris

im mini]i & _{paulatim decrefcere_t,}

adeo omnibus _{perfpe&um eft, ut_»} qui oculis fuis fidem non denega«

re _{velit, de eo dubitare neutiquam}

poftit. Magna enim cernere _jam

prata & arbores excelfas licet, ubi

pon multum ante hominum me¬

mo-($ o f

moriam, varia? exercitas fuere

pi-f fcationes: prseterquam quod mon» tes, (it! in litore & aperto mari,

non obfcure _{copiofiores olim aquas}

fuifle monftrent. Hinc _potiores

aquis adfignare partes non dubita-| mus,

quoniam

lapide illas

non

mul-to inferiores antea _{fuifle patet.}

Porro _{lapis hic nofter, qiium} pars fit montis , ex eadem

quo-que materia ac mons ipfe

con-ftat, duro nempe & ponderofo faxi genere, multumquefilicis con-tinente , ut pyritas etiam ufurru.

commode _{praeftare valeat;}

reli-quum vero arenaceum eft. Tres

habet _{colores, album, fubfufcumu} & rubrum , quorum duobus

prio-ribus filex ab arenarubra

diftingui-tur. Forma _{deprehenditur fere_»} giobofa, nifi quod duo oppofita_j latera _{depreffa aliquantulum fint,} & rotunditatem non _prorfus

im-1

pleant; quod

quidem

ab una par¬

te intuenti cuivis _{facile apparec»,;}

alrerius autem lateris defe&us non

nifi accuratiori obfervatione inno-t Tcir. _{Utraque depreflio majorem}

non _paritdifferentiam _{quam 6 par¬}

tium _{dig. decimalium, (digitumL.}

intellige geometricum , i. e. T*Q

pe-dis _{Svethicij. Namque maxima,} feu _{integrorum laterum periferia_»}

7 dig. & 2 decim.; minor vero feu

deprefforum , 6 digit. & 6 dec. eft:

Quod (i hasc ab illa fubducatur.,,

differentia _{exfurgit (upra notata_..}

Verum lubens _{fateor, hane non-.} efle, nec _{quamdiu in fuo tenecur}

carcere, fieri _{pofle tam accuratam} lapidis dimenfionem , ut centefima

forlan _{digiti parte una alterave å}

vera non _{aberret, quum alius vix}

detur metiendi _{modus, quam per}

cingulumpapyraceum, manumque

manu juvare _introitus

_prohibeatL*

anguftia.

Motus _{lapidis å carcere}

_ejusqj

forma & (itu non _parum

_dependet.

Eft autem _{crypta hxc oblonga &} qui*

o _{|i ii}

quidem oviformis , ab apertura feu

oftio in longitudinem protenfa_-,

canthari unius _{circiter capax,}

at-que rimam montis tam fuperne-* quam inferne, propeextremitatern

five latusfuum Orientaleoftendens, qua? tarnen argilla, arena terraquie

undique eft referta. Ne minima.^

quidem

cernitur in hac crypta a» (peritas ; fed fieut omnes å fe

la-pis protuberantias abfterfit, fic

qnoque carcerem totum ita

laeviga-Vit &. _{poiivit, ut fculptorem nee}

pigrum nec imperitum efTe

opor-teret, _{qui ejus generislapidemKam}

laevem efficeret, Situs _crypta?

ho-rizontalis _{eft, feu aquis , å quibus}

altitudine _{perpendiculari}

_circiterL

9 ped. & longitudine 15 ped. diftat,

paraüeius; quae utraque menfbra-» intumefcente mari decrefcit,

refiu-ente vero _{augetur. Apertura}

car-ceris, qua? quadrangularis eft,

me-ridiei_{obvertitur, lata å parteextre¬}

i* _{«8§ o Ü»}

alta ad dextrum 6 _{dig. ad finijlrum} 3 dig. & idec. abinteriorivero par- j

te _{, lata 3 dig. & 9 dec., alta 1 dig.}

& 7 dec. eft.

Hinc facile _{colligitur, quanta} fitvis _{ventorum, dum perhocquafi}

infundibuluminfufi &condenfati _{in |}

lapidem ruunt. Neque tarnen his natura contenta _fuit,fed

infuperru-pes, parietum inftar angulum re-&um _{conftituentes, ad introitunu}

utrinque admolita eft, uteo magis coacervarentur & vehemenriores 1

fierent venti; qui fi aliquantulunu

ordinarium _{fuperent modum, tam} vehementer _lapidem

circumagi-tant, utjam omnes carcerisfuipar¬

tes _{vifitet, jam icerum imam petat,}

8c centralimotucelerrimo feie ver¬

tat. Eadem hac illum movendi ratione, _{gravioribus ingruentibus}

procellis,aquaemarisutuntur.

Cir-cularis_{quodfemper ejus}

deprehen-daturmotus, carceris _&praecipue

«9 6 p 1$

( quat*modo defcripcam

dedi.

Non

I enim pra?tereundum eft> quod ru-peså dexüero latere, (euverius ör¬

tum _{fira, 5c latior 5cprarupta ma¬}

gis fit quam altera; osquoque car»

ceris ab eadem _{parte latius pateat,}

'

unde5c fortiorem ibi _impetum

fa-* cere _{aquas ventosque, 5c}

å

dextero

verlusfiniftrum, vortice ieu gyro

in _{iplo carcere conftituto, iMos}

la-pidem abripere 5c per circulum a-gitare oportet; non aliter quam

a-'

qu^ in gurgitem abundantius ab

una_{parte quam alterafluentes,}

de-pellunt) 5c ad fuum motumfequen-dumreliquaseogunt. Quemadmo-dum veromotus dire&ionem

aqua-rum in gyrum _euntium,prolubitu

quisque determinare poteft alveo aliquantulunijimmurato, fic idem

de vento tenendum efle non

dubi-taverim; utrumque enim quum

fit _{corpus fluidiim ,}

_iisdem

po-fitis _{circumftantiis, eodem modo} operatur. A quovis autem vento

fortiori, aut femper

ab undis

quin

14 o H

moveatur_{lapis, fitusmonris obftar,}

qui verfus meridiem fefe extendic,

ira camen ut ad occafum _parum

de-clinet; _quare tantum vento

auftri-no nec auftri-non _{Zephyro, & quotquot} inrer _{hos numerantur, ifernc^undjs}

ab iisdem _{agitatis, lapis turbatur.}

Möns _{ipfe @altmaré UDD}

vo-catur, _{quem ad occidentem parvuS}

quidam fmus di&us

^UttDtjéetl

ex-cipfC, qui unde dicatur, an quod

Danus _{quidam ibi naufragium}

fece-fit, an vero_{portum quasfiverit, no- j}

ftra parum novifle refert.

Hiec fünf? qu$ mihi circa lapi-dem hunc noftrum obfervanda

vi-debantur, dum anni _{praeterlapfi d.} XiV. Menf. _{augufli, ut pratcipua}

momenta adnotarem, _{& publicae}

forfan darem _{loci, ilium viiitarem.}

Languidiores vero, qui

tumperto-tum fere menfem erant_{,*venti, &}

mare _{tranquillum, motum ei}

nul-dum _{imperriri pöterant. Ne vero}

quemqu am , fi

Japidem

videndiin*

'«BS o U

cenderetur _{cupidine, ubinam}

qna> rendus _{fic, lateac,}

commemorar.o-tiem loci non omictendam _efTcL-»

exiftimo.

Infula communirer _Dljvl dici-tur, _{quae & alio nomine, exreris &}

I noftracibus nautis _{magis quam vub}

go uliraro, &uib£ ort _nuncupatur,

exinde dubio _{procul, quod pen_>}

mare Baithicum _{navjgantium , &}

Scoi.kholmiarn _{pecenrium obtutui,} qua?fe liftar, prima Gr terra: Svec.

j

$6tffa

ganöMnut.Uj.

Satrapiae

Srockholmenfi hetc adnumerarur _,

&_{parsSudermannica? parcecia?} So-rundo _{eft, odiodecirn millium} pe-dum _{longitudinem, & fexcenrorum} latitudinem _{habend, in aquilonem} &auftrum _{protertfa. Maxime haec}

montoi'a eit & _{fterUis, nuliisque}

prakterjuniperos, arboribus orna-ta;_{ideoque nonnili unicavilla,Ötjrt»}

53t)' in eadem exftru&a eft,

&hu-jusincoiaenon tamagrorum

praro-rumque multirudine aut fertilitate*

quam pifcibus viclitant. Ut tarnen

16 0 o _§gt

ha?c borealem infulae _parfem

occu-pat, ficneque

auftralisaedibuspror*

j

lus eft deftituta; habitacula enirru

lua undecim du&ores navium,fvet: _|

ibi _{habent, quorum fingulis} injunéhim eft, ut miniftrum adul-tum_{puerumque alant,artis naviga- i}

toriasita _{peritos, ut gubernatio na¬}

vium eis comitti _{poffit,ne pluribus} fimulappropinquantibusdehnt,qui inter _{fcopulos & rupes re<fta}

tuta-que via

illasducant.

Principisho-rum, gofj

iSifcermailé

/ officium-, i eft, _{pr^terquam quod} per vices,

!

asque ac ca?teri,navigantibus

infer-viat, _{profpicere, ut inrerilios ordo}

fervetur, Sc merces jufte diftribu-atur.

Duosinfula _portus habet,ex-celfis montibus _{munitos, unum-.}

verlus orientem , alterum verlus

occidentem:

_Öftra

_ocötudftia S^a\X\*

lien. _{Atque vel ex hoc}

bonitasap-paret Creatoris O. M., qui quonb

arnpnevidit, quam necefFaria

hic

.

ho-«1 O i* 17 hominum föret habitatio, 5cquam

multorum vitce _bonisque

(uccurre-retur, tuta ab omni ventorum ac fiuåuum vi eorum _quoque

navi-gia eüe voluit, quse aperto

mari

oppofita ftatim

contunderentur.

Celebratiffima _navigantibus hsc infula _{eft, pharo fua eximia_»} fplendidaque , ad auftralem

intulae

partem, fuper montern oåoginta

adminimum _{pedes altumexftru&a.}

Dua? olim eundem locum obtinue^

re_{phari, quae lampadibus primum,}

deinde candelisfuerunt_illuminata?,

jam vero dudum in cineres

reda-&d£ : fed qua? _{jam viget, etiam il*}

la _{plures ante annos de novo}

cx-ftru&a, ad _{fexaginta & fex pedum}

akitudinem amonte_{exfurgit,quam}

cancelli _{ferrei quatuor pedibus äu¬} gent, qui, ut tutiuseant, quibus

cuftodia _{igniscornmittitur, adpofiti}

funt.

Fornice uno ipfa _tegkur

pha-rus, 5c medio hujus ad akitudinem

pe-18 *å O

5 pedum fuperftruéius eft focus ,

17 circumpofitis ferreis columnis _f

munitus, inträ quas

carbonibusbi-tuminofis foflilibus _{ignis alitur_-,}

qua?, ne iumen navigantibusinter-cipiant, inter fe ultra 2 digitos

diftant; Ted ut _{incandefcunt, haut (}

fecus ac _{Ipfe ignis iucent, Foci}

peripheria 9 pedum & 1 digiti men*

furarn habet. In hac _{pharo maxi*}

mam vim & vehementiam vento*

rum _{experiri licet; oftium}

per quod ad ignem éundum eft, quadratarn non excedit ulnam , in*

cumbente tarnen _{Zephyro, unius n} neutiquam, & vix duorum viro-rum robore _{aperitur. Immo,}

quam-vis'deejTe nihil _{videatur, quod}

_ad

firmitatern _{phari conducere poffit;}

quippe peripheria muri 99 ped. 6c

6 _dig.

, craffities ejusdem 6 ped. &

3 dig. eft: tota tarnen fic

contre-mifcit, ut non nifi audaciores, in

cubili _{cuftodis, quod infra}

forni-cem cabulis _{exftrudum eft,} per-

noåa-#1 o _{$• 19}

no&arb audeant. _{Neque enim} pa-rieribus cubilis , neque ipfi rnuro

immotus inniti _{quispiam poteft,} quod ab ipfo phari cuftodealiisque relatum _{accepi. Mufcovita? Ao.} 1719 oram maritimam patriae no-ftrse flamma vaftantes, fuos hic excubitores habebant, _qui

circum-fpicerent, ne ex improvifo

appro-pinquantes noftri ipfos opprime*

rent. Proxima no&e å fefto S.

Bartholome! accenditur_fuper

pha-rum _{ignis, 6c} ad feriasChrifti

Na-tales _{quavisno&e lucet, ne}

adven-tantes _{näves, fpiffis circumfufe te¬}

nebris , aut errent, aut in rupes

incidant.

Ufus _{hujus phari plusquam.*} eximius inde _{deprehenditur, quod} duae _{poft hominum memoriam non} perierint näves, qwx ignem å

pha-ro _{confpicere potuerunt. Ab hac}

verfus _{feptentrionem, ad finiftrum} feu _{quod oecafum lpe&at litus,} la-pis nofter mille & quingentorum pafluutn circiter fpatio diftac,

so (Gl o

Delineato fic _{lapide hocce_»,}

taediolum, ut _fpero, Tibi non e-

j

rit) L, C., fuperftitiofis de

eodem

nugis vulgi aures

commodare__>,

qui quoniam

traditionibus

msgis

quam rationibus

dele&atur,

atque ejuöä res fit contentus, to quare ve! _{quomodo ignorare tantum non_»} cupity vere

dixifTe

Ciceronem pro

PUne, C IV, Non est ratio in vul

go, & pro Mur. C,

XVII.

Nihil est

incertius _{vulgo , experientia}

_edo&i

fateri _{cogimur. Neque id lolum} infiriiiratis habet, quod ipfe ra¬

tionibus _{inveftigändis eliciendis-} ä

que impar fit: i'ed & allatas

audi-re _{atque examinare, nifi cum tra¬}

ditionibus _{conveniant, recufat_>.}

Herum aütem naturafium _ignarus

varios errores _{excogitare, fovere,}

divulgare & acerrime defendere^»

didicir. _{Quum enirn, tam}

_quod

lapis h?c , quam quo modo, in_» i

monte formar i _{potuerit, vulgi}

fu-perec captum , flquentia fers de_» >

«i O I»' 2\

eodem ille fabulatur. Exordia ejus ab _{ipfa creatione}

_deducunt

pluri-mi; & forma, qua* jam ei

obtigit,

creatum fuifle credunf. Alii non mere lapidem efTe ,

fed

fupernaru-rale

_quidineffe

eidemfingunt;quid

autem & _{quäle illud fit, non}

_dum

quisquam fomniavit.

Alii _eaptivum

_quendam

hor-rendi fceleris reum fugam cepisr

fe & ad hane infulam _pervenifie,

jufto vero judicio

Vindicis

Omni-potentis, in lapidem canverfum

montisque cuftodi#

commiflum

efTe _{ajunt; & hinc}

nuncupari.

Ut vero quidam initium

ejus

ad mundi referunt exordia, fic in

eo conveniunt fere omnes, quod interitus iilius _prior

_{mundi fine}

non fit futurus: Interitum vocant

iapidis é monte liberationem.

Vi

cujus hypothefeos,

nulla

arte möns

tem _{frangi &}

_{lapidem eripi}

_pofie

perhibent. Accidit mihi cum

22 _{»§§ O}

dam _{coUoquium, quiduraturum ad} confummationem _{usque ieculi arti-} (

ficium hocce fore acerrime

con-tendebat: expertum (e loqui

dice-bat; tentaverat enim _lapidem eri-pere, fed minimam vix particulam

moncis _{prius frangere potuerat, <} quam nova eidem fuccrefceret. Novam autem Tibi narran

fabu-lam credas Le&or*

Dicunt quoque nonnulli, lapi¬ dem hunc aut locum non _(emper

inveniri, licet fumma qua?raturin-

j

duftria ; idque cerriffimum eflTe do* _j

cumentum >fublimius quid fub (pe*

cie _{lapidislatere* Et faterinon}

gra-vabor, fieri aliquando potuifTe , ut

fruftra illum _{quajfiverint,}

quando-quidem

utplurimum

aliunde

ad*

ventantium caufla vifitatur: hane

vero infulämraro alii_{vifitant,quam}

qui pifces fibi comparare cupiunt;

& nulla hic in ufu _{magis, autquse-}

_j

ftuofior vino adufto merx, cui

proxiraa cerevifia pretio eft*

fula-o

fulanis eriim ,quorum unus parum*

j reÜqui omnes

nihil

agri

habenf,

graciilima h^c eft mercatura, <5c

quo rariora haecfunr genera

porio-nurn, eo avidius hauriuntur; _arqj

hoc _{vigente commercio, facile de}

\ _{lapijde errare potuerunt.}

Excufa-tionem vero _{aiiquam forte} meren-tur, quod labores _furr.mos,

tem-peftatum vioientiam, frigus?

calo-rem, fitim 6c farnem fsepius fufti-nere neceffum habeant. Sobrium

j

auxem, nifi qui epndem nunquam pueri decem ci reiter annorurn

du-iflu inveni, & jam brevius de*

fcriptum reiinquo. S. D. G,

<3o0lm.'bc

^Clt

CAND1DAT!

£cnmonffap jagtil <£ber bår/ ^örbiuber tiga flilio;

Sften ttinnaar nitet tfK'iun'fa (jår;

Stnflfiönt t(jet låtertda» (Eljrt lårba trarf/ £err Canditat,

<£br ungbomé flitmånb' tv:fa/ * Sit3 til latttanbuvii ^at/

21;erfor man bör <£{jr pri fa/ 5D?enftebfe lagt Grftr tömning em

911funna lårbom minna

£>$bogb/ (ben fTiåligtffatt^ fom

^örnåmfiafall ting/

finna-2&er;or jag intettmiflar på/

2lf tl)en fom bpgben löner/

<£f)r tånfer på ocl) (jebrår få/

©om Pallastårba ©öner.

Rob. Wilh. Petre.

In LAPIDEM CAPT1VUM, Clariflimo_{Philofophiac Candidato,}

Dn.FLORENTINOP.SCHARFF, Differratione GRADUALidelineatum

EniTPAiDH.

PRodigiofa

Me _peperit

filex,

_Doris,

convexo

_nutriit

tegmine cingorj

_indcNotus.

Äolus_{angufla &im perftrepitacerin aula,}

Turbine mota rotor, _{prodigiofa tilex,}

E. A. Sundius.

tt * * * *