Physica disputatio de motu ejusq; speciebus. Quam ... sub præsidio ... M. Erici E. Brunnii ... pro magisterij philosophici privilegijs adipiscendis, publico candide philosophantium examini, submittit Jahannes J. Wattrangius S. M.R. stipendiarius. In aud.

te«»»

Fhyfica

Diiputatio

Do

O

T

U,

ejusq*

8

PECIEBU8,

- -*• _JL e *t ₄

In

_Regia

_ad

_Sveonum

_{Salam Academia>}

_decern^n*

te&.approbante Veoerando, Åmphfliraa&ibidem_Fa*

cukatis_{Philofophieae, Senatu,}

SUB P R iE S I D I O

Viri Reverendi & _{Praeclariflimi,}

M

ERICI

E-

B R U

N

NT T,

Hifloriarum Profefloris celeberrimi,

_{Hofpkis> Prae-*}

ceptoris acFautoris iui

magnåanin/ireverentiå

cölendiffimj»

Pro

_{Magißertj Philofophict}

_privilegijs

_{ad'pifcendit, publico}

_can*

didé_{philofophantiumexaminufubmittit}

JAHANNES J. WATTRANGI US

S M: R. _{Stipendiariusr*.}

InAud. Guß. a.d. _ß. horis d7. rnatutink*

UBSALIi,

Jftfprimebat Eschulus Mat t is1a> A. 1643.

r

t\

g»

|

r?

I

gogw

_«t»fffsjf

_M

_|ip

_asgjg

_ss

_g.f;

tp.»

$4MP$V

V I R 0!

Admodum Reverendo _atq;

_{Excel'endßinno?}

Dn.

OLAO

LAURELIO

S.S.

_Thcolog.

_{Dociori eximio}

Ecclcfiae StockholmenßsPaftori

_primario,

Conß-ftorij

ibidém

Écclefiaftici-Praefuligraviflimo

Dn. Moecenatiac

_promocori

_luo

magno*

Nec N

oN-Viris

_{Reverendapietate,}

doélri-üiy

_dignititeq;

_{Clariffimis-<k}

_{Pfaefkintiffimis}

_Vefte*

randi

_Corvfißorij

_StreghenfiY

_affelToribus

_di

_*

gniffimts,

Dominis

i atronis

&

faütoribus'

fuis

_piå

_obfervanria

_revercn^

\ ter

fufpiciendis.

Teflififandt

Jehl

titytvetenfit,

obferi)anti<t,

gyaiituainh

&homr&

gygöDifputationemhane

Phyfieam

ftudiofé injcribit $$

ojf

er/f

T R. D. &rr.ee.

officiofe colens

!$!$!$!

9J-9? ^

Åuipice

Chrifto.

Thesis L

►tum adeo cum

ipfa

_natura

com-piicatumelfe, utper ipilim. cu^tla

fa-ciat _{pereuodernq; fe nobismanifellet»}

& _{Bhilolbphorum laniorcs omnes}

confentiunt, & rem prout le habet»

re.&é_{judicare videntun,.}

II. '

Quippequo ignorato

naturamipfam

ignorari

nece£-.farium elfe, utdocet Arift. i.3.Pnyl. c. 1. cum tanquam

ef-lentiale _{quoddaro ejus definitionens ingrediatur, nibfiq;}

inNatura fit, _quodmotusnonfit velprincipium ,vel

fub-.Jeäiimvveliakem (Piecol.i. 1. de motu»c. >.)ex. mutunon

.peodeau.

III.

Ejusobeximiam cogoitionistamneceflitatem quåm

utilitaterrucum _pauca difputationi k cluJere fit anirous,

®tu&cu>_generalem,perDefimttonem,requijita

$$fpecies

vcras^ ,

pioingenii modulo>ablol tam darcItudebimusr3»

I V.

Utautemin natura rcrum,Motum cfle» non modo

perexperientiam nmltiplicem notiflimum.» verum etiam cundem cum Parmenide, Meliflo»JZenonc.» & forte aliis,

fegareablutdiilijuuai: itapicpriam ejus naturam&

ef-A leo«

jfentiamexplicar«,

cumipfo

Philofopho»3. Phyf.t-15.

fate-rourdifficilimurrLs.

V.'-Haectarnencumtefte eodera i.Top _{c. 4. ex} ckfinitio-ne»_qu#uti docec2. Port _{c 3. natur# & elfenti# dt}

decia-ratio _{commodl/llrne innötelcere poteif, ab eådem lvafu}

Cic. 1.1 off & Seal. exe. i- fett1. _{difputationis initia} du-ceremeritö _placeo,

«

V I.

Ne autem vocis _ambiguitate

_deceptt,

_{errorum nos}

myriadibus involvamus, inprimisobfervade juvabit motus

vocemquadrupltci in Phvficis_Homnnymtalaborare. _Vtlc

nira 1 gemral/ßime, quamvis dicit mutatiooem_>

quomo-do _{per afFeäus, ut irarn, dolorem» l#ti?iam&c. Ammas} hominis moveri dicitur; Vel 2. Generaliter* illam muta¬ tionera_{corporum, qu# generationem & corruptionern}

includit; Vel 3. flriffiffirne,motumfolum localem ; Velde«

4- prifté &propriéy mutationem fucceOivam &

feniibi-Icra, qu# fit leeundum quantitatem, qualitatem & locum.

Scarf.Gén,_{Phyl'i .2.C.3.pund.i. H#cacceptio}

Phyficispo-tiflima, _{quo fenfu etiam ab Ariitotele 3. Phyl. c.i. text. 60} ücdefiniturL..

V I L

K'ivtirls isiuv\ tq^vva.jnei ivtixzxeta, qtsistsv : MotUS

eftadusentis in_{pocentia, quatenusin potential.}

V i I L

Vefimtionu hujus obicuritatem

lingua?

Gra?c#

com-pendium& emphafin

quidem peperifls,

Philöfophorum

täftjcd': 3e'voeiscrn\ fign;bcatiön egra uin a, d1 ve r

(]-%ocie'fentiéntrain ccrtafrien quam maximéauxiife,extra

"orr.r,eefVdubiUm, reihujus inter alioselt

Hermo-laüsBafbäfiiS,viraliasdodiflimus> quem per _colloquium

ali-eliquando rum Dtmone

fadum,

vons hujus fen Tum

fci-kitatum fuilie, muitadocent _{Miilofopivorum fcripta_,.}

II

Planiorem Latinum idiorna forte dare _{pofiet, fllam}

t a me out latisaccuratam cum ufus ohtinucrit >nplutiofa«

ciliorem reddet. Generis in definitionc vicem lubit vox

cvnAclu<s> qua; A cvelcvnÄeshm g> X&v delcendens, Latine reddi potcit (ii venia_verbodetur)

pertedi habitio: & lic potenti<e femperopponitur, ut

vi-dere elh3. Phyf ÅrifLc. 1. t 3. & 2. de Anini. c. 1.1.2,

-X.

Adus hic five _{kvn\t%ex authoritate Phyficorum}

triplicem utplurimum acceptionem habere fölet. 1. Pro exiflentia, _{perfedione& forma, perquam res compofita}

quäslibet eft&

fubiiftit,dic-iturq>

Latintaättsprtmm. 2.Pro

forma adu ofa feu _{agendi vi åqua procedunt operationes,}

quas alioquin a8u*_{fccuncLos appellitare loJent. 3 Proaålu}

quodam tmferfctto, cui femper aliquid potenriae remanet»

quornobde moveri amplius polfit,donec tandemadfinem

& _{ultimum terminummotus, ad}

quem cum

moveturet-iam _{poteftatem utadipfummoveripcffit habet,}

perveni-at. Håc_{fignificatione hic loci}

accipienda.,»

xii.4

Nihilominus cum voce _{cvdtXéxHoxt>on confundenda}

quaeaotiquo tempore veteribus, ut flatoni, Menandro,

populo itemGraeco, inufu fuit. Derivata enim ct>

h& Jäv, hm iÅet,» -ni%offyuoPsfigriificat_{interprcte Cic. in Tufc.}

qualt, & aliis authoribus, continuatam_{& perennem}

mo-tionem.5 Ha?c hic locumhaberenon _{potefl, quippe}

cum

fit_{lemperadu, & adusin}

motu _{lemper ex parte refpedu}

'jpartium nondum _{acquiiitarumopponitur adui}

&conll-ftit in_{potentiaadeas>}

relpedu verö acquifitarum opponi¬

tur_{potentiar. A}

XIX.

Generis didii comunitatem_{reftringunt particul«in}

de-finitione _{differenti* locopofitae: Entistnpotentia quatenuii#}

potentia: Eatis hic vox

nonefttranlccndensTed

unloquun-tur_{participium verbi lubftantivi, & hgnifio*tid quod} mo-vetur, _{& per motum} perficitur. _{Vocibus entis in potentia}

determinatur mobile, id (cilicet, _{quod aliquem ialtem a*} dtum habet >Ted conjundtum cum potentia acquirendi

perfedtiorem. Quatenu*inpotentia, notatmotumheri non

refpedtuforma?veladtus jamacquifiti, led potentia acqui¬

rendi. Pcrer _{1,13. denat.mot. c. 2, & 4. Senn. 1.1. c.9 de}

mot. Barth, _{part. com. Pbyf,c, 25. de mot. Mag.incom.}

TuperTuam Phyf.l.1.c.4 de motu.

XIII.

• Eft

igiturmotus neq;

putusa&us,

neq;pura

potentia,

dcd medius & _{imperfcdtusquidam adtus. Quodenim}

po-■tentia taotumeftnonmovetur led mobile elb, _{quod verd}

adluexiftitnon movetur,_{quiacum ht} perfedtum _{non ne»}

.ccfte habet ut moveatur, _{perfcctiooem enim quam motu}

åcqukeret

acquiüvit.

Medioveto modo

quod fe habet,

&_{quidem partimporentia eit partim}

_{adtu id}

_{moveri diei—}

tur, Quareetiam in omni motu uerotna hacinvcmre licet.:

Aliquid form« jam motupartum .•

Potentiam

recipien-di _{illam.plenius : Plixum demq, & (fic utloquar)}

tenden-tiam _{quandam adtormam illam}

_magis

_magisq;

acquiren-dam» I ercr.l.13. c. 4. ijcnn.-l./.c,. 9. Magir.j. 1.c.*. Scaif,

JPhyi.tGen.1.2. c»3.

XIV.

Hinccoli_{igere fache eft>quodformaliter motui nec}

_(It

forma jp/ayfroutlucceilivé acquiritur,utcum Averroe

yo-lunt _{Albertus,birnplicius&alii;}

_{ne%formafluens}

_ut

_videtur

arquifits1partim

acqnrréndW

tendentia

&• ftuxus. Sirut

doctélurer ha-c redifteru#t: Connimbr. in_{Phyf. Afift b}

2.c 2 _{q UA i;} Barth Phyf _{com. c.25.} Sern. 1.1, _{c.9 Scalii.}

X V.

Explicafå ficMotusquid'ditate> rep'tifttbrkmad motdrd

verum neceflariorum , nec minor videtur habenda ra¬

tio Praecipué aucemfexomminmot;*_{Phyficonotartpojfunr:}

i Mor>ens, å _{quomotus efficitur} ,vei quod aiteri

motto-Hem infert. Omneenim quod*_moyetur'ab aiio _moveri

necelleeft, docet Arift 1. 7. Phyf c. i. t. 1 Cum fieri nen

poffit» uridemrefpectu

ejufdem

forma;&aélu fit6c poten-tia : Sed id> (utverbisSennerti _utamur) quod _movet feu formam _{aliquam introducit a£tuiflam poffidet', quod a li¬}

tern moveturpotentiam falrem formam _{recipiendifiabeti}

Idem_{proindenoneftquod m o v etu r&cmov et*} XVI

Non autem unumtäntum _{agentium eftgenus. Aliud}

eniifi Remotum eft■» _{quod virttite agit& potentiå»}

motio-nesq; excitando viciflim nihil patitur. Ut flint cceleftia.

Prop'mquum aliud» quod in

aliud

proximé agendo motum immediaté cöntaétu _{cotporéo efficit» & femper viciflim}

patitur. uti videre eftex Arift. 3. Phyf. Ca2«6c&. Pbyl. c. 6.

De orm&inter Li. c. 6:

XVII.

11. Mobile, _{qtiocfinfe recipit motifmäbagénte}

exet-tåfutfr, _{cujus beneficio etiam perfcitur. Hoc cum}

mö-vente_{oartedem perfimulefle, feu proximé illam}

tångere

necefleeft. binon_{femper, utloquuntur» fec undum lbb«}

ftantiamfeu _{fup ofitum, fufficitaliquandofecundum vifr}

tutcm. _{Quå ratione,atfioomnisdit per}

conta&um-s.

XVIII. Eft _{proinde unusidemq;}

motus aäus» &agentiV&

,

patientis,

cum

quod

pfoducit,

&

mod

mobile mQtjvKws reeipit, idem lint, & non re ab invicem »

fed ratione tantum difting^untur, _quatenus nimirum

i-demadus åmovente utprineipio profieifeitor*& å _n obili

ut _patiente reeipitur.

Approbat idem

Philofophus

ipfc

variisinlocis: _{praecipué}. Fhyfi c, 3»t. ig. & feqq Ubi}

da-rilfimefcotentiarn fuam_{exponit Quemprefio pede} fe-quuntur, Perer.1.13 c. Ant.

Ruv.

in

com.

Arift, 3.I.

c.3.

t,i._{q.7. Senn. 1.i. c.9.}

Barth,

_part.

Phyf.

_{com. c. zs*}

åc

multi alii.

XIX.

Praetereacum fitmotus, ut(uperiusdidum, adus im« perfedus, qui in

potentia

å

forma

vel adu

acquifito exifiit

ad _{confequendum ;}

_{Necelfe eft}

_ut

_ab

_{aliquo, quod, III»}

Terminus_{aquo, ad aliquid,}

_quod,

_{I V-}

_Terminus

_adquem,

di-ci lolct, _{progrcdiatur. Ut enim}

_i.ullus

_motu»,

_inhuirus

velaeternusefl, quin imo nullum naturalis _motus

fubje-öumaeternum, itaterminos quibus fimatur _eum habere

eftneceffariurrL«.

XX.

Duoautem hiterminiomni inmotu fufficere pofiunt nihilobftante eovquod plures

dari

poflint.-

Quitamcnvel

Ultimi noniunt, vel _{primö &per le non}

intenti» vel

_non

motuiintrinleci. Prsecipua tarnen eft habenda ratio

ad

quem termtm, å cujus

unitate

&

diftindione,

motus

uni«

tas,diftindtio&nomenpraeeipueperenda, moneote

Arift.

5»_Phyfic. i.t.4. Perer. I.13. c. 9.

quaeft.

2. 3.& 8«

Ruv. in

ja Phyf. Ari.c. 4.q. 1.

XXI.

Sed hicfefe meritö nobisoffert_{qu^ftio, An motte*ater*}

wiroin_{quemtendit dißinguatur}

_{realiter^velrat}

_onejolum

f

Cotl-uimbr.3*Üb._Phyl.c. 2. q 3. art. 2. cum

l öleio &

Pcrerio»

concludunt motum åtcrminoquempetit,non re fed for

maliter tantum_diftingui:

Quihus

patrocmari videtur ipfe

Philofophusl.3. Phyl.c. 1. ubi ait motum non efle prster

res ad quasterminatur. Ant. Ruv. verö in_3. Pbyf. Ari.

Üb#

c _{3.t. /.q. 4.} diftin&ionem

realem»

_ut probabiliorem

fen-tentiam tenet &_{aliquotargumentisprobati Cumquo}

Ii-ne _magna abfurditate

opinamur fatturos

_{nos,cum motus} fecundum naturam fuam, non _{eftipfa forma,ut eft}

decla-ratumluperius, fedquidpiam fucceffivum , vel progreffio

qusdam feufluxusad eandern. Forma autem qua?

acqui-ritur non(eirahabet,etiam dum acquifitionem (ubit,tuQC

enimii fecundum eOentiam fuam fucceffivum _{quid eilet»} poftacquifitionem etiam motu finito natura ejusin lue«

ceffioneconfifleret, _{quod veritati ablonumje}

XXII.

Cuterum V. _{^w/wetiamadMotum omnemverum}

requiri probat id, quod omnis motus fiat iucceffivé &in tempore,nulius vero in inftanti. Interim & hoc

icien-dumfucceffionem_{duplicem cffei unamrcip?€tu forma?}

ac-quirenda, qua; perpartes acquiri poteft: It illa potentia acquirendiper partes rad?x eft fucceffionis, qua? in eilen«

tia i motus ratitne cccfifit. dlteramverö_refpeftu

iub-jedti mobiiis,_quodcumiit quantum& divilibile,facitut

a-genspriusagat in partes propinquiores, poilea in

remo-tiqres.atqj ncipfcmotusfucccffione quådam extenfivå fe

exteoditpertotumcorpusmobile; Qua;extei fiohicqui-demlocum habet fed in eo non confiftit ratio eflcntialis motus, cum fitextra naturam_ejusf®.

XX111.

Deniq; VI. Contimitat^qua? unitaseftmotus fecun¬

dum _{terrpus& adquem teiminum,quå}

nondisrumpitur

fluxus&_icndeutiamotusfcduno _{ciuäoprotenditur.}

O-B mnem

zunem_{aufem motum continuum eile,&}

concepHs verbis

aflerit multis in locis _Ariftoteles, ut cx _{Phyf c. i t i.}

4. Phyf.c 11.t.99. &paflim aliis _{locis cuilibetfaciléobvium}

eil; & _{probat id>quodfi interruptuseilet,plureseiletnon}

unus, _{quodmotusuoitati valde repugao.} XXIV.

Explicatå iic quantum ficri potuit Motus _ingenere

quidditate aceilentia, ut& _{requifitis ad} eundem

neceila-riis, cum _{conceptus particularis docenteZabar. 1.1. de}

Me-tho.c 8- univerfali fit _{quodamodo perfedicr} ilatuen-dus,_{promiili etiam nofirimemores,adtyecterum}

mottos

confi-derattonem nosre&é_{accingcmus : Ne autem in ipecierum}

afiignatione errorum fuligine nos maculemus, ipeciesve

impropriaspro verisvenditemus, videndae nobis in initio

motus "onnullae _{diitindionesaprincipiisex quibus}

profi-eiieuntur, vel _{iubje&is quibus infunt petitas:}

quo qua? 5c

quotfpeciesmotus verinomine venire _poifint3 clarius ap-parercpofliu.

XXV.

Primum_{igiturrationeefficientü eaufie, vei prineipii}

a-gentis quod in omnimotu necefiariörequiri fupra dictum

eil, Motus_{diitinguitur inper fe motum» & motum}

per

ac-Cidens. Ariit. 1. _{4, Phyf. c. 1. Idem enim motui quod aliis}

plerisq; rebus accidit .* Omnenimirum _{quodmoveturvel}

abmterno fuo_{prineipio, vel externo moveri. Tolct. inL}

%, _{Phyf. c.1. tex.i. Ariit. 1. 7.}

Phyf. c. 2.t.10. xxv r.

Motu*per fe definiturå _{Mag..1. /. PhyCc. 4.th.} 29. _quo

corpusmobil« iniita vi iuä &virtute movetur. _{Et pro}

di-verfitate iubjeCtorum _{quibus prineipium hoc internum}

competit, vicifiimdiitinguitur inNaturalem& Auimale. XXVII.

XXVH.

NaturalemdefinitAriftoteles* I 4 Thyfic.8 t.6?. quod

fitrnotus,qui fit ab interno

principio,

nempé

natura.,:

Hac_quandoaoima?

_{contradiilinguitur, adeoq>}

_motus

_ad

uourn fucrit determinatus,_pure.naturalts _motus vocatur*

Sic_{lapidis deorfumlatio motus}

_ed

_pure

_{naturalis, quia}

la-pisintra fuam eflentiam motus

hujus

habet prineipium*

innatamicilicct _{gravitatem.*.}

XX VIII.

dnimalü verö eft_{quioritur quidem ab interno}

prin-eipio,fednoncd ad unumraotum fimplicitcr

determina¬

tus, _quatenus nimirum _natura ad majorem adhuc

perfe-dlionisgradum limitatur & reftringiturj ab anima

fcili-cet_{corporis animati. Dicitur proinde bic motus}

Pcre-rio 1-14' c. 3- & nonnullis aliis medius inter naturalem &

violentum, eoquod _exutroq, quali compofitus efle videa-tur Subdividitur ånon_paucisin Voluntarium quiratione

utentium_{propriuscum deliberatione feu}

_sre-^iV«

perfici-■tuiL.. Et Involutitarium _{qui brutis & ratione}

_carentibus

communis fine deliberatione _pcrficituiu.

XXIX.

Ex hac_{Motus perfe confideratione,cum Philofopho} tefte, contraria fint contrariorum _{confequcotia , cujulvis}

intelle&ui_{judicamuseflé obvium,Motucn peracade*s efle}

tarnillum_{quiut Seal exer. 28. loquitur, proprié violentus}

e(i, & _{quatuor Ipecies habet, pulfitnem, traftionem,}

"ve*

tttonem _{$$ vertigincm}

, Arid. 1. 7. Phyfi c. 2. 1.11» quam

qus violentia;edexpers > Quiq;cum verimotus requilitis deftituitur, dcmonltrantibus idFrans.Toi, in_{1.5. Pbyfic r.}

tex,6. & Percr. 1 1?. c _{5. & externo plane & accidentario}

principio pcrficitur, nomine motus veri fbyfici venire

£3on_poted.

XXX.

Hifseita conftitutis manifefto _{relinquitur , nos hio}

motum _{confiderarc.proutperfe efl & naturalis, Motus}

Veto _{per accidens, quemadmodum, judicio Philofophi,}

1.5. Metaph. c.2. nullumens peraccidensulli difciplina?,

i-taneq; hic nobis erit cur#. Ubi tarnen ne terminorum mutationis & motus diverfå _{fignificatione incauti}

deci-piatnur, diligenter inprimis animadvertendum inter has

duas vocesdilbrimenefle haut ievo.

XXXlo

Mutatio enim, five,ut habet Seal.exer.6. C 14 ScTob

inlib.j, ArifLe.1 tex 7 Mlatior eft, _omnemq;

va-iiationem rei_{quaZfaoper «;ao producitur, denotat: five}

termini, fecundum quos res feféahteratq; aliter habet

po-fitivi fint&contrariaut in motu _{proprio: live}

contradi-dloriiutin _{generatione Sc corruptione. kütjtis verd five}

inotusproprié di&us, ftri&ioreft, & interterminos

poiiti-vos &contrarios, vel inter media contrariorum tarnen ra-tionemhabentia, å _{quibus etiam ejusnaturadependet,}

ver-fatur. Senn.l.i. e. ₉ Barth.com. _{Phyf. c.26. Hinc omnis}

quidem motusefle_{poteftmutatio, talis lciiicet,ut fupra}di¬ ctumeft, _{quas fuccefTivefit inter terminospofitivos6ccon¬} trarios*. Nonverö contra, omms mutatiomotusr'.

XXXI*.

Prsetereahinc inventadsfficile non erit, motus hic

quotmodisfieripoffit; Cumrefcrente Fr. T0l.ex5.Anft. Phyf. c, i.t 7. omne quod mutatur hü quatucr madü mu• tari _{necefle (it. Aut enim 1. fit å fubjeöoin fubjedfum:}

aut 2. å non fubjedio in_{non fubje&um$ aut 3. ex non}

fubje-dtoin _{fubjedum* ««/-deniq; 4, å iubjecto in non}

fubje-öum. _{Quodperfübjectumintelledumvoluerit}

Philofo-phus terminum å quo,5c ad quem,affirmativurnSc

politi*

vum>_{per tion} fubjedum

terminum

negativem _{, extra}

du-bitationemeit,etiamidem reference-loietoiioco cit.

XXXIII.

Quatuor hat combinationes meridianå luce clarius nobiscommonftranttreslaltem mutationis dari _fpecies,

motusveroproprié di&i, unicam. 1_{ertia enim&} quar-ta, _quarum illa generation!₃ batc corruptioni competit, cum inter terminoscontradidorios fint, Motus veri no¬

minevix_{gauderepoflunt. Secundaautem plané» ut}

im-poflibilis, inutilis.

Primäigltur

relinquicur,

excujus gre-mio motusäIpeciesverseiieiendsfunt& explicanda?«

X XX 1 V

NetarnenGeneratiénemfå_{Corruptionemexhoc}

fpecie-rum numero &ordine planeexterminemus, ex

authorita-te ipfius Philofophi» ejusq;interpretum»utZabar.de_mift.

Gen. & int. 1. i. c. 4 Tol. in 1. 5. Phyf c. 1. ad tcx. 8.

Perer _1.13, c. 5. &L *4. c. /. Connimbr in lib, 1.de Gen. &

Cor. c._{4.q. 12.ar. 2.} item in 1.3. Phyf._{c. 2- q, 1.art. 2. Sen.}

1.1,c. 9. &aliorum5 tum Generationem tum Corruptior

nem dupliciter in Phyficisconfiderari dicimusr9.

X X X V.<

Fel i _{pro fola fornas}

_{iubflantialisacquifitione}

_vela*

miffione,absq; prsviaalteratione,quo nomine fintin

in-ftanti, quare nec motus, proprié dici poflunt. Fel z.

pro forms introdudioneveIexpulfione,una cum prarvia

alteratione quasfubjedumahteratqialiter difponcndo

vi-amquafi fternit forms fubftantiali vel introducends, vel

etiam _{expellends. Et ficutraq; confiderata motus pro¬}

priéd»di nomine venirepoteft> cumlucccflivo iftoproccf^

fu,_{aliisq; requifitislic carere non videatur^»}

XXXVI. ♦

De his autem_{fpeciebusmotus certo rcfpcdu} priori

lo-l@ro _{agendum cenfemus, non quod accufaté loquendo}

motus hlis_{primariöcompetat quodéiupradiclis facilé}

e-vinci _{poteft, Ted partim » quiaad fubftantiar categoriam,}

qu« fuisaccidentibus eftnaturaprior, quodammodo

re-ducipoteft: utfuperhacrepulchrédifterunt, Perer. 1 13.

c. i. Connimb. _{io3.1ib« Phyf u.q 2, adfinemart.3, Horft.}

1.1, inft _{Phyf.c,3. q. 2. partim ctiam propter terminum}

ad_{quem, quihocmotuforma(ubftantialis eft,reliquis}

ve¬ toaccidentalis-3.

XXXVII.

EftautemGeneratiomotus feu mutatio å non efte ad

efte. _{Arift.5. Phyf. c. 1.1.4. Vel ut idemdocet 1 r.deortu}

& int c._{4. eft mutatio quå restota mutatur& idcm}

fenli-leFubjeblumnon maneu

XXXVIII.

In harum re^olutione_{Logica Ccniu in utraq; ftatuitur}

motus, led late& _{improprié» vel magis, mutatio.} Coetera_{Differenttam fpe<ftant ex quacum Perer. 1.5 c. 5.}

rc-quiftta lequentia é.ad omnem gencrationem neceflaria

eruere licet t. _{Subjeåuin 2 Terminum aquo.}

3, Ad

quem. 4. Motum fivea&um interrredium. f Tempus,

Il 4. tandemcauiamtum univerlalem,tum_{particularem.} XXXIX

CoYruptionem porrö definit Arift. Phyft.4.

muta-tionemab eftead nonefte. Pernonefje_autemnon

intclli-genda eft fimpliciter& abioiute(umptanegatio, quse

po-tiusannihilatioeft, _{(édncgatioformsecum refpc&u ad}

a-liamfubftantialemintroducendam, _{quas opponitur gene¬}

ration!. Connimb. 1 1. de Gen. & Corr.c. _{4. q 16.art. 1.}

XL.

Deniq,- quicirra accidentia verfantur motus, ejusq;

praedicamtntisintaniri»

probat conftans

Philofophorum id_{probantium fcotentia. Ut ipfius Philofophi, i de Gen.}

& Cor. c._{4. Et 5.} Phyf _{cap. 2. t. ig. item . pbyfc. 2.1.10.}

& alioruro.utConnimbr.in1.5. Phyf. c,2. q. art. 3. Tolet.

1.3.Phyfi c. 3.t. 23. Perer.1 /4. c. 2. Horft. inft. PhyC1.1. c. 3 q Zs Senni. /. c-9. Mag. 1. 1. Phyf.c. 5. In Quantitäten

Au

^mentationem&DiminutionerD>inj^W//^/<,Alteratio-nemdnübt verömotuniIocaIem_3.

X L T.

Augmentatio, Grscis difta uv£y<ris, cflmotus å

mino-ri _{quantitatead majorem» ufq; ad termiuumå natura} pra?-finitum. _{Mag-ex1.1. Arifi:. de Gen» &Corr.cap.s.}

XL It

Ambiguitatem definiti hujus ex authoritatc

Philo-fophorum doäiflimorum» Zabar. l.deAccret &nut. c./.

Perer.1.10. c. 12. _{aliorumq;reftringimushic ad eam}

acce-ptionem.pro viventium tanturnmodo corporum

incre-mento. _{Aggregationem velaccretionemqua?per}

rarefa-dionem fit _{tanquam impropriasrejicientes, å quibus}

ve-ram _{dignofci fatis evidenter ejus docent}

requifita tria,

3. Utex_{aliqua extrinfecusaccedente materiares}

augefcat.

2. Ut id _{quod augeatur idem numero poft accrerionem}

maneat, _{quodanteillam fuit. 3. Deniqj, utnonmodo} totumTed_{qusÜbet etiam ejusparsaugeatur. Toi. in Üb.1*} de Gen. & Cor.c. _{5.q.7.tcx. 35.& q. 10.}

XLiir.

.N

Dtnjwuiiofeu_{(pölrtteeontra» motuseftamajori}

quan*

titate in _{minorem. Arjft. deGen. & Corr.c.} 5.

X L l V.

Quabtatis_{refpe&ufit ctfao(c*ri{nquaeeft}

motus quo

eo-d^m manente_{/enfibili fubjedlo,}

qualitas aliaacquiriturvel abpcitur. Arift, de Gen. & Corr.0,4, itemj.Phyf. c. a,

Accipienda autemhic alteratio nohgenerali nomine quo

omnem motum _{quo ad qualitatem nur includit. Quo}

fenlii Arift. 1. _{7, Phyf.c 2.t.12. fcribit fenfusalterari,cum}

ab_{obje&is patiuntur. Sed> uti docent Connimbr. in1. 7.}

Phyf c. 3.q. 1. art.1. prefle magis>proeo duntaxat motu,

qui inter duas qualitates fenüles cernitur : non tamen

quaslibet, fedejulmodi utfecundum eas peculiari ratione

lubje&um alterum ficri dicatur...

XLV.

Hocin _{flgnificatuconditiones hasduas requiritr /. Ut}

qualitasquasaiterationem ejufmodirerminat, non ita flti-dem re cum aliquo, _utillius_{duntaxatacquifitione quafl}

e-jusconle&arium comparetur. Quo nomine alteratio in

figuris non eft. 2. Ut eadem quaiitas aiiam habest Tibi contraria«),qua:in iubje&o przeexiftat, ita videlicet ut u-nius _{acquifitio aöaltera tanquam termino å quo} profici-fcatur. Quo fenfu alteratio_{neq; adleientias, neq;advir=»}

tutesj vclalias_{prima: ipeciei qualitates perle tendiu*}

XL VI.

Relinquitur ergo>aiterationem prefle magisq; ad

u-fum _{Philofophicum acceptam,inlolis, non tamen omni*} bus, tertia? _{fpeciei qualitatibus verfari: quod cuibbet}

al-tiuspcrpendenti facilé patebit. Verba funt

Connimbri-cenfium loco citato. _{dequareetiam videatur Tolet. in7}

Phyfc. 3.1.14.

XL VI I.

In _{praedicamento übt tandem reperitur motus, qui}

dicitur _xhtjrifxxm www> _quo fubinde alius atqj alius

locus_{acquiritur. Arirt./. Phyf.c. 2.1.18, Huic utmaxirne}

proprié motusdicitur,ScAriltotele tefte7. Phyf. c. 2,1.10.

motüumeft_{primus, primus etiam inter fpecies dignitatis}

1._{/4»c. s. &Tol.}

_exl.

_3.

Phyf

_{c.7. t.45.}

_Piccol.

L

_r.

_de

_mo¬

tuC.18. idem _{probatumeunt.-eoquodreliquimotushunc}

plerumq; lupponant,

hicverö-illos

Don

itcrmi:

sV>'

XL VI 11.

Dividitur in _SimpJicem motum localem» & Mixtum,, S]mplicem dcfinitMagiros1.1. PhyH c.5. moturauniufmodi Atfibi Utnilem. Diciturq; fimplex rson propter iubjeäi five mobilisfimplicitatem>in & å quomotus talise£l &

de-pendet: Sedpropter

Ipacii ömplicitatem

per

quod

move-tur. Hoc _{ci^m duplici modolimplex depra?hendatur, &}

vero ab ejus _qaturajudicio Zabar. 1. de Nat lcient.conft. c. iz. motus_localis natura melius intelligi pqfllt, duplex

exhincmotusftmplicis oriturdiftin&io,

X L I X,

Velenim_{fimpliciter aliquidmovetur,exaelécentrum} fuum& a_qualifeniperdiftantiå_{circumeundoi Undemo¬} tuscircularis, _{qui perpetuo äqualem å centro diftantiam} retinet. _Quomotuccelum qircumvolvi refertArift. 1 de

coeloc.2. Mel _{perlineam re<ftanrf& perpendicularem, ad}

centrum accedendo vclabeodem r'ecedeodo. Ui:deMq*

tusre#'#*, _{quiperreßsm fit lmeam, autå medio vcl centro}

furium,qui motuselementisigni & aeri praxipué

adferi-bitur, autå lublimi ad medium feu deorlum, _{qui aqust &}

terra?_{proprius eil,duplexrccenlerilolet.Zabar.l.^. deMo¬}

tuGra?. &'_Lev.c.9. ^

*

L

.. .. - .}£*%* •

Mix/u* demum definituris _{quiex re&o & circulari}

cpnftat.

Hic'mixtis corporibus quam maximé

eftfami-liarij. _{Atift.l.i.dc Ccel.c,*.t./.Zab.loc,cit.}

Et haec de

_{Motueju.cq;fpeciebusgeneraliter}

_ex

in-ftituti ratione

_{fcripfijie fufficiat/}

_{Deo Opc.}

_Max.

primo

omnium motori

&

confervatori, laus

fit>

_{gloria &}

_honor,

_per

_fecula

_nunquam

terminanda_9»

LiteratifUmo _ju

_veni,

Dn.

1.0 H A NN I

VVAT-TRSNCIO

9

optimorom

parentum

opti-mo filio>

Philofophiae

Candidato digniflimo

_>

pro

fummo in

Philofophia gradu

proi'equen-do, erudite

_difputanti.,

DOtibus ingenij prajftas &

Waitrangi, nullus

acumine

_quomihi

mentis*

_jucundior»

Je canit _{8ujebie> Urame,telaudatApollo,}

«Et lauream tibicorcllam _porrigunt«,

Feßinanthgratuhbatur•

Martinus;Erici

Geftri-nius;

Acadcmi®

_Patrixp.c.

fellM.

M

Mit

M M

S

SI

MM MSS M MM

)S

&.£«&

J&S6

S6^«ö6

1&&&&

Ad _{QrnatißimumJuvsnewy}

Dn.

_Johannen)

_{VVattrangium*}

Philoiophiae

Candidatum,pro fupremi honoris

gradu in

eadem

Facultate

publice

difputantem,

XI Oh

eft

aliud

in

natura

magis

admirabile,

_quam,

JLA

_quod

_{omnibusrebusvices}

_&c

ftationesfuasDi-vinaquaedam

ordinaverit Difpcnfatio;

quas

fervaj:.et

noveruntexa<fhffime:utjnifiperire

ament,

&

fqa

fi-mulruina cun&ainvolvere, nonerrent. Oriuntujr

alia,&adiuftum

_{vigorem perveniunt:}

_mutantur

de-inde

_{paululumrac fenfim}

_{occidunt. ,Ålia in}

_ipfo,

florcdecufla

_{pereuntextemplo:}

_&

_vixeft

_qui

cau?-fis

_hujus

_rei

_fufficift

_{inveftigandis."}

_Providentias

enim Divinaemunuseft _qu*

_{fingula ita}

_accuraté

di-fpenfa^ut

illa Oeconomia

human*

mentis

captum

longé

fupergrediatur-

Miramur

Tolem

& rcliqua

corpora

coeleflia,fuae

ftationis

tempora

obfervare,

non alirer

quam

Excubitores

5

(natio

aulicis

aflveta

mmifteriis Sc cuifodi*

_Magnatum»

_adcuftodiam

Mündi

_difpofita?)

_{accedere Sc}

_rcccdere

_dofta:

_Ita

exi-exigente

rerum

ufu 8r necesfitate.

Ut

qued

Hy-emt*

frigöra

_&

durius coelum

_laferint,

_Verfuo

_re¬

port

& mitiore cceli

ftatu

reflituat. Quod

aellas

va-pore

folis uffit,

Autumnus

temperamento

_frigoris

refocillet atq;

_infuper

totius

auni

proventu

ditet

>

lie

fequentibus

temporibus

_egeat

_{omneanimantsurn}

genus-

Ut iam

nihil

dicam de

animalium

motio-ne>

quå

fe promoventab

unoloco

_adalium>

_{vel ad}

vitationem damni, vel

_adeprionem

_commodi.

Haecomnia Iuvenum

_impigerrime,

_do&å

differta-tionetua

publice repraefentas,

_cumpro

_fupremo

ho-trorein

Philofophia obtinendo

difputas.

_Partim

_ut

fingulis

conflet profedustuus^qui

te

bonorum

fa-voriegregie infinuabit.

Partim

ut

probes

te

fö¬

re olirn

patriae utileifr,

_cumte

alicui

provinciaead-moverit.

_Perge

_{ficutfeliciter}

_incepifti,

_utparen¬

tumtuorum, & o-mnium bonorumde te _conceptam

Ipem

ritéimpleas.

B

ene

di

dus

Gabrielis

F.

-■ _{l ' :->4- :v' L} ' .. > " " ' • •

5i-w#

$$ $

v-

^

&

v

^

&

¥

ä» äJ-

é

é

^ ¥ $

i»

OTcut Årifloteles trutinando

_{cacuminarerum,}

O

In duo divifit

_quicquidin

_{orbe fult:}

Sic _quoq;

_{fant duo,}

_{quaefaeiunt,homo}

_nobilis,

_ut

_fit?

Ars nomen

grave,MARs publica

damna

_fugans»

Peflore

_qui

_{toto teneram}

_{compleéfrtur}

_Ar

_iem, ille decus vitas, & nobile nomen habetur

Hoc bené

_perpendens

_{Wattrangi tute}

_probåfti^

- Artem tra&ando

protinus

å

pueris.

Poft

_{igitur merita}

_{gaudebis laude}

_Magiftri,

£t _{tibi quae}

_{dabiturnobilitate.}

_Val(^.

Adcontcflandum _{ergct Pr^fiantiffg?LAterstifp}

Bni

Candidatum , commenfalem

meum honoran»

dum_{affeflum,paucah*cfe(linans}

reltqut