te«»»
Fhyfica
Diiputatio
DoO
T
U,
ejusq*8
PECIEBU8,
- -*• JL e *t 4In
Regia
ad
Sveonum
Salam Academia>
decern^n*
te&.approbante Veoerando, Åmphfliraa&ibidemFa*
cukatisPhilofophieae, Senatu,
SUB P R iE S I D I O
Viri Reverendi & Praeclariflimi,
M
ERICI
E-
B R U
N
NT T,
Hifloriarum Profefloris celeberrimi,
Hofpkis> Prae-*
ceptoris acFautoris iui
magnåanin/ireverentiå
cölendiffimj»
Pro
Magißertj Philofophict
privilegijsad'pifcendit, publico
can*didéphilofophantiumexaminufubmittit
JAHANNES J. WATTRANGI US
S M: R. Stipendiariusr*.
InAud. Guß. a.d. ß. horis d7. rnatutink*
UBSALIi,
Jftfprimebat Eschulus Mat t is1a> A. 1643.
r
t\
g»
|
r?I
gogw
«t»fffsjf
M
|ip
asgjg
ss
g.f;
tp.»
$4MP$V
V I R 0!
Admodum Reverendo atq;
Excel'endßinno?
Dn.
OLAO
LAURELIO
S.S.
Thcolog.
Dociori eximio
Ecclcfiae StockholmenßsPaftori
primario,
Conß-ftorij
ibidém
Écclefiaftici-Praefuligraviflimo
Dn. Moecenatiac
promocori
luo
magno*Nec N
oN-Viris
Reverendapietate,
doélri-üiydignititeq;
Clariffimis-<k
Pfaefkintiffimis
Vefte*
randi
Corvfißorij
StreghenfiY
affelToribus
di
*gniffimts,
Dominis
i atronis
&
faütoribus'
fuis
piå
obfervanria
revercn^\ ter
fufpiciendis.
Teflififandt
Jehl
titytvetenfit,obferi)anti<t,
gyaiituainh
&homr&
gygöDifputationemhane
Phyfieam
ftudiofé injcribit $$
ojf
er/fT R. D. &rr.ee.
officiofe colens
!$!$!$!
9J-9? ^
Åuipice
Chrifto.
Thesis L
►tum adeo cum
ipfa
naturacom-piicatumelfe, utper ipilim. cu^tla
fa-ciat pereuodernq; fe nobismanifellet»
& Bhilolbphorum laniorcs omnes
confentiunt, & rem prout le habet»
re.&éjudicare videntun,.
II. '
Quippequo ignorato
naturamipfam
ignorari
nece£-.farium elfe, utdocet Arift. i.3.Pnyl. c. 1. cum tanquam
ef-lentiale quoddaro ejus definitionens ingrediatur, nibfiq;
inNatura fit, quodmotusnonfit velprincipium ,vel
fub-.Jeäiimvveliakem (Piecol.i. 1. de motu»c. >.)ex. mutunon
.peodeau.
III.
Ejusobeximiam cogoitionistamneceflitatem quåm
utilitaterrucum pauca difputationi k cluJere fit anirous,
®tu&cu>generalem,perDefimttonem,requijita
$$fpecies
vcras^ ,pioingenii modulo>ablol tam darcItudebimusr3»
I V.
Utautemin natura rcrum,Motum cfle» non modo
perexperientiam nmltiplicem notiflimum.» verum etiam cundem cum Parmenide, Meliflo»JZenonc.» & forte aliis,
fegareablutdiilijuuai: itapicpriam ejus naturam&
ef-A leo«
jfentiamexplicar«,
cumipfo
Philofopho»3. Phyf.t-15.fate-rourdifficilimurrLs.
V.'-Haectarnencumtefte eodera i.Top c. 4. ex ckfinitio-ne»qu#uti docec2. Port c 3. natur# & elfenti# dt
decia-ratio commodl/llrne innötelcere poteif, ab eådem lvafu
Cic. 1.1 off & Seal. exe. i- fett1. difputationis initia du-ceremeritö placeo,
«
V I.
Ne autem vocis ambiguitate
deceptt,
errorum nosmyriadibus involvamus, inprimisobfervade juvabit motus
vocemquadrupltci in PhvficisHomnnymtalaborare. Vtlc
nira 1 gemral/ßime, quamvis dicit mutatiooem>
quomo-do per afFeäus, ut irarn, dolorem» l#ti?iam&c. Ammas hominis moveri dicitur; Vel 2. Generaliter* illam muta¬ tioneracorporum, qu# generationem & corruptionern
includit; Vel 3. flriffiffirne,motumfolum localem ; Velde«
4- prifté &propriéy mutationem fucceOivam &
feniibi-Icra, qu# fit leeundum quantitatem, qualitatem & locum.
Scarf.Gén,Phyl'i .2.C.3.pund.i. H#cacceptio
Phyficispo-tiflima, quo fenfu etiam ab Ariitotele 3. Phyl. c.i. text. 60 ücdefiniturL..
V I L
K'ivtirls isiuv\ tq^vva.jnei ivtixzxeta, qtsistsv : MotUS
eftadusentis inpocentia, quatenusin potential.
V i I L
Vefimtionu hujus obicuritatem
lingua?
Gra?c#com-pendium& emphafin
quidem peperifls,
Philöfophorum
täftjcd': 3e'voeiscrn\ fign;bcatiön egra uin a, d1 ve r(]-%ocie'fentiéntrain ccrtafrien quam maximéauxiife,extra
"orr.r,eefVdubiUm, reihujus inter alioselt
Hermo-laüsBafbäfiiS,viraliasdodiflimus> quem per colloquium
ali-eliquando rum Dtmone
fadum,
vons hujus fen Tumfci-kitatum fuilie, muitadocent Miilofopivorum fcripta_,.
II
Planiorem Latinum idiorna forte dare pofiet, fllam
t a me out latisaccuratam cum ufus ohtinucrit >nplutiofa«
ciliorem reddet. Generis in definitionc vicem lubit vox
cvnAclu<s> qua; A cvelcvnÄeshm g> X&v delcendens, Latine reddi potcit (ii veniaverbodetur)
pertedi habitio: & lic potenti<e femperopponitur, ut
vi-dere elh3. Phyf ÅrifLc. 1. t 3. & 2. de Anini. c. 1.1.2,
-X.
Adus hic five kvn\t%ex authoritate Phyficorum
triplicem utplurimum acceptionem habere fölet. 1. Pro exiflentia, perfedione& forma, perquam res compofita
quäslibet eft&
fubiiftit,dic-iturq>
Latintaättsprtmm. 2.Proforma adu ofa feu agendi vi åqua procedunt operationes,
quas alioquin a8u*fccuncLos appellitare loJent. 3 Proaålu
quodam tmferfctto, cui femper aliquid potenriae remanet»
quornobde moveri amplius polfit,donec tandemadfinem
& ultimum terminummotus, ad
quem cum
moveturet-iam poteftatem utadipfummoveripcffit habet,
perveni-at. Håcfignificatione hic loci
accipienda.,»
xii.4
Nihilominus cum voce cvdtXéxHoxt>on confundenda
quaeaotiquo tempore veteribus, ut flatoni, Menandro,
populo itemGraeco, inufu fuit. Derivata enim ct>
h& Jäv, hm iÅet,» -ni%offyuoPsfigriificatinterprcte Cic. in Tufc.
qualt, & aliis authoribus, continuatam& perennem
mo-tionem.5 Ha?c hic locumhaberenon potefl, quippe
cum
fitlemperadu, & adusin
motu lemper ex parte refpedu
'jpartium nondum acquiiitarumopponitur adui
&conll-ftit inpotentiaadeas>
relpedu verö acquifitarum opponi¬
turpotentiar. A
XIX.
Generis didii comunitatemreftringunt particul«in
de-finitione differenti* locopofitae: Entistnpotentia quatenuii#
potentia: Eatis hic vox
nonefttranlccndensTed
unloquun-turparticipium verbi lubftantivi, & hgnifio*tid quod mo-vetur, & per motum perficitur. Vocibus entis in potentia
determinatur mobile, id (cilicet, quod aliquem ialtem a* dtum habet >Ted conjundtum cum potentia acquirendi
perfedtiorem. Quatenu*inpotentia, notatmotumheri non
refpedtuforma?veladtus jamacquifiti, led potentia acqui¬
rendi. Pcrer 1,13. denat.mot. c. 2, & 4. Senn. 1.1. c.9 de
mot. Barth, part. com. Pbyf,c, 25. de mot. Mag.incom.
TuperTuam Phyf.l.1.c.4 de motu.
XIII.
• Eft
igiturmotus neq;
putusa&us,
neq;purapotentia,
dcd medius & imperfcdtusquidam adtus. Quodenim
po-■tentia taotumeftnonmovetur led mobile elb, quod verd
adluexiftitnon movetur,quiacum ht perfedtum non ne»
.ccfte habet ut moveatur, perfcctiooem enim quam motu
åcqukeret
acquiüvit.
Medioveto modoquod fe habet,
&quidem partimporentia eit partim
adtu id
moveri diei—
tur, Quareetiam in omni motu uerotna hacinvcmre licet.:Aliquid form« jam motupartum .•
Potentiam
recipien-di illam.plenius : Plixum demq, & (fic utloquar)tenden-tiam quandam adtormam illam
magis
magisq;
acquiren-dam» I ercr.l.13. c. 4. ijcnn.-l./.c,. 9. Magir.j. 1.c.*. Scaif,
JPhyi.tGen.1.2. c»3.
XIV.
Hinccoliigere fache eft>quodformaliter motui nec
(It
forma jp/ayfroutlucceilivé acquiritur,utcum Averroe
yo-lunt Albertus,birnplicius&alii;
ne%formafluens
utvidetur
arquifits1partim
acqnrréndW
tendentia
&• ftuxus. Sirutdoctélurer ha-c redifteru#t: Connimbr. inPhyf. Afift b
2.c 2 q UA i; Barth Phyf com. c.25. Sern. 1.1, c.9 Scalii.
X V.
Explicafå ficMotusquid'ditate> rep'tifttbrkmad motdrd
verum neceflariorum , nec minor videtur habenda ra¬
tio Praecipué aucemfexomminmot;*Phyficonotartpojfunr:
i Mor>ens, å quomotus efficitur ,vei quod aiteri
motto-Hem infert. Omneenim quod*moyetur'ab aiio moveri
necelleeft, docet Arift 1. 7. Phyf c. i. t. 1 Cum fieri nen
poffit» uridemrefpectu
ejufdem
forma;&aélu fit6c poten-tia : Sed id> (utverbisSennerti utamur) quod movet feu formam aliquam introducit a£tuiflam poffidet', quod a li¬tern moveturpotentiam falrem formam recipiendifiabeti
Idemproindenoneftquod m o v etu r&cmov et* XVI
Non autem unumtäntum agentium eftgenus. Aliud
eniifi Remotum eft■» quod virttite agit& potentiå»
motio-nesq; excitando viciflim nihil patitur. Ut flint cceleftia.
Prop'mquum aliud» quod in
aliud
proximé agendo motum immediaté cöntaétu cotporéo efficit» & femper viciflimpatitur. uti videre eftex Arift. 3. Phyf. Ca2«6c&. Pbyl. c. 6.
De orm&inter Li. c. 6:
XVII.
11. Mobile, qtiocfinfe recipit motifmäbagénte
exet-tåfutfr, cujus beneficio etiam perfcitur. Hoc cum
mö-venteoartedem perfimulefle, feu proximé illam
tångere
necefleeft. binonfemper, utloquuntur» fec undum lbb«
ftantiamfeu fup ofitum, fufficitaliquandofecundum vifr
tutcm. Quå ratione,atfioomnisdit per
conta&um-s.
XVIII. Eft proinde unusidemq;
motus aäus» &agentiV&
,
patientis,
cumquod
pfoducit,
&
mod
mobile mQtjvKws reeipit, idem lint, & non re ab invicem »
fed ratione tantum difting^untur, quatenus nimirum
i-demadus åmovente utprineipio profieifeitor*& å n obili
ut patiente reeipitur.
Approbat idem
Philofophus
ipfc
variisinlocis: praecipué}. Fhyfi c, 3»t. ig. & feqq Ubi
da-rilfimefcotentiarn fuamexponit Quemprefio pede fe-quuntur, Perer.1.13 c. Ant.
Ruv.
in
com.Arift, 3.I.
c.3.t,i.q.7. Senn. 1.i. c.9.
Barth,
part.Phyf.
com. c. zs*åc
multi alii.
XIX.
Praetereacum fitmotus, ut(uperiusdidum, adus im« perfedus, qui in
potentia
å
forma
vel adu
acquifito exifiit
ad confequendum ;
Necelfe eft
utab
aliquo, quod, III»
Terminusaquo, ad aliquid,quod,
I V-Terminus
adquem,
di-ci lolct, progrcdiatur. Ut enim
i.ullus
motu»,inhuirus
velaeternusefl, quin imo nullum naturalis motus fubje-öumaeternum, itaterminos quibus fimatur eum habereeftneceffariurrL«.
XX.
Duoautem hiterminiomni inmotu fufficere pofiunt nihilobftante eovquod plures
dari
poflint.-
Quitamcnvel
Ultimi noniunt, vel primö &per le non
intenti» vel
nonmotuiintrinleci. Prsecipua tarnen eft habenda ratio
ad
quem termtm, å cujus
unitate
&
diftindione,
motusuni«
tas,diftindtio&nomenpraeeipueperenda, moneote
Arift.
5»Phyfic. i.t.4. Perer. I.13. c. 9.
quaeft.
2. 3.& 8«Ruv. in
ja Phyf. Ari.c. 4.q. 1.XXI.
Sed hicfefe meritö nobisoffertqu^ftio, An motte*ater*
wiroinquemtendit dißinguatur
realiter^velrat
onejolum
f
Cotl-uimbr.3*Üb.Phyl.c. 2. q 3. art. 2. cum
l öleio &
Pcrerio»
concludunt motum åtcrminoquempetit,non re fed for
maliter tantumdiftingui:
Quihus
patrocmari videtur ipfePhilofophusl.3. Phyl.c. 1. ubi ait motum non efle prster
res ad quasterminatur. Ant. Ruv. verö in3. Pbyf. Ari.
Üb#
c 3.t. /.q. 4. diftin&ionemrealem»
ut probabilioremfen-tentiam tenet &aliquotargumentisprobati Cumquo
Ii-ne magna abfurditate
opinamur fatturos
nos,cum motus fecundum naturam fuam, non eftipfa forma,ut eftdecla-ratumluperius, fedquidpiam fucceffivum , vel progreffio
qusdam feufluxusad eandern. Forma autem qua?
acqui-ritur non(eirahabet,etiam dum acquifitionem (ubit,tuQC
enimii fecundum eOentiam fuam fucceffivum quid eilet» poftacquifitionem etiam motu finito natura ejusin lue«
ceffioneconfifleret, quod veritati ablonumje
XXII.
Cuterum V. ^w/wetiamadMotum omnemverum
requiri probat id, quod omnis motus fiat iucceffivé &in tempore,nulius vero in inftanti. Interim & hoc
icien-dumfucceffionemduplicem cffei unamrcip?€tu forma?
ac-quirenda, qua; perpartes acquiri poteft: It illa potentia acquirendiper partes rad?x eft fucceffionis, qua? in eilen«
tia i motus ratitne cccfifit. dlteramverörefpeftu
iub-jedti mobiiis,quodcumiit quantum& divilibile,facitut
a-genspriusagat in partes propinquiores, poilea in
remo-tiqres.atqj ncipfcmotusfucccffione quådam extenfivå fe
exteoditpertotumcorpusmobile; Qua;extei fiohicqui-demlocum habet fed in eo non confiftit ratio eflcntialis motus, cum fitextra naturamejusf®.
XX111.
Deniq; VI. Contimitat^qua? unitaseftmotus fecun¬
dum terrpus& adquem teiminum,quå
nondisrumpitur
fluxus&icndeutiamotusfcduno ciuäoprotenditur.
O-B mnem
zunemaufem motum continuum eile,&
concepHs verbis
aflerit multis in locis Ariftoteles, ut cx Phyf c. i t i.
4. Phyf.c 11.t.99. &paflim aliis locis cuilibetfaciléobvium
eil; & probat id>quodfi interruptuseilet,plureseiletnon
unus, quodmotusuoitati valde repugao. XXIV.
Explicatå iic quantum ficri potuit Motus ingenere
quidditate aceilentia, ut& requifitis ad eundem
neceila-riis, cum conceptus particularis docenteZabar. 1.1. de
Me-tho.c 8- univerfali fit quodamodo perfedicr ilatuen-dus,promiili etiam nofirimemores,adtyecterum
mottos
confi-derattonem nosre&éaccingcmus : Ne autem in ipecierum
afiignatione errorum fuligine nos maculemus, ipeciesve
impropriaspro verisvenditemus, videndae nobis in initio
motus "onnullae diitindionesaprincipiisex quibus
profi-eiieuntur, vel iubje&is quibus infunt petitas:
quo qua? 5c
quotfpeciesmotus verinomine venire poifint3 clarius ap-parercpofliu.
XXV.
Primumigiturrationeefficientü eaufie, vei prineipii
a-gentis quod in omnimotu necefiariörequiri fupra dictum
eil, Motusdiitinguitur inper fe motum» & motum
per
ac-Cidens. Ariit. 1. 4, Phyf. c. 1. Idem enim motui quod aliis
plerisq; rebus accidit .* Omnenimirum quodmoveturvel
abmterno fuoprineipio, vel externo moveri. Tolct. inL
%, Phyf. c.1. tex.i. Ariit. 1. 7.
Phyf. c. 2.t.10. xxv r.
Motu*per fe definiturå Mag..1. /. PhyCc. 4.th. 29. quo
corpusmobil« iniita vi iuä &virtute movetur. Et pro
di-verfitate iubjeCtorum quibus prineipium hoc internum
competit, vicifiimdiitinguitur inNaturalem& Auimale. XXVII.
XXVH.
NaturalemdefinitAriftoteles* I 4 Thyfic.8 t.6?. quod
fitrnotus,qui fit ab interno
principio,
nempé
natura.,:Hacquandoaoima?
contradiilinguitur, adeoq>
motusad
uourn fucrit determinatus,pure.naturalts motus vocatur*
Siclapidis deorfumlatio motus
ed
purenaturalis, quia
la-pisintra fuam eflentiam motus
hujus
habet prineipium*
innatamicilicct gravitatem.*.
XX VIII.
dnimalü verö eftquioritur quidem ab interno
prin-eipio,fednoncd ad unumraotum fimplicitcr
determina¬
tus, quatenus nimirum natura ad majorem adhuc
perfe-dlionisgradum limitatur & reftringiturj ab anima
fcili-cetcorporis animati. Dicitur proinde bic motus
Pcre-rio 1-14' c. 3- & nonnullis aliis medius inter naturalem &
violentum, eoquod exutroq, quali compofitus efle videa-tur Subdividitur ånonpaucisin Voluntarium quiratione
utentiumpropriuscum deliberatione feu
sre-^iV«
perfici-■tuiL.. Et Involutitarium qui brutis & ratione
carentibus
communis fine deliberatione pcrficituiu.XXIX.
Ex hacMotus perfe confideratione,cum Philofopho tefte, contraria fint contrariorum confequcotia , cujulvis
intelle&uijudicamuseflé obvium,Motucn peracade*s efle
tarnillumquiut Seal exer. 28. loquitur, proprié violentus
e(i, & quatuor Ipecies habet, pulfitnem, traftionem,
"ve*
tttonem $$ vertigincm
, Arid. 1. 7. Phyfi c. 2. 1.11» quam
qus violentia;edexpers > Quiq;cum verimotus requilitis deftituitur, dcmonltrantibus idFrans.Toi, in1.5. Pbyfic r.
tex,6. & Percr. 1 1?. c 5. & externo plane & accidentario
principio pcrficitur, nomine motus veri fbyfici venire
£3onpoted.
XXX.
Hifseita conftitutis manifefto relinquitur , nos hio
motum confiderarc.proutperfe efl & naturalis, Motus
Veto per accidens, quemadmodum, judicio Philofophi,
1.5. Metaph. c.2. nullumens peraccidensulli difciplina?,
i-taneq; hic nobis erit cur#. Ubi tarnen ne terminorum mutationis & motus diverfå fignificatione incauti
deci-piatnur, diligenter inprimis animadvertendum inter has
duas vocesdilbrimenefle haut ievo.
XXXlo
Mutatio enim, five,ut habet Seal.exer.6. C 14 ScTob
inlib.j, ArifLe.1 tex 7 Mlatior eft, omnemq;
va-iiationem reiquaZfaoper «;ao producitur, denotat: five
termini, fecundum quos res feféahteratq; aliter habet
po-fitivi fint&contrariaut in motu proprio: live
contradi-dloriiutin generatione Sc corruptione. kütjtis verd five
inotusproprié di&us, ftri&ioreft, & interterminos
poiiti-vos &contrarios, vel inter media contrariorum tarnen ra-tionemhabentia, å quibus etiam ejusnaturadependet,
ver-fatur. Senn.l.i. e. 9 Barth.com. Phyf. c.26. Hinc omnis
quidem motuseflepoteftmutatio, talis lciiicet,ut fupradi¬ ctumeft, quas fuccefTivefit inter terminospofitivos6ccon¬ trarios*. Nonverö contra, omms mutatiomotusr'.
XXXI*.
Prsetereahinc inventadsfficile non erit, motus hic
quotmodisfieripoffit; Cumrefcrente Fr. T0l.ex5.Anft. Phyf. c, i.t 7. omne quod mutatur hü quatucr madü mu• tari necefle (it. Aut enim 1. fit å fubjeöoin fubjedfum:
aut 2. å non fubjedio innon fubje&um$ aut 3. ex non
fubje-dtoin fubjedum* ««/-deniq; 4, å iubjecto in non
fubje-öum. Quodperfübjectumintelledumvoluerit
Philofo-phus terminum å quo,5c ad quem,affirmativurnSc
politi*
vum>per tion fubjedum
terminum
negativem , extradu-bitationemeit,etiamidem reference-loietoiioco cit.
XXXIII.
Quatuor hat combinationes meridianå luce clarius nobiscommonftranttreslaltem mutationis dari fpecies,
motusveroproprié di&i, unicam. 1ertia enim& quar-ta, quarum illa generation!3 batc corruptioni competit, cum inter terminoscontradidorios fint, Motus veri no¬
minevixgauderepoflunt. Secundaautem plané» ut
im-poflibilis, inutilis.
Primäigltur
relinquicur,
excujus gre-mio motusäIpeciesverseiieiendsfunt& explicanda?«X XX 1 V
NetarnenGeneratiénemfåCorruptionemexhoc
fpecie-rum numero &ordine planeexterminemus, ex
authorita-te ipfius Philofophi» ejusq;interpretum»utZabar.demift.
Gen. & int. 1. i. c. 4 Tol. in 1. 5. Phyf c. 1. ad tcx. 8.
Perer 1.13, c. 5. &L *4. c. /. Connimbr in lib, 1.de Gen. &
Cor. c.4.q. 12.ar. 2. item in 1.3. Phyf.c. 2- q, 1.art. 2. Sen.
1.1,c. 9. &aliorum5 tum Generationem tum Corruptior
nem dupliciter in Phyficisconfiderari dicimusr9.
X X X V.<
Fel i pro fola fornas
iubflantialisacquifitione
vela*miffione,absq; prsviaalteratione,quo nomine fintin
in-ftanti, quare nec motus, proprié dici poflunt. Fel z.
pro forms introdudioneveIexpulfione,una cum prarvia
alteratione quasfubjedumahteratqialiter difponcndo
vi-amquafi fternit forms fubftantiali vel introducends, vel
etiam expellends. Et ficutraq; confiderata motus pro¬
priéd»di nomine venirepoteft> cumlucccflivo iftoproccf^
fu,aliisq; requifitislic carere non videatur^»
XXXVI. ♦
De his autemfpeciebusmotus certo rcfpcdu priori
lo-l@ro agendum cenfemus, non quod accufaté loquendo
motus hlisprimariöcompetat quodéiupradiclis facilé
e-vinci poteft, Ted partim » quiaad fubftantiar categoriam,
qu« fuisaccidentibus eftnaturaprior, quodammodo
re-ducipoteft: utfuperhacrepulchrédifterunt, Perer. 1 13.
c. i. Connimb. io3.1ib« Phyf u.q 2, adfinemart.3, Horft.
1.1, inft Phyf.c,3. q. 2. partim ctiam propter terminum
adquem, quihocmotuforma(ubftantialis eft,reliquis
ve¬ toaccidentalis-3.
XXXVII.
EftautemGeneratiomotus feu mutatio å non efte ad
efte. Arift.5. Phyf. c. 1.1.4. Vel ut idemdocet 1 r.deortu
& int c.4. eft mutatio quå restota mutatur& idcm
fenli-leFubjeblumnon maneu
XXXVIII.
In harum re^olutioneLogica Ccniu in utraq; ftatuitur
motus, led late& improprié» vel magis, mutatio. CoeteraDifferenttam fpe<ftant ex quacum Perer. 1.5 c. 5.
rc-quiftta lequentia é.ad omnem gencrationem neceflaria
eruere licet t. Subjeåuin 2 Terminum aquo.
3, Ad
quem. 4. Motum fivea&um interrredium. f Tempus,
Il 4. tandemcauiamtum univerlalem,tumparticularem. XXXIX
CoYruptionem porrö definit Arift. Phyft.4.
muta-tionemab eftead nonefte. Pernonefjeautemnon
intclli-genda eft fimpliciter& abioiute(umptanegatio, quse
po-tiusannihilatioeft, (édncgatioformsecum refpc&u ad
a-liamfubftantialemintroducendam, quas opponitur gene¬
ration!. Connimb. 1 1. de Gen. & Corr.c. 4. q 16.art. 1.
XL.
Deniq,- quicirra accidentia verfantur motus, ejusq;
praedicamtntisintaniri»
probat conftans
Philofophorum idprobantium fcotentia. Ut ipfius Philofophi, i de Gen.& Cor. c.4. Et 5. Phyf cap. 2. t. ig. item . pbyfc. 2.1.10.
& alioruro.utConnimbr.in1.5. Phyf. c,2. q. art. 3. Tolet.
1.3.Phyfi c. 3.t. 23. Perer.1 /4. c. 2. Horft. inft. PhyC1.1. c. 3 q Zs Senni. /. c-9. Mag. 1. 1. Phyf.c. 5. In Quantitäten
Au
^mentationem&DiminutionerD>inj^W//^/<,Alteratio-nemdnübt verömotuniIocaIem_3.
X L T.
Augmentatio, Grscis difta uv£y<ris, cflmotus å
mino-ri quantitatead majorem» ufq; ad termiuumå natura pra?-finitum. Mag-ex1.1. Arifi:. de Gen» &Corr.cap.s.
XL It
Ambiguitatem definiti hujus ex authoritatc
Philo-fophorum doäiflimorum» Zabar. l.deAccret &nut. c./.
Perer.1.10. c. 12. aliorumq;reftringimushic ad eam
acce-ptionem.pro viventium tanturnmodo corporum
incre-mento. Aggregationem velaccretionemqua?per
rarefa-dionem fit tanquam impropriasrejicientes, å quibus
ve-ram dignofci fatis evidenter ejus docent
requifita tria,
3. Utexaliqua extrinfecusaccedente materiares
augefcat.
2. Ut id quod augeatur idem numero poft accrerionem
maneat, quodanteillam fuit. 3. Deniqj, utnonmodo totumTedqusÜbet etiam ejusparsaugeatur. Toi. in Üb.1* de Gen. & Cor.c. 5.q.7.tcx. 35.& q. 10.
XLiir.
.N
Dtnjwuiiofeu(pölrtteeontra» motuseftamajori
quan*
titate in minorem. Arjft. deGen. & Corr.c. 5.
X L l V.
Quabtatisrefpe&ufit ctfao(c*ri{nquaeeft
motus quo
eo-d^m manente/enfibili fubjedlo,
qualitas aliaacquiriturvel abpcitur. Arift, de Gen. & Corr.0,4, itemj.Phyf. c. a,
Accipienda autemhic alteratio nohgenerali nomine quo
omnem motum quo ad qualitatem nur includit. Quo
fenlii Arift. 1. 7, Phyf.c 2.t.12. fcribit fenfusalterari,cum
abobje&is patiuntur. Sed> uti docent Connimbr. in1. 7.
Phyf c. 3.q. 1. art.1. prefle magis>proeo duntaxat motu,
qui inter duas qualitates fenüles cernitur : non tamen
quaslibet, fedejulmodi utfecundum eas peculiari ratione
lubje&um alterum ficri dicatur...
XLV.
Hocin flgnificatuconditiones hasduas requiritr /. Ut
qualitasquasaiterationem ejufmodirerminat, non ita flti-dem re cum aliquo, utilliusduntaxatacquifitione quafl
e-jusconle&arium comparetur. Quo nomine alteratio in
figuris non eft. 2. Ut eadem quaiitas aiiam habest Tibi contraria«),qua:in iubje&o przeexiftat, ita videlicet ut u-nius acquifitio aöaltera tanquam termino å quo profici-fcatur. Quo fenfu alterationeq; adleientias, neq;advir=»
tutesj vclaliasprima: ipeciei qualitates perle tendiu*
XL VI.
Relinquitur ergo>aiterationem prefle magisq; ad
u-fum Philofophicum acceptam,inlolis, non tamen omni* bus, tertia? fpeciei qualitatibus verfari: quod cuibbet
al-tiuspcrpendenti facilé patebit. Verba funt
Connimbri-cenfium loco citato. dequareetiam videatur Tolet. in7
Phyfc. 3.1.14.
XL VI I.
In praedicamento übt tandem reperitur motus, qui
dicitur xhtjrifxxm www> quo fubinde alius atqj alius
locusacquiritur. Arirt./. Phyf.c. 2.1.18, Huic utmaxirne
proprié motusdicitur,ScAriltotele tefte7. Phyf. c. 2,1.10.
motüumeftprimus, primus etiam inter fpecies dignitatis
1./4»c. s. &Tol.
exl.
3.Phyf
c.7. t.45.Piccol.
L
r.de
mo¬tuC.18. idem probatumeunt.-eoquodreliquimotushunc
plerumq; lupponant,
hicverö-illos
Donitcrmi:
sV>'
XL VI 11.
Dividitur in SimpJicem motum localem» & Mixtum,, S]mplicem dcfinitMagiros1.1. PhyH c.5. moturauniufmodi Atfibi Utnilem. Diciturq; fimplex rson propter iubjeäi five mobilisfimplicitatem>in & å quomotus talise£l &
de-pendet: Sedpropter
Ipacii ömplicitatem
perquod
move-tur. Hoc ci^m duplici modolimplex depra?hendatur, &
vero ab ejus qaturajudicio Zabar. 1. de Nat lcient.conft. c. iz. motuslocalis natura melius intelligi pqfllt, duplex
exhincmotusftmplicis oriturdiftin&io,
X L I X,
Velenimfimpliciter aliquidmovetur,exaelécentrum fuum& aqualifeniperdiftantiåcircumeundoi Undemo¬ tuscircularis, qui perpetuo äqualem å centro diftantiam retinet. Quomotuccelum qircumvolvi refertArift. 1 de
coeloc.2. Mel perlineam re<ftanrf& perpendicularem, ad
centrum accedendo vclabeodem r'ecedeodo. Ui:deMq*
tusre#'#*, quiperreßsm fit lmeam, autå medio vcl centro
furium,qui motuselementisigni & aeri praxipué
adferi-bitur, autå lublimi ad medium feu deorlum, qui aqust &
terra?proprius eil,duplexrccenlerilolet.Zabar.l.^. deMo¬
tuGra?. &'Lev.c.9. ^
*
L
.. .. - .}£*%* •
Mix/u* demum definituris quiex re&o & circulari
cpnftat.
Hic'mixtis corporibus quam maximéeftfami-liarij. Atift.l.i.dc Ccel.c,*.t./.Zab.loc,cit.
Et haec de
Motueju.cq;fpeciebusgeneraliter
exin-ftituti ratione
fcripfijie fufficiat/
Deo Opc.
Max.
primo
omnium motori
&
confervatori, laus
fit>
gloria &
honor,
perfecula
nunquamterminanda_9»
LiteratifUmo ju
veni,
Dn.
1.0 H A NN I
VVAT-TRSNCIO
9optimorom
parentumopti-mo filio>
Philofophiae
Candidato digniflimo
>pro
fummo in
Philofophia gradu
proi'equen-do, eruditedifputanti.,
DOtibus ingenij prajftas &
Waitrangi, nullusacumine
quomihimentis*
jucundior»Je canit 8ujebie> Urame,telaudatApollo,
«Et lauream tibicorcllam porrigunt«,
Feßinanthgratuhbatur•
Martinus;Erici
Geftri-nius;
Acadcmi®
Patrixp.c.
fellM.
M
Mit
M M
S
SI
MM MSS M MM
)S
&.£«&
J&S6
S6^«ö6
1&&&&
Ad QrnatißimumJuvsnewy
Dn.
Johannen)
VVattrangium*
Philoiophiae
Candidatum,pro fupremi honoris
gradu in
eadem
Facultate
publice
difputantem,
XI Oh
eft
aliud
in
naturamagis
admirabile,
quam,JLA
quod
omnibusrebusvices
&c
ftationesfuasDi-vinaquaedam
ordinaverit Difpcnfatio;
quasfervaj:.et
noveruntexa<fhffime:utjnifiperire
ament,&
fqa
fi-mulruina cun&ainvolvere, nonerrent. Oriuntujr
alia,&adiuftum
vigorem perveniunt:
mutanturde-inde
paululumrac fenfim
occidunt. ,Ålia in
ipfo,
florcdecufla
pereuntextemplo:
&
vixeft
qui
cau?-fis
hujus
rei
fufficift
inveftigandis."
Providentias
enim Divinaemunuseft qu*
fingula ita
accuraté
di-fpenfa^ut
illa Oeconomia
human*
mentis
captumlongé
fupergrediatur-
Miramur
Tolem
& rcliqua
corpora
coeleflia,fuae
ftationis
temporaobfervare,
non alirer
quam
Excubitores
5(natio
aulicis
aflveta
mmifteriis Sc cuifodi*
Magnatum»
adcuftodiam
Mündi
difpofita?)
accedere Sc
rcccdere
dofta:
Ita
exi-exigente
rerumufu 8r necesfitate.
Ut
qued
Hy-emt*
frigöra
&
durius coelum
laferint,
Verfuo
re¬port
& mitiore cceli
ftatu
reflituat. Quod
aellas
va-pore
folis uffit,
Autumnus
temperamentofrigoris
refocillet atq;
infuper
totius
auni
proventuditet
>lie
fequentibus
temporibus
egeatomneanimantsurn
genus-
Ut iam
nihil
dicam de
animalium
motio-ne>
quå
fe promoventab
unoloco
adalium>
vel ad
vitationem damni, vel
adeprionem
commodi.
Haecomnia Iuvenum
impigerrime,
do&å
differta-tionetua
publice repraefentas,
cumprofupremo
ho-trorein
Philofophia obtinendo
difputas.
Partim
utfingulis
conflet profedustuus^qui
tebonorum
fa-voriegregie infinuabit.
Partim
utprobes
tefö¬
re olirn
patriae utileifr,
cumtealicui
provinciaead-moverit.
Perge
ficutfeliciter
incepifti,
utparen¬tumtuorum, & o-mnium bonorumde te conceptam
Ipem
ritéimpleas.
B
enedi
dus
Gabrielis
F.
-■ l ' :->4- :v' L ' .. > " " ' • •5i-w#
$$ $
v-^
&
v^
&
¥
ä» äJ-
é
é^ ¥ $
i»OTcut Årifloteles trutinando
cacuminarerum,
O
In duo divifitquicquidin
orbe fult:
Sic quoq;
fant duo,
quaefaeiunt,homo
nobilis,
utfit?
Ars nomen
grave,MARs publica
damna
fugans»
Peflore
qui
toto teneramcompleéfrtur
Ar
iem, ille decus vitas, & nobile nomen habeturHoc bené
perpendens
Wattrangi tuteprobåfti^
- Artem tra&ando
protinus
å
pueris.
Poft
igitur merita
gaudebis laude
Magiftri,
£t tibi quaedabiturnobilitate.
Val(^.
Adcontcflandum ergct Pr^fiantiffg?LAterstifp
Bni
Candidatum , commenfalem
meum honoran»
dumaffeflum,paucah*cfe(linans
reltqut