jobanne US.

/0-

D.D

'DISSERTATiö JURIDICA

SACTIO

Q.UAM,

US.

O SVFFRAGIO C0NSVL1ISV. FACULT.JURlD.

IN

REGIA ACADEMA

P R ALS

IDE,

VIRO AMPLISSIMO _titque C0NSÜLTTSSIM0,

Dn. Doct. jobanne

EK ICO FICK,

JURISPR.

FRACT. PKOFESS. REG.

TUBLICO EKAMJNl MOBPSTESUBJtCIT

jonas frykbom,

< VERMELANDUS,

IN AUDIT. CAROL. MAJ. DlE XVIII. DEC,

ANNI MDCCLI.

M. S. H.A.

UPSALliE.

iIiil profe&o magis eonvenit

naturs hominis atqueadeo fini,

in quem conditus eft, quam ut, in pace & concordias bea-

tam omnes degant vitam, &

mutua fibi inviceni praeflent of- ficia. Cum _{vero, per} introdu-

61am in hurnanum _{genus pra-} vitatem atque malitiam, ben non

pofleCquin

fere

cun&i diveriiffimis ducerentur fludiis, ^{unde m (la-}

tu naturali bellum _omnium lidverfis omnes fuiflec

metuendum; faöum effc, ut in focietates publicas

coi ^erinc mortales, ut hoc modo , unitis _quaC.

viribus, multi malevolorum quorundam infukibus

fefe o.ponere poflent: atque hincnovum concordis inter focios fervands nafcitur motivum, Vix ta¬

rnen ac ne vix quidem ^tanta civfnm obtineri poterit eonienbo, ^{ut n}ullse inrer illos fiihinde _oriri poffint liees-^ unprimrs cum non omnibus eadem _{grata "at-} que

DE TRANSACTIONIBUS. _I que molefta eße foleanc, Duo itaque func in _repu- biica inodi lites finiendi^♦ aut cmm de re dubia fen-

tentiam expetunt legibus convenienter

ferenudam,

autfteriusetiamauternamica confenfrone lites fuas tranfigunt; po»

qnomodo legibus patriae conformiter

fieri poflic ac debeat, brevi hac Dißertatione often- dere conabor. Tibi itaque C. L. conatus rreos in-

noxios, ea qua par eft veneratione &

obfervantia,

commendo.

§ II.

Transaktione* ; patriae legibus conformes, de- fc-ripturi, e re non efie ducimus, mnltis in incunabu- la hnjus vocis inquirere; liquidem inde vix lumen,

quoddam, ad ipfam rem melius intelligendam, ex-

pedlari poteft. Apud latinos probate fidei Au&o- res, res dubias dicuntur tranfigi, quando paftione quadam in certiorem deducuntur ftatum. Mine ICti ccntroverfiae forenfis fpontaneam compofTtionemt Transacdonis nomine inßgniverum. Nos igicur, per hanc _vocem, indigitamus modum lites finiendi _per convencionem, qui Svechice

gorlifttfng

appellatur

in legibus, ^nt fic Transactio nobis nihil aliud fitt

quam rei dubi<e aut

litigfafe

conventa deeifro, ^videa-

tur Confukißimi ac Ctleberrimi D:ni PR/ESIDIS

Collegium Mfr. titulo de Iransaffionihus, yel quod

idem eflj eiusmodi conventio inter lkigantes, ^{vi cu¬}

jus_decedunt,^e lite, fed nulla interveniente judicis

coa&ione,

licet caufla nnitae litis fuerit, quod alter-

ntra pars controverfantium aut nihil, ^{aut ex} nurio

benepiacico,

^vel pro ratione caulise

fuse, aliquantu-

lam

DE TRANSACTrONIBÜS.

lam litis _partero, five etiam dimidiarn illafn, auf in-

tegrani, fpontc reliquerit adverfarioi Befinkur Mlar

a Secr.. Rev." Mobil. D:no NEHRMAMNO _per Je«

gitimam utriusque partis conventionem, ^{qua mate¬}

ria. connwerfisg tollitur, &, quid debeatur ab iura»

que parte^> determiuatuir; vel ut verba Svetbiee fr«

gnificaruius jacenr.

'SSdggt

prtrktttté lagliga f&rt- 3uag/

fcrnacmefccfji tHt)

foui tbem emfMatt waxit

tfttbtgtuut

^{n>a ux}

upWftDtt/

ocfy 6n>a& u $n>asan- éra _f?Dl$igf åxo/

fafliialöt

p.c; p. S70.Fatemur qui-

dem, ICtos, prüfenim exteros, per Transa&ionem

tantummoda illam rei dabue conventam decffionerre

intelUgere, qux fit aliqua datovel retento velprmts~

/0, non vero quas. fit gratis, vkkatur GEORG. AD„

STRUV1I SyntagmaB-uris

Civilisr,

Exerc. Vi Lib. Ii.

Tit. XV. de Transaäionibus LHL Adeo ut e

transactiotiuro genere ornnino profcribant eam rei litigioßs convenram deeifionem, qua» ipfis Pa&orum

nomine venit, 8z ita peragkur,ut a nsutra partequid-

quam retineatur. AR^r cum, in judicio legitimp>

seque

fpontanea

hasc Ikigantium dexifio vakat ae il¬

la, 8z

ikigium,

^totum quaatum^? aeque per hanc ae

per ibam fiaiatur, nihil profe&o impedit, quo mi¬

nus vocabülum trnnsa&ionis, quod tam lata; efif &

gnificationis^, ut ad Junge plura adhtie negotii _pos¬

fit extendi, utrumque hunc* rem, ©b litern, pra>

icntem- aut inftaotem, vel alias dubiara, per corr- veotionem decidendi_,, modurn Pub (e comprehen**

dat. Prapfertim cum adeo Repe affines fint hi modi,

ut vix dici queat,; ucro iRorum res comrovcrfa fue*

Mit dccifk, |. HL

DE TRANSÅCTlONIBUSo $

£ in.

Eationc _eorirm, de quibus pracdiximus, alio-

srnmquc rem dubtem per conventionem

finiendi

modoruin, variae transa&ionum funt partitiones»

Quam vis enim omnes

trandgendi modi in

eo con*

veniant, quod uttrotieus Kemper & ubique requira-

tor tranflgentium (onjenfus, fignis idoneis declara-

tus: multa tarnen, quae huic contra&ui vel quoad paeifeentes, vel quoad muteriam controverfarn acci-

dere poffiint, non paucas transaftionis efEciunt di~

fiinffionej. Et primo quidéni dividitur in Univer¬

salem feil Generdem, & Particularem feu f>p&*

aalem. fUa eil, ubi ex confenfii utriusque partisto¬

ta diflolvkur controverfia, five refpictetilla omnes

ejusdem five diverfi generis licesry ex tutete, nego¬

tiorum geitione, vel aliter ortas, ita tarnen,ut nni- verfaqux inter litigantes vel exftitit, vel altes exi¬

liere potnit, aftio foreniis eadem decidatur; b*s ve-

ro aut litem lingularem, aut partem tanturn litis#

componit atque removeL

£ IV,

Altera divido eft in PoenaLem , qnae, ob

mnl&am, qua confirmata eil tranfa&io, ita ICtis adpellatur;

&

^non finalem feil Simplicem ^, eut nultey firmamenti

caiiAa* adjunSa eil

mul&a. Sei- licet, ^norr ea

eft

hominum fingulorum integritas, ut fdo honeftatis ^amore paSorumfidem ferventinvio- latam\ neceffarium ergo haud raro dueunt

paciCcen«

les, eertum d'eterminare incommodum,

quod

a

Ä _{3 co%}

6 DE,.TRANSACTIÖNIBUR

contraßü temere diffilienrem comitabitor, 8z cujus

intuitu violatio ipfi futura fit difRciüor: _acque iiiud,

pcena? vicem quodammodo

fultinens,

mlifiio muU 3<e arbiträri<e (Svethice ®itC ) dici (biet. Ratione loci etjam, nbi transa£fr'o aut peragitur auc con-

frrmatur,in Jüdicialem 8z Extra judicialem»non

incoromode difpefcitur.

Quamvis

enim in fe _pa-

rum videatur

referre,

quo in loco litis fiat com-

pofitio ^, nec minus valida fit transaäio, _qua? ex»

tra Judicium ^, _{quam qua?} pr&Tente judice _celebra¬

tur $ negari ^tarnen nequit, majorem huic a&ui Tim 8zcontroverfia.ftificaticnemeoconfirmatoriamipfodignitatem addi,inipicientejudieis,Hinc transa&io_, aliam&vel^certefi

dirigente,

Ii^coram_mavis

conürmationem, judiciair,

judice,fententiamfueritpraeteratquefopita_quasejusad-te-

paratam habeat

exfecutionem,

^non _requirit.

§• V.

Refpechi _{ir.odi, quo declnratur}

transa&io,

dj-

viditur in Scriptam_, 8z ^non fcriftam feu Nüncu-

t atz v am. lila elf, quando cnnventio _{, cum} fuis

cir.cumftantiis,

_fcripto

configpatur;

htc, _{qua? fo-}

lo

rraniigentinm

fcrmone 8z tefHum memoria niti- tiir: unde fatis confhc, priorem longe eile tutio-

rem_{ria haud}& litibus onscavendis aptioreni; ^{cum memo-}

raro fallat, _{atque in} cjusmodi cafu aut

addere pofüt, aut Convention]

adimere,

quod

ad rei illudrationem vel confirrnacionem _{, maxime}

tarnen faciat. Hinc quamvis nudo fermone co- ram

DE TRANSACTIONIBUS,

ram judice nonnunquam trnnfigere ioleant

litigan-

tcs, cun&a tarnen momenta, in _perpetuam rei memoriam, in protocollo judiciario adnotari Sc trandgentibns pradegi atqoe ab ipds denuaagnofei debent; vid. 9?. 23. C, _{XX. 5.} 5.

§, XVI.

Monuimus antea §. ^{2. non} minus gratuitam Juris fui ceffionem , quam dipulationem de certis

Juribus ab utraque parte cedendis vel retinendis _? transa&iönis nomine re£be

infTgtiiri;

hinc ^non ob- fcura effe poteric didin£Ho t^ansa&ionis ⁱⁿ Gratui-

tam & ONero sam. In -priori enirn fuis juribus 8c

podulatis alter, in mutuum alterius comrnodum,

ex afie renunciat; unde _{quoque ex parte} A&orjs

donatio vel litis repudiatio, ex parte Rei folutio,

8c _{in genere} amicabilis compofitio, haud imrneri-

to vocitatur. In posteriori ^vero aliquid ab _utraque

parte, non nid ^cum incommodo, remittitur: aaeo ut de commodum vel incommodum rite determi*

net, utrum gratuita,an vero dicenda fit onerofe transsclio. Huic denique partitioni haud abdmilis eil:illa,qua in puramSccmidit'ionatam transa&ioa non-

nullis diflingvitur. Pura ed:, _{qus ex certo} die vel

cafu, quoad fui impletionem, ^non dependetj in nul- lam cnim concepta ed diem, fed ^omnes omnino

refputt

conditiones 8c cafus; Conditionata _vero,

quae in aliquem cafum didertur, 8c ubi Iis non in folidum _cenfetur finita, antequam vel _ccrtum, Sc In pa&o

definicum,

praeterilt temporis fbätitim ^,,

vel

I PS TRANSÄCTI0N1BU3.

vcl, alia qtradam acceffit circumftantia* in pa&o id-

demexprefla, e. g. fi quisdixerit, is pecuniam mu-

éuo conceflam non

repofciturmn,

modo debitor

ante annum hnitum cum hac vel illa iniverit niatri- monitinr}. Hac ratione pacfcentes follicite, opor¬

tet, ociilos habere fixos in diem vel cafum ill_um, in quem

transa&ionem

conceperunt; pura autem

ejusmodi

^{curas nota} gignit. Plures quidem apt?d

lCtos exteros adhuc öccurrunt transa&ionum fpe-

cies, fed, quum vix in patria ufum iiabeant, il»

las ficco, quod ajunt, pede praeterire licebit.

§.

vir.

Tranigere

pofTunt omnes, modo Litis fint Domini, & valide fe obligare queant. Ceteri ve- ro, qui nec per naturam nec per legem, fivemo«

ralem five politicani, ad contra&nm ineundum fbnt habiles, re&e impediuntnr. Sic in flatu ci- vili, ex Legislatoris prudenti difpofitione ^, atrans- a£Hone _arcentur, vel potius liberantur, omnes

quos eadem decipi fere eflet inevitabile; quales

fnnc illi, qui ad ^winos maturitatis jitdicii, lege de¬

hn itos , tion dum pervenenni, ut & illi, qui ad.

eo fuerint ebrii, ut rationis ufu careant, nec non

furiofi Sc mente capti. Ut enim pafåorum omnium,

ka Sc hujus ca eft ^{natura, ut} liberum confenfum iitriusque pacifcentium requirat. Libertas autem, quae (emper obje&orum dift'in&ain Cognitionen!

■v,ipponit, non poteft efle fine plcnario ^{rationis u-} füj ^quem in perfonis prsedi&is deeffe novimus.

Sic

DE TRANSACTIONIBUS. ₉ Sic etjam, qui ini juris ^ncn funt, nec de rebus fuis

pro arbitrio dilponere poffunt, transa&ionem Va- lidam prydare oequeunt.

§. Vitt.

De Rebus autem omnibus, Sc Actionibus, phyfice Sc möralicer poflibihbus, tranfigere licet,

qua: fub eorum funt dominio Sc plena difpofitione,

inter quos transa&io peragitur. Res autem pofli-

dentur aut dominio tthfohto aut ltmitat<$> De _po- fterioribus patet, ita tranfigere non licere, ^ut limi«

tes, quos lex

pofuit,

ullo modo violentur. Sic ne-

mini, terras cetißticas fofftdenti, ita de iis tranfige¬

re licet, ut diminuantur iilae, aut quaedam, ad eas neceflario pertinentia, abalienentur. Eadem effc

ratio _rerum, quae plurium communi fubjacent dornt*

nio: fi enim, veltit in focietate, res, plurium do¬

minio fubje&ae, ita (unt conjun&ae, ut non poffint,

fine quadam laefione, ^a fe inviccm feparari, trqns- a&ionem non admittunt; Sin ^vero ejusmodi inter

res communes non fit conjunctio, Ted uniimquod-

que, alicui fociorum competens, queat feparari Sc

quocunque modo absque ceterorum ja&ura trakta- ri, tum fuam tantummodo portionem tranfigens poteft remittere, non vero ceterorum. Hinc pa¬

tet, neminem de jure, quod Civitatis Ecclefiz, Co*

ronoc aut Fifco nniverßtatis competit,pofic tranfige¬

re, nifi id fiat in melius, &

fuperioris

accedat au*

8:oritas. Sic neque in cauffis Criminalibiu,

iisque

majoribus, quae & populäres

audiunt,

transacho

B locum

DE TRANSACTIONIBUS.

locum habet; quamvis a&ionem rei

perfecutoriarn,

ut propriam,

quisque privacus iure pofiit remitte-

re, nifi deli&um fanguine, vel alia quadam pcena

corporis

adfli&iva, fit expiandum. In minoribus

autcm caufiis criminalibus tranfigere licet; ut,

fi

quis

ab aliquo fuerit eolapho, vel laefione alia le-

vioris momenti, adfe&us, juri & fuo & univerfita-^

tis, per

amicabilem compofitionem, renunciare

va¬

let conferatur tarnen §. 6. C.

XXXV.

SSfi

55- Idem

quoque

efto Judicium, de homicidio cafuali,

cu¬

jus varia nobis exempla

fuggerie ^§.

^2.

^Cap. XXIX.

SR.In caufiis Matrimonialibus obfervandum;

transa&ione qnidem

folvi

matrimoninm

nondum

ccnfommamm, feu

fponfalia,

vigore $. 4. Cap.

IV.

®. 53» conferatur tarnen C. XVI. 1686.

npn vero matrimonia legitime celebrata: haec enim

non nifi ob cauflas graviores, & in

foro

competen- ti rite cognitas, per latam a judice

fententiam iure

ujnquam difiolvi

pofiunt. vid. C. XXIII.& XIV.®.53»

Si autem reyrtfentatims quisquam litisDomi¬

nus, loco alteritis & de rebus alienis^ frartfigereve«

lit, fatiet hoc ^aut vi tnuneris fui, ut fvndicus, a«

Sor officiofus^ aut auÜeritate

juüicio

vel lege ton-

ießtt, uti pater de rebus infantum, maritus nomi¬

ne uxpris, ^tutor nomine pupillortim; vel etiam,

13t cauffidicus, tranfiget vi aeeepti

mandati, quod

turn tarnen debet efle fpeciale, & exprefiam ^con-

cédere mandatario poteftatem tranfigendi:

confe-

mur C. XV.

$. 7.91.55.

$.IX

DE TR ANSACT1ONIBUS. ⁱⁱ

$, IX.

Vis & Efficacia transaktion is ha^c eft; ut

cam parata feqoi

debeat exfecutio:

^nam

uti proxi»

mus eft transaktionis, ^a

perfonis habilibus fuper

re licita, judicialiter vel extra

Judicium, initse effe«

ktus, quod rebus,

lite dubiis & iricertis, önem im-

ponat; ita tantam quoque

habet firmitatem,

ut

ju-

ramento & rei judicatas comparetur

L.

20.

C. De

Transactionibus. Rem autem judicatam, feu

quod

idem eft, fententiam, vires rei

judicac« naktam,ex¬

fecutio mox & fine mora infequitur. §.

I. Q III. Utf.

35. linde evincitur; illam non

pofie ideo infringi,

quod alter

tranfigentium dicat, fe eadem Isedi: im-

mo ne quidem laefio

ultra dimidiqm,

quae

de

cete*

ro aktionem ex «-quitate in

contraktibus

parere

fö¬

let , heic invenic locum ;

alias vix ulla

maneret

transaktio inconcußa;

prsefertim

cum

litigantes ple-

rumque alicui juris

fui parti renuncienf, & fikta, li¬

tern denuo moventi, nunquam

deeftent

argumen¬

ta. Sed alia longe ratio eft,

fi alteruter pacifcen-

tium probare poftit,

fe vi

aut mttu

fuifte coaktum,

vel dolo aut invincibili ^errare deceptum, ad trans¬

aktionen!,de qua

quaeritur, ineundam. Non enim

eum in finem inventaeft transaktio, ut fit improbis

fallendi & decipiendi inftrumentum,

fed

ut

molc-

ftias & difficultates, ex longiori procefiu orituras,

diminuat, pacemque ac

concqrdiam inter concives

tanto celerius reftituat.

Quemadmodum itaque ni¬

hil eft hominis ingenio

& ratione convenientius,

quam ut amicitiae

reftituendae caufla quisque de ju-

B % re

I

fl DE TRANSACTIONIBUS,

rc fuo aliquid cedat; ita nihil turpius & ab omni humanitate magis alienum, quam fub fpecie amica-

bilis compofitionis jura åkerins intervertere.

Sed plura

perfequi

temporis angnftia & impe-

rata prohibet brevitas. Optamus autem, ut adeam

aliquando ^mentem mortales redire velint; ut, mis-

fis litigiis diuturnis, femper moleftis, non raro et*

jam perniciofis, lites exortas ftatim _componant.

Graviter certe in hane rem monet GROTIUS: in Arndt. cid Eväng. Matth. C. V. n. 40. „Si fpe&atur,

„inquit, qua? plerumque iitibus folent accedere, a-

„nimus exulceratus, vafrae artes, fine fine amplia- ,,tiOj impendia, avocatio ^a ncgotiis melioribus, o-

.,dia denique; non dubium eft, quin vir bonus &

jjprudens multo, fi poffic, libentius fic iturus ad ar-

„bitrium, aut etiam quavis tolerabili pa&ione

?>tot moleftias redemturus.

S. D. G.