/HH
o. d:
OISSERTATfO
POLITICA,-
De
LEGIBUS HUMrtN
PRjESTAN DO,
QUAM
Confcnfu Ampliff. Facuitat, Pbilofipk
bi
Regu AcademiA ZJpfaltenß^
Sub PRAESIDIÖ
VIKl
CELEBERRIMI,
Mag. ANDREI
S8 <Β 0 31 <35 3 ϊ 2/
Edl. & Polit. PROFE5S. Reg. & Oedi»,
Publice examitu
medefte fuhmittic
ANDREAS UTTERSTRÖM,
WESTMANΝ
US.
,.Jya Auditorio
Carolino Maiori, ad diem Vitt. Tuniii
MDCG X
LIV.
Htris9 -ante
meridtém
tfolitis.«
■·. ■·*&£&£&.VAjfii:
**"* *' III· ■ ,■■■■■ ■■ ■ k ~— '■■■ '
WSAJUUE
fapreiT*.
S:ae Ras Mtis
MAGN/E FIDEI F/RO,
Reverendisftmo
PATRI ac
DOMINO,
I>. ANORE/E
ΚΑΙΛΕΝΙΟ.
S. S.
Theol. DOCTORI
CBieeccftos AroC
EPISCΟΡΟ,
Vener. ConfiftbriåPRiESIDI, Regiique ibidem Gymnäfii
fche-larumque EPH
OROAdmratiffima, M&Q.ENMI
NE,
la incum confpe&um leviffima hac Tuum, ingcnioli Reverendiffi. m/i opef-
me
Pater, prodirem,
vetantquidem perplurimaj
atfummus llle favör,
quo,Mu-
iarum
cultores, nullo
nontempore, beare
haud
esdedignatus,
nonmodo audaci#
ve·niam mihi pollicetur, led & animum ita eri-
S"»
glt, ut inufitatie Tu# grätige prorius imme-
mor
mihi videar, ii occafionem dimittereut
cxoptatiffimam, heic
meamin Te pietatcm fi-
mol
ac fummaoiabfervantiam declarandi.
Sufcipias igitur, Reverendiffime Pater, ierena
at- quebenigna fronte, irnmaturos hoice,
quosvenerabunda
menteTibiof}ero5 ftndjorum ju»
veniliiim
frudtus
$ measquefortunas Tu#
quo-que
in poiteruoi
cur#ut commendatas ha-
beas, eil quod humillimus
oroatque
con*tendo.
Quod iupereft
,calidiifimas
pro per-enni
Tuaf Reverendiib Pärer, & Nobiliflim#
Tu# Famili#
felicitate,
precesad Deum O-
ptimuni
Maximum iundere
nunquamdeii-
fi eroque ,
dum vixero, Egvaendisjmi KOMIMS
CuJto* ievöti/finnti
ANDREAS
UTTERSTRÖM.
V I R O
Admoäum & Preclarißtmo,Reverendo
Mag. OLAO ASPMAN,
PASTOR! & PRiEPOSITO m
Lindesberg longa digniffimO*·
Υ ! Ε Or
Przdarißimo' atque
Confuttiffino?
Mag. JOHANNS ER. FFCK,
X U.
DOCTÖKI,
nee nonRegix Äcademias Upfa~
fieniia SECRETÄRIG adturanÜTmo; '
PATKOMIS & PROMO-TO-
\
i ' v *
f
T Anta quidem funt effugere Veßra, Päteöni poiiim, fi prsefenti Öptmt, hac inocca*me
, Hane'
itaque differtatiunciikrn
,inftar' public!
efie volui, ea fimuR qua· par
eil, obiervantia
rogans,ftitutam,hilari tamenvultu, & faventianlmo
accipere. Et
JiORÄTEsiMi, mc ferrrel
reeepiftis,
receptum me quo- perampleQkmiiii & ioveatis, fobmiiTe
oro atqueob·
feus^
utTos
yomnigena felieitate
ornatr quamdiutiffi-
Admd. Reverend. Möbiliffim NOMINÜM
.eoTtbr ofrf^r-
¥_I X- ö
Nobiliffimo
Confitltiffiiw.,
&DEI. DETOL Hßlj'KE,
RÄam Metallicaram ad novdm
Ciiprimonrcm Präs»
fe&o Adcuratiiümoi
«l
, V I R o
SpeBmJJTmo fruämiftmoque\
Dn ERICO CEDERBOKÖ,.
©fficinarum ferrarearum ad Bär &
Rodfors POSSES*i
SQRF ac:
DlRECTORf
TolertilTuno.,t
RIßUS
jtergetim honorandisi*.
.
■ i ..·
callara BenePefa,
Yitingrätf animf
nöfaVnvix
ac ne"vix ffonerquantlim Vobis debeam, ingemie
nondeclararem^
teilimonii
pariter
ac mea*venerationis, Vobis, iacram dignemmi iilam, omni quidenridtore atqué eieganda de*
quia in
niimernmclientum Veftrorum, Patroni Ho*
cjüe ufe
folito Veitro favore irr pofterum benigne fem*
tfeifcr: Meum erit,
Déum
Ο. M;pils effiagitafe preeif
mc
fupcräites' vivads, floreatisA
€onfuliißhn. ne SteBatiffimrum
I£STRQRÜi4
rmtifFtriVS"
VIR O -
Sfeffiatijffimo
atquePrudtntiffiikt^
Dn. ANDREJ TÖRNGREN.,
Ävunculo Honoratiilioio- YIRO
$pe&atä fidei.
acinduftriaty
Dn. GEORGJÖ LIUNGMAN,
kenatoii* ac iriercatori inter
Lindésbergeiiics
laudatiiiiiTiO.
VIR Ό
Sbettatfi Indiißrj# atque
Trudfntt^
Da bVENONI BROBELIO,
Meicatori inter
Holmenfes peiinduftrio, Avunculi
Joco
fempec coieado.
OB.
quam.plurima. mihi, tdleram. grati. animi. praeftita. beneficia. Vobis hinc. tan-
diflei tationem. offero.
atque.dedico.
meque*iolitae. Vdir*. bcncvolcmiac. officiolilliaic.
coinmcndo.
Spüatiftmr.NOMINUM
cultor obftriåiflimus AND. UTTSRÜTRÖMT
COMMINISTERN tlii
Lindesberg, iitewérbiae
cφ J^öctraddtDi£erc LARS UTTERSRöM,
^ ,3)ltn ^d^fci^raDe
'#·
gaber-Iffl'S
fasΊ
fa o a) tmjfir pro/£D??b ftoagan ftdber mdgar n>tfa/
^
€n [af
/fom tanb οφ rtfni prifaf
0om dfroen bpgt n>år (Srmdnffa 9?orbj
3ag
menar: Sftennffto £agar f|>Da.%l)tt idefeg garfidr milDi uffpba.
ej/ fäg beber/ iöa opp/
fget tefen af cit tacffamt finne/
barn fafl fdilan annat ftnne/
Ufi toårt fdrjlo tefnabö Jopp/
Jjmarmcb tvt toara faber löna/
$n faeffamt bterfa iäta röna.
£n>ab fdrlef/ gunft/ bmab rnpcfef gobf/
Säg tiiuttt bar waf min gaber / uti ipega ringa raber/
- m ingen bd fdrftara tidbf?
ftafttt aV bos mig för ftvage ibereil; rbft tnåfit jag beflaga. ~
0å dr Ροφ tbetta tvdiment gforfr 7lt toifa prof urpaf tpen mobai SEftin fictre gaber baft af föba
SOfuj up toib Sak fiuftoa orf 5
$ber toiébomg fdflor pmniat fucbfa 6m bfomfletf ät tbt hufligi iucpca»
(ti annat fan mot fdbam alt
*p?itt
btcrfa bdlbre be οφ drfTa/Än fe min gaber fidbfe grdnfTa 3 fläb οφ [pcfa ttifenbfalt/
$ij tf>eg
3 trött οφ mdrt af dfcrett gar bpta mmtren ufi rodhvem§Dlfn
£egta()rabe ffdre gaberö
iobtgtfe 0on AND,
UTTERSTRÖM,
ΛϋΖΊΟϋΕΝ.
»fgbomé dbla frö/ at fm t&eé fdrfmar (Tdra:
©att un ee {Manier, fmn
ftf «Sitten fitiCltt
bdra:
©en forfcem
ttvtb (in banb bin tstattfa roatnaf bar ι
Utaf
$fn rodlgdng (ig ben fförfta fögttab far.
©ld
fagietid fafta bor.i mot obngbé fhtöa Rcömar:
Birib Julians
föäsfa Ijanb; författa ftelföroäibö törnar:
©if.lagen
ftorfa
/at ben tnpWg blatib og (iäri
ΟΦ
(agiéé&efen bort ttteb Mtjgb οφ froeba gir,
@n Gato fan
»vdi et fö gamla ffabor fiela/
SOJan febt
Lyciiimis gelf meb al fin fieffiet fela.
iDocf
gör
bu(jroab bn fan: (dt Woftaé (tdfömJibi
ffmtt
/£>φ Sagfené .belga rdtt i iiuiet ftdilai fxatn.
;
AND. TÖRNGREN.
ty ; ' . ^
MONSIEUR.
VV*v*
La
freuveäißertat'ion, convaincante que vetts de vos allez progrés meltre dans en lumieve, les Jtudes. φ um fe
me trouve
incapable de cbanter åignennent les ioiianges
,qtf
eilemerite,
ξβ de
voustemoigner la vive joie, dant votre lovs-
able
deßein
me penetre.il me fuffit, que je Vous en feli~
χιte, cjT que
je fupplie le bon Oieu que toutes cbofes vous
viennent ä (ouhait. Au
refte je
vousdßure, que rien nc
nieß
plus-a
coeur que vosproJper.ités, & queperfomte tieft
Mvecplus
diajfafåion,
qtteje fuis
MONSIEUR
Vötre tres"humlile ferviteur Erjques
Gvillaume NoringiL
t
Λ Λ
/r. ι.
Ex
nobis nihil aliud eft, quam juflum iuperioris
λ) inferio¬
res
obfequium b)ad obli-
gans
c).
a) In fequentibus ut clariora fiant omnia, pon abs ré duximus, nonnulla circa legem in genere ejusq*
aaturam diiTeruiffe. Dicimus itaque heic primo, legem
fine fuperiore concipi non poiTe; variae autem funt eru- ditorum fententiss, quis dicendus iit fuperior. poten¬
tem quemvis, qui compefcere poteil refradtarios, hoc
nomine nuncupandum eile, ilatuit Hobbefius; Grotio
autem innocensquieunque, hoc eil , qui eidem delidlo
•bnoxius nori eil7 fuperior dicitur, Lib. 2. cap. 20.
§.
0, 9. Nos vero , ut fuperiorem dicimus eum, qui legiti"
mum in alterum habetimperium; ita
ad
hoc requirimus,non tantum juilas habeat in fubjedtosimperandicauf«
las, fed & vires fufficientes reludlantes cogendi, conf.
Budd. TheoL Mor. Part. 2· eap. I. §. 7. Hinc intelligi-
twr5 quid
iit
^ quod Deus tanquamfuperiorconiideretur,
i A quand#
r ) O C
quando
de lege Div. Nat. agitur; iili enim non tantum
potentia»
fed & jus com-petit obfequiuor exigendi. B
contrario vero, dum docent
Moraliihe, leges humanas
in ilatu- hominum naturali locum non
obtinere,
id pro»fundamento hujus
affertionis habent, quod
oranesfint
«quales,
iiullus
verofuperior, quique jus quoddanr in·
alterum habeat» licet
ve!
maximagaudeat
potentia,Di-
ximus autem , legem
Γιηε fuperiore concipi
nonpoiTe
£etenim Γι abeil ides fuperioris, tum quoque
ajbeii obli¬
gatio, lex autem
fine obligatione com concipi nequeat^
vid. n.r), facile patet
fruiiraneam
eorumeiTe fenten-
tiam, qui»
fepohta fuperioris idea, ta-lem fibi formant
de lege conceptum , ut
confilium quodvis ab sequalx da¬
tum-, fimilem habeat
obligandi vim. Confilium autem
lequi, utiprud'entios eil, ita ad legis
norrnamaéliones
Jfuas componere ,
eil obligationis,«ac proinde quemad-
s^odum, qui contra
legem agit, peccat, ita qui falutare
confilium fpernit, non
nihil
tantumadmitdt ilultitia-
Poflemus heic illorum perftringere errorem, qui
leges
naturales proprie
leges
nonefife perhibent, fed qualita-
iesad pacem &
obedientiam difponentes, Hobb. Levi'-
it cap. de cive cap. g. 33.
vel confilia tantum
pa~terna, eum in finem
data,
utaéliones, malis confequen-
tiis naturaliter ftipdtas, evitemus,
vid. Thomaf. inFund.,
1. Ν. & G. Üb. I. cap. 5. § 3·4· in horum vero
de lege Ν.
opinionem ulferius
inquirere,
necnofki inilituti ratio
fiermittit, nec
fufcepta brevitas.
b) Ex jäm
modo diélis darum eile arbitramur,
e-iim dicendum efle inferiorem, qui
fuperioris
imperiofubjeäus prtefcripta legis ad impletionem & promtitudi-
alem prseilare tenetur :
dicitur autem aüquis inferior
,duplici modo; I:mo
fl
afuperiore ita dependet, ut fine
e- jus nutu &vokmtäte,
neceiTe,
necconfervari queat^
«juo
relpedu
nosin ordine ad Deimi iumus inferiores*
quia<s®
)°c
sa®#
qtna
quldquid habemus,
quidquid valemus, id a Divinabonitate repeti, fanadocet ratio. Quod quidem negat
Hobbeiius, dum atheum Deo fubjeélum non eiTe con-
tendif, eonixus fundamento, quod ejus imperio Fenun- quam fubjecerit, & hoc eo minus fieri poffit, cum de
cxiilentia Dei non fit convidlus. In üb. de Cive cap.
14.
§.
ip. & cap. 15.■§.
2. 2:do per paélum, quo quis jusfuum
in alium confert, & in ejus imperium confen- tit; undenomen Inferioris velJubditi in civitate exor-tbm eil. Heic non ilatim inferior vel fubditus dieendus
eil, qui minore gaudet potentia, fed is, qui alterius im¬
perio fponte fe fubjeciti) prseeunte ab utraque parte le¬
gitima conventione ac confenfu. vid. Grib. pag. 156.0*
3. & pag. 62. §. 2.
c) Quod lex inferiores ad obfequium obliget, m eo
ipfa ejus confiilitforma. Nimirum poteil lex & Mate¬
rial·'ter & Formaliter confiderari. Materiale legis con-
(lituuntagenda & omittenda, feu legis vis direUiva, ut fitreguia & norma, fecundum quam adliones noilras in- flituamus. Formale vero in eo confiilit, quod itaprse-;
fcribat a&iones, utneceffitas fimul nobis injungatur eas
iufcipiendi aut omittendi, & hcec neceffitas5 quas liber-
tatem naturalem, quam antea habuimus, tollit, dicitur obligatio. Quo ipfo, Lex per hane formam ab omnibus aiiis normis, & legibus improprie diélis, diftinguitur.
Dicunt vero alii, öbligationem eiTe legis effe&rm, fed livet ita it t, nihil impedit, quo minus etiam fit illius forma, modo obfervemus obligationem efle duplicis ge¬
neris, vel aftivam vel paffivam. ÅBiw legis, vel, fi måvis, fuperioris& obligantis eil, quo fubditis neceffi¬
tasagendi velnon agendi injungitur.
Fafim
vero ob«iigati eil, & confiilit in neceffitate hoc agendi, illud
vero omittendi afuperioreper legem
fignificata.
Paffi-vatn igitur obligationem ü effe&um legis dicere velis,
A 2 non
4, %)
°i
hön repugnabimus. Eftautem, quod heic maxime ät¬
tendendum, obligatio alia interna alia externa. Illa in
perfe&ionibus & jufto imperio obligantis fundatur, un- de in animis ultronea fubje&io & reverentia exoritur»
Huec praemiis ob bene acfta 6t peenis ob male fatfta inniti-»
Cur. Internam vero obligationem , & quse obligatio in confcientia dicitur, longe firmiorem efte, exinde pa- fet, quod au<ftoritatem fortiatur non tarn ex cujusdam jfrincipis praeceptis , quam potiusex fummi
Legis Lato-
ris, putaDei, cujus voluntas ac juflio, nunquam fine
fenfu venerationis & metus animis hominum obverfa- fcur. At , inquis, quae eil apud homines Numinis Di-
Vini oblivio & incuria, nihil certi aut firmi ex philofo- phia civill· in vitam redundäbit, nifi fapienter repertis didisque terror
legis pondus adjecerit ? Fatendum eft,:
VUlgus hominum ita natum efle, ut non pudore, fed·.
metu regi velit; fed aliud eft de juris difciplina loqui,
aliud de ipfojure: aliud demodo regendi extrinfeco, a-
iiud de fide & rationejuris interna. Unde Po£ta ele¬
ganter cecinit: v ;
Oderunf peccare boni virtutis amore%
' Octerunt peccare malt formidine poence.
Étfi enim obligationis naturalis proprium fit, confcien-
ti'am hominis conftringere, nullum tarnen eft dubiumÄ quin eadem quoque vis fit obfervanda in obligationibus legum civilium» quaé videlicet, quando juri naturalinon
contradicunt, confcientiam afficiunt. Cum autem eaf quse ex obligatione interna debent fieri, per fpontane-
arti voluntatis inclinationem, ac velut proprio adpro-
bata judicio,
fint
fufcipienda; facile patet, hujus vimIn eo etiam fe exerere, quod homo lua fponte, ac in¬
terna virium libertate ia
id9 quod faciendum eft,
pro-pendere
poffit.
# &
Κ|2> O b
tCö9
§. Π.
Obiequium erga Icges, quod cum
obligatione jmmediate conne&itur a)
,in
genere illis aftibus abfolvi putamus, ut
impleatur, agatur, omittatur, quod ium-
ma
potcftas jubet ac vetat b).
a) Quamprimum fubditus fenfu
obligationis
tan- gitur, dubium non eft, quinfimtil confentiat,
legibus obfequium praeitandum & juiTaefle
peragenda. Nimi-rum cum omnis aélio Iibera praefupponat
voluntatem,
voluntas autem, motivis ab
intelle&u
repreefentatis, de-terminet fe ad agendum, quis non viderit, obfequium
in ipfa obligatione
fundari? fenfus
enimobligationis
ineo confiftit, quod de cauflis, earumquejuftitia, cur ob- ligemur,
iimus
convi&i; namcauiTac,
tanquam motivavolendi & confequenter obfequii
confiderantur.
AR ve-ro interne ne an externe defumi debeant, nunc noftra ;
non refert,ubi generaliter hac
de
re agimus: Id tantum- mbdo heic attendi volumus, obfequii nempe fundamen-Him dari in ipfa obligatione,
b) Generalem itidem heic damus obfequii notiö-
nem, quam in agendo & omittendo,
quod
fummapote*Iftas jubet & vetat,
confiilere
dicimus. Nimirum, cumlex vel jubeat vel vetet, faclle patet, cur hifce duobus
aélibus omne obfequium abfolvi ftatuamus.
Hoc
vero, *fi adoblequium legibus humanis
praeftandum,
adplice-fur,,
liqu^et, id
in eoconfiftere,
utagamus,quod fum
ma in republica poteftas jubet, omittamus,
quod
ve-*tat; quo autem fundamento innitatur
hoc obfequium,
vel Ci mavis, unde perfpici
poflit,
nosad obféquitfm
le*fibtjs humanis
us patebit,prasuandum obligatos eiTe, ex fequenti*
ö ί· ω·
9 mg ) o C SÄä?
:
§. III.
Leges commadiifime dividi folent in Divinas
&humanas;
nos autcm,millis iliis, de his potiilimum agere conftitui-
mus
λ).
a) Divifionem legum in Divinas & humanas abip/js
au&oribus efie petitam , omnibus iatis fuperque pa- tet Illa qua Deum aghofcunt auciorem, rationem fuß■ iicientem habent in ipia hominis natura, unde honeita quaevis ac turpia citraeasdem neutiquam homini pofiunt
conftare. Ha qua hominem au&orem agnofcunt, ratio¬
nemfufficientem ex folo Legislatoris arbitrio petunt,
& pro ratione communis utilitatis ac felicitatis promul- gäntur. Siquidem vero in vita civili negotia, quae dire-
cfcioni Majeftatis iubiunt, variant, diverfa etiam legum
genera oblervari folent, quge iingula commemorare eo
minus neceifum ducimus, quo eertius conftat, id pa-
rum noftro infesvire propofitoj nam occupamur in de- mqnftrando obfeqnio, quod legibus humanis debeatur.
Ut itaque pateat,übi tutofigamus pedem, obfervandum erijtjLeges humanas, nobis· heic effe easdemacciviles, ut- pote quae a fummo in civitate Magiftratu fuam vim ob-
ligandi habent, in quam rem confentit quoque Walch,
in Introd. ad Philof. p.m.315. Omnes leges humana dici
poßunt civiles,
cumpromulgatafint amagiftratucivili\§. IV.
Si lex humana vel civilis legis
nomen,jüre tueatur, vid. §. I. obligandi vis illi
compctat ncceflc eil. De hac
vero nonim- mcrito quaeritur, unde fit derivanda? a)
a) Non iine frucftu illaa nobis heic inftituitur qu«·»
to, adquos in republica, vis
obligandi,
quae legibushu¬manis
(£&gi
)
O( "É%
ιfftänisineil, fefe extendat, & ad quos extendi débeåt.
Etenim funt in republica & imperäntes & parentes; ex
quibus illa tanquam partibus fuis componitur. Cum ve¬
ro fatis fit darum, naturam fummse poteftatis in republi-
Ca ifa comparatam effe, utiuperlorem inter hominesfl-
ne coÄtradi&ionis
impficatiöne
admittere non poilit, fa¬che patet, neque illam, legibus Civilibus teneri, & ide©
éjus praecepta inier fubditos fuam exerere debent vim
obligandi. Hsec autem äilertio, utreddatur clarior, tall illuilrari poteilargumenta: Si legibus coércctur poteflas fumma,idfiatneceiie eilvelafuperiore,velafubditis,vela
feipfa: nonprlmum,qüia noti
agnöfcitfuperiorern,
necfe*cundum,quia contradidtioneminvolvit, ii fubdrtidiceren-
tur ferre feges; eorum enim non eil dare, fed accipere
leges, nec tertium, cum nemo fe ipfum obligare poifit*
nam tali in cafu idem eilet obligans & obligatus. Hinc siaque pronöfiuit alveo» fummos imperäntes non éffele·
gibus fubje&os, fed fupra leges, puta civiles· Hocipfo
tamen non negamus, laudi aucendum eite principi,dum léges afelatas obfervat, quofubditiseocfarius fuoexemplo prahuceat; hoc enim modo7 legibuscivilibus non pärum efficaciie addi certiffimum eil, fecundum tritum illud
& experientla teile, veriffimum: Regis adexemplum to¬
tas componitur orbisi Ad naturales vero leges & Divi»
nasquod attinet, tenetur utique princeps fecundum e- as adiones fuas inilituere. Quamvis enim in terris ne¬
minem agnofcat fuperiorem, eil tamen Deus fuperior9
cui reddere debetrationem a&ionum fuarum. Dicis au-
Ceih, leges fundamentales fequi tenetur princepsinad- miniilranda republica, ilte vero funt humanse; afl re- fpondeo, leges fundamentales non funt leges proprie didlse, fed potius paéla inter principem & populum in- ita, has fervat princeps non ut humanas, fed ideo, quod jubeat lexnaturalis ? pafta
ejfe fervmiäe.
Cum ita-8
«Ε&&
(umma in repubfcc*
poteftas,
acoa&ione legum Jiti-manarum fit exeöita , inde fequitur, obligandi vim ordi«?
narie ad fübditos tantum fe extendere, h. e. ad illosf quijuris
& fruendie fecuritatis
gratia, in civitatem cum aliis, fubaiiquo
fummo imperio, coaluerunt, tfld. Rech.Lin.
Phij.
Civ. part. 2. cap. 7. §. 2. Ordinarie diximus,etenim,ea de re in Jure Gentiumdifquirifolet* an alte-
rius reipüblicae civis, quamdiu in principis noflri terri-
torio commoratur, fit ejus legibus fubje&us? Quod af*
fjrmare haud veremurj quia communis po/lulat utilitas,
ut legibus Principis omnes teneantur, qui in territorio iunt, licet perpetuo ibi n©n commorentur, vid. Grib.
üb. 2. cap. 3. §. 2. n. 5. Porro, dum de legum vi inter iubditos fe exerentéagitur, tales fubditos intelligi per-,
ipicuum eil, qui üfu rationis non deilituuntur5 unde ipfantes, furiofi, mente capti , huc non peitinent. Li- quet etiam, neminem ignorantiam legis praeienderepof- (e, cum clare omnibus fit promulgata ac
prdpofita,
eo-que fä&o, fuam naéla
fit
vim obligandt; adéö ut nonamplius
ad excufationem
fa&i illa ignoraatia valeat,eilöl iit vincibilis.U
Id quidem eertum eil, Icgcs, quem·
admodum omnes,
ita etiam civiles ad
fe-licitatem obtinendaro adprime neceflarias
ejfle 4), atque eatcnus dici poflc, oblequii
civilis
motiva, exillo principio efle de- iumenda, quatenus quisque quam maxi-
tne tenetur
propriam
promoverefclicita-
cem
b), quam vero extra rempublicara
truftra quxiivcris.
«· „■
Ό De
·)ο"( «1? g α) De aeeeffirate Iegum prolixe diiputare non vi- detur operas .pretium, quaadoquidem nemo, iit ar.bitna-
mur , ibit inncias, fme ii'Iis., Rempublicam brevi colla- piuram. Etenim, tam varia inier homines peraguntur negotia, tam diverfas exdiverfis hommum affe&ibus ex-
iftunt circumilantia;, tot tantaque incommoda parit(la¬
tus externus gsque ac internus reipublicse, ut vix fit pof- fibile, jus naturas omnia hoee determinare potuiiTe. Cui accedit, quod maxima civium pars haud recftoe rationis fequatur didlamen , & multo minus de vera fua felici- tate, propriomotu fit-follicita, fed privatammtilitatem, affeclibus fuis indulgens, prasferat faluti communis eo- que efficiat , >ut non raro utramque perdat. Ad diver¬
fas itaque hominum voluntates redle dirigendas, St qui-
dem inprimis poft multiplicatum genus mortaüum, "&
civitatis conftitutajs:5
obligatione
civiii opus erat, qua naturalis libertas ilriélior redditur & magis determinaia.Nam difcrepantia voluntatum, ■& diverfa inclinatio, vin5»
culis moraiibus duntaxattolli non potuit ; fed conilitu-
;ta fumma poteflate, communi felicitati reluélantibus
vi & efficacia iegum civilium erat occurrendum. Unde
etiam dicit Cicero: fine legibus mit imperio, nec domus ulla , nee avitas, nec gens, nec hominum univerfum ge*
nus{lare, nec nofirtsres omnes, nec totus mundus
potefl,
Lib. 3. de Leg. cap. I.
é) Sunttria officiorum genera, quse ab hominibus obfervari.debent5 videliceterga Deum, proximum & fe-
met ipfum;:ad hasc etiam, lege Divina naturalis vali- diffime obligantur. Officia quae Deo debentur, ideo praffianda funt, quod Is noiler fit creator, confervator, variisque nos cumulet bonis; officia erga alios homines optime deducuntur, vel ex communi obligatione , qua
bomines naturaliter inter fe funt devinéli, & Abfoluta
dicuntur,
vel ex conditione quadam3 & prasrequiruntB certuffi
to ) o (
certum pa&um ac inilitutum, &
Hypotheika
audiuntProinde etiam illa, quse nobis ipiis debemus officia, hinc
ex parte fluunt; maxime vero ex lege illa, quie di<£bi-
tat, homini qucerendam eiTe veram iuam felicitatem:
Idque pro principio
officiorum
nobismetipiis
pr&dlandö-rum valde evidenti venditamus. Ut vlm hujus argu¬
ment! pro obfequio legum humanarum videas; id tan-
quam certiilimum %c ab onmibus conceiTum ducimus, felicitatem, fuppoiita hominum malitia, extra rempu- blicam fruftra expedari; cum vero respublica fine obfe¬
quio legum
confiitere
haudpoffit, teile
quotidiana ex- perientia, fequitur, certe vi principii de quserenda verafua felicitate} leges civiles eiTe fervandas.
ί· VL
Sed
aliis hoc difcutiendum relinqui
·mus
a), quemadmodum etiam illa, quae ex pa&o populi cum principe inito, ejusque
vi, deiumuntur obiequii civilis motiva b)
%ut et, quae
praemia vel
poenaelegibus ad- jeftae efficere poflunt in movendis iubdito-
rum
animis c). Cumque quemlibet luo
abundare ieniu lubentes permittamus, öc
nobis ientiendi libertatem haud velimus denegatam? eam heic ingrediemur vi-
am, qua a
lan&itate promulgantis leges
humanas,
obligandi vim deducemus, ea;q$
leges interne nos obligare oftendemus d).
a) id tantum monemus, quod fi qui iuerint,
ftatueates ejusmodi
rempublicam efie poiTibilejjh,
in qua) o c <S*R.,
fubditi, nulla tanguntur Numinis
veneratione, &
ex fola utilitate obfequii civilis motivadefumunt
, quam quidem fenteniiam multi Baelioattribuunt: vid. Walch,
in Lexicc fub titulo Atheiilerei pag. 140. Hos in ma«
nifefto verfari errore, idque ob arétiftimum, qui Glo-
riamDivinam inter &noftram felicitatem intercedit, ne- xum, Id certe praeterea omnium temporum
hiftorise
comprobant, in optimo felicitatisflore
respublicas ex- ftitiife ? cum religionis fenfucompefcerentur homines,
fublata autem pietate, nervös
efie incifos, eonjunétio-
nemque anirnorum, illam reipublicae
quaii
animam,efle
fublatam. Nam Dei ignoratio eft
fumma
omnium re-"rumpublicarum peftisjitaqueomnis
focietatis fundamen-*·
tum convellit, qui religionem convellit: inquit Rein-"
hard ad Lipf. Lib. I. cap. 2. jf. 10. conf. Grot. di&. cap.
XX. $. 46.
b) Illi, qui
Majeftatis
originem afolo
populoelTe
eontendunf, in oftendendo obfequii civilis fundamento
licprocedunt: Princeps a populo, per
pa<ftum
cum eo initum, omnia ea jura adeptus eft, quas ad reipublieaefi-
nem obtinendum funt necefiaria, confequenter etiam jus nomotheticum; cum vero lex
naturalis di&itet pafta
ejje Jervanda; inde porroinferunt, obfequium
ergale-
ges civiles etiam in
lege divina
praeceptumefie, de
qu©inferius plura.
c) Licet praemia
&
pcenas propterhominum mali-
tiam omnino neceffarias effe, ac multos, ab aétibus le¬
ge prohibitis , hoc modo
deterreri,
tateamur;hinc
ta¬rnen non nifi externam obligationem locum habere, in- telligi quodammodo
potéft
ex iis, qusein §. I*
ti. c)di-
fta funt.
d)Sioftenfum
fuerit,
SummumImperantem effe
per- fonam fan&am, propterMajeftatem
inillum colla-
tam, dubitari non poteft, quin
obfequium illi debea-
B 2 tur
it gÄ» ) σ (
Wl$)
tur promptiflirnum, quodque interne & in confcientia illius praecepta nos ilringant? fitnulque patet, fubditos debere, omnigena obiigatione hunc ipfum ampledti, ita
tit lubentes juffa peragant, vid. §. I.n. cj. Unde faciie
apparet, hunc gradum effe maximum, niminim, fi hoc modo, absque omni externa coadhone*obedientia fummo Imperanti fuerit praeilita.
§. vir.
Princeps tantum, vel is,
penes quem inrepublica eft Summa Majeftas, leges
civiles
promulgare, iubditisque praefcribe-
re
poteft a).
a) Inter reliqua Jura majeilatica, quse ad rempu- blicam rite adminiitrandam neceffaria funt» poteftatem leges ferendi poirtam effe, eamque foli fummo Imperan¬
ti competere contendimus. Hic enim, vi in fe femel deiatiimperii^ quemadmodumin cives habet poteilatem,
ita eorumdem voiuntatem fuo juffu determinat, ad a-
étiones juxta certam normam componendas. Hoc ve-
ro, ut pateat ciarius, respaulo aleius eil repetenda; fci- licet, teile experientia, certum eil, homines ad difcor-
diarum &feditionum, quam adtranquillitatisexercitium, magis effe pronos: eosdemque fibi perfvadere, furm
mum jus fibi competerer paucos percipere injuffitiam
fuarum aélionum: quemlibet infua cauffa fufpe&um effe judicem: hominum praeterea tot effe voluntates, quot capita. Cum vero Felicitas reipublicse non poffit obtir iieri, fi ita in'diverfum raperentur civium animi, &cui-
vis facultas competeretjus fibi dicendi, privafamque ex«
ercendi vindiélam/ fequitur, fummi Imperantis effe, ex ufu & neceffitate civitatis, ut praecipiat, & prohibeat, quid
faciendum,
vei omittendum fit,fimulque
determi- net,) O ( $£2*
net, quid licitum fit, vel illicitum, atque iia animcs ci-
viiim & voluntates quafi colligat & comprehendaf. Eil
etiam prsefumtio juPiitise penes eum, propter auélorita-
fem ipfi a Deo conceffam. Ex quo fit,· ut civilis feien-
fise gnari uno ore fateantur, jus ferundarum legum in-
ter prseeipua Majeftatis jura numerarL
S, viir.
Hifce
obfervatis, quanto öbiequio iub~
diti teneantur,ne
ullo modo
alegibus fum- maeMajeftatis, vel Ii mavis, Poteftatis
recc-dant, ulterius
ex e©manifeftabitur, quod
Deus, qui ordinis eft amantiilimus, obie- quium jam
memoratum noniolum iis
prae-eipiat di)y
verumipeciali fua providentia>
quam
utique
omnesveneramur, circa Ma¬
jeftatis perionam verfetur, ut ianita lern«
per
& inviolabilis maneat b\
a) Cum haud commode Lex naturae fua pneeepta,
citra imperium civile, exercere queat
§.5.
n. a) in pri~mis in tanta hominum multitudine, pofi majores intro- ckidias civitates? nihil obffcat, quo minus "Deus, qui i- ftam hominibus indidit, praseipiat quoque,ut leges civi¬
les, quatenus naturalibus fubveniunt, fuam vim atque au&oritatem fortiantur, quod equidem absque necefEtate obfequii haud obtineri pofeft. Proinde, cum concedas
öporteat, respublicas ceubonum& falutare quoddamin- ftitutum, ad Deum tanquam earundem cauiTam, certo
Pub refpe&u efTe referendas, inEum certe injurius eiles,
nifi cum fan&idima illius voluntate quoque convenire
B 3 eonce-
»* €3Ö>
)
0( 5£2>
concederes, ordinem Imperantes inter & parentes'circs imperii
adminiftrationem confervandam eiTe; fcilicet,
ut Ulis per pada jus competat imperandi,feu
quod idem eil, iübditis injüagendi, quie publicam falutem promo-veant, bis .vero, libertatem non tantum naturalem renundandi, verum etiam imperio ejus fefe fubmittendi,
in quem fummam
Majeftatem derivarunt, poftulante id-
ipfum naturaobligationis
expado & confenfu oriunda.
Neque aliud extra hoc
diditat Apoftulus
Tit. III. v.I.,re- quirit nimirumvoluntas
Divina, utabfolutam obedienti-
am fubditi iis praeftent, qui fummam tenent poteflatem.
Feit Summus Imperans leges, etiam minus arridentes, pbfervandae tarnen: exigit tributum,
erogandum
: neque id injuria. Qüomodo enim, non dicam,noreret,fed
con- fifteret civitas, remoto & contemto obfequio? quomo- do tranquillitas vitse poiTet fperari,nifi
jus eilet legumviolatores meritis pcenis adficere? Tantum igitur abeft,
ut qui civitati
funt adfcripti naturalis Iibertatis
jure am- niius fruantur, utpotius nullo prorfus modo, integrapos^fit eiTe civitas, fi illi, cupidine Iibertatis, obfequium re- nuncient.
b) Deum imperiijac Majeftatis audorem eiTe,ratio
ni pariter ac revelationi non eil adverfumj proeterea, fa-,
tis etiam patet, eum non tantum, quaprima & univerßk;
Iisrerumeft cauffa, fed fpecialiflima fuaconcurrere Pro¬
videntia, civium voluntates dirigendo, ut in hanc per-
fonam, vel in hanc famiJiam, fumma haec digriitas con- feratur: In quod etiam confentit /Epinus, dum de Ma- jeftate ita loquitur:
Omnis ordo in
tantumgenerishuma*
ni bonum vergens, Deo omnis
boni
auSlori, ceu cauffh adfcribendus eft. Pol. Part. IV. cap. 2. §. 2. Unde noftri Imperantes, Divino nutu, Divina gratia, Divina faven-te dementia, fe conftitutos fcribünt. Hifce cognitis fa-
cile' eft judicatu, in quantum
fanditas
& inviolabilitas 1-j ftius-
) o (
CgÄgj
1$åiusmodiperfonae heie
locum habestfeil, fatis ibper-
que
iliueefeit, fubditos teneri legibus parere
3& di&a
exfequi, etiam,
fi vel minus aequitati congruere appa-
rerent nonnulla, quae illis
expedienda proecipiuntur; β
enim lex, quam unus
vel alter minus comprobat, ftatim
pro iniqua
haberetur, facile cuiiibet protervo aperta da-
retur occafio optimum imperii
ftatum turbandi
/huc et-
jam fertur pia
quaevis, & juila de fummo imperante co-
gitatio, &
omnimoda reverentiae pariter ac honoris ob«
fervantia, quam utique pios ac
probos cives oportet el-
dem
praeitare, fecus fi fiat, üt calumniis imperantem in*
fe&entur, omniaque
illius fadla rimentur, & ad deterio-
ra fle&ant, pgenasutique
fuae proterviae eosdem vix ef·
fugere
poiTe, fufpicamur. "Quare, ut rem paucis expo-
namus, tenentur
iubditi obedire Regi ο-κολιά & iniqua"
petenti,
dummodo
noncontråveniat petitum iilud man-u
dato Divino. Reinhard, ad
Lipf. lib. VI.
cap.V. §.
40.Le droit du Key
efl,
inquitAbbadie,
que nousluy ob-
eifftons, a
parier
engeneral,
cequiva fans doutejusqid b
fouffrir des
injuflices privées Sf méme des irjuflices netoi-
tes> qui ne
regardent
quenous en particulier, lorsque
Hons η enpouvons
avoir;fatisfaäion, qiC
entroublant V
ordre de lafociete
&
en procurant unmal publie, qui efl
totjours
plus conflderable,
quete mal particulier y & ni-
mejusqu a
ßuffrir des injuflices publiques, lorsqii cn
nepeut arreter
le mal fans un plus grand mal encorey fjelon la premiere loix de la prudence. Defenfe de la
nation Britannique,
fol. 263.
§.
IX.
Hinc patet, quaenam & quanta fit
Icgum civilium obligandi vis. Obligant
iiinnrum
interne *)> & obedientia jllis prae·
ftanda
κ €*§λ ) ο ( «ϋ®:
itanda
eft non tamproprer homincs,
quamproptcr Deum b).
a) Quid interna obligatio iit, antea dictumeil, Tä¬
lern obligandi vim legibus mere eivilibus cornpetere ne- gat Kemmericus de J. N. & G. pag. 251 , eo nixus fun- damento, quod non nifiaBiones externe imptrh civilt
jubjiciantur.
Sed hoc argumentum nullius efTe pretii, facile percipiet, qui novit attendi debere, non tantum ad id, quod prascipitur velvetatur, fed & ad ipfum pras-cipientem vel vetantem. Omnis autem violatio legis
tacitam faltem infert legislatoris heiionem Sccontemtum.
Dum autem leges civiles interne obligare dicimus, .eo
Ipfo intelle&um volumus,quod dentur ejusmodi moti-va,
quae a fanélitate & imperio Principis defumta, injiciunt fubditis agendi neceflitatem, adeo ut, fi aliter agant, quam prsepeptum eft, isedant fuam confcientiam , &
contra id., quod juilum eil, agant. Innuimus etiam pof·
fe fubditos, dum jusimperantis fibi repraefentant, ex eo
tanquam motivo fefe determinare adagendum.Cum au¬
tem demonilratum etiam fit, fummum imperantem, vi MajeilatisaDeo concefTse, effe perfonam fandam, eiq;
jus cornpeterelegesnobispraefcribendi§VII& VIII,omnia adfunt, quaead obligation.em internam conilituendamne-
ceiTaria funt; adeoque adeil quoque ipfa obligatio. De cetero, quemadmodum valde iirma eil, de qua locuti fuimus, obligatio 5 ita, interveniere hominum malitia, -dolendum, quod apud plurimos fuum non obtineat fi-
nem: pcense itaquemetu etiam coércendi funt inobedi- entes, qui tamenfolus nonfufficit, cum, quando fpem Impwnrtatisfibi promittere poflfent, in qurevis fceiera rue- jrent homines.
b) Leges
quidem,
quaea fummo imperante promul- gantur,appellantur
humana reipedu audoris, non ta-,. .. men
)
o ( 'cg^ '*men exiilimanduni eil, obiigationem, quae ander fluit,
humanam tantum dici debere, cum iliam etiam efTe di-
vmam & in confcientia ilringentem, öbfervafis.fnperio- rlbus, iiquet. Videlicet prudenter confiderat Prinöeps, quid civitatiutile fit, quid piuni, quid
juilum,
ieges de-:inde hifce fundamentis innixas, fubditis proponity& ut ferventur, jubet: his vero obedientiam prägnantfubditiy
tion iölum qua ordinationi cuidam humante- ortum de- bent, fed etiam qua vim habent obligandi a Deo5 quip-
pe qui, utäudlor eil poteflatis legisläfqrise, ita eo
ipfo fe
velle indicat, ut Imperanti tanquam fandlce perfohce
ob-
efliamus. Ergo perverfe & irhpie illi agunt, qui pecca-
ta quxcimque & facinora contra leges
civiles, iludio
pravx philavtias dudli, committcntes,
fe
tamenieele-
rispuros, & ab omni impietate plane alienos
eiTe exiili-
mant. Hanc perniciofam opinionem, proh dolor! in i- pTo Chriilianifmo confpicuam, fontem iere effe omnium
in republica malorum, non dubitamus
adferere. Hinc
enim difcordise, tumultus , inteiiina odia, everfionum rérumpublicarum certiffima indicia, ortum
habere fuum,
tam certum eil, quam quod certiilimum. Imprimantur
ergo hominum animis
fublimiores de Majeilate
imperan-* tiuin
cogitationes! fic
enimevanefcerent mala, faluti
pu- blicoe noxia, & univerforum in republicafelicitas ef*
lorefceret.
§. χ. :
Validiflimam itaquc effe obligationern
illam5
quae exlegibus eiviiibus oritur, ex
diftis
conilarcarbitramur; In collifione
autem prxeeptorum
legum Divinarum &
civilium, illas Iiis prseferendas efle, non
C
poteft
i8 ) 0 i
poteft non cujuslibct animus imbutus pie-
tate
adfirmare
a).a) Leges civiles aut humanas cum Divinis Scnatu- ralibus quam maxime debent convenire. Quod ii non
eonvenerint, funt injuftoe, ac tali in cafu non aperte ad obfequium obligant lubditos. Cum emm lex Divina a
t)eo omnipotenti ac omnifcio fit lata, clarum eil, vim obligandi in ilia efle maximam, immo obligationem ex
legibus civilibus profluentem, longe fuperare. Etenim Princepsvi fiiae poteftatis dependet a Deo ; unde ii le-
ges fanciret legibus Divinis contrarias, utpote, inhone-
fte efle vivendum, fidem frangendam, patfta & fcedera
non eflefervanda, & alia ejusmodi, fubditis fumma es-
fet religio, hcec & alia fcelera effeftui dare, cum Maje¬
ftas Divina, humana iit longe fuperior. Nam inhonefta
& turpia jubenti ne quidem metu mortis obediendum eft. Sunt nowmlla, inquit prceclare Ariftoteles, adqu<e
impelii nemo pojfitt, potiusque obeunda mors eftgravis- fimis toleratis cruciatibus: Lib. III. Moral, ad Nicom.
Cap. I. Hinc dicit etiam fcriptura facra; Deo, magis ob¬
ediendum ejfe, quam bominibus. A<ft. 5. v. 29. Unde&
Martyrii candidati apud veteres Chriftianos fidem Chri- ftianam abnegare noluerunt, quamvis hoc a fupremo in
terris Magiftratu juberetur 5 ied potius tormenta, car- cer, ungula, ftridensque flammis lamina, atqué ipfa poe-
narum ultima, mors , ludus ipfis exftitit. Quare patet, quam impium iit'Hobbefii effatum, cum in libro de Ci-
ve cap. XII. §. 1. & 2. dicit: Quodlegisiator preeceperit,
id pro bono, quodvetuerit, pro malö habendum, & infra:
β tubear facere , quod peccatum juhentis eft, modo qui jubet, dominus meus fit, id fi facio, non pecco. Ut e-
nim quod retftum eft nunquam efle poteft curvum, ita quoque juxta Imperantis mandatum id juftum eflenequit,.
) o C
quod in prseceptis Divinis injuilum appellatur. Non au·
tem mirum eil, Hobbefium ita ftatuiffe, cum pptaverit,
ante imperia nihil fuiiTe juilum, nihil injuilum, fed a- (Ttionem quamlibet in fe eiTe adiaphoram, imperantis au- tem mandato fieri vel juilam, velinjuilam; praeter lo-
cum fupra cit. conf. Cumberland de Lege Nat. Cap. 9.
§. 18 Sc 19. qui hunc Hobbeiii errorem folide refellit.
ί-Iinc itaque liquet, legem injuilam ac impiam, de cujus
injuilitia ac impietate omnibus aperte conilat, a iiibditis
& negligi pofle & infuper haberi. Quasritur vero, an hibditusin rebus dubiis obfequii vinculo teneatur, feu,
an ea principis juiTa, de quorumjuilitra ipfe dubitat, ju-
re exfequi poilit & debeat ? Communis eil fententia,
eonfcientiadubia, nihil agendum eiTe, cum, qui dubitat,
facile in legem poffit peccare; perinde enim
ipfi
eiTe vi- deretur; fit peccamm vel non, agam tarnen. Interea inhoc cafu aliud pronunciandum videtur,* cum enim fub-
dito non fit conceflfum , in adiones Principis inquirere,
nec expediat, ut arcana imperii omnibus divulgentur,
fatis patet,fubdito in obligatione illa generali acquiefcen-
dum eiTe: Magiflratui ejfie obediendum. Sic e g. perfua-
fus eiTe poteil fubditus, bellum gerere, in fe non eiTe injuilum & iilicitum, de eo tarnen dubium oriri poteil,
anhoc vel illo tempore, hoc vel ilio ilatu, fit licitum:
& proinde fub prcetextu clubise confcientiae de juilitia beL Ii, contra hoilem ab imperante miflus,
poiTet,
Γι canonfupra allatus valeret, officium fuum fusque deq; habere;
fed cum nemo non videat, quanta hinc in republica o- rirentur mala, cum fic quivis, fub hoc pnetextu fe mu- neri obeundo fubduceret, & non levia reipublicse damna
acceleraret. Ergo apparet, nos jure