• No results found

Dissertatio gradualis, de usu poëseos, quam consentiente ampliss. facultate philosophica in regia academia Upsaliensi, præside ... Magno Beronio ... publicæ bonorum censuræ submittit s:æ r:æ m:tis alumnus Georgius Werner, Calmariensis. Ad. d. 30. Aprilis

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2021

Share "Dissertatio gradualis, de usu poëseos, quam consentiente ampliss. facultate philosophica in regia academia Upsaliensi, præside ... Magno Beronio ... publicæ bonorum censuræ submittit s:æ r:æ m:tis alumnus Georgius Werner, Calmariensis. Ad. d. 30. Aprilis"

Copied!
56
0
0

Loading.... (view fulltext now)

Full text

(1)

auxilio summi nu minis.

JDISS

ERTAll O

GRADUAL1S,

de

usu

POÉSEOS,

quam>

v

Confentiente Ampltjf.

Facultate

Pbilofopbica

in

Regia

^Aeademia

Upfalienß

,

P

R

£

S I D

E

viro ADMOD. REFERENDO & AMPLISSIMO,

Mag.

MAGNO

BfcRONIO,

PoeE

PROFESSORE

Regio &

Ordin.

Tublicee bonorum

Cenjurte

fubmittit

sle r:^e m:tis alumnus

Georgius

Werner,

CALMAR1ENSIS.

Ad d. 30.

Apriiis

Ankti

MDCGXXXV,

in Audit. Guft.

Majori.

Hor is Ante meridiem confvetis*

vi?» v^» Vi?» vi?» Vi?» vi?» vi? vi?»

(2)

Veteres

fapientiam

omncm

carmine

com-ple&ebantur,

ut

iidem eflent

Philofo-phi

&c Poctae.

Voflius

Id. Gent.

*

Ecquis

nefcit,

omnem

Veterum

fapientiam,

omnem

Philofophiam

,

atque

Theo-logiam

,

in

Poetarum

fcriptis

(3)

In Eru^itam

Clariflimi

Philofophise

CANDIDATIy

Dn.

GEORG.

WERNERI,

De

Ufu

Poefeos

DifTertationem.

Uisquis amas Phoebum, doftasque in monte Sorores,

Suipice cjuos ufus diva Poéfis haber.

Neu libeat temfiiTe deam,qua; dotibus amplis

Cetnitur humanuni demcruiile genus,

lilavelimprimis coelellia femina duccns

lnterpres prilcae Relligionis erat,

lila &Dircasa quondam teftudine muros Oppidaque agrefti condita civit htimo#

Et genus humanuni, pofitaruditate ferina, Humanis docuit vivere poffe modis,

Antiquamque Themin, primarumque alperalegum,

Edomuit numeri legibus illa lui,

Ula canitRegumlaudes, memorandaque gefta

Heroum ahilbna tollit ad aftra tuba,

Tcxit & annales, & clara imitamina lerum

Perpetua nequeant nofte latere, cavet.

Fit fchola communis vitas J moresquc decentes Illa docet juyenes, & docet illa lenes.

(4)

Fit fchola Principibus t peragensque (cvera cothurn®

Ancipites cafus fceptra timere facit,

Confulc Paeonios, Medicorum lumina, Vatcsj

Pharmaca Caftalio mifta liquore dabunt,

Ipfe Opifer toto Phoebuscelebratur in orbe: Hcrbarum Phoebus carminis atque potens,

Adfpice Pieriis cognatas raentibus arces ,

Templa Jovis fummi coelicolumque domos» Stellato pafiim rutilantia lumina mundo;

Vatibus ingenium & fpintus unde venitI

Adfpice, Sc hic non falfa Deae veftigia (enti,

Signaque quie ftatuit fabula prilea polo.

Quid loquar ingenii Veneres, Svadaeque lepores? Eloquii primas vexerat illa faces,

Credere fi fas eftl tremucre cacumina Pindi,

Cumque feris fältus exfilueie fiiis,

Flumina conftiterunt celeres remorantia curfus ,

Motaque nativis Jfäxa fuere Jocis,

Pluraque nc mcinorem, WERNER! do£ta Minerva

Me vetat Sc vena dexteriore probat.

Quisquis adhuc dubitet, quas fint eamunera Divas,

Et quam fe fophiae fundat in omne

genus j llle vel ignorat quid in artibus utile

, quid nonj

Vel gerit ad facras corda profana Deas,

(5)

Caput

Primum.

De

Ufa

Poefeosin

Theologia.

s- D

Oefeos ufum omni a*vo decanta-tum vifurus ,

difciplinarum

fub-fellia

perluftrare

conor.

Quod

dumfacio,ad

ipfam

primum

fcien-tiarum omnium

aK^o7roXiv,

f.

pu¬

ta

Theologiam

revelatam,

grefius

dirigere

neceffum habeo.

In

hu-jus arce , ut

variis

opus

eft

fun-ftionibus, ita multiplici

nomine

operam

fuam jam olim

Theologis

commendare

novit

Poefis.

Atque

utab

ovo*

quod

ajunt,

oVdiar,

ipfam

f.

Theologiam

ortum

&

te-norem fuum

antiquitfimo Poetae,

Spiritui

S.

debere

,

adferere non dubito 5

quippe qui

benigniflimam

fuam

erga

lapfum

hominem

voluntatem

literis patefa&urus,

non

femper

minacibus

verbis

,

velut ignes & tonitrua

fpargit,

fed

nonnunquam

fub

paternis lenociniis

fva-viter ac leniter

agendo

,

pavidum

genus

docuit. Quod

omnium temporum

Theologi

& Hermeneutae

hunc

(6)

2 «m) o c.$*,

Script. S.

ftilutfi,

qui in Higiographis plurmmm

obti-net,

poeticum

vocitarint, tam notum eft, quam

quod

notiflimum a).

§. II» a) G)uantas procorum turbas , tantosfimul animorum

motus, experta efipoefis Biblica. quitarnen hane Spir. S.

de-vegare nituntur, nihil aliudagunt?quam quodmorofam

con-tradicendi libidinem fuam orbi literato obtrudant. fpuanta

autempars S. Codicis poefeos nomine inßgnirimereatur

, non

aque interfcriptores convenit. Judaorum certe magiflri tres

tantum librospoeticos literis n"ö notarunt>utpote J0~ BllM, Proverbia &

oSnn

Pfalmos. quibtis

Chri-ftiani DoHores duos addiderunt , reliquosSalomonis,

Cohe-lethnimirum & Cantic. Canticorum. tum porro ex

Hifto-ricis Ißpropheticis : Cantic. Mofes

év%ctgt<rucc

v

Exod. XV.

Tr^oQqTiKov

Deut. XXXII.

Debora

27rivixiov

Jud.

V. Hanna

iv%etgt<7i>tQV

,

didctKTiKOv

Tr^o^pyjTiKoy

i. Sam.

II.

Carmen

lugubre Davidis fuper cade Sauli ? Jonathani Iß populi DEi 2. Sam. I. Cantic. ev^aoiTiKov Davidis 2.Sam. VII. /• Chron,

XVI. Jefaia gn-iTipLTjTiKov K

di

7rgo<PqTi)ccv

Jef. V.

7rcc,aptpcv&fj-Tixw xctl 7t^oCp^Tixov Cap. XXVI. Ezechia

kv^a^ixdv

Jef.

XXXVIII. Jona

ev^ct^i^ixdv

Jon. II.

Habac.

ivxriKov Cap. [II.

& alia

paullo breviora paffim

obvia.

De

quibus

, ut

ipfa formapoefeos facra , quatenusfeecialiora fapiunt ,

con-fulantur , qui ex profejfo hane materiam fibi fumferunt

ex-planandam. CARIZ.Introd. adlibrosFoeticos Bibi.p.2.feqq. Conf. CLERIC. BUXTORF. PFEIF, dePoefeHebr. item

AVIA-NIClav. Poef. Sacra, van TILL 0U1Ö' UtlD

$Uöjt t^CC Hebr.

Si porro quaratur, cur Poetam ageret

Spiritus

San-

'

ftus? Rcfponfeo eritfacilis. Nam fe genuinumfinem Script.S.

aparte DEi intueamur, deprehenäimus Optim. Creatorem

ni-hilmagis intendijfe , quamrefeitutionem lapfi hominis , qua

(7)

4M ; o ( w 5

§< II.

Hlljus

ex omnibus

dein

Do&oris fui

fere nationibus

operam

, Poets

longa ferie

tanto

multi,

profe-cuti funt amore & honore , ut

Theologiam

femper

di-grriftimam judicarint,

cujus

in

partibus

expediundis

A i vires

nullo modoß)c rari pofifet

, quamdiu ira DEi , cujus filii nafci»

mur? fententiam diriffimam in commiflum nefas latam quoIi"

betmomento auribut illius didlitaret. (Fruftra enimfeveritas

judicialis verum qui filios decet amorem expoftulat.) Cum

autemjuftijfim<e ir<e Divina fatis jam dudum eftet fadlum^

fal-tim rationepromifiionis in Vet. Teflamento, nilamplius refia*

bat , quam ut hoc reconciliand<e amiciti<e pignusmodo , qui

tenerrimo fuo erga attonitas mentes amori ejfiet

convenientis-fimus, & interveniente promulgatione (quippe qu<e, corrupta femel natura humana? neceffaria erat, ) toti mundo teftatum,

faceret. Didlum.Fadtum. Animumpaternumdeliciis fuis

Foe-ticis per Spir. S.itn immorigera genti explicuit Fater ilie toov

etkti/*/auv, ut, quos cogere

invitos

nolehat, Divina

car-minis fvavitate leniter duceret, ac juxta

Auguftini

ver-,

bum, ex

nolentibus redderet volentes.

ftjuod etiam. mira

facundia BASILIUS M. Homil. in Ffalm.I. collaudat ,

g7T£iå<i

v ? f* > N '/ TV / \"

ycc(2? inquiens , eide ro nrvevfAct to ciyiov 7 ducrayasycv 7T(>og

cLgeTrjv to yevog tuv

avS"^U7roov

, jccc)

dia

ro 7r(>cg

rftovijv

£7rij)pS7r£g t%

oq&x ßia

KciTayaAyvTctg qpLcig- ti

Troiei

; ro gk Trjg

(ieAcfdioog

ts^7tvov

Toig

doyfActtriv

kyKctTtfAiffiv

,

'Iva

ti»

TTPOTtjvsl kdi Aeioo Tvg ctKor,g . ro g k tuv Aoyoov udbikiuov,

. r. t c '(V y ( n \ V v > ""

AccvöctvovTug v7rod££U{A€(7ct' xcitcc tx$ o-oCpyg tuv uatpcmy

o) t uv CpaptAUJcoov ta ccvg-tjpoTspjo

7rivsiv

Jtddvreg

t

dig

xccko-crirotg , (a£A\*ti 7ro?&cixig rtjv xvÅiHct

Tre^/^iytri.

Gfuod

Ce

leb. CARPZ. de argumento hocce nobMifjimo,pro more, h. e.

app ofite (dnervofeficripftt,videripoteftl. c,p. zj.ficqq-fijhgan"

ti vel hoc nomine facienda fit Foefts in Theologia > quivis

(8)

4

-m)

o(^

vires fuas, tantum non omnes,

periclitarétur

tam

no-bilis

ingenii

conatus»

Quare

non tantum

Theo

logi#

Catecheticas,

Exegeticae,

Homileticaf, Moralb

Polemi-cx j verum

ipli

etiam

Theologiae

Dogmaticae a) ,

ve-nam

laboresque

fuos Poeticos devoverunt excellentia

qusedam

&

ad hane

artem nata ,

ingenia.

Alii iterum,

quibus

memoriam humanam fublevare cordi fuit, vel

integros libros biblicos

arte metrica,

popularibus

nota,

evulgarunt:

vel pauciffimis carminibus

mnemonicis b)

totum Sacrum Codicem complexi funt : vel denique

fcripta

Theologorum illa carminum concinnitate

ani-mis

A) Cogitavi quidem -primum fingulis

partibus cujusque

facultatisfingulafiubneclerepo ernata, rei memorate

infiervien-tia ; ceterum cum brevitas } cui liture necefifium habui , alia

excludijujfi.t, hec qtioque omittere coattusfurn. fififi autem

inparvatabella videre cupitpoetas , qui

labores fiuos

Theolo¬

gie conficcrarunt, legat^ velim,aureAm

Frefiationem

, quam AL GEORG. CONRAD. PREGITZERN operi fao p?emifit,

quodnuncupat

Oiecluer

©ebrouef;

bergclf/ober

Daö

mit

©cifi-lict>en Betrachtungen

gefronte

17ipte

^afyr/

un'o

forfgefcfcte

©Dtt-öcbetli^fe

Q3oe0'c-b ) RAEINUS, in libro,quem vocat

RericX. fur

la

Poet,

§.z.confummatum poetnm depiElurus,

requirit

: Ull

genis

extraordinaire, un

grand naturel,

un

efprit

jufle,

fer¬

tile, penetrant,

fölide

>

univérfel,

une

intelligence

droite &pure, une

imagination

nette

&"

agreable

- -

-& delTus toutes chofes une fouveraine

eloquence

&une

profonde capacité.

fifiuod

fi

c

ar-mina

mnernonica

ex

Amine-mus, nihil forte minusfiapiunt, quam hec requifitn. fifiueri

itnque potefi , numne tarn

fcecunde

matri

fierilis

hec

infi-tiandafitproles? Nonfiane dijfiteor^quod

verfifex

Lf

rbythmo-rum fiaber a veris Foctis

probe

dificerni

debeat}

(vid.

(9)

•m) o (j mis oculisque

legentium

commendarunt;

ut tantam

tamque

miram

Poefeos

utilitatem

totus

fere orbis

me-rito praedicare

didicerit.

S-

Ill-

.

POrfo

nobilifiimum

,

horum

illud

veftigiis

pietatis

fanfte

gazophy!aciurn7hymnopo-

inhasferunt,

quotquöfi

jefinfactam^).;necnon

pulcras&egregias

meditationes,

piasque

ad

DÉum

preccs ,

piafutn

fcilicet

animarum

A 3

aroma-L1I Introd. in Hifior. Liter. C.j. §. zy.

)

la

premiere

ifiju-ftice, inquit

RAPINllS1.

c* p.

118

?

qu1

on

fait

auxPoe-tes,c1

eft qu1

on

prend

fouvent

ce

qui

n1

eft qu1

un

pur

effet de P

Imagination

pour

le genie.

C1

eft

par

qu1

un

ignorant

f1

erigera

en

Poete

danslemonde>

pour

avoir

reiifti

å

un

Madrigal

,

velfi

carmen

nefcio

quod, autrhythmum

yonfuere norit

j

haudfe

etts ac non

qut-libetjure mttfictis

falutabitur,

qui unice

ad choros faltnntiutn

chordas utcunquepulfare

didicerit.

Prapoftera

h<ec fentiendi

qrürigo 5 v

ull

o non tempore. 7

artis

hujus

cncomiis

immune

quantum derogar

b

faiegit.

Interim

tamen,

fi

eg

reg

i

ut

alio-quin Poein hoc

fibi

Ttugs^yor

fumferit

conßciendum

?

non

du-bitare convenit, quin? utjufiam

ilie

intenclit

utilitatem

7

i

ta

deleptationcm ipfo docendi genere

auciurus

ßt,

Suß'ecerit

ar->

tium prcefiantiffmam vel folo

etiam

metri

munere

proficere

poffe

mortalibus

,

ßquidem

qu<e numer

is

concinne

funt

adfiri-cia (dfacilitts

addifcuntur3

& tenacius

memoria

inhärent.

a) M. GODEAU ,

inquit

BAILLETllS,

a

jugé

fage-ment que

la

vefritable

Poéfie

eft

un

art

tout

Divin

& le

plus

elevé

de

tous

les

genres

d1

ecrire

-

-

-

il

a

cni

avec raifon, que ce

n'

eft

que

dans

la veritable

R.eligion

que

la

Poélie

peut

trouver

veritablement

ce

qk

eile

a

recherchéen vain

dans

le

Paganifme fPoet.

Mod.

pag.

24:). Car on

eft

prefentement

plus

que

jamais

(10)

ho-6 -m) o c

aromata 8c condimenta dulciflim?, niris Poéticis

ador-nare ftuduerunt. Quid ?

quod

Poefis facris hifce

mu-neribus tanto cum omnium

adplaufu femper defunda

lit , ut operas

pretium

duxerint multi

, facrorum

hy¬

mnerum

norer Dieu(vid. Nazian. Carm. y4.de filent. in jejun.")

& que ceux

qui

s1 en font fervi les

premiers

, ne

P

ont

emploiée

qu1

å chanter

fes

löiianges, å

décrire

fes

mer-veilles dans la Nature, & å nous appendre

la

maniere de lui

plaire

& de regler nos mceurs&nos aélions fur

fa volonte (B4ILL. Pref* fur les Poet. pag. iog.). si <e~

quijfimis hifce Poefeos afiimatoribus, Gallis, credere

religio-nifibi ducant omnis bon<e men tis ofores, credant certe Spir. S. qui genuinum htinc ufum Poefeos , quem tantopere omni

tempore adamaruntgentes? ceu digito exporretto defignavit, cum hortatur , ne divinum illam artem, ev

plcotdiortjtt

tht

voog clvtwv, ( Epb. IV. 17, ") incrufiarent ? fedduttu Spir. S.

in laudem celebrationemS. Numinis exercerent&

excole-rentj quippe cui fini hominibus inprimis erat

conceffa,

TlÅfj-^So9"g,

inquit,

kv

7tvevfxa>ri 5

ÅctPSvreg

ictvroig

ipccÅptoig

(q

vpcvcig (c

qxfcLig

7tv£vfxriTiKuis'

cpdoyveg

(c

ipafaovTeg

ev tvi

KCL^iq,

vptcov TM Kvfua,

Ephef.

V. ig,

tp.conf. Coliojf

III.

16. Nolintj velint5 heic tamen

ipuÅjUoTs

} vpovoig

dö'aig

?

poefeos ope contextisj opus ejfe, fateantur oportet, fi modo

Spir. S. morem fimus gefiuri. - Non enim alios libros , quam

poeticos?

ipuÅfxdv

elogio infignivit DEus ( Att. XIII.jp ) j

qua de cauffa nonvideo, quibus argumentis, nifi prorfus fi*

culneis, pudoremfuumpallient , qui hujus tciluvtx tckov

( Matth. XXV. 26. 27.), poefeosputa , DEo fe imLune

fuf-furaripojjcopincntur.

Pie (dfantte de hoc Ecclefi# clinodio, Pfalmodia nempe

facra, fenfit quondam Divina vcritatis afjertor & vindcx in-comparabilis, b. m. LUTHERIIS. Iiic, ut ipfe egregius erat

Poetaj ita e rofiris publicis dogmatum Theologiefanttiorem

(11)

tradi-) ° ( 7 mriorum

pium

& fublimem

fenfum in integra

volumi-na diflundere. Sane, cum conftet hane artem divin«

prorfus

origini jncunabula

fua

debere,

inque ipfo

or-tu fuo , hoc

eft

,

circa nafcentis mundi principia

,

fa-crorum fuifle interpretem ac

adminiftram

: non defué-re recentioribus hifce

temporibus, qui

ejusufum

apro-fanis ad res facras & divinas,

quibus initio adhibita

fuit,

hodie

poftliminio veluti revocandum, iisque

unice, ve¬

terum

exemplo,

deftinandum

contendunt.

§. IV.

PRiusquam S.

obvertere necefle eft,

Theologi« valedicimus, illis

qui, telis nefcio quibus

clypeum

, in-teritum arti noftr«, utut

necquicquam,

minantur.

Ri-gidiftimi

quique,

ne

dicam ineptiftimi, cenfores,

Poe-iin e Chriftiana civitate

relegaturi

,

illam fordido

ani-lium nugarum

nomine deturpare

non verentur 5

fe

palmam

tradidife expofitionem , ad magni illius

operis

progreffum,

nonfatisfore inteUexit , fedpiis bymnis

Cd

cant

ihm

"mel

illud

ceelcfte purioris doctrina cordibus bominum

fimul

inftillandum

ejfe putavit. ffuare non tantum bymnos ,

quibus

antea

pe-regrinaCd ßbiignara lingva DEum laudaverat

Ecclefiafqual-lore relegato Papifiico , in vernaculam transtulit : verum etiam varios ipfe compofuit.Haneporro telampertexuitcollega

ejus, PHIL. MELANCHTON, ftimulante cum

ad

id ipfum,.

baud dubie , Lutbero ,

Cd

pr#terea aliiciente

rei ipfius

uti-litate ; quitpe cujus tot

infignes

iffeäus

totas or

b

is

indies adi

mirabatur i ut, quadeGREG.NAZIANZ. Poematis

dixerant

multi , de bis optimo jure pronuntiari

pojfent

;

quod fcili-

'

cet exeitirent animos ad flagrantierem

Religionis

cul-tum. MO RH. Pclyb. T. 1. Lib. I. Cap. V. g)vam

pangendi

carminisfpartam multi , magni nominis Poéta,

in fummum

Ecclefia emolumentum, omnidein tempore

inßgniter

(12)

S 4M ) o

(

palrnam

adepturos rati?(i

modo plebi

perfvaferint,

ipfum

Spiritum S.

veram

Poefin

TIMOTHEO

interdixifle.

Tdg ßißy,hag 7

inquit

,

ku)

ygacédeig

ptv&xg 7tu^ht9j

i. Tim. IV. 7. a). Ceterum

pari fophifmate

probent

ifti,

quod DEus

fobriam

Philofophiam

cane

pejus

&an-gue

a) Quod M

v&og

infrima

Cd

fropria fignificatione

ver-bum Cd dictum quodvisdenotet, ex antiquißimis Gratis

notis-ßmum eft$ penes quos

loquendimodus

perßrequens

: xk

'epos

b

fivd-os

9 non meus

eft

fermo ,

fjjet

<W ttltCt

miff

tal/ ll)CÉ

I)aV jag alövk] facjf. Quare

fabula

a

ßando

recie dieitur,

quod itidem fimpliciter

loqui fignißcat,

Hinc Varroni

illud

temptts

pvSiKiv

au

di

t, quo res

gefta

Cd

fapientia

pracepta

ße-ris nepttibus oretcnusper

colloquia

b.e.ßabulas propinabantur.

Sedne extra oleas, ut dicitur

, vagari videar, ßatioßjßmum

hunc de ßabulis dicendi camp um aliis percurrendum relinquo.

Non enim dubito 7 quinnuda appellatio ßabul<e7 multis

ßeculi

nofiri delicatulis naußeammovebit: quippe qui a

temperamen-toßuo ßangvineo cholerico7 veniam

dudum obvia

quavis

inßul-tandiimpetrarunt. Tantum itaque v er

bo

, quodres ?

di-cam: Nullam

Philofophias exiftimo ehe

partem, inquam

non ex poetarum

fabulis redundet

emolumentum,

ver¬

isaßunt Celeb. BUDDJEIin

anale

bi„p. m» 7j. Naill

quando

per

fabulam

intelligimus figmentum verolimile

a&io-num humanarumaliarumquererum

imagincm referens,

adaltiora

fapientice

capita occultanda

animosque

rudes

populi

varia dodtrina

imbuendos (ibid.

p.jz-)

,

éciev

d!v

ti , inquit JULIUS POLLUX, ku\vet 71

(goéjewci\ ku) pv&#

yÅvKVT)]7x

hg

tyvxctyuyiuv.

Ceterum , an öt quousque

Poétis Chriftianis

liceat

ufurpare phrafes

gentilium idololatricas? ma¬

joris videtur indaginis quafiio. Ne autemprolixiores fimus: Cum D.dEGlD. STRAUCH10? Theol. Moral-p. uq,pbraßes

(13)

•m) o cm-

>

gue

fugiendam

effe,

docuerit,

propterea

quocf

åbufum

ejus

damnarit

atque

rejecerit,

CollofT.

II.

g.

Seiend

um

autem eft ,

Spiritum

S. non

Poefeos,

fed

triplicis

ge¬

neris fabularum, mentionem

ingerere.

Prrmura,loco

citato

ejusmodi

v&Xxg

yqpav,

feu

nugas

aniles,

imprö-bat , quae ,

quia

non

in

ufum

aliquem honeftum

,

feU

ad rifum, eumque

inconflderatum & lafcivum,

unice

eonfinguntut

5

in

contemtum , non vero

honorem

B DEi,

lolatrisproprias e facris Chriftiamrum

procul damnamus

pro~

be gnari, quod

ctVo

7rctVTog

éi<$ag

fummo jure

ct7re%y-Tccf (/. Thejf. V. 22.) Poeta facer.

Nudae

autem

appella-tiones , quae, ut loquitur

fummm bic

Theologus

,

recenfi-tive ,

technologice,

reprehenfive, vel

per contemtum.,

fiunt, utut

originaliter

defcendant

ab idololatris

,

im-petrarunt

tarnen

ufu

jus

civitatis

Chriftianse.

fifiuod

DEum hujusmodi nudas appellationes ferio exterminatas

vo-luijfe

pr&tendant nonnulli,

cum veritate

conftare

nequit. H<ec

quidem

legimus

Exod.

XXIII.

ij.

tfb

D^riK

DVfcfi*

0W1

by yow quibus tamen nil nifi ufum

religiofum

y quippe

in quem

Jud<ei

tam proni emnt ,

perfiringit

Dem. Atque

ne quis per T0 "pJb

by

N1? omnem

plane

mentionem

ad

orcum

profcribendam

efje , perperam opinetur :

trutinet

ean~

dem

loquendi formulam in

textu Graco ,

ubi Paulus

, yratroc,

inquiens ,

ij

TtÅeovefyct,

ptqJe

ovofictlßS-oo

év

Vpiiv

f

Éph. V.

j. per

ro

ovofAcL^ec&cti

non

nudam pracife vitio~

rum ejusgeneris

appeüationem

,

fed

eorum

praxin

&

exerc

i-tium

infringit.

Gfuod

fi

non verum

ejfet,

v

aria Scriptur<e

S.

loca t ubi meniio

fit

idolorum

,

Siritui

S.

in

os

obloqucren~

tur. fjfuid

?

quod

omnes

Chymici,

Afironomi,

Chronologie

& ipfi

Theologi

■>

qui

corpora

naturalia

,

fidera

ecelefiia

,

dies

menfes, ipfaque

fefia fi Numinis

celebrationi

dicata}

ido¬

lorum nominibus etiamnum hodie defignari patiuntur y

(14)

v_y

io ) O

( *»•

DEi, vergunt; quare

Svecus

emphatice

häbet oaftbeltga

gabler.

Deinde

Judaeorum

ineptias, quibus

Talmud

illorum fcatet,

rejicit Tit.

T. 14.

Tandemque

PETRUS

2.

Epift.

Cap. I. i(5

>

teftatur

Apoftolos

,

dodrinam,

quam gentes

docebant,

a

Deo

, non autem Graeco-rum Poétarum fabulis , utut

lingulari ingenii acumine

confidis,

haufiffe. Hujusmodi fabulas, quippe

quaePoe-(i Graecorum

competebant

,

Petrus

vocat

<re<ro(j)icrpévijs

fAvSxg.

His,

quatenus

in

åtäctKrctg

dyS'^umvtjg

colptug

Ao-yotg, non vero

in

håoMxois

7rvev[Ao,Tog

dyns(i.Gor.II.i

$0

coniiftebant

,

quicquam

acceptum

referre

noluerunt

Apoftoli.

Qua de

cauffa

hunc

errorem

Elenchi,

quo

fpedofam fibi comminifcuntur vidoriam

adverfarit,

plane indignum

judico

,

cui

refellendo

multum

operas

impendam.

Dixifie fufficiat

,

quod

tanto

minus Spiri¬

tus S. fanum Poéfeos ufum damnaverit, quanto cer-tius conftet, PAHLUM, in convineendis

Athenienfibus

de exiftentia veri DEi, ex

iplis Poetis Grasds

dififerendi

fumliflfe argumentum

b ).

Sed ad

alia.

CAP.

II.

b) Ponitnempe inpr*mijfispartem carminis exARATO,

ut communis fert fententia:

Tk yct(j Kcii yevog

etrpiiv

,

linde tandem concludit : T&vog kv

v7rd(>%0VTeg

t9 Qek ,

IQetAofAt

v po

[Alle

tv q etgyvgw vj A

iSa

%agdy[Aa.ri

Tt%Pqg

xet) ep&uptqcecog

uv3gM7TiS

, to

3relov

eiyct]

ofAoioy ?

AU. XVII. 2S-) 2p. In Epißola ad Titum Cap. I, 12, non

tan-tum dicit Paulus tefiimonium EPIMENIDIS7Poet*6r*ci?de

Eretenfibus ejfe verum 7 [ediß integrum

adducit

verfum:

K^reg

et et

xpsvs-a/

,

xaxci

&qgia

,

yarégeg

dqy

cti,

H [Ac&gT

vgtet, avTq

i

riv

dAqStjé.

En-iMENANDRI Comici elegantem Senariumfui facerejuris

non dedignatus efi idem Apoßolus

7 1. Cor. XV. jj,

Q&eigXtriv

yj&q

xfiér

eptiAlcq

xaxcq.

Argumentumex integris iibris pocticisS. Codicisr fupraa me

allatum } ficco jam nuncpede

(15)

y o

c

;wi*

CAPUT SECUNDUM.

De

Ufo

Poefeos

in

Jurisprudentia.

$. I.

RE&itudinem

diäte framanda

connatam,ad

> diu

poft

prava

lapfum

facinora

fmgulis hoini-

imfne-nibus fuffecifle dubitare licet5 quare

ipfos

fami-liarum

antefignanos

y pro re nata,

vim

vi

compefcere

coepifte

, vero

videtur

fimillimum.

Obtinuit

bsec

im-perandi

&

parendi

ratio,

quamdiu

moribus, ufu

&au-(ftoritate

patris

familias comprobatis

, tamquam

lege

,

utebantur raortales. Ubi vero , ad

majora declinanda

pericula

,

in

civitates coaluerant familise fegreges,

ed

tandem ventum fuit, ut ea , quae

malitia

humana

qui-busvis indiciis

necquicquam comprobaverat,

literis

mi-nacibus fibi

interdida,gemebunda

confpexerit.

Ceterum omnia media ,

quibus

uti

novit

prudentia

humana in

tot removendis obftaculis , quae procax

multorum

de-linquendi

libertas obvértere conataeft,

nunc

ponde¬

rare non

cogito

: tantum

quid emolumenti

Poefis

in

hoc negotio nobis

reliquerit,breviter

animadvertam.

$. II.

THracia

tum ORPHEUM

vetuftiftimum

tantis

fuum

ma<ftavit honoribus

Poetam

& Jurisconful-

, ut feri

teftati fint

pofteri,

Severum

,

Imperatorem

Roma-num , illum ,

poft

Chriftum

&

Abrahamum

, pro

DEo , inträaedes fuas veneratum fuifle a). Fuit

nem-pe

illi

cum tanta

fapientia

conjuncta facundia

poetica,

ut homines,

quibus

nulla fere

jufti

erat

reverentia,

fe-B z

verifti-s . ■• - :('[!{t • *•, ?•«• • . •;'. I ■

(16)

m

veriffimarum

iegum jugo

,

dcliciis

ejus poeticis

velut

effafcinati,

fpdrite colla

'fiåbderent-5

miraprofedo

&

ftu-penda

hujus artis

efficacia

qua

divinum

vätes

id

prae-ftitit,

quod minis alioqui,

ne

dicam

armis

,

vix

ac ne

vix

quid

em

in adum produceret legislatoria poteftas

£).

Quanti

fuit peritia

AMFH10NIS,

infignis

Poeta?

Lyri-ci ,

in tradendis

legum

praeceptis

,

mira Thebanorurn

trans-b) Jguod ORFHEUS AMPHION leges

&

jura Poéfeos

fvavita.ii

quondam

tradiderint

, HQRATIllS

de

Art. Poet.

p. rn. 2$2. fatis fuperque teftatur.

Froinde obfervandum eft ,quodcana antiqmtasajfirmet^

primos quosquefapientes,Poetas

fuiffe

; quare,

Poefinufum

juum in Jurisprudentidm quoque

diffudiffe

7 dubioprorfm ca-ret. Conftat- enim, in Creteniiutn inftitutis

fuifife

, ut

arte contentas

leges

hymnos

de Diis immortalibus,

denique clirorum virorum laudes

a puero canerent:

quod

arbitrabantur

,

proclivius

fuos cives

legibus,

ita

bene conditis atque

toties

repetitis obtemperaturos

j

eulturosnumina

religiolius

j

bonos

viros

magno

animi

incendio amulituros. CASELII Orat. de Art. Poetica.

Non itaque admiremur oportet, fummam illam curam , qua

multi rerumpublicarumfiatores opera veterumpoetarum

folli-cite conquifivere quippe qu<e fatfcecundam illorum utilita~

tern , etiam in pangendis

&

explicandis legibus

&

inflitutis,

firmiter evincit, Sic

Hornen

partes

difperfae initio

cane-bantur , donec eas omnes Lycurgus, rex

&

legislator

Spartanorum,

conquilitas

ex

Jonia

in

omnem

Graciam

intulit.

Deinceps ipfas veluti

fradae

navis disjedas

ta-bulas

collegit

Athenienfium

Tyrannus

Pifillratus

, ut alterum opus ,

Ilias:

alterum Odyffea nafceretur.

Tan¬

dem vero

Hipparchus

,

Pififtrati

filiorum

/

natu

maxi¬

musx

cujus

fupiontia

& ftudium

non tantum erga

(17)

•m

od

c

H».

m

transformatio

quondam

docuit.

EURIP1DIS,

Poets

Graeci, operam

apud

regem

Macedonum

Archelaum,

nemo ignorat. Hinc

factum

efle

reor,

quod &

Poetas

Deorum

interpretes

rudis

crediderit

antiquitas, &

ma¬ xims dignitatis viri Poefeos

pierutnque ruerint

aman-tiflimi c). B 3 §. III.

ras ,

Ted potiflimum

erga

Patriam

fumrais laudibus

ce-lebratur , omnem Homerum Athenas

attulit

,

& inltH

tuit ,

jufiitque

ut

rhapfodi

, quos

vocabarit,

folemni-bus Athenienfium comitiis

publice Homerum

canerent.

CASEL. 1. c. Plura id genus alla videri

poß'unt apud

Anony-mum quendam Gallum

, quilibrum conjcripfit

De

P autorité

d1 Homere

parmi les

Juris

confultes;

Hk

iüud

imprmk

magni duxit , quodHomerum toties inpandectis id inßitutis

juris Civilis aüegatum legerit•, å

peine

trouve-t-oil ,

in~

quit , teße BAIL. fur les Poet. Gr.p. zz., une

citation de

Platon & d1 Ariftote dans tous les anciens

Jurisconful-tes & dans les

compilations

de

Droit.

Mais

ön

s'

y

eft fervi

des

temoignages

d1 Homere

en

pleuJieurs

rencontres. Notißimumproinde ex SLIIDA

, TERTAillM

Olymp. XXXV. carminé comprehendiße

remgubl.

Lacedo>m.

Cd

Vitce prxeepta. DRACONEM v er o Olymp. XXXIX. leges

Athe-nienßbus tulijje Cd vita: äegendx praeepta y verfuum cIretief

tribus miÜibus. Idem quoque SUIDAS teßatur, SOLONEM

non tantum leges Athcnicnfibus fcrigßßiarvets

h.

e. in Tigneis

tabulis , fed Cd 7roivjß,ct

Jt

eÅeyeiuv Cd

v7to$vikcl.s dt

gAe-ytlctg

, conf. B0RRH1C. p. ig.feqq. SOLONTS } queef

uper-funtf Elegias moralis collcgit H. STEFHANUS.

c) La Poeiie étoit alors (inquit RAP, Reflex. Fraß,

p. vy.)

Ii fort å la mode parmi les grands

Seigneurs,

que les

Empereurs

méme s1

en

piquoient

,

quodAlsE-CENAS Cd par Imperatorum Romanorum incomp

arabile JUL.

CiLSAR Cd AllGUSTllS} inßar omnium, optime Juis

exemglis

(18)

14 4M ) Ä C

MI-§. III.

POftquam

gum

civilium

dein

feris

,

absque

venerat

Poetarum floribus

ufus ab

annis,

rigor

le-7 in

fo¬

rum vultu torvo & minaci

prodire,

necefium

habuit.

Sed ne (ic

quidem

divas utriusque, Aftraeas

puta

&

Poe-feos, amica ceflarunt confortia :

Siquidem

deprehendi-.

mus JCtos,

quibus

benignior contigilfet

vena

,

infti-tuta fubinde 8c

leges

carmine

éxpreflas pofteritati

tra-didifle & praetérea

forenfis ftrepitus defatigationes

poe-ticis deliciis levare voluptati fibi duxifie a). Quid

por-ro de

ip(a Juftitia

,

hujus

imprimis facultatis

pradide,

carmina tantum non omnia

loquantur,

quilibet,

cum

Aftraeam

Virginem

, Nemefin Divinam 8c iacrae Themidos oracula celebrata

legerit

,

facile

de-prehendet.

Legum civilium interpretibus

vel hoc no¬ mine

poefis

commendari

poteft,

donec

ea,qua*

aliunde

acceflerint,

alüs

ipfius

ufum

documentis

illuftraverint.

CAP. III.

a) V.gr. HONORATI DRACONIS Juriscf Elementa Ju¬

ris Civilis f. infiitutiones Imperiales in Carmen contraria.

E-jusdemque de Jußttta laudibus Carmen. GROTIIIS fcripf.

Pa-raphrafin in Inflit. Jufiinian. carm. Latino. Taceo ANDR.

ALCIATUM, BERN. BRISSONIHM, aliosque JCtos & Poetos

ßmul, egregios. Quid TllRNEBOS, RllDALOS & reliquos Aßraa pariter ac Poefeos myflas commemorem, quosne

proli-xitate obruar , nunc omitto. Dixiße fujficiat Celeb. IVAL-CHIllM in Lexico Phil. p. 2033. Poefin JCtis veleapropter

commendatam vette , quod non folum ex ea difcant , varias

idearumßeciesfibi reprafentando

, vimfuam. imaginatricem

reddere vividijjimam

, fedetiam ex fabularum involucris

eno-dandis, litigiorum fcirpos dextre

refolvendi habitum

fibifor*

mttreperfacilem. , £>enen

0tUDfenDén

Det' / inquit,

rotrD Die

£>td;hJ?unfl Deswegen

fürnü^(id)

gehalten

/ n>eil fte

§um

öffCmt

bet?

grfldrung

Det

©efe|e

Den

Safum

legis

Durcj?

eine

(19)

) O- ( Sr®*» " lf

CAPUT

TERTIUM.

Ufu Poefeos

in

Facultate Medica.

i iiO<

--u-lx-fc

-i:-;.. ;

QUi

eularem

Medicinarn, Phyficam applicatam, vel

quandam .& fenlibus

objedamPhilofo-

parti-iphiam naturalem, appellatam voluerunt,

juftos

illiusiimites tetfiere tranfiiurfféliaud forte dicendi funt.

'Nam ut

Phyficus in

omniuiii

omnino

corporum

natu-ralium natura

penitius riraanda acquiefcit

j

ita

Medi-,

cus, hac

eadem

defundus cura ,

opérationis

modum,

circa corpus

mprimis humanum, folerter deducit.

Qua-propter

pYincipia

fua

, faltim

genefaliflima

,

é gremio

fanae

Philofophis fu

mat fcientia Medica ,

necefle efh

Hinc fummo jure a confümmato Medico

requirimus1,

non tantum

xeigxgyiKqv

&

, ve¬

rum &

ligillatim, Phylicam, Chymiam

,

Botanicam

&

Anatomiam.

Veftigia

, quae

Poetze

in his

fcientiarum

campis

numquam non

reliquerunt

■, nunc

obiter

inda-gare lubet.

S. II»

INtér

rigidiffimos

Pierice artis cenföres ,

qui

Poetas

*

gloria hac

fraudare

aufus (it,

quod Phyficam inter

alia

optime

calluerint,

vix

ullum vidi.

Tot

naturae

ar-cana, fub fabularum

cortice, latitare

novimus

a)'7

ut,

fi

hujus

rei peritos

confulimus,

veteris fapientiae

Do-dores,

a)

Ne trouvons-nous pas

dans

les Poetes des

cho-fes qui ne peuvent

s1

antendre

que

d1

une

maniére

alle-gorique

\

ne

prennent-ils

pas

(fouventj

Jupiter

pour Pair,

(20)

tö -m ) •© (w*

étores , Poetas , non tam

ignaros

hujys

univerli

fuiflc

perfentifcamus.

Proinde ignötum

eflTé

nequit, quod

integra

fcientiae

naturalis

Volumina

confecerint

Poe-tx b )-} quse , cum

omnium

oculis obverfantur

,

eru-. ,

dijiis,

Pair, Cerés pour

le bled &

Bacchus

pour

le

vin?Quand

ils diflfent que

P

Ocean

eft le

pere

des Fleuves

> que

les

Syrenes

fönt filles

d'

Achelous

- - ne

font

-ils

pas

des

Allegories evidentes

å la

Phyfique

?

vid.

P

Explic.

Hiftorique

des Fables

par

P

Abbe

B.

Tom.

I.

pag.

S.feqfy

Sic fabula de Vulcano ,,perfingula.ferc momenta ,

ignis

nat¬

turam pulcherrime exponit ; Fingunt nempe inter

alia

poet#,

Vulcanum fulmina Jovifabricafle. Nam cum

nitrofae

vel

fulphureae

particulae

, aut

cujuscunque

generis

maxime

fubtiles & ad

concipiendam fiammam

aptae , quas

exha-lationes vocamus, per

calorem

éxtolluntur, pluresque

nubes, tabulatorum inftar, unas

aliis

fuperftratse

,

vel

ad partes

laterales

adjun&ae,

comprimuntur,

ut

exha-lationes iftasex motu, quo

in

loco

angufto cientur,

ac-cendantur , tunc nubes

dehifcunt

& erumpunt,

unde

.fulmen. vid.Dijfert.DeVulcano. Egregie prorftis,fupra

quod

nil melius. Sexcenta bujusniodi exempla apud

mythologi>

enucleatores , videri

poffunt

, qua cum rerum

naturalium

pe-ritiam in poetis , tum

antiquifjimum dottrina

habit

um, quem Fhoenicibus AEgyptiisqueacceptum

ref

erunt

plerique

y

fat

is

fu-perque

teflantur.

b) Ut EMPEDOCLES, LUCR£TIUS>

RAPINUS, PETR,

PETITllS, Medie. Doetor Parif DAN.

MAJOR

,

CALVID.

LAiTLlSj SClP.CAPRlClllSy

JÖV.

PONTANUS,

LOPES!llSy

CHTTRALUS , CAROL. MALEPERTUS ,

OPP1ANUS,

MAR-BODA: lIS, HIER. VIDA, & longo Ordine

pluresy

quorum

poe-mata nominatim tradere 7 non vacat.

fjluod Phyficam

ef

oro

Phiiofophia* Theoreticd huc

tr'anstulcrim

,

liéertuti

met

bodi

(21)

4H;

o

(jfr

i? ditis, una cum

fenfu

fabularum chymico,

quem com-monftrarunt nonnulli* examinanda committo ef

§.

in-ÜT

tia

rofis

& venuftas,

ac

liljis,

per

cum

fe

in

deliciofis,

vafis

&

amphoris

major accedit

Phidiaco

gra*'

opere

&

caelatura

fuperbientibus

,

confpiciuntur

: ita herbarum notitia e Poetarum fteliciis maximum for-tita eft nitorem. De Poeta & Botanico

facro,

Salo-mone, ut

nihildicam,

cum nt£?ön WW a) hodie

deiiderantur:

fequioris aevi Poétas, Grscos pariter

ac

Latinosaliosque,

hujus

rei

haud ign

aros

fniffe,

car-minum monumenta

loqvuntur b).

Si

modo

MARONEM

examinemus, tantam in

illo deprehendemus

notiti-am Botanices, ut

integram

vel

illa de

re

differtationem

confcribi po

(Te fatear.

Habet

epitheta felecftiffima,

quas

abfque

herbarum folidiori

peritia rebus adaptari

ne-queunt c).

Eft

namque

fpecituen elegantioris

Poetce ,

talia vocibus

epitheta aflociare

, quas non tantum vim

_

C

&

c) Conf. MORHOF. dijjert. de Cbimia Seer etioriJub

Fabularum Ethnicorum involucris.

a) I. Reg. IF.32. b). HOMERUS&HESIODUSpaftm.

Integros vero libros huic rei confecraruntAEMIL. MACER^

FALL Ab IIIS, HERM.GRUBIIIS, RUFUS EPHESIUS Me

di-cus

, quifub Trajanofloruit.ABR. COiVLAEUS,

AngluSjplan-tarum Hiflor. earumquevires elefanticarminedefcripßt.Conf,

Reverendiß\ Archi Epif. D. D. HAfHlINl aure~

um poema Svec.

pajfm ©übt! £231V

it 00

JptVijiCldiffum.

Ex

Gracis vide plures in FABRICII Biblioth.Graca.

c)Appellat

Oliv

am

pinguem

( Georg. II.

qzj.) a

fa-cunditate-, flavam (AEn. V.303/. ), quia folii pars inferior

fubpallida ef , & veluti coloris fotracei } tärde cre-leentem f Georg.II.3.) cum a nonnullis per ducentos

an-POS crefceredicaturi quare Grrcis

oxj/iyovog

audiG Myrtum

(22)

i8 4*5 ) o

C

^

&

einphafin

didionis exprimant,

fed

infuper intimam

rei naturam

veluti fpirent.

Habet

porro

idein

integra,

carraina id

ipfum probantia df tandemque

prseceptaet-jam

format,

quibus

limuJ &

herbaruin

curam e

)

,

&

&egct7revTi)cijv

fibi

exade

cognitam

fuiffe

,

haud

obfcure

iniluit fj>

§. IV.

vocatVenCri formofam, velpropter odorem ad delicias ac-commodatum , vel quia maris litoribuc gaudet}

unde

Venus

ortaputatur

y

Ecl.

VII. 6l.

dy Georgic, II. pty z, p, 4.

ubi

difcordem plantarum

na-turam , vitisque efl'ellum exatlijflme

depingit.

Sic

quoque

Ecl. II. 54> f. Lauri (fl

Myrti viciniam

exponit,

quam

tri¬

but modis optime explicari

pofle

,

contendunt

Commentami

y

vid. CARGI. RUALUM in not. ad b. I. Reliquas herbtis ? ut

cytifum

,

capeüarum

{Ed.

I.

yp.)

,

& thymum

,

apum

pabula [Georg. IV. 180.)

jucundijflma

,

ab hoc

Foetn

egregie

de lineata , pratereo.

e) Fajflm in II. Georg, quem

librum

, ceu

illufire

hujus

rei documentumy Rotanicis commendatum

ejfe

oportet.

f)xEn. XII.412ad41p.

Didatnni

virtutes

delineat. Geor¬

gic. II. izöadtjjy

malum citrium depingit.

Nota , qua

ibi¬

dem comparent y oüo ßunt. /. Amarities. z.

Felicitas

feu

fa¬

cienditos. jy Virttu adverßu venena

futura

y ut

SERV10

placet j, imo adverßu aeeepta y

prafertim

,

fi

cum

vino fucctti

ejus imbibatur , ut THEO PIIRASTllS , A

THENAU

lS

(fl

J)IOSCORIDESvolunt. 4, Folia. j, Odor. 6y viror

per-tetuus. jy Tenacitas florum y (fl denique 8

yuftu

adfocto-rem oris expellendum. Conf. vitam

Virgilii

, quam

nonnulli

deferiptam volunt a DONATO , ubi

ajferitur

>

quod

Foeta

noflermultumopera inßumferitßcientia

Medica

?

&

Varia

/je*

(23)

4M ) o

(h*

;p §. IV.

jlNatomia ,

brutorum animalium corporisque

huma-+* ni

indagatrix fokrtiffima

, quantum

de

fua

perfe-flione recentiorum

fagacitati

accepcum

referat,

in

(i-gnia ejus

fcientiae

lumina,

quibus

vel patria

no

dra, vel

exteras quoque nationes,

inclaruerunt,

fatis

fuperque

teftantur. Quid autem

antiquis

Poétis hac

de re

inno-tuit, ex animalium

morborumque hiftoria,

quam ARA-TUS , PERlSAliLUS^FAllSTINUS,

aliique, tradiderunt,

obfcurum effe

nequit

a).

Recentiorum

poemata, quse hane rem-,

aliasque

in

airspliflima Medicina

obviascom-ple&untur

,

cuilibet rimari

pronum

eft

b). Hinc fak

tim concludere aufim ,

jucunditatem ftudii

Medici tam

cognatamefte

deliciis poeticis

, ut alterutrum qui

rno-rofe

negaverit,

utrumque

negaflfe

merito

cenfeatur.

Namut Medicorum amariffima abfinthia dulciflimis

ad-C i mixta

a) Jguamvis valde rudis fuerit veterum Anatomia, adeo

ut tota fere , quantacunque hodiejutetur, recentiorum

cu-riofitati adfcribendafit : interim tamen veritati nimis effet

injurius , qui omnem veteribus denegaret notitiam Anatomi-ces. Saltim tuto afiirmarelicet,

antiquos vätes, exta

fem-jer introfiiciendo , aliqualem cognitionem defiruBnra cor i

o-risfibi acquifivij)e

, atque occafionem goftcris hane rem

jeni-titts examinandi dediffe. Hinc ve ro videturfimillimum

,ctiam

Anatomiam Ulis^jro ratione temjoris, fuifiefamiliärem, qui¬

bus arte fua, b. e. joefi, omnium [cientiarum elementa bomi-num animis inflillandi cur<z erat. Carminum fragmenta

jas-fiim legijofiunt.

b) Anatomia munia carmine fcripferunt , DAVID.

RT-NALOCH. JO. LIGxEUS«, S1DIISS, Salernitani

Medici,

GllIL. HARVEllS , aliique jerflurimi. Conf. THOM. BAR¬

THOLIN! deMedicis Foetis diffiertatio

, Hafn. 1669. Patri<e

exemjla , quijpe qua orbi literato fat nota , hifce jagelits

(24)

'

4w ) o (

mixtä

thymis

,

viribus quafi

conjundis,aegroto fanitä*

tern reftituunt: ita Poeta

animi

medicinarn

frivolis

ho-minibus fadurus ,

ftultitiam

eorum

honeftis

fi-mul facetiis eludit. Vix itaque tam

admirari

decet,

celeberrimos

femper

Medicos

,

egregios

fuifle Poétas*

quam

hos

illorum

amcenitates

non

fatis

delibafle.

CAPUT

QUARTUM.

De

Ufu

Poefeos

in

Philofophia.

SECTIO I.

De

Scientiis

lnftrumentalibus.

§■ I.

UT

ipfa

fplendidas "opes

etiam

atria

&

Regis

veftibula

alicujus

,

laqueato

contemplatun

nempe

opere

&

exquifitiflimis

artificiis

nonnunquam

fuperbientia

,

oculis

percurrere

non

negligunt

j

an-tequamminteriora

palatii

conclavia

,

gazam

utpote

ac

pretiofiorem

fupelledilem fervantia

,

penetrare

ftu-deant: ita quoque

mihi, ufum Poefeos in Philofophia

a facukatibus

fuperioribus diftinda

,

obiter vifuro,

difciplinis

inftrumentalibus

aliquantulum

operae

infum-lille é re eQe videtur. De Eloquentia ,

fapientiae

comi-te ac miniftra , non

eft

ut

muita

loquamur.

Haec poé¬

feos ufum non heri aut nudius tertrus

celebrare

coepit,

cum & ipfe

facundia?

parens , TllLLlUS ,

eloquentiam

line Poéticamancam

pronunciare

nondubitavit

tJ.Nec

fané

a) Vid. EORN. Poet. p.

Nullum

feré,

inquit

Celeb. hic Vir , orationis genus

eft,

quodinPoétis

non

habeas,

quod

ipfi Rhetores docent

7

qui

faepe ab iilis

(25)

exem--m)

°

**

Tané diffiteri

fas fit,

penes oratorem,

qui legum

poéti-carum

plane

eft rudis

7 ex

facundias flofculis immane

quantum

defiderari.

g. IL

exempla

petunt

&

fidem

captant.

MACROBIUS

lib.

/.

Sätnrn. Cap. i. dicit ,

Virgilium

unicum

efle

7

qui

eloquen*

tiam ex omni genere conflavit. JVgis non

videt fummam elo~

cutionis omnis äc exomationis vim emincre inpoetis : aqud quos troporum,

figurarum

,

fententiarum mirus

decor,

mir

a

fcccunditas ac artificium

?

Notamus autem ,

epuod

frecialem

quandam Rbetoricam

babeat Poefis

, qua

confiftit

in

fieito (!>

accurato difcrimine corum, quafiguratam

admittunt

dictio-nem ,ab iis,qua fine omnibus

verborum

phaleris,

nee

nifi

Jim-plici fiilo dici volunt ; tum quoqueut

cognofcamus7

quibus

in

locis & rebus adhibendafint ornamenta? aut quando eapotius

removenda. Conf. RAP. fur

la

poet. ql

general.

p. I po.

Habetpraterea ufumpoefis in oratione

fioluta

fimprimis

in

ipfa,

exornatione &pronunciatione;

adeo

utorator

legum

poeti-carum ignarus,

vix

una

periodo

abfoluta,

in

fcopulos

reprehenfionum

incurrat.

Hinc

libertas

non

modo

per-orandi, fed etiam

privatim

loquendi tollitur. Scepe

enim timor errandi imminet ,

qui anxio

metu

fermo-nem

opprimit.

TORN.

I.

c.p. yS.

£)ui itaque

ad

eloquen-tia glor iam adjpirant , poefin a

teneris

dificant, necejfie efi.

Sunt nempe eloquentia &poefisfororesgermana , qua

conti-*

guas

babent

domOs

, atque ex

eodejn

fonte

bibunt

,

ut

ficite

dixit nonnemo.

Quam

Poefeos

neceflariam utilitätem

cum viderent

prifii illi fapientis

patres,

futurum

Ora¬

torem adpoetas

ablegabant

jubebantque

e^um

primos

annos verfibus

confecrare.

ut

ait BORRICH.

Parnajfi.

in

nuce. MENANTES,

de

pracipuis

Germania

poet

is

,

inj

rte¬

fat. admiratur,

ipfam

veluti

quintampit

cum

C

by

mi

eis

lo

(pH

i-*

tur, (Jfientiamlingua

in

elegantioribus

poematis

lat

er e.

5)tC

%>W{\Kl

inquit

BENJriM,

£21

»1

Öeipltche

U«D

(26)

»8

•*&* ) O (

"

§-/^Rttice

, quam

utrique Gramaticae,

methodica 8c exege*

tica , immixtam cffe

ait QVINriLianUS a), ita

mancipata

eft

poefi,

ut veteres tam

quafi totam in poe¬

tarum enarratione

conftituerint b).

tfDenique

[ine „poefi nulla pars Grammaticae

cettaeft, non

ortho-graphia

fana , non ratio pronuntiandi

fecura , non „inHexio verborum fatis

tuta , &c. Ut nervofe rem

exponit

Cl. BORRiCHliis c).

§. III.

POeticas

artis

ufum

in

Logica

unice

metiri ex

aliquot

ejus

pra*ceptis,

memoria^ caufta metrice formatis

d)

, nimis eflet

jejunum

ac fterile. Profe&o cum ad

invenien-€0?ovattfd>e

©ebidjfe

/ tfl tüofoi

unfiwtttjj

bcté Änob emer

jetweben

@pracj)e

/ unt) ein

gcfd>tcfter -3)oet oUemabl ben be#

(ten SKebner borjujieljen ; tveil

ju jenem / beoor er ju

feinet;

t)ollfommenI)eit

#elan,aen fan/ $ur roetf mefyreré / até

ju

bte-fem erforbert tvtrb« feqq. Deipfa

Grammatica nihil jam dico , quam

Poefis fibi habet peculiarem & ab Oratoria

di-ßin&am : qua vocesputa

, loquendiformas

7 & confiruffiio-numgenera > in

quibtisy pro indoleartis

fua f Iiber täte

uti-tur , prof<e diHioni

von conceffa

, atque adeopropria quaß

lingva loquitur. ffuare Philo Judaus vere dixit

, teye

peev y (inquiens in libro 7teoi rys sig

reo

7rgOTrai^evpeoeja

arv*

voåa)

ygatyeiv

nai

avayivclcnteiv

y^pepc^djiKfjg rijg areAs^e-q&g j Tjjg de

ieMio]eqpeg

oiva7r\v^ig

tmv Traget

7rorJ]aüg

re ko]

(rvyy£$e<pev<riv.

a) Lib. i,

Cap. 4.

b) Ibid.

c) ParnafE in Nuce.

d) Talis efi verfus

ille,

quoproprii

faecles

continentur: Eft medicus

bipes

References

Related documents

dendam judicet. Sed &amp; Jpiritus ille mundi hujus ejfedor &amp; confervator, quem e&amp;aem vocant natur am natur an · tern· v^ua vero demurn au&amp;orita· te, quibus

Athei? utex hift. tarnen illud vöcäbulum ex impentia vulgrpotius, quam exil-. lorum vera iententia eil profe&amp;um« Vulgus enirn habebat eos pro A- theis s quöd populäres

Atque hasc filiis Prophetarum quldem iunt in prceienti illa pauciffima, opella quas fcri- de.

tutum Sc appetitnm a natura non eiTe : potior tarnen mihi vita eft autoritas Sc ratio illorum, qui contrariam

in uliius magiftri verba jurat. Con- tingere enim poteft, ut bonus quoqj dormitet Horn eras. Quam pauca, in- quit Sturmius , Junt, qu&lt;e fetmus ; quam wc er t a ,

ne reéle uti; ac proinde decernunt, Logicam, ut artem ratione rede utendi, etjam tradere debere di-.

6c cetera, ex contemtisviolatisque difciplinas militaris legibus, manan- tia mala, virtutes militantium tan- to minus obfcurant vel tollunt_», quanto certius conftat, has

ex a$is, colligitur, die 22 Menfis Junii, &amp; quod ominofum fuit, congregati funt Patres in Bafiiica.