auxilio summi nu minis.
JDISS
ERTAll O
GRADUAL1S,
de
usu
POÉSEOS,
quam>
vConfentiente Ampltjf.
Facultate
Pbilofopbica
inRegia
^Aeademia
Upfalienß
,P
R
£S I D
Eviro ADMOD. REFERENDO & AMPLISSIMO,
Mag.
MAGNO
BfcRONIO,
PoeE
PROFESSORE
Regio &
Ordin.
Tublicee bonorumCenjurte
fubmittit
sle r:^e m:tis alumnus
Georgius
Werner,
CALMAR1ENSIS.
Ad d. 30.
Apriiis
Ankti
MDCGXXXV,
in Audit. Guft.
Majori.
Hor is Ante meridiem confvetis*
vi?» v^» Vi?» vi?» Vi?» vi?» vi? vi?»
Veteres
fapientiam
omncm
carmine
com-ple&ebantur,
ut
iidem eflent
Philofo-phi
&c Poctae.
Voflius
Id. Gent.
*
Ecquis
nefcit,
omnem
Veterum
fapientiam,
omnem
Philofophiam
,atque
Theo-logiam
,in
Poetarum
fcriptis
In Eru^itam
Clariflimi
Philofophise
CANDIDATIy
Dn.
GEORG.
WERNERI,
DeUfu
Poefeos
DifTertationem.Uisquis amas Phoebum, doftasque in monte Sorores,
Suipice cjuos ufus diva Poéfis haber.
Neu libeat temfiiTe deam,qua; dotibus amplis
Cetnitur humanuni demcruiile genus,
lilavelimprimis coelellia femina duccns
lnterpres prilcae Relligionis erat,
lila &Dircasa quondam teftudine muros Oppidaque agrefti condita civit htimo#
Et genus humanuni, pofitaruditate ferina, Humanis docuit vivere poffe modis,
Antiquamque Themin, primarumque alperalegum,
Edomuit numeri legibus illa lui,
Ula canitRegumlaudes, memorandaque gefta
Heroum ahilbna tollit ad aftra tuba,
Tcxit & annales, & clara imitamina lerum
Perpetua nequeant nofte latere, cavet.
Fit fchola communis vitas J moresquc decentes Illa docet juyenes, & docet illa lenes.
Fit fchola Principibus t peragensque (cvera cothurn®
Ancipites cafus fceptra timere facit,
Confulc Paeonios, Medicorum lumina, Vatcsj
Pharmaca Caftalio mifta liquore dabunt,
Ipfe Opifer toto Phoebuscelebratur in orbe: Hcrbarum Phoebus carminis atque potens,
Adfpice Pieriis cognatas raentibus arces ,
Templa Jovis fummi coelicolumque domos» Stellato pafiim rutilantia lumina mundo;
Vatibus ingenium & fpintus unde venitI
Adfpice, Sc hic non falfa Deae veftigia (enti,
Signaque quie ftatuit fabula prilea polo.
Quid loquar ingenii Veneres, Svadaeque lepores? Eloquii primas vexerat illa faces,
Credere fi fas eftl tremucre cacumina Pindi,
Cumque feris fältus exfilueie fiiis,
Flumina conftiterunt celeres remorantia curfus ,
Motaque nativis Jfäxa fuere Jocis,
Pluraque nc mcinorem, WERNER! do£ta Minerva
Me vetat Sc vena dexteriore probat.
Quisquis adhuc dubitet, quas fint eamunera Divas,
Et quam fe fophiae fundat in omne
genus j llle vel ignorat quid in artibus utile
, quid nonj
Vel gerit ad facras corda profana Deas,
Caput
Primum.
De
Ufa
Poefeosin
Theologia.
s- D
Oefeos ufum omni a*vo decanta-tum vifurus ,
difciplinarum
fub-fellia
perluftrare
conor.Quod
dumfacio,adipfam
primum
fcien-tiarum omnium
aK^o7roXiv,
f.
pu¬ta
Theologiam
revelatam,
grefius
dirigere
neceffum habeo.
In
hu-jus arce , ut
variis
opuseft
fun-ftionibus, ita multiplici
nomine
operamfuam jam olim
Theologis
commendare
novit
Poefis.
Atque
utab
ovo*quod
ajunt,
oVdiar,
ipfam
f.
Theologiam
ortum
&
te-norem fuum
antiquitfimo Poetae,
Spiritui
S.
debere
,adferere non dubito 5
quippe qui
benigniflimam
fuam
erga
lapfum
hominem
voluntatem
literis patefa&urus,
non
femper
minacibus
verbis
,velut ignes & tonitrua
fpargit,
fed
nonnunquamfub
paternis lenociniis
fva-viter ac leniter
agendo
,pavidum
genusdocuit. Quod
omnium temporum
Theologi
& Hermeneutae
hunc
2 «m) o c.$*,
Script. S.
ftilutfi,
qui in Higiographis plurmmm
obti-net,
poeticum
vocitarint, tam notum eft, quamquod
notiflimum a).§. II» a) G)uantas procorum turbas , tantosfimul animorum
motus, experta efipoefis Biblica. quitarnen hane Spir. S.
de-vegare nituntur, nihil aliudagunt?quam quodmorofam
con-tradicendi libidinem fuam orbi literato obtrudant. fpuanta
autempars S. Codicis poefeos nomine inßgnirimereatur
, non
aque interfcriptores convenit. Judaorum certe magiflri tres
tantum librospoeticos literis n"ö notarunt>utpote J0~ BllM, Proverbia &
oSnn
Pfalmos. quibtisChri-ftiani DoHores duos addiderunt , reliquosSalomonis,
Cohe-lethnimirum & Cantic. Canticorum. tum porro ex
Hifto-ricis Ißpropheticis : Cantic. Mofes
év%ctgt<rucc
vExod. XV.
Tr^oQqTiKov
Deut. XXXII.Debora
27rivixiovJud.
V. Hannaiv%etgt<7i>tQV
,didctKTiKOv
Iß
Tr^o^pyjTiKoy
i. Sam.II.
Carmen
lugubre Davidis fuper cade Sauli ? Jonathani Iß populi DEi 2. Sam. I. Cantic. ev^aoiTiKov Davidis 2.Sam. VII. /• Chron,
XVI. Jefaia gn-iTipLTjTiKov K
di
7rgo<PqTi)ccv
Jef. V.7rcc,aptpcv&fj-Tixw xctl 7t^oCp^Tixov Cap. XXVI. Ezechia
kv^a^ixdv
Jef.XXXVIII. Jona
ev^ct^i^ixdv
Jon. II.Habac.
ivxriKov Cap. [II.& alia
paullo breviora paffim
obvia.
Dequibus
, utIß
ipfa formapoefeos facra , quatenusfeecialiora fapiunt ,
con-fulantur , qui ex profejfo hane materiam fibi fumferunt
ex-planandam. CARIZ.Introd. adlibrosFoeticos Bibi.p.2.feqq. Conf. CLERIC. BUXTORF. PFEIF, dePoefeHebr. item
AVIA-NIClav. Poef. Sacra, van TILL 0U1Ö' UtlD
$Uöjt t^CC Hebr.
Si porro quaratur, cur Poetam ageret
Spiritus
San-
'ftus? Rcfponfeo eritfacilis. Nam fe genuinumfinem Script.S.
aparte DEi intueamur, deprehenäimus Optim. Creatorem
ni-hilmagis intendijfe , quamrefeitutionem lapfi hominis , qua
4M ; o ( w 5
§< II.
Hlljus
ex omnibusdein
Do&oris fui
fere nationibusoperam
, Poetslonga ferie
tantomulti,
profe-cuti funt amore & honore , ut
Theologiam
femperdi-grriftimam judicarint,
cujus
in
partibus
expediundis
A i vires
nullo modoß)c rari pofifet
, quamdiu ira DEi , cujus filii nafci»
mur? fententiam diriffimam in commiflum nefas latam quoIi"
betmomento auribut illius didlitaret. (Fruftra enimfeveritas
judicialis verum qui filios decet amorem expoftulat.) Cum
autemjuftijfim<e ir<e Divina fatis jam dudum eftet fadlum^
fal-tim rationepromifiionis in Vet. Teflamento, nilamplius refia*
bat , quam ut hoc reconciliand<e amiciti<e pignusmodo , qui
tenerrimo fuo erga attonitas mentes amori ejfiet
convenientis-fimus, & interveniente promulgatione (quippe qu<e, corrupta femel natura humana? neceffaria erat, ) toti mundo teftatum,
faceret. Didlum.Fadtum. Animumpaternumdeliciis fuis
Foe-ticis per Spir. S.itn immorigera genti explicuit Fater ilie toov
etkti/*/auv, ut, quos cogere
invitos
nolehat, Divina
car-minis fvavitate leniter duceret, ac juxtaAuguftini
ver-,bum, ex
nolentibus redderet volentes.
ftjuod etiam. mirafacundia BASILIUS M. Homil. in Ffalm.I. collaudat ,
g7T£iå<i
v ? f* > N '/ TV / \"
ycc(2? inquiens , eide ro nrvevfAct to ciyiov 7 ducrayasycv 7T(>og
cLgeTrjv to yevog tuv
avS"^U7roov
, jccc)dia
ro 7r(>cgrftovijv
£7rij)pS7r£g t%
oq&x ßia
KciTayaAyvTctg qpLcig- tiTroiei
; ro gk Trjg(ieAcfdioog
ts^7tvovToig
doyfActtrivkyKctTtfAiffiv
,'Iva
ti»TTPOTtjvsl kdi Aeioo Tvg ctKor,g . ro g k tuv Aoyoov udbikiuov,
. r. t c '(V y ( n \ V v > ""
AccvöctvovTug v7rod££U{A€(7ct' xcitcc tx$ o-oCpyg tuv uatpcmy
o) t uv CpaptAUJcoov ta ccvg-tjpoTspjo
7rivsiv
Jtddvreg
tdig
xccko-crirotg , (a£A\*ti 7ro?&cixig rtjv xvÅiHct
Tre^/^iytri.
Gfuod
Celeb. CARPZ. de argumento hocce nobMifjimo,pro more, h. e.
app ofite (dnervofeficripftt,videripoteftl. c,p. zj.ficqq-fijhgan"
ti vel hoc nomine facienda fit Foefts in Theologia > quivis
4
-m)
o(^vires fuas, tantum non omnes,
periclitarétur
tamno-bilis
ingenii
conatus»Quare
non tantumTheo
logi#
Catecheticas,
Exegeticae,
Homileticaf, MoralbPolemi-cx j verum
ipli
etiamTheologiae
Dogmaticae a) ,ve-nam
laboresque
fuos Poeticos devoverunt excellentiaqusedam
&ad hane
artem nata ,ingenia.
Alii iterum,
quibus
memoriam humanam fublevare cordi fuit, velintegros libros biblicos
arte metrica,popularibus
nota,evulgarunt:
vel pauciffimis carminibus
mnemonicis b)totum Sacrum Codicem complexi funt : vel denique
fcripta
Theologorum illa carminum concinnitate
ani-mis
A) Cogitavi quidem -primum fingulis
partibus cujusque
facultatisfingulafiubneclerepo ernata, rei memorate
infiervien-tia ; ceterum cum brevitas } cui liture necefifium habui , alia
excludijujfi.t, hec qtioque omittere coattusfurn. fififi autem
inparvatabella videre cupitpoetas , qui
labores fiuos
Theolo¬
gie conficcrarunt, legat^ velim,aureAm
Frefiationem
, quam AL GEORG. CONRAD. PREGITZERN operi fao p?emifit,quodnuncupat
Oiecluer
©ebrouef;
bergclf/ober
Daö
mit
©cifi-lict>en Betrachtungen
gefronte
17ipte^afyr/
un'oforfgefcfcte
©Dtt-öcbetli^fe
Q3oe0'c-b ) RAEINUS, in libro,quem vocat
RericX. fur
la
Poet,
§.z.confummatum poetnm depiElurus,
requirit
: Ullgenis
extraordinaire, un
grand naturel,
unefprit
jufle,
fer¬
tile, penetrant,
fölide
>univérfel,
uneintelligence
droite &pure, une
imagination
nette&"
agreable
- --& delTus toutes chofes une fouveraine
eloquence
&une
profonde capacité.
fifiuod
fi
car-mina
mnernonica
ex Amine-mus, nihil forte minusfiapiunt, quam hec requifitn. fifiueriitnque potefi , numne tarn
fcecunde
matrifierilis
hec
infi-tiandafitproles? Nonfiane dijfiteor^quod
verfifex
Lf
rbythmo-rum fiaber a veris Foctis
probe
dificernidebeat}
(vid.
•m) o (j mis oculisque
legentium
commendarunt;
ut tantam
tamque
miram
Poefeos
utilitatem
totus
fere orbis
me-rito praedicaredidicerit.
S-
Ill-
.POrfo
nobilifiimum,
horum
illudveftigiis
pietatis
fanfte
gazophy!aciurn7hymnopo-
inhasferunt,
quotquöfi
jefinfactam^).;necnon
pulcras&egregias
meditationes,
piasque
ad
DÉum
preccs ,piafutn
fcilicet
animarum
A 3
aroma-L1I Introd. in Hifior. Liter. C.j. §. zy.
)
la
premiere
ifiju-ftice, inquit
RAPINllS1.
c* p.118
?qu1
on
fait
auxPoe-tes,c1eft qu1
onprend
fouvent
cequi
n1
eft qu1
un
pur
effet de P
Imagination
pourle genie.
C1
eft
par
iå
qu1
unignorant
f1
erigera
en
Poete
danslemonde>
pour
avoir
reiifti
å
unMadrigal
,velfi
carmen
nefcio
quod, autrhythmum
yonfuere norit
jhaudfe
etts ac nonqut-libetjure mttfictis
falutabitur,
qui unice
ad choros faltnntiutn
chordas utcunquepulfaredidicerit.
Prapoftera
h<ec fentiendi
qrürigo 5 vull
o non tempore. 7artis
hujus
cncomiis
immune
quantum derogar
b
faiegit.
Interim
tamen,
fi
eg
reg
i
ut
alio-quin Poein hoc
fibi
Ttugs^yorfumferit
conßciendum
?non
du-bitare convenit, quin? utjufiam
ilie
intenclit
utilitatem
7i
ta
deleptationcm ipfo docendi genere
auciurus
ßt,
Suß'ecerit
ar->tium prcefiantiffmam vel folo
etiam
metri
munereproficere
poffe
mortalibus
,ßquidem
qu<e numeris
concinne
funt
adfiri-cia (dfacilitts
addifcuntur3
& tenacius
memoria
inhärent.
a) M. GODEAU ,
inquit
BAILLETllS,
a
jugé
fage-ment quela
vefritable
Poéfie
eft
un
art
tout
Divin
& le
plus
elevé
de
tous
les
genres
d1
ecrire
-
-
-
il
a
cni
avec raifon, que ce
n'
eft
quedans
la veritable
R.eligion
que
la
Poélie
peut
trouver
veritablement
ce
qk
eile
a
recherchéen vain
dans
le
Paganifme fPoet.
Mod.
pag.
24:). Car on
eft
prefentement
plus
que
jamais
ho-6 -m) o c
aromata 8c condimenta dulciflim?, niris Poéticis
ador-nare ftuduerunt. Quid ?
quod
Poefis facris hifcemu-neribus tanto cum omnium
adplaufu femper defunda
lit , ut operaspretium
duxerint multi, facrorum
hy¬
mnerum
norer Dieu(vid. Nazian. Carm. y4.de filent. in jejun.")
& que ceux
qui
s1 en font fervi lespremiers
, neP
ontemploiée
qu1å chanter
feslöiianges, å
décrire
fes
mer-veilles dans la Nature, & å nous appendrela
maniere de luiplaire
& de regler nos mceurs&nos aélions furfa volonte (B4ILL. Pref* fur les Poet. pag. iog.). si <e~
quijfimis hifce Poefeos afiimatoribus, Gallis, credere
religio-nifibi ducant omnis bon<e men tis ofores, credant certe Spir. S. qui genuinum htinc ufum Poefeos , quem tantopere omni
tempore adamaruntgentes? ceu digito exporretto defignavit, cum hortatur , ne divinum illam artem, ev
plcotdiortjtt
thtvoog clvtwv, ( Epb. IV. 17, ") incrufiarent ? fedduttu Spir. S.
in laudem celebrationemS. Numinis exercerent&
excole-rentj quippe cui fini hominibus inprimis erat
conceffa,
TlÅfj-^So9"g,
inquit,
kv
7tvevfxa>ri 5ÅctPSvreg
ictvroig
ipccÅptoig
(q
vpcvcig (c
qxfcLig
7tv£vfxriTiKuis'cpdoyveg
(cipafaovTeg
ev tviKCL^iq,
vptcov TM Kvfua,Ephef.
V. ig,tp.conf. Coliojf
III.16. Nolintj velint5 heic tamen
ipuÅjUoTs
} vpovoig(£
dö'aig
?poefeos ope contextisj opus ejfe, fateantur oportet, fi modo
Spir. S. morem fimus gefiuri. - Non enim alios libros , quam
poeticos?
ipuÅfxdv
elogio infignivit DEus ( Att. XIII.jp ) jqua de cauffa nonvideo, quibus argumentis, nifi prorfus fi*
culneis, pudoremfuumpallient , qui hujus tciluvtx tckov
( Matth. XXV. 26. 27.), poefeosputa , DEo fe imLune
fuf-furaripojjcopincntur.
Pie (dfantte de hoc Ecclefi# clinodio, Pfalmodia nempe
facra, fenfit quondam Divina vcritatis afjertor & vindcx in-comparabilis, b. m. LUTHERIIS. Iiic, ut ipfe egregius erat
Poetaj ita e rofiris publicis dogmatum Theologiefanttiorem
tradi-) ° ( 7 mriorum
pium
& fublimem
fenfum in integra
volumi-na diflundere. Sane, cum conftet hane artem divin«
prorfus
origini jncunabula
fua
debere,
inque ipfo
or-tu fuo , hoc
eft
,circa nafcentis mundi principia
,fa-crorum fuifle interpretem ac
adminiftram
: non defué-re recentioribus hifcetemporibus, qui
ejusufumapro-fanis ad res facras & divinas,
quibus initio adhibita
fuit,hodie
poftliminio veluti revocandum, iisque
unice, ve¬terum
exemplo,
deftinandum
contendunt.
§. IV.
PRiusquam S.
obvertere necefle eft,Theologi« valedicimus, illis
qui, telis nefcio quibus
clypeum
, in-teritum arti noftr«, ututnecquicquam,
minantur.Ri-gidiftimi
quique,
nedicam ineptiftimi, cenfores,
Poe-iin e Chriftiana civitaterelegaturi
,illam fordido
ani-lium nugarum
nomine deturpare
non verentur 5fe
palmam
tradidife expofitionem , ad magni illius
operis
progreffum,
nonfatisfore inteUexit , fedpiis bymnisCd
cantihm
"mel
illud
ceelcfte purioris doctrina cordibus bominum
fimul
inftillandum
ejfe putavit. ffuare non tantum bymnos ,
quibus
anteape-regrinaCd ßbiignara lingva DEum laudaverat
Ecclefiafqual-lore relegato Papifiico , in vernaculam transtulit : verum etiam varios ipfe compofuit.Haneporro telampertexuitcollega
ejus, PHIL. MELANCHTON, ftimulante cum
ad
id ipfum,.
baud dubie , Lutbero ,
Cd
pr#terea aliicienterei ipfius
uti-litate ; quitpe cujus tot
infignes
iffeäus
totas orb
is
indies adi
mirabatur i ut, quadeGREG.NAZIANZ. Poematis
dixerant
multi , de bis optimo jure pronuntiari
pojfent
;quod fcili-
'cet exeitirent animos ad flagrantierem
Religionis
cul-tum. MO RH. Pclyb. T. 1. Lib. I. Cap. V. g)vam
pangendi
carminisfpartam multi , magni nominis Poéta,
in fummum
Ecclefia emolumentum, omnidein temporeinßgniter
S 4M ) o
(
palrnam
adepturos rati?(i
modo plebi
perfvaferint,
ipfum
Spiritum S.
veramPoefin
TIMOTHEO
interdixifle.
Tdg ßißy,hag 7inquit
,ku)
ygacédeig
ptv&xg 7tu^ht9j
i. Tim. IV. 7. a). Ceterumpari fophifmate
probent
ifti,
quod DEus
fobriam
Philofophiam
canepejus
&an-gue
a) Quod M
v&og
infrimaCd
fropria fignificationever-bum Cd dictum quodvisdenotet, ex antiquißimis Gratis
notis-ßmum eft$ penes quos
loquendimodus
perßrequens
: xk'epos
b
fivd-os
9 non meuseft
fermo ,fjjet
<W ttltCtmiff
tal/ ll)CÉI)aV jag alövk] facjf. Quare
fabula
aßando
recie dieitur,quod itidem fimpliciter
loqui fignißcat,
Hinc Varroniillud
temptts
pvSiKiv
audi
t, quo resgefta
Cd
fapientia
praceptaße-ris nepttibus oretcnusper
colloquia
b.e.ßabulas propinabantur.Sedne extra oleas, ut dicitur
, vagari videar, ßatioßjßmum
hunc de ßabulis dicendi camp um aliis percurrendum relinquo.
Non enim dubito 7 quinnuda appellatio ßabul<e7 multis
ßeculi
nofiri delicatulis naußeammovebit: quippe qui a
temperamen-toßuo ßangvineo cholerico7 veniam
dudum obvia
quavis inßul-tandiimpetrarunt. Tantum itaque v erbo
, quodres eß ?di-cam: Nullam
Philofophias exiftimo ehe
partem, inquamnon ex poetarum
fabulis redundet
emolumentum,
ver¬isaßunt Celeb. BUDDJEIin
anale
bi„p. m» 7j. Naillquando
per
fabulam
intelligimus figmentum verolimile
a&io-num humanarumaliarumquererum
imagincm referens,
adaltiora
fapientice
capita occultanda
animosque
rudes
populi
varia dodtrina
imbuendos (ibid.
p.jz-)
,éciev
d!v
ti , inquit JULIUS POLLUX, ku\vet 71
(goéjewci\ ku) pv&#
yÅvKVT)]7x
hg
tyvxctyuyiuv.
Ceterum , an öt quousque
Poétis Chriftianis
liceat
ufurpare phrafes
gentilium idololatricas? ma¬joris videtur indaginis quafiio. Ne autemprolixiores fimus: Cum D.dEGlD. STRAUCH10? Theol. Moral-p. uq,pbraßes
•m) o cm-
>
gue
fugiendam
effe,
docuerit,
proptereaquocf
åbufum
ejusdamnarit
atquerejecerit,
CollofT.
II.
g.Seiend
umautem eft ,
Spiritum
S. nonPoefeos,
fedtriplicis
ge¬neris fabularum, mentionem
ingerere.
Prrmura,lococitato
ejusmodi
v&Xxg
yqpav,feu
nugasaniles,
imprö-bat , quae ,
quia
nonin
ufum
aliquem honeftum
,feU
ad rifum, eumque
inconflderatum & lafcivum,
uniceeonfinguntut
5in
contemtum , non verohonorem
B DEi,
lolatrisproprias e facris Chriftiamrum
procul damnamus
pro~be gnari, quod
ctVo
7rctVTogéi<$ag
fummo jure
ct7re%y-Tccf (/. Thejf. V. 22.) Poeta facer.
Nudae
autemappella-tiones , quae, ut loquitur
fummm bic
Theologus
,recenfi-tive ,
technologice,
reprehenfive, vel
per contemtum.,fiunt, utut
originaliter
defcendant
ab idololatris
,im-petrarunt
tarnen
ufu
jus
civitatis
Chriftianse.
fifiuod
DEum hujusmodi nudas appellationes ferio exterminatas
vo-luijfe
pr&tendant nonnulli,
cum veritateconftare
nequit. H<ecquidem
legimus
Exod.
XXIII.
ij.tfb
D^riK
DVfcfi*
0W1
by yow quibus tamen nil nifi ufum
religiofum
y quippein quem
Jud<ei
tam proni emnt ,perfiringit
Dem. Atquene quis per T0 "pJb
by
N1? omnemplane
mentionem
ad
orcumprofcribendam
efje , perperam opinetur :trutinet
ean~dem
loquendi formulam in
textu Graco ,ubi Paulus
, yratroc,inquiens ,
ij
TtÅeovefyct,
ptqJe
ovofictlßS-oo
év
Vpiiv
fÉph. V.
j. perro
ovofAcL^ec&cti
nonnudam pracife vitio~
rum ejusgeneris
appeüationem
,fed
eorumpraxin
&
exerci-tium
infringit.
Gfuod
fi
non verumejfet,
varia Scriptur<e
S.
loca t ubi meniio
fit
idolorum
,Siritui
S.in
osobloqucren~
tur. fjfuid
?
quod
omnesChymici,
Afironomi,
Chronologie
& ipfi
Theologi
■>qui
corporanaturalia
,fidera
ecelefiia
,dies
menfes, ipfaque
fefia fi Numinis
celebrationi
dicata}
ido¬
lorum nominibus etiamnum hodie defignari patiuntur y
v_y
io ) O
( *»•
DEi, vergunt; quare
Svecus
emphatice
häbet oaftbeltga
gabler.
Deinde
Judaeorum
ineptias, quibus
Talmud
illorum fcatet,
rejicit Tit.
T. 14.Tandemque
PETRUS2.
Epift.
Cap. I. i(5
>teftatur
Apoftolos
,dodrinam,
quam gentes
docebant,
aDeo
, non autem Graeco-rum Poétarum fabulis , ututlingulari ingenii acumine
confidis,
haufiffe. Hujusmodi fabulas, quippe
quaePoe-(i Graecorum
competebant
,Petrus
vocat<re<ro(j)icrpévijs
fAvSxg.
His,
quatenusin
åtäctKrctg
dyS'^umvtjg
colptug
Ao-yotg, non vero
in
håoMxois
7rvev[Ao,Togdyns(i.Gor.II.i
$0coniiftebant
,quicquam
acceptumreferre
noluerunt
Apoftoli.
Qua de
cauffa
hunc
erroremElenchi,
quofpedofam fibi comminifcuntur vidoriam
adverfarit,
plane indignum
judico
,cui
refellendo
multum
operasimpendam.
Dixifie fufficiat
,quod
tantominus Spiri¬
tus S. fanum Poéfeos ufum damnaverit, quanto cer-tius conftet, PAHLUM, in convineendis
Athenienfibus
de exiftentia veri DEi, ex
iplis Poetis Grasds
dififerendi
fumliflfe argumentum
b ).
Sed ad
alia.
CAP.
II.
b) Ponitnempe inpr*mijfispartem carminis exARATO,
ut communis fert fententia:
Tk yct(j Kcii yevog
etrpiiv
,
linde tandem concludit : T&vog kv
v7rd(>%0VTeg
t9 Qek ,IQetAofAt
v po[Alle
tv q etgyvgw vj AiSa
%agdy[Aa.ri
Tt%Pqg
xet) ep&uptqcecog
uv3gM7TiS
, to3relov
eiyct]
ofAoioy ?AU. XVII. 2S-) 2p. In Epißola ad Titum Cap. I, 12, non
tan-tum dicit Paulus tefiimonium EPIMENIDIS7Poet*6r*ci?de
Eretenfibus ejfe verum 7 [ediß integrum
adducit
verfum:K^reg
et etxpsvs-a/
,xaxci
&qgia
,yarégeg
dqy
cti,
H [Ac&gTvgtet, avTq
i
rivdAqStjé.
En-iMENANDRI Comici elegantem Senariumfui facerejuris
non dedignatus efi idem Apoßolus
7 1. Cor. XV. jj,
Q&eigXtriv
yj&q
xfiér
eptiAlcq
xaxcq.Argumentumex integris iibris pocticisS. Codicisr fupraa me
allatum } ficco jam nuncpede
y o
c
;wi*
r»CAPUT SECUNDUM.
De
Ufo
Poefeos
in
Jurisprudentia.
$. I.
RE&itudinem
diäte framandaconnatam,ad
> diupoft
prava
lapfum
facinora
fmgulis hoini-
imfne-nibus fuffecifle dubitare licet5 quare
ipfos
fami-liarumantefignanos
y pro re nata,vim
vicompefcere
coepifte
, verovidetur
fimillimum.
Obtinuit
bsecim-perandi
&
parendi
ratio,
quamdiu
moribus, ufu
&au-(ftoritate
patris
familias comprobatis
, tamquamlege
,
utebantur raortales. Ubi vero , ad
majora declinanda
pericula
,in
civitates coaluerant familise fegreges,
ed
tandem ventum fuit, ut ea , quae
malitia
humanaqui-busvis indiciis
necquicquam comprobaverat,
literismi-nacibus fibi
interdida,gemebunda
confpexerit.
Ceterum omnia media ,quibus
uti
novit
prudentia
humana in
tot removendis obftaculis , quae procax
multorum
de-linquendi
libertas obvértere conataeft,
nuncponde¬
rare non
cogito
: tantumquid emolumenti
Poefisin
hoc negotio nobis
reliquerit,breviter
animadvertam.$. II.
THracia
tum ORPHEUMvetuftiftimum
tantisfuum
ma<ftavit honoribusPoetam
& Jurisconful-
, ut feriteftati fint
pofteri,
Severum
,Imperatorem
Roma-num , illum ,
poft
Chriftum
&
Abrahamum
, proDEo , inträaedes fuas veneratum fuifle a). Fuit
nem-pe
illi
cum tantafapientia
conjuncta facundia
poetica,
ut homines,
quibus
nulla fere
jufti
eratreverentia,
fe-B z
verifti-s . ■• - :('[!{t • *•, ?•«• • . •;'. I ■
m
veriffimarum
iegum jugo
,dcliciis
ejus poeticis
veluteffafcinati,
fpdrite colla
'fiåbderent-5
miraprofedo
&
ftu-penda
hujus artis
efficacia
quadivinum
vätesid
prae-ftitit,
quod minis alioqui,
nedicam
armis
,vix
ac nevix
quid
emin adum produceret legislatoria poteftas
£).Quanti
fuit peritia
AMFH10NIS,infignis
Poeta?
Lyri-ci ,
in tradendis
legum
praeceptis
,mira Thebanorurn
trans-b) Jguod ORFHEUS AMPHION leges
&
jura Poéfeosfvavita.ii
quondamtradiderint
, HQRATIllSde
Art. Poet.p. rn. 2$2. fatis fuperque teftatur.
Froinde obfervandum eft ,quodcana antiqmtasajfirmet^
primos quosquefapientes,Poetas
fuiffe
; quare,Poefinufum
juum in Jurisprudentidm quoque
diffudiffe
7 dubioprorfm ca-ret. Conftat- enim, in Creteniiutn inftitutisfuifife
, utarte contentas
leges
hymnos
de Diis immortalibus,
denique clirorum virorum laudes
a puero canerent:quod
arbitrabantur
,proclivius
fuos cives
legibus,
ita
bene conditis atque
toties
repetitis obtemperaturos
jeulturosnumina
religiolius
jbonos
viros
magnoanimi
incendio amulituros. CASELII Orat. de Art. Poetica.
Non itaque admiremur oportet, fummam illam curam , qua
multi rerumpublicarumfiatores opera veterumpoetarum
folli-cite conquifivere • quippe qu<e fatfcecundam illorum utilita~
tern , etiam in pangendis
&
explicandis legibus&
inflitutis,firmiter evincit, Sic
Hornen
partesdifperfae initio
cane-bantur , donec eas omnes Lycurgus, rex&
legislator
Spartanorum,
conquilitas
exJonia
in
omnemGraciam
intulit.
Deinceps ipfas veluti
fradae
navis disjedas
ta-bulascollegit
Athenienfium
Tyrannus
Pifillratus
, ut alterum opus ,Ilias:
alterum Odyffea nafceretur.
Tan¬
dem vero
Hipparchus
,
Pififtrati
filiorum
/
natumaxi¬
musxcujus
fupiontia
& ftudium
non tantum erga•m
i»
odc
H».
mtransformatio
quondam
docuit.
EURIP1DIS,
Poets
Graeci, operamapud
regemMacedonum
Archelaum,
nemo ignorat. Hinc
factum
efle
reor,quod &
Poetas
Deorum
interpretes
rudiscrediderit
antiquitas, &
ma¬ xims dignitatis viri Poefeospierutnque ruerint
aman-tiflimi c). B 3 §. III.
ras ,
Ted potiflimum
ergaPatriam
fumrais laudibus
ce-lebratur , omnem Homerum Athenas
attulit
,& inltH
tuit ,
jufiitque
utrhapfodi
, quosvocabarit,
folemni-bus Athenienfium comitiis
publice Homerum
canerent.CASEL. 1. c. Plura id genus alla videri
poß'unt apud
Anony-mum quendam Gallum, quilibrum conjcripfit
De
P autorité
d1 Homere
parmi les
Jurisconfultes;
Hkiüud
imprmkmagni duxit , quodHomerum toties inpandectis id inßitutis
juris Civilis aüegatum legerit•, å
peine
trouve-t-oil ,in~
quit , teße BAIL. fur les Poet. Gr.p. zz., une
citation de
Platon & d1 Ariftote dans tous les anciens
Jurisconful-tes & dans les
compilations
de
Droit.
Mais
öns'
y
eft fervi
destemoignages
d1 Homere
enpleuJieurs
rencontres. Notißimumproinde eß ex SLIIDA
, TERTAillM
Olymp. XXXV. carminé comprehendiße
remgubl.
Lacedo>m.Cd
Vitce prxeepta. DRACONEM v er o Olymp. XXXIX. legesAthe-nienßbus tulijje Cd vita: äegendx praeepta y verfuum cIretief
tribus miÜibus. Idem quoque SUIDAS teßatur, SOLONEM
non tantum leges Athcnicnfibus fcrigßßiarvets
h.
e. in Tigneistabulis , fed Cd 7roivjß,ct
Jt
eÅeyeiuv Cdv7to$vikcl.s dt
gAe-ytlctg
, conf. B0RRH1C. p. ig.feqq. SOLONTS } queefuper-funtf Elegias moralis collcgit H. STEFHANUS.
c) La Poeiie étoit alors (inquit RAP, Reflex. Fraß,
p. vy.)
Ii fort å la mode parmi les grands
Seigneurs,
que les
Empereurs
méme s1
enpiquoient
,quodAlsE-CENAS Cd par Imperatorum Romanorum incomp
arabile JUL.
CiLSAR Cd AllGUSTllS} inßar omnium, optime Juis
exemglis
14 4M ) Ä C
MI-§. III.
POftquam
gumcivilium
dein
feris
,absque
venerat
Poetarum floribusufus ab
annis,
rigor
le-7 in
fo¬
rum vultu torvo & minaci
prodire,
necefiumhabuit.
Sed ne (icquidem
divas utriusque, Aftraeas
puta
&
Poe-feos, amica ceflarunt confortia :Siquidem
deprehendi-.
mus JCtos,
quibus
benignior contigilfet
vena,
infti-tuta fubinde 8c
leges
carmineéxpreflas pofteritati
tra-didifle & praetéreaforenfis ftrepitus defatigationes
poe-ticis deliciis levare voluptati fibi duxifie a). Quidpor-ro de
ip(a Juftitia
,
hujus
imprimis facultatis
pradide,
carmina tantum non omnia
loquantur,
quilibet,
cumAftraeam
Virginem
, Nemefin Divinam 8c iacrae Themidos oracula celebratalegerit
,facile
de-prehendet.
Legum civilium interpretibus
vel hoc no¬ minepoefis
commendaripoteft,
donec
ea,qua*aliunde
acceflerint,
alüsipfius
ufumdocumentis
illuftraverint.CAP. III.
a) V.gr. HONORATI DRACONIS Juriscf Elementa Ju¬
ris Civilis f. infiitutiones Imperiales in Carmen contraria.
E-jusdemque de Jußttta laudibus Carmen. GROTIIIS fcripf.
Pa-raphrafin in Inflit. Jufiinian. carm. Latino. Taceo ANDR.
ALCIATUM, BERN. BRISSONIHM, aliosque JCtos & Poetos
ßmul, egregios. Quid TllRNEBOS, RllDALOS & reliquos Aßraa pariter ac Poefeos myflas commemorem, quosne
proli-xitate obruar , nunc omitto. Dixiße fujficiat Celeb. IVAL-CHIllM in Lexico Phil. p. 2033. Poefin JCtis veleapropter
commendatam vette , quod non folum ex ea difcant , varias
idearumßeciesfibi reprafentando
, vimfuam. imaginatricem
reddere vividijjimam
, fedetiam ex fabularum involucris
eno-dandis, litigiorum fcirpos dextre
refolvendi habitum
fibifor*mttreperfacilem. , £>enen
0tUDfenDén
Det' / inquit,rotrD Die
£>td;hJ?unfl Deswegen
fürnü^(id)
gehalten
/ n>eil fte§um
öffCmt
bet?
grfldrung
Det©efe|e
DenSafum
legisDurcj?
eine) O- ( Sr®*» " lf
CAPUT
TERTIUM.
Ufu Poefeos
in
Facultate Medica.
i iiO<
--u-lx-fc
-i:-;.. ;QUi
eularemMedicinarn, Phyficam applicatam, vel
quandam .& fenlibus
objedamPhilofo-
parti-iphiam naturalem, appellatam voluerunt,
juftos
illiusiimites tetfiere tranfiiurfféliaud forte dicendi funt.
'Nam ut
Phyficus in
omniuiiiomnino
corporumnatu-ralium natura
penitius riraanda acquiefcit
jita
Medi-,
cus, hac
eadem
defundus cura ,opérationis
modum,
circa corpus
mprimis humanum, folerter deducit.
Qua-propter
pYincipia
fua
, faltimgenefaliflima
,é gremio
fanae
Philofophis fu
mat fcientia Medica ,necefle efh
Hinc fummo jure a confümmato Medicorequirimus1,
non tantum
xeigxgyiKqv
&
, ve¬rum &
ligillatim, Phylicam, Chymiam
,Botanicam
&
Anatomiam.Veftigia
, quae
Poetze
in his
fcientiarum
campis
numquam nonreliquerunt
■, nuncobiter
inda-gare lubet.
S. II»
INtér
rigidiffimos
Pierice artis cenföres ,qui
Poetas*
gloria hac
fraudare
aufus (it,quod Phyficam inter
alia
optime
calluerint,
vix
ullum vidi.
Tot
naturaear-cana, fub fabularum
cortice, latitare
novimusa)'7
ut,fi
hujus
rei peritosconfulimus,
veteris fapientiaeDo-dores,
a)
Ne trouvons-nous pasdans
les Poetes des
cho-fes qui ne peuvent
s1
antendre
qued1
unemaniére
alle-gorique
\
neprennent-ils
pas(fouventj
Jupiter
pour Pair,tö -m ) •© (w*
étores , Poetas , non tam
ignaros
hujys
univerli
fuiflc
perfentifcamus.
Proinde ignötum
eflTé
nequit, quod
integra
fcientiae
naturalis
Volumina
confecerint
Poe-tx b )-} quse , cum
omnium
oculis obverfantur
,eru-. ,
dijiis,
Pair, Cerés pour
le bled &
Bacchus
pourle
vin?Quand
ils diflfent queP
Oceaneft le
peredes Fleuves
> queles
Syrenes
fönt filles
d'
Achelous
- - nefont
-ils
pas
des
Allegories evidentes
å la
Phyfique
?
vid.
P
Explic.
Hiftorique
des Fables
parP
Abbe
B.
Tom.I.
pag.S.feqfy
Sic fabula de Vulcano ,,perfingula.ferc momenta ,
ignis
nat¬turam pulcherrime exponit ; Fingunt nempe inter
alia
poet#,Vulcanum fulmina Jovifabricafle. Nam cum
nitrofae
vel
fulphureae
particulae
, autcujuscunque
generis
maxime
fubtiles & ad
concipiendam fiammam
aptae , quasexha-lationes vocamus, per
calorem
éxtolluntur, pluresque
nubes, tabulatorum inftar, unas
aliis
fuperftratse
,vel
ad partes
laterales
adjun&ae,
comprimuntur,
ut
exha-lationes iftasex motu, quo
in
loco
angufto cientur,
ac-cendantur , tunc nubes
dehifcunt
& erumpunt,unde
.fulmen. vid.Dijfert.DeVulcano. Egregie prorftis,fupra
quod
nil melius. Sexcenta bujusniodi exempla apud
mythologi>
enucleatores , videri
poffunt
, qua cum rerumnaturalium
pe-ritiam in poetis , tum
antiquifjimum dottrina
habit
um, quem Fhoenicibus AEgyptiisqueacceptumref
eruntplerique
yfat
is
fu-perque
teflantur.
b) Ut EMPEDOCLES, LUCR£TIUS>
RAPINUS, PETR,
PETITllS, Medie. Doetor Parif DAN.
MAJOR
,CALVID.
LAiTLlSj SClP.CAPRlClllSy
JÖV.
PONTANUS,LOPES!llSy
CHTTRALUS , CAROL. MALEPERTUS ,
OPP1ANUS,
MAR-BODA: lIS, HIER. VIDA, & longo Ordine
pluresy
quorumpoe-mata nominatim tradere 7 non vacat.
fjluod Phyficam
ef
oroPhiiofophia* Theoreticd huc
tr'anstulcrim
,liéertuti
metbodi
4H;
o(jfr
i? ditis, una cumfenfu
fabularum chymico,
quem com-monftrarunt nonnulli* examinanda committo ef§.
in-ÜT
tiarofis
& venuftas,ac
liljis,
per
cumfe
indeliciofis,
vafis
&horis
major accedit
Phidiacogra*'
opere&
caelatura
fuperbientibus
,confpiciuntur
: ita herbarum notitia e Poetarum fteliciis maximum for-tita eft nitorem. De Poeta & Botanicofacro,
Salo-mone, ut
nihildicam,
cum nt£?ön WW a) hodiedeiiderantur:
fequioris aevi Poétas, Grscos pariter
acLatinosaliosque,
hujus
rei
haud ign
arosfniffe,
car-minum monumentaloqvuntur b).
Si
modo
MARONEMexaminemus, tantam in
illo deprehendemus
notiti-am Botanices, ut
integram
vel
illa de
rediffertationem
confcribi po
(Te fatear.
Habet
epitheta felecftiffima,
quasabfque
herbarum folidiori
peritia rebus adaptari
ne-queunt c).Eft
namquefpecituen elegantioris
Poetce ,talia vocibus
epitheta aflociare
, quas non tantum vim_
C
&
c) Conf. MORHOF. dijjert. de Cbimia Seer etioriJub
Fabularum Ethnicorum involucris.
a) I. Reg. IF.32. b). HOMERUS&HESIODUSpaftm.
Integros vero libros huic rei confecraruntAEMIL. MACER^
FALL Ab IIIS, HERM.GRUBIIIS, RUFUS EPHESIUS Me
di-cus
, quifub Trajanofloruit.ABR. COiVLAEUS,
AngluSjplan-tarum Hiflor. earumquevires elefanticarminedefcripßt.Conf,
Reverendiß\ Archi Epif. D. D. HAfHlINl aure~
um poema Svec.
pajfm ©übt! £231V
it 00JptVijiCldiffum.
ExGracis vide plures in FABRICII Biblioth.Graca.
c)Appellat
Oliv
ampinguem
( Georg. II.qzj.) a
fa-cunditate-, flavam (AEn. V.303/. ), quia folii pars inferior
fubpallida ef , & veluti coloris fotracei } tärde cre-leentem f Georg.II.3.) cum a nonnullis per ducentos
an-POS crefceredicaturi quare Grrcis
oxj/iyovog
audiG Myrtum
i8 4*5 ) o
C
^
&
einphafin
didionis exprimant,
fed
infuper intimam
rei naturamveluti fpirent.
Habet
porroidein
integra,
carraina id
ipfum probantia df tandemque
prseceptaet-jamformat,
quibus
limuJ &
herbaruin
curam e)
,&
&egct7revTi)cijv
fibi
exade
cognitam
fuiffe
,haud
obfcure
iniluit fj>
§. IV.
vocatVenCri formofam, velpropter odorem ad delicias ac-commodatum , vel quia maris litoribuc gaudet}
unde
Venusortaputatur
y
Ecl.
VII. 6l.dy Georgic, II. pty z, p, 4.
ubi
difcordem plantarum
na-turam , vitisque efl'ellum exatlijflme
depingit.
Sic
quoqueEcl. II. 54> f. Lauri (fl
Myrti viciniam
exponit,
quamtri¬
but modis optime explicari
pofle
,contendunt
Commentami
yvid. CARGI. RUALUM in not. ad b. I. Reliquas herbtis ? ut
cytifum
,capeüarum
{Ed.
I.
yp.)
,& thymum
,apum
pabula [Georg. IV. 180.)
jucundijflma
,ab hoc
Foetn
egregie
de lineata , pratereo.
e) Fajflm in II. Georg, quem
librum
, ceuillufire
hujus
rei documentumy Rotanicis commendatum
ejfe
oportet.f)xEn. XII.412ad41p.
Didatnni
virtutesdelineat. Geor¬
gic. II. izöadtjjy
malum citrium depingit.
Nota , quaibi¬
dem comparent y oüo ßunt. /. Amarities. z.
Felicitas
feu
fa¬
cienditos. jy Virttu adverßu venena
futura
y utSERV10
placet j, imo adverßu aeeepta y
prafertim
,fi
cumvino fucctti
ejus imbibatur , ut THEO PIIRASTllS , A
THENAU
lS(fl
J)IOSCORIDESvolunt. 4, Folia. j, Odor. 6y viror
per-tetuus. jy Tenacitas florum y (fl denique 8
yuftu
adfocto-rem oris expellendum. Conf. vitamVirgilii
, quamnonnulli
deferiptam volunt a DONATO , ubi
ajferitur
>quod
Foetanoflermultumopera inßumferitßcientia
Medica
?&
Varia
/je*
4M ) o
(h*
;p §. IV.jlNatomia ,
brutorum animalium corporisque
huma-+* ni
indagatrix fokrtiffima
, quantumde
fua
perfe-flione recentiorum
fagacitati
accepcumreferat,
in(i-gnia ejus
fcientiae
lumina,
quibus
vel patria
nodra, vel
exteras quoque nationes,
inclaruerunt,
fatisfuperque
teftantur. Quid autem
antiquis
Poétis hac
de reinno-tuit, ex animalium
morborumque hiftoria,
quam ARA-TUS , PERlSAliLUS^FAllSTINUS,aliique, tradiderunt,
obfcurum effe
nequit
a).Recentiorum
poemata, quse hane rem-,aliasque
in
airspliflima Medicina
obviascom-ple&untur
,cuilibet rimari
pronumeft
b). Hinc faktim concludere aufim ,
jucunditatem ftudii
Medici tamcognatamefte
deliciis poeticis
, ut alterutrum quirno-rofe
negaverit,
utrumquenegaflfe
merito
cenfeatur.Namut Medicorum amariffima abfinthia dulciflimis
ad-C i mixta
a) Jguamvis valde rudis fuerit veterum Anatomia, adeo
ut tota fere , quantacunque hodiejutetur, recentiorum
cu-riofitati adfcribendafit : interim tamen veritati nimis effet
injurius , qui omnem veteribus denegaret notitiam Anatomi-ces. Saltim tuto afiirmarelicet,
antiquos vätes, exta
fem-jer introfiiciendo , aliqualem cognitionem defiruBnra cor i
o-risfibi acquifivij)e
, atque occafionem goftcris hane rem
jeni-titts examinandi dediffe. Hinc ve ro videturfimillimum
,ctiam
Anatomiam Ulis^jro ratione temjoris, fuifiefamiliärem, qui¬
bus arte fua, b. e. joefi, omnium [cientiarum elementa bomi-num animis inflillandi cur<z erat. Carminum fragmenta
jas-fiim legijofiunt.
b) Anatomia munia carmine fcripferunt , DAVID.
RT-NALOCH. JO. LIGxEUS«, S1DIISS, Salernitani
Medici,
GllIL. HARVEllS , aliique jerflurimi. Conf. THOM. BAR¬THOLIN! deMedicis Foetis diffiertatio
, Hafn. 1669. Patri<e
exemjla , quijpe qua orbi literato fat nota , hifce jagelits
'
4w ) o (
mixtä
thymis
,viribus quafi
conjundis,aegroto fanitä*
tern reftituunt: ita Poeta
animi
medicinarn
frivolis
ho-minibus fadurus ,
ftultitiam
eorumhoneftis
fi-mul facetiis eludit. Vix itaque tam
admirari
decet,
celeberrimos
femper
Medicos
,egregios
fuifle Poétas*
quam
hos
illorum
amcenitates
nonfatis
delibafle.
CAPUT
QUARTUM.
De
Ufu
Poefeos
in
Philofophia.
SECTIO I.
De
Scientiis
lnftrumentalibus.
§■ I.
UT
ipfa
fplendidas "opes
etiam
atria
&
Regis
veftibula
alicujus
,laqueato
contemplatun
nempeopere
&
exquifitiflimis
artificiis
nonnunquamfuperbientia
,oculis
percurrerenon
negligunt
j
an-tequamminteriora
palatii
conclavia
,gazam
utpote
ac
pretiofiorem
fupelledilem fervantia
,penetrare
ftu-deant: ita quoque
mihi, ufum Poefeos in Philofophia
a facukatibus
fuperioribus diftinda
,obiter vifuro,
difciplinis
inftrumentalibus
aliquantulum
operaeinfum-lille é re eQe videtur. De Eloquentia ,
fapientiae
comi-te ac miniftra , non
eft
utmuita
loquamur.
Haec poé¬
feos ufum non heri aut nudius tertrus
celebrare
coepit,cum & ipfe
facundia?
parens , TllLLlUS ,eloquentiam
line Poéticamancam
pronunciare
nondubitavit
tJ.Necfané
a) Vid. EORN. Poet. p.
Nullum
feré,
inquit
Celeb. hic Vir , orationis genus
eft,
quodinPoétis
nonhabeas,
quod
ipfi Rhetores docent
7qui
faepe ab iilis
exem--m)
°**
Tané diffiteri
fas fit,
penes oratorem,qui legum
poéti-carum
plane
eft rudis
7 exfacundias flofculis immane
quantum
defiderari.
g. IL
exempla
petunt&
fidem
captant.
MACROBIUS
lib.
/.
Sätnrn. Cap. i. dicit ,
Virgilium
unicum
efle
7qui
eloquen*
tiam ex omni genere conflavit. JVgis non
videt fummam elo~
cutionis omnis äc exomationis vim emincre inpoetis : aqud quos troporum,
figurarum
,fententiarum mirus
decor,
mir
a
fcccunditas ac artificium
?
Notamus autem ,epuod
frecialem
quandam Rbetoricam
babeat Poefis
, quaconfiftit
in
fieito (!>
accurato difcrimine corum, quafiguratam
admittunt
dictio-nem ,ab iis,qua fine omnibusverborum
phaleris,
neenifi
Jim-plici fiilo dici volunt ; tum quoqueut
cognofcamus7
quibus
in
locis & rebus adhibendafint ornamenta? aut quando eapotius
removenda. Conf. RAP. fur
la
poet. qlgeneral.
p. I po.Habetpraterea ufumpoefis in oratione
fioluta
fimprimis
in
ipfa,
exornatione &pronunciatione;adeo
utoratorlegum
poeti-carum ignarus,
vix
unaperiodo
abfoluta,
in
fcopulos
reprehenfionum
incurrat.
Hinc
libertas
non
modo
per-orandi, fed etiam
privatim
loquendi tollitur. Scepe
enim timor errandi imminet ,
qui anxio
metufermo-nem
opprimit.
TORN.I.
c.p. yS.£)ui itaque
ad
eloquen-tia glor iam adjpirant , poefin a
teneris
dificant, necejfie efi.
Sunt nempe eloquentia &poefisfororesgermana , qua
conti-*
guas
babent
domOs
, atque exeodejn
fonte
bibunt
,ut
ficite
dixit nonnemo.Quam
Poefeos
neceflariam utilitätem
cum viderentprifii illi fapientis
patres,
futurum
Ora¬
torem adpoetasablegabant
jubebantque
e^um
primos
annos verfibus
confecrare.
utait BORRICH.
Parnajfi.
in
nuce. MENANTES,
de
pracipuisGermania
poetis
,inj
rte¬fat. admiratur,
ipfam
veluti
quintampit
cumC
by
mi
eis
lo
(pH
i-*
tur, (Jfientiamlingua
in
elegantioribus
poematis
lat
er e.5)tC
%>W{\Kl
inquitBENJriM,
£21
»1
Öeipltche
U«D
»8
•*&* ) O (
"
§-/^Rttice
, quamutrique Gramaticae,
methodica 8c exege*
tica , immixtam cffe
ait QVINriLianUS a), ita
mancipata
eftpoefi,
ut veteres tamquafi totam in poe¬
tarum enarratione
conftituerint b).
tfDenique
[ine „poefi nulla pars Grammaticaecettaeft, non
ortho-graphia
fana , non ratio pronuntiandifecura , non „inHexio verborum fatis
tuta , &c. Ut nervofe rem
exponit
Cl. BORRiCHliis c).§. III.
POeticas
artisufum
in
Logica
unice
metiri exaliquot
ejuspra*ceptis,
memoria^ caufta metrice formatisd)
, nimis efletjejunum
ac fterile. Profe&o cum ad
invenien-€0?ovattfd>e
©ebidjfe
/ tfl tüofoiunfiwtttjj
bcté Änob emerjetweben
@pracj)e
/ unt) eingcfd>tcfter -3)oet oUemabl ben be#
(ten SKebner borjujieljen ; tveil
ju jenem / beoor er ju
feinet;
t)ollfommenI)eit
#elan,aen fan/ $ur roetf mefyreré / atéju
bte-fem erforbert tvtrb« feqq. Deipfa
Grammatica nihil jam dico , quam
Poefis fibi habet peculiarem & ab Oratoria
di-ßin&am : qua vocesputa
, loquendiformas
7 & confiruffiio-numgenera > in
quibtisy pro indoleartis
fua f Iiber täte
uti-tur , prof<e diHioni
von conceffa
, atque adeopropria quaß
lingva loquitur. ffuare Philo Judaus vere dixit
, teye
peev y (inquiens in libro 7teoi rys sig
reo
7rgOTrai^evpeoeja
arv*
voåa)
ygatyeiv
naiavayivclcnteiv
y^pepc^djiKfjg rijg areAs^e-q&g j Tjjg de
ieMio]eqpeg
oiva7r\v^ig
tmv Traget7rorJ]aüg
re ko](rvyy£$e<pev<riv.
a) Lib. i,
Cap. 4.
b) Ibid.
c) ParnafE in Nuce.
d) Talis efi verfus
ille,
quoproprii