• No results found

Meditationes philosophicæ, de ratione humana, ejus viribus & usus fundamentis ... quas ... præside Joanne Billberg ... publicæ bonorum censuræ ... submittit, sæ. ræ. mtis. alumnus, Magnus Lacherus Smolandus. In auditorio Gustav. majore d. 28. Maij anno MD

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2021

Share "Meditationes philosophicæ, de ratione humana, ejus viribus & usus fundamentis ... quas ... præside Joanne Billberg ... publicæ bonorum censuræ ... submittit, sæ. ræ. mtis. alumnus, Magnus Lacherus Smolandus. In auditorio Gustav. majore d. 28. Maij anno MD"

Copied!
136
0
0

Loading.... (view fulltext now)

Full text

(1)

. 1

D» D.

MÈD1TAT10NES PHILOSOPHICtAS, DE

RATIONE

HUMANA

,

ejus

VIRI¬

BUS&

USUS

FUNDAMENTIS,

Ex ipfo finu naturs humanae ejusqjtmionc

cumDEO & rebus creatis depromtae, Qüas,

Ifidultu

Attoplifl*

Senatu*

Philofophici\

in

Regia

Academia Upfalenfl>

1?R ASIDE

CLARISSI MO V1R0

Du.

JOANNE

Math. Profeff.

Ord^atqj

S.TheoI:

defig. h.temp.Facult.Philof. Decan.

Publica bonorum Cen

fur

fummaqua

par c

fl modeftia,flibmittit,

Beati Chorsei Alumnus,

MAGNUS

4ACHERUS

Smolandus.

In Auditorio Guftav, Majore d, 28. Maij

^JNNO MVCXC.

UPSAlA, excudit HENRICHS

Keyfcr, S.R. Mtii. & AcademiaeTypographus.

(2)

S:"

R:x

Viro

Fideiiffimoj

Nobilijßtno. &

ConfiâttJfimo

\

-&OM-IN&

Bn.

MAGNO

Suptefrti Judiciï

Régii

Holmérifis

Adfeffori-aequiflimo, Moecenati.ir.oo

magno, omni obfeirvaririse

ge-nere

fùBmiîje coiendo.

Fide &> Fmdentia>

Sfc&$fijfi?nv Vivo

P.

MAGNO

M

O

UNO*

AdThefanrosordino m

RegniCbnplm:^ iàrio dextcrrimOjPau-ono

mçqp;iopen> qvovis1 otïiciorum génère' proieqvebjio.

Amplijfimo

ac

Sptctaitjfimc

DOMINO,

Dn,

£

EÂÎCD

Modetfo,

Regix Camerœ Regiftratori adcu-ratifîimo, Prcmotori meo perpe»

tim ßngulariter obfcrvando,

(3)

S

far

olent,non

umcuit

uro,

or es

cUriJfimorup»

tenuioris

fortune

Viror

Mu-

um

nominafcriptisfuisprtfiger

efut

eiscjAtiam

altqvam

& fplendorcm

concilient, ac

in-fiiper

ßudiorum

futrum rationem

ipßs

reddent , qvorum Patruinio et ulte•

rim

commijja difcupiunt.

Et q

vide

mnon

finecaufi. Nemo e?iimcfi quiÀ

magnà lu

minibu* vol minimum lucis

partiçuUm

fuis laboribus

affundi

non optety

dum

pro~

prialuce carent. Rurftpne

fi. efi

ulla

mor-taliumconditio qua aliorumfavoreman*

sie non

circumjpcûat,

eumhocce fulcr?

défit

lutaruat.

Ne\miremini

igiturPatro-tii& Promotores

befideratiffimi

quod

Am-pliffimù

&

Prdclariffimu

Feftris Ncmini-bus

Dijfirtationù hujus

fronten»

omavc-rim, eiqve

fplendorem,

quem

infe habet

omntno nullum, c

fplendida

dominumVer ftrorum lucemutuatus

fiw.Xcùniqvo

anip mo

fer

atisquod incomtumhorrxercitium»

qualecunjffludioru

mceru

fpçcimen>gratus

&fupplcx

apud

vos

infinuaréaufusfuerim9

&fortunam meam

Patrocimovefiro

Acft'

vori commendare non dubitavcrim,

Tetcmmjunt

momenta, que non tAntpm

AudacUveniAm mihi

polUceri vïdcntur,fed

(4)

qua, omni motu

excujjb,

mead hoc'in*

vitant,

r

17t autéinfub

TueAmpliff:

Nomine,Nor

hiHJf'&Conßkißi

Dn aSpareret

hoc

immar

turum ingemoitmei(peamen

fuafit

ïmpri*

mis mita tua

benïgnitas,

qua omnes,

o-pem tu

amfptBantes,

itace

piß

iut nemofit, qui eam

illico

prowttjfimam

benignijfi-rnxmfo

fefenßjfe

non

vehementergaudeat.

Nec mirum, Eft

namçjpbac

omnium

reit-quaritm virtutum, quamTe

blande

confpi-rant apex ac

condimentum fvavißfiwium,

&

efficit

utcum

pcfis plurtmum,

velü

ta-tncnnecminttoegfrios

ad

Te

humillime

con-fugientes

benigne ampUcli

& Conatm e~ orumlaptdxbiiesjuvarc, provehere &

orna

-re, Inàïgnmh opufculum effe fateor, ut

Tuum äffteclum fiuheat ; Sed permittat

rogobtnignitas

tua

,uthöc

quodtnfe

valde

Mignum

dignitatcm

a Tuo Nomine

äccipiat,

jgrxterea,

fi

modeßiam

verc»

'

cundfrmenisfpc

sfiuper

are non

videturftp»

flex

oro,

ut^ßuäia,

mea

benigne refipicere,

? mïClïeMibUstUkvel

ïnfimisaàmimera

-"tevelis,Sçiamego

ftwpér

,mearum

effe

par¬

tium, fufremumNumeriex ïnttmo

corde

(5)

falvum &fuperfiitemfervare,

utDUO\R$* p> Batrta,

Tibi,

luis acmihi vtvasy

vi-geas,

fplendeas.

MontiefuntquofoPatrone

ptopenfißi.me%

perplurima tuet,inme coliita.

bénéficia

üi

haçoccafionegratum

piumq,

meumanimum

er

gaTedeclararem, cumtaha tantaap

fint

utvoçem

mihtfimul

&

invitant&prxclu*

dant. Imo^utreliquaomnia pio involvam

filentiOy

meruithocvelunicumilludbenefi*

(tumTua,

operaMufisnoflrispartum,exquo

etiam mihiportio ahqua tuo nntu

ccntigit.

VotuiJJes

certe Tuis

Carijfimis

filtis

donum

illudamphjfimum

refirvare, quod protuis merit is Tibi obiulitfuo tempote Beata

me*

rnoria Choreus,

nunqvam fine laude

no-minandus b fedTe

fvafore

&tutfore fa»

clumefy quo

dip

fa noftra

Mufa,&

quo t-quoi virifie heatus in hoc mufiarum gre¬ nue

herçdesfibiferipfitfie

tllufiri

illo

benefi'*

ciofibiunamecH

perpetimgratulari poffint.

adeouttotiesTeejus

benefimS$forij&

Au*

ffioremmerit

oLaüdamus^qlfoWe^dfus

fingu•

Urem nmmficentiam

riunquam intermori-turislaudibus celcbramus.

Sufcipe

tgttur

.Serena frontehoc

gratiffimi

animi

mei pi

-gnm>&meut

cœptfii

porro

fovere

perge%

(6)

JEgp

viciftmproTua

tuorumg?omnium

viû

dr incolumitate fupremum

Rumenfup-plsxveneraritTibi^ac tuis

ad

humilima

tju&m

obfequia

piratijfmtts

ejjc

non

de*

jfimm.

Sed nee potuit,

Speftatiffime Domine,

devotus animimet

äffe

BusTut

veneratio-ne

plemßtmus

cominer

i

^

quin

Nomini

Tuohoc Leviden(e

opufculum

etiam

(a-erumfacerem j cumprater

ingentia

ißa

bénéficia, qttibus me

ornafii,

tuu

confi'

lits f&pitu '

adjutus fuerim.

Patere

igitur

rude

hoc

exercitium

lue

em

habere,

quam aTuoNomine

defiderat.

A

d][pic

tporro

placide

vultu

hanc qualemcunq(

beneficioru

tHorumtndicem^ &facutfavöreTuo etiam

in poßerumfretus,ad majora, ejus auxilioy

piogrediar,

Met

officii

erit,

protua

falute

&

perpétua

felicitatef

DEum

immortalctn

aßtduis

,prec

ib

us

tndefinenter

follicitare,

dum vixero.

föjåwlift

*ominum

Ampliff;

Veftrorum,

HumilimusCliens,

afliduus Cultor,

. Magnus

Lachcrusi

(7)

In diflcrtationem

Literit & moribut

cultiffimi

3tivenis

Dn,

MAGNI LACHE

U,

Amici&Popularisfui

perdiicäi,

Q

Vi

mentit

gnavmper

recejfus,

get

monßrare

lUeettam mentitdonaper

ampla

Hane

qtùa

måterlam traftas

populäris

Amande,

Latus abhinc opera

framta

larges

feres>

InLruditam ac

laboriofam dijfertationcm

Téreximii Juvenis

Dn.

MAGNI

LACHERI,

De VIRIBÜS MENTIS HUMANA«

colit:

Piurimislicetnegetiis

occupatus,

lubenstamenkripfit

ANDREAS SPOLE

h, c. Reftor.

(8)

A/*-Afttyoïv

ff7r$iïâZetç

.

rSi

Toor

kyo->

^

pivuv. u.

_ »» , 5 mt * ^ /

ßfi 0" î7nxâxi[^èvcq Tn&mv tmÇpcm.vqv.

4 ■ -hosqùalescunqveverficulosintej jj ftrepkus forenfesv fudit* )■

ïôymtm-jUVENI

Pcreximo Dn. MAGNO

LACHERO,

Hofpiti

& Amico fvaviflimo,

J)e RATIONISVinbwâiflertaticnemele>

gantent propeàiein edtturo.

DÜm

RATÎON1S

amande LACHERË,

opesqussris,per-judice me, mentis das

documenta

bonae.

Non adeo mirum eft t latices ftillà-vit APOLLO

Ipfe tuos, facris orà rigavit

aqvis»

Perge, velut pergis,

plures

conquirçre - Ga&as*.;, i'

Mentis, fîc capies laurea

ferta brevi

Gratphbundus adplaufit NIGOLAUSGELSiU S.

(9)

Caput I,

A

&eHominis

pr*vitate>

ortn,

Wigmtatc

à*

partibus

gjfentUlibus*

$♦ X.

iNter

hominem&

belu-ias ac eeteras res corporeas

^qvantum

interfit, & qvam

_ longe

his omnibus

iile

ante-cellat,fatiçj3robeobfervavit

Veneranda

Antiqvita?facultates#ftasdiverfiflimas,

dotesqve

pracellentËïimaS

penitiori

mentis

acumineperpendens,

qvas

îpfîs

tanqvamcertasvivendi

ieges

natura

im-

' prcfifit.

Undeeftqvod viri

infignes

re-rumqve varietate

&

ufu

perdo&i,

ho*

minisexcellentiamexprimerecupientes,

eum maxime convenientititulo, totius hujusuniverfi

eompendium

faepius

ap-pellarunt.

Perfpexeruntutiqvc

homi-nem noneflc monftrum qvoddamnatu¬ ra, adomniaineptum,

neqveumbram

divinitatis vacuam> ex fiuxa

&mnta-bili membrorum configuratione

confla-tamj fed natura prodigium,

qvod

o-ronia, qv»

infra lunam

lunt

ipamenfis

(10)

perfedionum gradibus fuperat. Taie

fcilicetqvod

mira prorfus & eleganti

corporis ftrudqra adornatum, tot

ir.i-racula qvovmembra oftentat, &fimul

Ratione feuanima rationali praeditum,

Deum& mundumexibet, Kationem

diximuSi rem non inutileautdemortua;

SedparticuUm ïlUm divina atira

^qv&ele~

cîionù

poteßate

ornata & arbitriilibertate

refulgem\

confihivim habet,uthoc deligat

ef

tlludßß

vifum.

fuerit,

répudiât>

hoca-verfetur, ad iUud animum aSfi'ciat, (a)

qva homo

infignftus.Dciinftar

omnia

rçgentis, adionum fuarum Dominus

effçpotcft & moderator eximius* Ve¬ rum enim vero, qvamvis hicDivinus >

vitaehumanae dudor homini a natura

fit datus, doîendum tarnen* qvod te-meritatè qvadam & efFrenata libidine

omnia metiens , cœiefti hacdote tam

nefarieabutitur, uttanto caetcris

créa-turis inferior reddaturfaedoejus abufu, qyantoiftis anteaeflentias dignitate

prae-fiitir» Nonenimeftaiilaearum, qvzsmi¬

nusagitqvae fuafunt

qvamhomo. Vide«

n?uscaetera animantia cunda grata vi*

cjflkudinehium vivendi modumferva«

(a) BafiU Ow. 3. p. 19. rcj

(11)

re,*imo.& ça , qvibusvita denegqfa eft

certalcgeduci: Acqvehocampiiusfin*

gula intcrfeveluti certare, utfe confer-ventjperfiçiant &ornent,

aefineinter-miflioneex ietendere,.utadmaturitatis

gradum perveniant. Adeout inhocvir«

tutisftadionihil defideretur, nifihomo,

cuita menbeatitudinis defiderium,prae

cäeteris omnibusconftantiffimeinhxret»

Hicveroinofficiofuonontantum

turpi-teY defidet& ceflat ;

fcd&pravitatcqua-dam B.atiönis in contrariumfeducitur

pè)litur,abripitur.

Qyafi depravatiohaec

itijeciOet hcaiini fhenum, qvo cum

violenter trahit

cogitfo

parère

trahentu

Oy«:

miferia

eo magis eft deploranda, qvo perniciofiorhomini exiftit,qvippe

qvimalitiam ne qvidem fentiens, ino-mniu generumflagitiisfe

volutat&ma-lumtanqvam révéra fibi bonum qvaerit

atqve acceptât. Hinc eftqvodmul»

ti do£iffimorum virorum in tantam

admirationemrapti funt, uterediderint omniaasterna conftitutione divina,ne-xuqvccaufarum latentium & multoan»

tedeffinatarum,(uüm ordinem

(12)

atqvehp-«g®. 4

îtiinemnecefîitate naturaliferriin per-niciem,qvamadfeqvcndum bonumna»

tura imbutum cfie»

g, z, Qvodcumitafitnon ingratam

opcramfore

confidimus

fi in

Rationû

na<

turamdiligentiusinqviramus, &fingulis

ejusdiâaminibus ad eonfeientiam (Tri¬ bunalillud bonsefidei) eitatis,

aperia-mus,primoqvidfitRatio

human*

& qu*

ejusVireSy deindeqvacnafundamentau* fusearum*Hocautemmeditaçtibusnon

poteftqvidqvam

magis

necelfarium effc

qvamhominis proprietates & a&iones fibiperfpe&as habere, earumqve

origi-iiem, caufas* excefius&defe&us probe j

novific. Quocirca minime

fupervaca-neumeffeputamus, nonnulla, de

homi¬

nisortu& natura*eaqvevel in fe, vel

in-tuituunioniscum Deo & rebus creatis

confiderata, prssmitteref utficnervum

reiininterioribusqvafivilceribus

requi-rentes> poftea dicendis aliqvam lucem

foenerari

poffimus.

Da DMingenium, mentistadirige lumen,

Tiendum ceftit annuemfyve weit*

S. S. Vtpunßum

Sliqvod

atchime»

~

(13)

Ï @2*

dôuftl inveniamus > cx quo cognitio*

nis nujus certitudinem dcduccre pos* fimus> ptaeprimis er« cflcvidetur e*

xcmplo omnium

Philofophorum

» ea

omnia removerc,qu#ingcnii aciemirt

verocognofcendo &

bönodignofccndo

diftrahurit atq,-pcrftringunt. Nam ut concuffaaqua probatcfpicicntis

imagb

ne nonreddir* Tedtranquilla; iranec

in-vcniethomonaturamfui,nifi fitquiétus

& totus apud feie. Sicergorejicimus

omnesfpeciés,quasha&enusaccepiffius* veiutincerti eifernus anêiubjedoerna*

n^nt, aura phantafmate intclledus il*

luftrati, autabaliare» producanmr» ä*

vertimus nosquoqueafcnfibüs corpo*

reis,dedeniq; omnescogitationes

de

re¬ bus creatis a nobis diverfis* quantüm

fieri potent , feponimus, cumhœc °*

mniahominem caliginè quadam oecu*

patum/aepiusextra lefeita rapiènt,utm

confiderationë fuidefeendereveltecuiet vel oblivifcatur penitus.

Quibusomifli*

dum nosipfos intimiüs infpieimus, o*

mnino confciifumusnosomnibus hifee innihilum redaäis$de inconouflb ali«

(14)

* m*

quo principio cogitave, camque ob

caufam infallibiiiter exiflere, quicquid j reidemum hmus, ut quamvisdoäi pa-fiter a-c indodti colludcrcnt,

vircsqve fuasintcndcrcnr, utnos ab hacinrcrna

cognitionedimoverent, profc&o ne hi¬

him proficercnt. Cum iüius fit natu¬

rs, quaeralibus -adjumentis minimeo

pushabet. Quaeconfcientia citracon»

rroverfiam primurn & proximum

ob-jc&um eft, quod ordinc philofophanti occurrit, &fundamentum, unde quis« quefe a&uexiftentem cognofcere po< teft. Cumextra omnera dubitatiotflS

alearn (it cognolcentcm ordine

cogni-tionispriorem eflfeeo, quodpofteaco*

gnofeir.

$. 4. Caufam Sc rationem exiften*

tiae noftrs, ut naturs eft convenientis«

limumrequirentes, nulkm prorfus Iii

ßobisinHenimus. Etenim fi noftram

exiftentiam, a nobis ipfis haberemus ,

&vim.agendi independentem

poflide-remus, qus fulcrumeft omnium modo*

rum,du:bdutnefTe nequit, quin ejuscoti*

feiiomnes perfedHfoßes nobis

da

remus

(15)

7 es»

qnsetantum funt exiftentiae modi, & o* mnium periculorum expertes ,

ponere-mus extra nos quodcunqve vellemus,

Tantum veroabeft, ute contrario evi¬

denter experiamur, nos cancellis valde

anguftis circumfcriptos, nihil horum effreerepofifc,adeoqvc nonelfeopus

no-ftrum,fedalteriüs potentialatqvcvolun«

tatis,quse extra nosrequirenda eft.Cum

impoflibile fit imperfediones alieuju*

reiagnofeere, quinfimulde alia

rc,op-pofitisperfcdiönibnsornatacogitemus. Sed neqve poreft haec aliquibus perfe-dionibus deftituta cfie, qualesnos no#

tavimus,quoiiiam illanon includit id

quod ingenerc Entis eftmaximum, fi

cxcîudat minimum. Quin &ablonum

valdeeflec exiftimare hanc non elfe

u-nam, nam fi plures eflent, aut poflent illaefibi mutuofuas perfedioncs occul-tare, autnonpoflent: fi poflent,noncf»

fent pariter omnifeii, finonpoflent,non eflent pariter omnipotentes & indepen*

dentes, fed imperfc&ae & dependentes*

quaealiunde fuas

pej^jdiones

haberent*

(16)

ul-m s

'

m

liusrei commercio, per fe» fuîexiftetv

tiam,atqvcvim agendî indepeudentem

ncceffario infert, cui noftra exillentia ejuxqvevires omnes& quicquïdreâlita*

tis habent omnia, quaa e fmu natural

prodeunt, fuam originem

debent,

&

a qua omnia in quocunqve ftatu de«

pendent, atqverationc

Effcntise fuse

ne*

ceflario exiftant talia qualia funt, tan*

tatnqve habent vim. quantam rebus à

fc crcatis eommunicare voluif. Hoc

eftEnsabioltmflïmcfummum, feu Nu*»

mendivinum fempiternum» quodfinè

ullaimperfe&ionc, menfura&termine*

fefolofibifufficientißimum omnes per-feftienes formaliter vel eminenter- in

fehabet, &poteft fuam

immenfîtatem

extra fe velinoperihusvel rcvelationi*

buspatcfaeerc, infinitif modis ,

(upra,

quam ejus opus unquàmingenio

adffr*

qui valeat.

f, 5, Cum vcro omnis reaUtas a fumrnoheiçNumine, quem Denm ve* tmeoiimus».!anquamafonte fei* tihffimo

diman^^an

hominem

pravi*

tat*obnwnm

iîiaveritjaut

perfeüum

(17)

créa-m

9

ti?

f\t ttéatumad pravasaâiones dctcrmincé

m &alliciar?Saneadneütiumcredcndmm iâ induci polFümus ,J qmim utrumquè a. illudcum Deo ejusqve decretispugnet, # aquibus conCôrs omnium rerumftatus

& cft.

NampoftquampèrcipimusDeum

q* cffe Éns

perfe&iflfimum &

vellcponere

c» Opusaliquod extrafe, ëquidemnon vi-n« demusipfumefîe Rationis expèïtem,&

à \

cöccöimpétucifcumfern,utqui

aliquid

)C înane& fine Câufà molitut* aut fibi

u« conttarium, &contra

fiaturamfuiipfi-iè t»s

volentcmôpus,quodipfUm

obfçurat

o,

k

Deum noneffe teftatur*

Nec

minus

ç-, îapientcm ficutqiii à fcopo fibipraefixo

in j

aberrati

Nori

impotentem, qui,quod

ai vtalt»

eflîcèrénequit

♦ Nec malignum

u quiponitut

àfÂigat

» NeqvefaDacem,

quiper vanas fpecles homines eludît >• e«, fedintelle&upraèditum* qui

fempér

agit

propter certum finem î Beatiffimum

quifelicitâtcmj beatitudincm & perfc-c«„ ûioneni intendit* fibi

cbnvenientifli-fa muni, quiquando vult âliquid extra fc i- exiftcre,ctiamvultopus inquoejus

per-Il

fe&iones

adtimbrentur, kex quo

ad

(18)

10 @2*

Deum reditus fiât : Sapicntifîimum, I

qui quod vult prudentiffime difponir& ,

ordinat : Pontentiflimum,quiquodor»

dinat, perfeäiffimeoperaripoteft : O-ptimum, quiquod operatur omnibus bonisornat ;

Juftifîimum

qui bene

or-narumad bonum fcopum dirigit:arque

fumme veracem?qui ab?.q;ulla

circum-veniendimalitia veritatemaperit, fi fi-gnis vel aliis teftimoniis, nobisaliquid

cognofcendum proponat. Nec aliter

elle poteft, nifi diea mus quod ne fingi quidem pofiitjDeum fimul cffevolen-tem luiaduqabrationcm & non

voien-teniaponentém

& non poncntcm> or

jmnis bonidatorem&

ablatorem,vera-cem & deceptorcm, quod nonminus

impium

&abominandum,quàm

contra-"diàorium

& rcjicicndum. Utenim

ca-lornonnificalorcm,& luxnonnifi lucis

fuxradios âfefediffundunti ita neeex* citat, necvult

Deusfapicntifllmusquid-quaminrcrum natura,

nifi

operabona

&p6rfeda, fux perfe&ioniß

atquc

bo-nitatis prxconcs

infallibilcs,

Unde

Te-

'

cundo

quafi

amne

fluit,

homincm

mi¬

(19)

$3® «t ®;£

nimcpravitatc quâdam â Deo damna-rum cffc, néqvead mala

trahi&fedu-ci, quin potius omnibus numeris inte¬ grum &petfefrum crcatum > variisque

facultatibus adornarum, motibus in¬

ternis &cxrecnis re&educi

âcdirigi.în-terqvascumnoftra cognofcendi facultas nonfit minima, etiam hinc ccrtum elle poterit, nosmuiqUam poffe habere ulli-us reicertifudinemdiftin&am, nifivëri

TX .I 1- •

DciCognition#, tanqua fulcrougico in-cumbat. Illa vero

acquifita'iMiquam

deberedubitarc,quinrestalcs fintvel ab-folute, vel relate ,quales îllas cognofei-mûsjfimodoiilascognofcamus, hoceft

clare&diftin&épercipiamus.Quaproin»

de hocinnegotioeomajori fiduciafcqul conabimur, quoeertiores fa&i fumus

omnes noftras facultates, fummaqua

pareft veneratiotic, Dcoacceptasrefer# ridebere, quem ab omni deceptionis lufpicione alienum efle, jam fatis

evi-âum fperamus.

6. Hase dcortu hominis, nunc

expendendum venit, annatura ejus fit

mens, feu anima rationalis fquxnomi*

(20)

«v 0#.

fationis expers, an quid compofitie* hifceutduabu? fubftantiis,.vglut exfub* ftantia &

accidente.

Quodut felicius

pobislücccdax, prpptejr ambiguitagem

yocum? quae cçrorum fçeçuiida genetrix

efîeHolet, imprimismemimffe juvabit,

nonnulias Regulas, quas in difeernen«

dis rebusînultorumPhiloCophorumin»

duftria, tanquam

lapidemlydium

ma¬

xime utiles comprobatrit« Nimirum

mens

ßgnißcat

retn,qua

ßbficonßU

efl omni*

Umeorumyquain

ipfa

fiunt,eo

ipßo

tempore,

qua

aliquid, agit

autpatitur. ( Ignofcag

quaefumus B. L> dum vocabulum

hot. inlequenùbus adh.ibemus, quod in

fcholisadpalatum nonfapir,cum figni-,

jficancius nonhabeamus) Corpu*imme* dtatum

fubjeflum

omnium corum,

qua

extenßowm

prafapponunt.

Dfflinffum

id,quodunifubjeffo

ßmplicifoli &femper

tonvenit;

Subßmtia

dénotâtprimumfub*

jeffum

plnrimorum

accidentiumfeumodo*

rum. v Modum id, quod

fubflantia

conct«

pttm

netejfarto

(»vdliiit. Et deniqve tompofitumjn

cujusfubjtffoduafubßantis.

dtßtnffa

operationibus

fe

produnt.His

(21)

«i m

CX ganter

notandp,convcrtimus

not

ad

pro»

ib* prias operationcs,ubimoxquidedepre«*

ius hçndimus nos mirari qualis çft noßra

-m eonßicutio » aßirmare Deum & nos

ux çxiftçrc, defiderarc majorem

eognitio-nem, percipcrc multainnobb^icm*

■n«

qve velle, nollc,amarc» averfcri,libere

in» detcröainare nosad hoevel iilud &c. »a- Et horum nihilç(t cujusnon ççqvç

ccr-l*n ti fumus4c nosexifterç. Quiaveroad*

?f' huçlatet, anhscç qusediverfa çoncipi«

rç» untur,tot fint resdiftinâçe anfeens,

Et-as jam attendimus quid

hil£efubfit,inquQ

m çonvcniunr»poffxtqvc

absqvçhisçççon-in pipi, &oppido çoqftat, çonfciçntiam

ii- leu cogitationemomnibus hislubeffe&

H* i liaomnia qusçinnobis deprçhçndimus

m hane neceffario involvçrc. adcout ejus m negatio omnibushifccfacultatibus, to-xt talem minçturruinai», lednonvicever* 'b* fa. Nam haeç clarç coneipitur ad»

io» hue confcia

pofle ad alia

objeàa

appli-:t< cari, quamvisomnesUli

conccptus

rc-ve moveanturjEt

fîedeinceps

ininfinitum,

lié l71tro igiturhinc fequitur, omniaquac

(22)

m© 14 ow

tumefTedivcrfbsmodos cogitandi, qui

tane v am rivuli ê fiio fonte featurien*

tes, noscatenus Mentes eflcevincunt,&

indicânt saumv nafûtàrain cogitando

confiftcrcs feu ineoquodconfcisc

pos-fint appliç&ri ad varia objccia ; ficut hocingénue fareturCic. OfF.ubi al¬ ferit mentem hominis

ftmper

cogitando

aut âhejuod inquirereaut

agete*

Cum

hoc confcntmnt multi alii quorum

tc-ftimoniis lubentesluperfedemàs,neinre

nota&pervulgatamulti & infolentesefle

videamur*

$ 7♦ Ad proprictatcs noftras

ulre-rius examinandas redientes

compcrl-mus nos mutarc locum, movere quas-dam partes hue&illuc »variasqve indu* ere figuras, aliasircrumquiefeere & fu-asvarictatesadmittcrc. Hasomnes in-fuper npn exiftereperfe, propter conti-nuam mutationem, cflbntiis rerum in indivifibili confiftentibus,prorfus cou*

trariam; fed inalio cfie tanquam

ob-jeûo inhsefionis, fine cujus interitu ad-effevcl abefîcpofîunt» Deniqve

(23)

im-«i© «?

penetrabiles 4 Ständern

nihiîcflfcdivl-fibiie & impenetrabilc, nififir

exten-fam fecundum trïnana diriieofionem.

Extra quodutiprogredi non

licet*quia

hoc negato, illac proprietates nccefîe,

nee concipi poffunt

unqvam 5 itafirmi-ter perfuafi lumuscxtcnfionenj

( qm&m

eflentia. corporis nominavimu$,)e(rehe¬ rum foecundiflimam matrcm,ßn£

qua

nee h», qu« illamtanqvam in¬

dividu»comitésfcquuntur,ncciliaque* marrifuKomnem fplendorem& pulcri» tudincm conciliant, edi poffunt, quin

genuinammatrisfuaeindolem atqve maginern ad vivum exprimant.

'

8. Sicfuntvel mentisvelcorporis proprietates quae nobis innotuerunti

Qvaeduo itcruni adunum

firnplcxrcdu-cere dum

pcrgimus,ftatim

animadver-timusidfieriminimepofie. Namcum

hoc unicumfirfignum, undc

eflentia-rum diverûtas colligitur, qvcd

propri*

etates unius eflenti«. nunqvaaa fiant propria alterius : Et pariter ab omnibus conccffum fit Saccarum & Sa! inter le realiter differre t

(24)

quiadi&etfäfc*tauten» habcnt qualitatéifr Utiqve yeriflimuro eftmentcrn & cor¬

pus nonmodo fcâlitcr üt SaCcaruni & Salj quirt&

ciTcntialitetdiftingiii,qvuni

& proprietatcs &efientias plane

diver-fst natur# habcant, qu# uni rei fimplb

ci, fittûqVâmfolicénveniûnt. Patetccr«

te Vel ofcirànti, non idem etfe aut eb

dêm rei coavcnifé* cogitare êt

dxten-fumefle, Cogitirede Deo* &move¬

refe alocötn îoeum, Àccedit& illud

quod varietatesCorporis,mentenonco¬

opérante, & taepe ctiàm invita produ-Cantur,qvod nunqVâm fierêt nifi eßent

diverfae fubftanti#. Imo five

compa-tcmus,iivè fepareitlüs has dUasfubftànM tias» utfaffiqve tarnenab altefuttå db

verfattî exifierc» divifasqvc cxciere O"

perâtiones complété percipitivus*

$.9, Hanccorpoream niolemâccuràj

tius

infpicientc$,deprehendimus

dcillani in variai partesdivifam efib; ex

fingu-lis.partibusfmgulariâ COtpora forma¬

ta & clâbofata* ut cœlum » tcrram,&

alia corpota inolimera. Porro

pcrcipi-mus multos corporis motus cum

(25)

pen-&Ô *7

Wf

pendentiaà

cogitarionibus

mentis pro chici, & econverfomcntemmuhasfil¬

ascogitationes exerere

dependenter

a

corpore, hoc efbmenrem& corpus infe invicem agereôt pari» Nam

pofitaqva-dam varictatein mente, eodemtempo¬ re (equiturvariaaio in corpore & vicis-fim. C-uiusreifidem vel

maxlmefaci-unt ingenres ifti dolores» quos mens

laefo corpore paticogitur, atqve

infini¬

te:iftjemotus determinàtiones &

varia-tionesadnudam mentis voluntatem in corporefequentes. Qyse

in

multis

ope-râtionibus indivulfe ita complicantur,

uttaies altera harumfepofitafurgerenon

poffint. Nam

E.

C. dum doletcaput,

fiperceptio mentis inhac pafllonenon

implicaretur *

ncfcïrcm

dolorem , fi noncaput,ignoïafem mutationem vio-lcntam incapite

fieri. Quod

commer¬

cium cum fine aliqva unione fieri

ne-qveat, evidens eft, mentem cum

cor-poread

conditoris

Arbitrium catenus quodammodo in ünum compositum tranfivifle,&mutuohoc

foedercimme-diate

conjungi,

qvamvisneutra

harum

(26)

fub-«8 Qtf

fubftafttlarumnaturafuahujus fiteapäx. ,

Ita auteconjunftaconcipiturMens.no» , ,

multiscorporibus, nonch?c> inhabili,

j

j fedhuicuni tantum, quod

ciquafiper-1

,

mixtum fentitur, cum nulluni

a^iud

,

corpusad placitumcjus moveatur, nifi (

hoc unum,neqvcexcit^ur in menteulla j fenfatio dolorisautgaudii, nifihocaffi» j

ciacuraut l^datur. Qyae omnia fatis ^

comprobant Hominem

efje fiubßmtUm

ï

créât *m> ex mentefinita, (ficorpore

orgx-(

riiço cctfrpofitam. {

Caput

IL

*

« r fi 2

DeCorpore Humanoejtafc motuum caufis, r

ç

i; Uthaec clarius cognofeantur,f F

corporisnoftri

fabricam

primum & uni- *

onis natûram, deindementisproprieta- < tes&fundioncs, paucis tantum

îub

in- <

cudcm examinis, rcvocabimus. Cor- I

"pus infpicicntes,

fuccinftam

partibus i fuis affabrc fa&is, machinam macro-

\

colmiaemulaminvcnimus, Inter par- 1

tescaputin fummitate hujus machina? J

adfpicitur, cujusfinciputduobusocellis,

J

palpebris

&

ciliis obdu&is infigneeÖA

^

(27)

na-lr • . ; r; - » i

i?

nafucumduplicinarehabet. Subnaribuî f ac^ParetÄ quod duosdentiutti ordines

j

fuoriftuprodit.Ad

latera eminentdu»

!

aurcs,Wnqvam

infundibula flexuofis åntdsnotabilia. Infracaput coUum.in duas axillasdefmens. A bbispendentduo

brachialacerfis/cubitis&manibus con-fpicua* Hinethorax ,qui

peåus&tcr-gum praeter veritrem continet» adhè¬

renthuieduofemora, raox crura toti»

dem, cum i&mjé&is geni bus &tan¬

dem pedes parinuméro, qui irtbâjuli & Veftores totem molem (uftinent. His

addimusqvx ab anatomicis didicimus,

I nimirumquodeuredetraäa, in fingulis

f partibus deprchendantur ofla nodata,

qvae cartilaginibus revin&a & mutuo commiffa ligamina confttingunt» Offa.

operit caro perplurimas jfibras velut

ftamenintcrtextashabens,qvac pelliculis

involutè,totidemTubuloscomponunt, &unacum carne mufeulos, canalibus

inviccmjun&is, perforâtes conftituunt»

Mufeulos undiq; ambiunt

membranu-lse, ligamentisoflium adnatse, qux

tu-bulorumextremitates ad.unumvclplu*

(28)

?çs canales majores colligenres,

inten-dines abeunt, & mufçulosmulculis in* neâientes,totum corpus continua ferie

çanalium intextum reddunt,

$.î,.Praeterea audivimus incapitcefle

çerebrum, qvod oflibus undeqvaqve,

qvafipropriis fepimentis natura

obval-lavit, idcmqvemodofere

inexplicabili,

caliida natursefolertia

elaboratum,prae-cipueveroutoculis obvium eft, inpar¬

tes, anteriorem depofteriorem divifum; Etquidem ita , utilla poris innumeris

&çavitatibusduabus fit notabiiis, hsec

poris fimilitcr& cavitatç una hiet, Su¬

pra mcatum iftarum cavitatum, glan-dulam pinealcm confpici certum eft, qvxvelideo notatudignifîîma cenferi debet, quod unica fit& in medio utri-usqvc eavitatis, tanqvam inmedicullio fufpenfa videatur* Ex cerebroderivan¬

turmultafiftulofanervorumparia, qvse

«x variis filamentis, per cerebrum

ex-panfis, compcfita funt, & reelinantur

alia ad oculos, aures, nares, linguam de aliascapitis partes, allaper colfiim

4ecur*unt* Pattim adcor, pulmoncs,

(29)

ven-*$0 ** © ;>

ventriculum,jecur,lienem & inteftinumi

partim adfingulas exteriores corporis

partes,acinluper ramulos, numéro

pe-neiqfinitos, ufqve ad mcmbrorum ex-tremitatcsprotenfos, pertoturn corpus

exporrigun^.

«

§. 3, Cor in pe&ore nervis tan* quam funiculis fufpenfum h«ret,&du¬

osventriculosoftendit, dextrumamplis

orem& finiftrum anguftiorem« In

u-troqvehorum inveniuntur bina orificia

valvulis munlta, quibus aperiuntur Se

elauduntur. Singulis oftiis reipondenc

totidem ampli canales, quorum unus

vena arteriolaappellatus,

êdextrocor-disventricule egrediens pulmonesin*

trat, &ramospertotameorummafifain difpergit,qua cor

circumi^

paritcc

ramosafper« arteri« perCollum

afcen-dentisjhiscircumvolutos& permiftosad

mittut» Utvcro inde exeunt iidem

rami ven« arterioi«,uerum in canalero

arteri« venof« coguntur,quiuniapertu-rx finiftri cordis ventriculi conjun&us

eft» Cumalterohujusorifiçio cohseret arteriamagna,qu«primo, adccrebrum

(30)

m ** m

tat, &iterum per cöciam in truncum

fefereflexens tubalos, ramoruminftar,

hifce fimilimos, firt|ûtosa dupliei offi'

cio,arterias&: venasnimcupatos, pero-mnes corporis partes,- earumqve mu-iculos, eodem modo

difjjjyidit; ufqvc

dum vena cava alteri oftio dextri

cor-dis ventri-culo aptrlfinje connexa, eos*

dem rcdcunrcs exeipit,& ortmes prius

difpcrfos atqve di vifos,quaficontinuum

orbem,in variasfkxuràsretortumcom* mittif, Sub corde& pulmonibus eft membranapedtus&ventreminferiorem fejungciis, per quam afeendit venaca. va,&œfophagus>abore in ventremde¬ scendit. Obtinet autem venter locum

fub membrana, & prœrerqvam qvod

undiqvepa|$fô

meatibus hifeir, atqve

perplurimas venulas inftagnum

qvod-dam coëuntes adaperturas vena cavae

dirigir, etiam duo foramina , u»

num oefephagOjintcftino alterum,qvod

poft aliquot dcclinationes ad fcapulas

fefedemittit. Circa ventrem

&intefti-num funtqvoqvealia vilcera, ut jeeur, lien, renes,vcfica&c. qux

cerebroncr»

(31)

«i© n m

vts& ccteris partibus tcadmibus-ardlis#

limo nexuadftri&a perplurirniarteria« rum&venarum ramulifiibtiiitei: inter-(ecant,oeeuriuqveluo cavitatjbus,

tan-turnnonpauCisdiftingvunt.

$♦ 4. Poifo obfervatum eft, hosea»

nales omriesiângvine replètes elle, qui

adextroeordisventriculemetumfuum

incipiens per venam arterio(âin

vebe-mcnticum impetu etumpit & in pul¬

monum canales multipliei divortio

transfunditur , qvi continue aurarum

adfiatu 2eft.11m fangvjnis tempérant ne

nimio fuocalore cor lsedanr. Hinc in

arteriam venofam confiait, &moxin

finiftram cordiscavitarcm, velatpreflb

alveo pervehitur. Extra liane demum

fefeevolvensmiravi ad cerebrum via

tedla propellitur. Undc partim adca¬

pitis canales divertir, & parva déclina-tioneiad communcm alveumremeat

Partimrepereuffusperflexumtubulum, magno ftrepitu mox in truncum rcla-bitur, atqve deinde per totum cor¬

pusdifïufus, omnes ejus meatus

(32)

defun-m* H

&omunere> multum de fervore fuorc'

mittit & leniori tra£tu per venam

ca-vam eidem cordis ventriculo feie infi»

nuat, eqvo primo exsêftuans decurrerc cœpit. Neqve tarnen ibi fubfiftit,led

varia cordis agitatione, motum vari-um denuo na&us, (qui calor nativus

re&edicitur) hoc eft rarefa&us,Viribus

iterutn recuperatis, perpetuö curfu iter

fuum repetit. Adeout illius iteratus

motus continua circulatio merito dici poflit,

qvamnonffiodöchylus, (deqvo

inferius) ei admixtus & arteriatumvab vulae, qvaefangvinis e Centro. (fcilicet

corde,3

ad circumferentiam, fiuxum

permittunt,

refluxumqVe

prohibent;\

qvin &

multitudo

pulfuum,

feu

arteri-arum repetitse diftenfiones, atqve

chi»

rurgorum ligatura in vens fe&ionc* praeter

alia

multa fatis fuperqvfi

cornprobant. . i

$. 5*. Efficit âutem haec circulatio,

ut fangvis, qui primoad ingrcdiendum

quoscunqve corporismeatus ineptus e-rat, incordis cavernulis velut in lebel

itcratisvicibus exco&us, attenuatus & elabo*

j

(33)

*80 H

elaboratus, tandem omnes corporis parfesalluat easqvcconvenientiliquorc

rigçjy&fuairradiatione

vivifient,

otio-fasparticuias &noxias expcll.at, hiatus

novis &vividisrcficiat, atqve,utverbo

dicam,toti corporiomnemnutritioncm,

accrctionem, generationem, vigorem

&vitam concilia Namquo faepius,

fangvis drculatur, cofubtiliof,

vividi-orécfortior redditur ad intrandumcor»

poris porulos etiam minimos. Undc eftquodhic fubtilior fangvis, fpiritusvi¬

talis appellari fölet, qvamdiu cratfiori

fangviniimmixtusfluitat*

§♦ 6,Sedacciditqvoqye.fangvine hoc

cordis ventriculo cgrcdientc&re&aad. ccrebrum tendente» quodmagna copia fubtiliffimarum particularum inträ

cavitatcscetcbri, per ejusdem porulps icferecipiat & deinccps omnes nervös

per totumcorpusdiffufos penett^Quas hocmodoacraffiori fangvine leeretas,

&minus impediras, IpiritosAnimales nuncupare cenfvevctunt> quiamotum

acceptum ut ventus fubtiliOSmus, auts

flamma purtffima, conftanfet

(34)

tcSj nonaliterac pulvis tormentarius

incenfus, vcl minima determinatione,

I

quocunqvediriguntur,

rapidiflfimojeur-

fc

Xuferripoflunt,

Etfancnonfruftra.nam

v

quocopiofius hi fpiritus

animales,

ac*

d

cepra de-erminatione, hos vel

illos

ner*

fi

vosintrant & intendunf, co breviores a cosreddunt, 3c alioshj-s adjun&osvehc- v mentius trahunt. Pari modo pcllunt

d

crafïiorcm fangvinem, cjusdem

generis

a

Xpiritibus turgidum, ad

tranfcundum,j

u

âbunoMufculoin alium,quosnervi in-

ti

time permeant , omnesqvc corporis

1

parteshis adnexascontrahunt, duma- q lios extendunt, &unoeodemqve ne- c

gotioquoscunqve motus

celcrrime

pro- a

ducunt;adeoutnihil hic defidereturq va-

I

diuOrgana corporis illxfa manent,

nifi

t

caufa agens,qvxjuftam circuiationem

ji

fangvinis confervat, & nervös atqve t

fpiritusjanimalcs

déterminât-

F

f. 7„ Dehacvcro qvidfentiendum

fît, hocccrrc diflicultatcnon caret.

Eft

c

quidem communis fcrc veterum fen- c tentia anirnam (mentcm)

ejfe

principe

wntpJ9

vivimns, fintimw,

tnovemur

(35)

Hö *7 @13?

rius

&intelügimus

{b)

quam

ob

caufam

li¬

ne, laetiamtantum proptervariaspotentias »ur- fcuaccidcntia infcparabilia^i» ammam am

vegetAntemfentientem&RAtiomlem

divi« ao difolct fojSedquoniamnullaoperatio ier* fitinmentecujusnoneft confcia,ncc ulla

res abipla, qvam nonfimul&intelligit ÔC

he- valt. Etprseterea plane

fit abfurdum,

int dicereunam animampofle in plures ali-rris asdividit&tanquam in partes difeifiam» m, ünam psrtem in plantis,

duasinbru-in- risanimaübus,&tresinhomineprodere: »ris Itaqvenonaudemusomnesoperatioaes,

a- quaeinhomîne accidunt, menti vindi-ie- care, imo nullas, praeter eas, quse ab 0-1 anima intelligente & volentc fluunt.

a- Ut has probeintelligamus, tria

mötu-ifi um genera in corporehominis notafle

m juvabit,

qvorumunumeft

motaumvi* 7C taliumut circulatio fangvinis,aut fucci

preflio, pulfus coneo&ionis,

nutyitio-ai nis, exeretionis & generationis > quos

ft cumplantiscommunes habet.

Secundü

i* eftmotuum animalium, qvo corpusline

1- D % im#

r

! ÜßArißtz.deflriim.t.z, tex. 18. ft)Smtt h 6. c.t• dt Aih !•

(36)

«r@ ft* @y>

imperiomentismoveturvel fecundutnfe

totü>velpartes,ad profeqvendü

fibicon-Vèniens & fugiendumcontraria,codent

modo qvoanimalia bruta movenrur» Tertiutx)cfteorummotuum,qvivolunta

riifeuimperati vocati, a mentehumana cxcitantur mediantibusorgams ienluum

atqveartuum, & a Dcololi hominire-fervatapiecreduntur. Ad motus vita»

les qvod attiner, folisluce clarius cft»

illos nulla ratione dependerea mente,

cumabip£anec cognofci, rsec

detereni-naripoffint* Ccrtc fi hoc ficrer, tum minime pateretur corpus totmorbis in* feftari, qvot mente invita, incorpore

graffariquerimur. Vclquis éft,quifollu

cite

cogitanào,

cubitum

unum al

fta-turamfmm apponere

poteß

?

De

tno-tibusanimalibùsidemjudicium ellepo*

teft, fieorumoriginemfpeåemus,cum mentfcrelu&ante & non

ïperante

in

cor-poreexotiantur. Minime

verodemo-tibus voluntariis : nam ut hiab intei-le&u praeiucente & voluntate détermi¬ nante vi unionis necefiario réfuliantj i*

tamentem omninocaufam

(37)

i9

$. S.

Sedncficcopedecaufâs

motö* umvitalium étanimalium

penituspo:-teriiife videamur, illas paucis

cxpone-mus, antcqvampcdcmlongins promo^ vemus, Meminerimus circulationem

fangvinismultasparticulas amovcrc & fubftanttamcorporisdiminucrc.Scimus

qvoqve marcriamcœlcftemÔc

fubtilio-rem, omnium corporum rimulas

per-reptantem > multas fagvinis partiçulas

feeum

aujferre, idqvc

eo faciîius, qvo

funt

fubtiîiores.

Neautem hic conti#

nuusfluxus aliqvando damnum atqvc

interitumcorpori adferret, effecit pro¬

vida rerumnatura, utalimentumori

in-jicerçtur, dentibusq,contritum inventre deferretur. Qvod ita probe conclufum,

Vi liquorum quorundam fibi admix-torum; quimotuunivcrfali (cujus

cer-tamportionemDeus in primacrcatione

materiae attribuit, &qvo omnia Cor¬

porainvicemcorttinuopremuntur) de-terminati, partes alimenti interfluunt,

I

agitant5c

feparant,

eodem modo, qvo ) communis aqvacaliccm vivam &

(38)

5° @3»

digcritor, &:fi;ut

fœnum

minusficcum

inhorrcoinclufum incalefcit. His ac»

ceditpraccedentis

conccftionis

refiduum

infibrisftomachi reli&um,& velut

ve-terisfrumenri rnafîae fermentum novae fermentandœ iniervir,

9< Qys sgicatione

dum

alimen»

tum diflblvitur» intumefeie ftomachus

&fîmilirer nervosventneuli & intefti»

norum extendit, idqvcco magis quo

maioreftf:rmentatio,undeneJviplus

fo-litointenfi fpontccontrahuntur & una

cum Diaphragmate continua pulmo¬

num refpiratione deprcflb.ftomachum

comprimunt, ut alimenti

fucctim

a partibus

inutilibus,(quas,

eademeom-preflione

fubfidentes/inteftihum

egerit >

velutcribrum fecernit, perporos.exha*

lat&demumad fangvinis

elaboratori»

um cor, pervafa inter cor de ventrem praeparata transmittit.

Hic fuccus

can»

dido liquori fimilis

chylus

dicitur,

&

novam materiam fangvinis atqve

fer¬

mentum fubminiftrat; nam dum

reli-qvofangvini permiftus,

cordis

auricu-lasguttatimillabîtur,de

ficut

aqva

in

(39)

$£© l1 ®J*

im vernam profluens repcrculfus* motum

ic* varium nancifcirur, fangvinem

auger,

m rarcfacit &dilatât. Quœfermentationis ?c- motioeftprincipium omnium

motu um

% vitalium, undc langvis au&us ebullit &amplius lpatium requirens»magnavi n? erumpit in venam arteriofam

,

prio-us rcmqvefangvinem vciut unda undam

ii» uiqve ^cufqvepcllit. Hunc

pulfumju-jo vantnon parum deinde puimones in* o- /piratione & refpiratione aeris; inpri* aa mis vero cordis perpétua diaftolcs 6t 0- fyftoles reciprocatio ex rarefactione & m effluxu fangvinisorta, quacorperpctuis

a motibua cietur,utneadhorulsepun£tum

1- ( Vacationem fibi indulgeat. Tum

ct-> jam ceteri canales, pulfationecordis a -i' gitati, qui vario modo difpofiti valvu»

Iifque muniti , fangvinem e corde

n erumpentem excipiunr,mutuifqveofcu* i» lis&fpontanea contraftione,lecundum

fe legesaDeopreelcriptas velut aquagium

dcducunr,atqve per totum corpus cir* cumferunt. Irautcorpus,nulla habita

- tatione eotum

qu*ci unitafunt;

Con-- ftituto

femelhocnatur»

horplogio,

ut q-,

(40)

3*

osniaineo,adejusrotas

cant&

cufum fuu

tcneantj Sola prefllone organorum,

ut Bilanx adomnemdéterminationcm

motusôc varia muniaobcunda,in per-pctuo

ftatuiuotuscxiftat.

Quaefangvi»

niscirculation organorum prefliopro¬ mpteresa

nonnullis anima

vegetativa

mé¬

ritafalutatur. his cnim folis

pofitiio-mnes vitales fun&iones peragipoflunt,

quaeiisdem

negatis penitus cefiant

&

definunf.

10. Verum noDpoteft corpustot organis

fpiritibus animalibus &

fangvi»

nerepletis

inftru&um,

&

ad

varias dcter-minationcsmotus aptiffimum, hac cir

culationc fangvinis diu In aeqoilibrio

contineri proptcr alia corpora,

quaeil-lud undiqveambiunt & mediantibus

vel

radiis folaribusoculos fcriunt,

velpref-fo aere auris tympanam pulfänt,

vcl

parriculis

fparfis narium

proceffusmam

miliares tangunt, vel partibus

abrafis

lingvss

papillas

movent,

vel denique

mutuocontaftucutem nervis ubiqvein»

tcxtuna concutiunt. Cum

nullampar-tcm corporis vix actingant, quin

hoc

(41)

ffo, aliqvotnervorumextremita.tes pëc

ipfam diiperfas moveanr, Ufimul agi.

tent alias horüm nervorum é&trcmita* tes in cerebro cclleâas. deindenervös

alios

atqvéaiiospariter

ac mufculos, queroadmodum in fune &. corda tenfis

fier?videmus, proutitioius nuncinten*

fiornuncremiflior exiftit. Itaqvé nec

fieripoteft,q«in êàdem öpera

fpirirusa-nimales & langvinem.fcjuibuscorpusin aquilibrio contifierur, infinitis modis

déterminent

peliantqtyë,

&unoéodem-qve negotio varios motus in corporé

ciant* Hinc fit fi nervi deficientibus fipiritibusanimalibusfatifcant,&motum objeâoruni non recipiant.quiefcit cor¬

pus &fomnooppreflum dicitur. Econ¬

trario fi iidem fpiritus nervorum

Thalamos inflent,&libcri atqvefoluti

Àuitent,

cbjc&is corpus

œqualiterpre-mentibus, continent quidem filud iri

œquilibrio,- fed reddunt praererea cor¬

pus ad quamvis obje&orum

impreffio-ttem inaequalem paratum,& quafi ad

infultus çorporum infc irruentiumat«

tentum, quiflatusvigilia

dicitur.

(42)

m 34 m

j?. ii. Sinvero unum velplura obje-&afolito vehcmcntius corpusattingant,

& beneficio nervorum cercbrum

remif-(ius agitent, tune debilemtantum

mo-tumincorporeexcitant &quafi fenfatio«

nem brutalem innuunt, qvae in oculis

dicitur vifusymauribus auditus, in«na-ribusolfaöuSjin lingva guftus,incaeteris

j

nervis, qui integri muniminis inftarper

totumcorpusdiffunduntur,Ta&us. Por-rofi objeftum majori impetu corpus

pullct & nervis intenfius moveat,

ccjr-tum eft, id non modo difponere eos

nervos& fpiritus animales, inqvospri'

moimpingunr,admovendumceiebrum;

fed & alios nervos hifee refpondentes concutiendo, alia Organa movere.Sei*

licet aut nervös qui ad ventriculum,

cefophagum,fauces & vafa genitalia,

natnralibus defideriis cxplendis dicata exporriguntur : aut ad cor,preecordia,

]ecur,lienem

& ea organa,qva:

circula-tionem lagvinis déterminant, tempé¬

rant, & confervandocorporiinferviunt.

Quimotus, illaorganamoxnon tantum

movet ut

prior Ted

&

naturalipropenfio-ne

(43)

m s? m

ne,proutreshis

conyeniunt

autcontra-riantur»adillastrah«|vvcl

abillis

aver-&quafi apperiuirn potus, cibi &

venens

incita|^

Qui idem eft,

quem

omnesbrutalemvocanr. Dum haecner¬

viscontratavel ampliata, bile & aliis

cjusmodi liquoribus in feile& jecinore

contenus,fangvinem ejusqve circulation

nem vel impediendo, vel accelerando

velturbando,fpintusanimales,quitune

gignuntur, diüponunt& aptos reddunt

admotus,fingulis imprcflîonibus

conve-nientes,prodncendum, quitandé

brura-les affetuiimotusincorporeconcitant.

Omnium horumnervorum

extremita-tibus oppofiti funt in cerebro aliinervi, ad manus,pedes& caetera membra in¬

terjeta protenfi, qui motu repereuffo

pulfati,fpiritus animales verfuseaspar¬

tesagunt,easqvehorum compulfu con¬

trahendo de extendendo fangvinem

pel-lunt, Mufculos déterminant de corpus

ad acquirendum objetum vel

fugien-dum,aut aliterfefe movendum

detru-dunt,ac infuperad qvosvis motus lo¬

calesdirigunt. Qvodeofacilius nobis

(44)

CO-C© 3<*

çoucediputamus* quoceitiores omne$ lum u s,etia mhe rbJfei yivam,quam Péri

{xfuluqye fjr fulue nominant (

chinashumana

induftri^Jplaboratas

ta-ceam} lob determinatione ipirituum»

in eius nervis conrentorutn?folia

con-tr herçôfillicofèfugcre,

cum leyi

niiscopta&u yix attingatur.

§f il, Sedcontingirnon raro,

qvod

çorpusvarios moliarurmotus,quamvis,

nuhares ambicnsio iltud foliro

vehe-rnenriusinvehatur. Tales excitantur iß'

terdu inçecebro afpiritibusanimalibus, dum.libetc fluitantcsincident inéaveliif

gia>quséimpreiriofpirituuanimalium ab

obiec'iis per.fenfus éxternos fada, intet

fïbras cerebri reliqvir, & eundem eut*

(umrepetenreseosekm motus,qvos

ob-jeda externa aliquatenus itérant; qua motus repetitione, natura MemOi

riae corpoveseabiolvitur» Ssepe etiam exabundantia,au{: nimio œftufpirituum animalium,qvinovaveitigiaformande, meditullio cerebri &reliquis nervishis refpondennbus,motura fimilem

imperti»

p-nt, & Phantafue nomen adfignant.

(45)

17

fnlingva & palato, déficiente, potuin*

I

çitaturmotus

à

vapoçe

quodam

calidio^

te,refudante expartibus corporis

inferi-pribus. Undqariditasortanervos cor^

rugat & fimui corpus ad fitim

exftin-gvendumprovocat* Yentriculinervos

I

vellicat&rodit fiumor quidam acrisci# I

l>isfermentandisdeftinatus,qui

famépro

dit&exftimular. Similiter indieat

abun-dantia fpermatis in vafisgenitalibusVer nerisfenlum& appetitum.

Deniqjexifti-mamusvanetati particularu iniangvine

& fpiritibus animalibos fuam vim

non effe denegandam , praecipue iq

I affe&ihus incitandis,

quos ex cibo

affum/to

&

potu hàufto nemo noq Varios quotidiç experitur. Exquibus omnibus tuto fiatuere licet , omnes

fentiendi & movendi faciåtates, quœ

homini cum çaeteris animantibus com¬

munes lunt,tantum confiftere in de*

bita partium, neçvorum, mutculorum, fpirituum, fibrarum,artuum aliorum-qve

organori^m

difpofitione.

Qvorum

minifterio copusfine ulloprincipio in¬

ferno à corpore efîentialiter dtfiinfto,,

References

Related documents

qvi eam ob caufam affer/f fe in hac feien* tia taneum feciiie progrefum, qvod fub»ali. iyderum eongreifu cas a Deo

cent, qui non voce tantum, verum etiam o- culis quafi aiiisque corporis partibus, geftibus conformandis deftinatis, auditores alloqvun- tur, iignis equidem ii npn magis certe

ca nihil aliud, quam impotentia quaedam naturx ratio-. nalisad cligendum honeftum&amp;

quam lunamagis mtramart quod ha fint irebrtow. Voce ι ergo fe natura vidgar t, φ ufitata re

Jnter autem ca, quae inde ab remotiflîmis feeulis refidua merito mira-?. tifuntpoftcri monumenta,

ignem ab igne c apere,

Item illi eventus, qui licet quadam quafi prsecipua ratione nomen a fortuna tra».. hente»,fortuitidicantur:hominem tamen cui

tutum Sc appetitnm a natura non eiTe : potior tarnen mihi vita eft autoritas Sc ratio illorum, qui contrariam