Disputatio philosophica de elementis in genere eorumq; definitionibus in specie. Quam ... sub præsidio ... M. Erici E. Brunnii ... liberalis exercitij, ingenijq; acuendi gratia publico examini submittit Petrus Rudbeckius Arosia-WEestmannus. In auditorio v

«NW

i—n^in^

DISPUT A T IO

PHILOSOPHICA

Do

ELEMENT1S

IN

GENERE)

Eorumq;

Definitionibus

In

_Specie.

J$hiamj>

Divini Numinis_Aufpicio

Ex confenfu venerandas, &

_amplifUmas

_facultatis

phiiofophica:> in regia

&inclytaSvecorum>

qua? ad Salam eft> Academia.

SUB PRÄSIDIO

Excellentiflimi & Pra?clariflirai Viri

Dn.

M.

ERICI BRUNNII

Indiéla Academia Hiftoriarum

_{profeflbris ordinari;}

praeceptoris& fautoris plurimumfufpicicndi. Liberalt*_{excercitij% ingeni/%acnendi}

_{gratidpublice}

_examini

fubmittit.

PETRUS

_RUDBECRIUS

Arofiå-Veftmannus.

InAudttoriovetert_Majoriad_{d. 29.May*}

Anno M, DC.XL IV.

DBS A L I

_JE9

I

Dti.

_{J O}

_H

_A

_N

_N

_I

RUDBECKIO S.

S."

THEOLOGIE

ETPHI-lofophise Dodori, inclytas

Dise-cefeos

Arofienfis

_Epifcopo,

pa-renti

meo

Longé

Charisfi-iiio,

omni

atfeélu filiali

&

oblequioperpetuum

xt eawa

,«jfG9O99OQ9S?W9OQ9O0QOQ0OQ9<DS9Oe^B>

«Sätc^S«- -gii&tt «&»■«&»«S8»

#s36O6e©esoe8©aeoee©6©oadOti0oei-S>

Proemium.

Otumhoc unirerfum vari

_js

partibus

integrantibus conftare , quisquis mihi

largitur,cum oculisomnium

obvcrfen-tur. Harum ali#_{homogene# , ali#}

be-terogene#, ali#majores>ali# minores»

2>^s2£9 _{&\[x ftmplices,ali# mixt# reperiuntur;}

Qu# mcmbrorü

_{diverfitasaddecentiorem&pukhriorcm}

ejusconilitutiooempofita. Cumq;omaesha?partes»quae naturales _{appeüaotur, diieurfuihumanofubiaccant,deijs}

cognofcere quis nitetur> quantum Natura,ingenium &:

ratio concedunt:EtHt _{quodqu#dam intricatiores&} difß-ciliores, attamennobiliores_{&pr#itantiores,nos ergo}

in-tricationon taDtum deterreat,_{quantumnobilitasad}

ven-tilandum eas excitabit. _{Quare etiam Philosophus} imperfecta nobilium,quamexquifitamignobiiium maluit

cognitionem, Teft.Zabarel. lib. i. de C#lo.Materiam_ergo

quanquamdifficilem»tarnen fcitu dignam

nobisexcutien-dam_{elegifle putamus, quam(ne extra}

_{cancellosdivagari}

videamur) in_{duosinprimis diTpefcemus articulos(pro du«}

plici Elementorum confideratione, generali nimirum &

fpeciali) quorumprtmu* de€/ementorum definitione in

commu-«/, _ejméfa refolutione. _{Secundtu de eorum dcfimtionibut inJpecie}

erit. Intertw autem non_{parum praf}

emem ma. aeriam _{illnftranty videbimui. H#c ut inchoaviraus» ita}

ab-iolvere, divina favente _{gratia luftuitianirnumiaduxknus.}

DI-DI SP U T ÄT I O NIS Do

ELÉME

NT

l S-In'Generc?

Eorumq;

Definidonibus

In

_Specie^

Articulus Primus,

THESI S

Nte

_pofitionem

_{Defi/litionisgenerahV}

_■ Elecnentorum

_,jiotanda

_veniunt

tamtrvfit* teyist quam

o/xJv^(a^.

_{ETufAoteytäf/j fi}

ipe-demus, notum eft Elementa deduci La-tinéabalendö, _{qnodomaia ex ijsalantur^}

QUmenti* _{fbveanturjficut omnia}

exTjsdem confbant, juxta Arilboti

uTnefjct _{t^é<pt7stj tuu7t7g m Zn»: Quibusdam di}c untur

quafiElevamenta>tefieHieronymo. Quibusdam Elimenta

quafi fabricmenta, qdod exijs fabricata fint omaia.

Gre-cc»snx&<*>,xttotQ e.ordihcprocedcre. _Elemen* tienim ordine_{quodam & proportions intar fe mixta ad}

coQcretionem _procedunt.

II.

Uttollatur _{quae inforo pfriiöfophörüm'rnul«}

ttpléxafElcienduti) eft vocem Elcmenti accipi. i. _pro

quovis

tmo

indivifibili,

fic

puadum di-cirur elemcntum

Ii-neze , unitas numeri. 11, _proeo quod fecundum ordi-*

Bcm_{aiiquem aliquid componit,ut litersElementa}

t—fin*e=5tt>5 • - * * V < c ^

^1

' s. ■

•Iiis. _{3, Pro primiscuitaflibct artistudimcntis Sc} prace-ptis, ficrudimentagrammatica appellantur Elementa, frc

punåurn, linea, & fuperficies pro Elementis geometriers habentur. 4. Pro primisgeneralibusprineipijs, _{ut ma¬}

teria& forma, ex_ijsenim eonftant omnia _{corpora natura¬}

lis. 5. _Deniq;profublunaricorpore fimplici. Harum

cÄoeeptionum ultimanöftraeft»& propria hujusloci.

Hif-ce _{prsmiflis fequitur D EF IN LT IO.}

m.*

1Element#_{fant corpora Naturalisyßmpüciay Homogene*)}

_Definitis

Tub coeiocontenta,aduniverfi _{integritatem>} mixtoruroq;

Clement.

conftitutionern fTta,& in _{quseres omnes concreto}ultimo

n£i-olvua.tur.

TV.

Pofita definitione,_{fingulaejus membra}

_confideranda

«veniuQt. GENUS. nimirum & _D I E F EILENT IA,

G E N ERIS loco adfertur_corpus. *Corpuseft quiaraa-

*fm'

tcria& formaconftat, nam akerutrum horum de eis

ne-;gare»\oyoveft. Materiamponimus primam /llam,exqua

orane _corpusfimplex componitur, _qua?q; indi&crenter fe _Materia.

Labet _{adquodlibet Eiementum.} V.

De forma _{nonquod eis irifit, fed qualis fitdifputatur.}

quidam

affirmant

primas qualitates, cum fine ipfis Ele¬

menta fibi conftare nequeant, cum per cas,_operationes

eo-rum innotefcant, 6cinter (e _{diftingvantur. Quidam}

ne-gantdicendo nullam

fuhrtaqtiam elfe

fenfibilemperfe,uec

fufeipere magis 6c minus,quas

afFedtiones

eis inefle

vide-mus, nos _{ergopofteriori fententia? potius aflentire, quam}

3>riorem deferdere malumus,cum nulla accidentia eften-,Maliterponftituantcorpusaliquod.

A

Ehmen* ta_Juttt corpdra natura' ha. , /

SimpU-cia. Ho_mage* nea & ßmilaria. Viferer,t* tiadu* phx.

intrinfecus formasEleraentorum. nobi* abfconditas

fatc-muru

VI.

Additur deinindefinitions: /: NATURALIA

Naturaiia funt, _{quia infe habentprineipiummotus&} qui-etis»_{quodcfiipfa NATURA, ioco prsetcrca} gaudentna-turali _{(ut infra patebit)prineipijs etiarn corporis naturalis}

cflentialibus, materia nimirum& forma.

VII.

ii. SIMPLICIA.* Non tarnen abfolute fic

fed _{infuogencre, & feeuodum quid, refpe&u videlicet} mixtorum, & _{quamvis genere&}

_{differeotia,partibus}

quan-titativis, materia &forma, cooßent» omnis tarnen miftio*

nisexpertiafunt.

VIII.

in. HOMOGENEA & SI MIL ARIA: Non

eo_{quod partesaeeipiantnomen}totius, facLquod in _partes fpeciedifferentes dividinequeant>funt enim corpora

fini-plicia, &partibusdiverfae efientiae non compofita >

unde

quariibetpars ignisdicitun&

eftignis, quaelibet

pars aqua?

eft, & dicitur _{aqua.. Et liest H E R A C LITUS}

difiin-gvatinter a&um&potentiam»

dicendo,

partes

Elcmen-torum aftu efie _{homogeneas. potentiatarnen fieri}

hete-rogeneas,quamdiftin&ionem in hunc

modum

confirmat

Pars_{aquaefufeipiens contraria, non}

_{poftea cadem}

_numero

manet, (ed inaliamfubüantiammutatur, verum nihil _pro¬

bat, nara_aqua frigida, quamvis fui mutatione

fit calida

eadem tarnen manet _{qnoad fubftantiam« Una enim ea*}

deaiqv

fubftantia

fufeipit contraria,

juxta

logi

cos.

IX.

Altera pars

Definitionemrefohens, eft

>'v

_£

TIA» _{quse G}

_E

_{NE RIS}

_{ao&$f*s perAringit,}

_Haec

_dcv

fumitor. i. A loco, _quieftfnbfcoelo_{(de quo plura}

infra)-unde & _{corporafublunaria& fubcceleAiaappellari}

confve-verunt. 11. AbdfAcio, _quod eA _geminum. integrarc

muDdum,&conAituere mixtum,iunt enim Elementa & partes infegrantes mundum, & miAorum principia fivc

materia» _{priusobeunt fecundum fe tota , poAerius}

fecun-dum-partes, Hinc obduplex munusduplicem fortiuntnr _(£)w^ confidersndi modura._{quorum prior eA abfolutus,}

confi-eßgie_ derans Elementa abfölute in fua natura & _{EAenria» prout}

mt9t0m

funt_{fimpliciacorpora, fineullo ad mixtorum}

conAitutio-rum corjm

nemhabito_{refpe&Uyquimodus pro ratione inAituti}

no-f^eran^:

Arifufficit. PoAerior confiderat eain_{refpeüu ad}

mixtio-moc(ui

nem, _{pro ut} funt materia mixtorum _{eorporum. Hunc}

confiderandi modum_{alijs ventilandumrelinquimuSi,} X.

Fitdeniq; (indefinitione) mentio refolutionis mix* n Solutw torumin _{Elementa,quampercorrupfckmem fieri}

experien-tia teAatur. Ut_{ergo Amtcorporaprima ratione}

compo-fitionis& mixtionisiita ultima ratione refolutionis. bus fidero fecit _{Hypoeratcs bis verbis, Homine}

tuo, _{fingula in propriam naturam redeunt& eodem unde}

orfafunt tendunt. _{Explicatis hifce,C ÅUSAS, NUME.}

R UM>PR GERIETATES & AJFEECIIONES tra&are»

ordo monet.

xr.

Caufaefficicns eADeus_{gloriofus, å quo omnia» ad}

quem omnia quihifcenonfccusacalijsintempore fuopro-

effuiens"

du&ionem de dit, cooferyatronem vero&:_{operationen! ad}

conlummatsonem omnium_largjtur* XII

CaufamAnalemdari _{quisquis conccdit, om ne enim}

_Cor,fa

A _{3 quod} mixto¬ rum in Qui- Element.. mor-Caufa■

^ cjuodefficicntemfiabetfinemhabeatuecefie eft, ©205

J _i

<pws

'béw

pa-aivMiiriv* Finis horumquadruplex _cenle-.

tur. 1. _{Pérfeäiohujus univerfi, /1. Ut fint}

fubjecU

primarum qualitatum, 1./1# Mixtorum materia 6c

m.u-tationum _{Phyficarnm caulk- iy. ,X!t}

omnisgenerismu-tationes_{cfficiant inmixtis.} XIII.

Ahtneru* .Numerum quaternarium nosnon tam communis

c-ffuaterM'

pinioj

quam

rationes

eam

confirmantes,

pornere movent.

rm _pro»

Nutriunturenim

omnia,

_quatvor

corporibus

fimpjicibu$>

batur. ideoq;totidem ctiam conftane. Deiatot erunt fubje&a

quotqualitates primaefedeasquatvor conperimus. F. tat

erunt _{fubjc£ta»quae funt EJementa.}

Corapofitio. deniq;

jmixtorum, _{&quadruplex motus focibis in hoc afientipe}

videntur,

XIV.

Nec_{cflquodcum quibusdamunumtantum ponamus}

Umtose» _nam

fi hoc, omnia corporadarentur fimpiieia, led ea

mix-lementl _taefle

experientia nos docet» cui contradicere veritas

Xtfuta non _patitur,

_{deinccpsquoq;pro}

_{qualitate Flementi»}

cor-tur%

poraauteflehtfrigida aut calida, ied hoc ablurdum, E. M

.prius.

XV.

Numevtu

Iguem

ex

numcro/Elementorumrefpuentes

neq;

fe*

quimur. Etlicethiignem concedant, Elementarem

ta-ternaritu n ö _{r , . ..}

j men dari _negant ? Verum fi concedant dan_{jgnem, etiam}

dari _{Elementaremomninonobisiargientur. Nam}

_ignis

qui conceditur, auteftfimplex corpus,autmixtum, fi

pri-,us, habemus_{quodvolumus,omne enim corpus} fubiunare

fimplex eftElementum, fi pofterius, obtinemusquod

cupi-mus, namfine dubio igni fimplici _{& elementari conftat.}

■Quivis enim culinaris_{igniselementaris partieepseft, ied} a-lieni$

yr&N jwa r-x. . " _v

•

V

Jfeftis* _{quafitätföus Sr.}

_cofpori&us

_{accidentåliter tnixfu?.}

Sententiam _{deniq; infinitum numcruroafTereotiurn tollc-}

_rfirtitfå

raremus, nid ab infinitatc NATURA abhofréfct> _fiq{

_retßlt*a*

• _ÉtÅY'

eörum rationcs_{lätisprägnantes eflent®} X V i.

Propfietates& affe&ionés ördo tangit, quas quinq; _pyo[)yie.

poniröus. i. QU A LI TAT ESfqua? funt accidcntia,

_tatur^

Sc _{quafiiriftrumenté,quibus mediantibus adomnem}

gene-g ..

*

rationem antroiftionem _{perficiendam* a&ionibus,}

patTio-^

nibusq; infervientia.Scharf. 1. 2. PhyT XVII.

Ha?_{primo dividunturrn primas& fecundas. Primae}

Deßnit%

per fe&immediate infunt Elémentis, reliquarumq; caufae tyjjivißo exiflunf, Sc funt nümero _{quat vor. C A LO R> FR 1G tiS,}

prim#* HUMIDI TA S & SIC C iTAS. _qua?

_viciffim

_in

a£i-rum

vas & _paflivasdifpefci _{pollunt, a&ivum munuspriores (ut htatUrn.} ex definitionibusearum_{juxta Arift. &alia$patef)paflivum}

dua?_{pofterioresobeuuf.}

x vin.

Sectrnda? funt_{åprimisorta?» etiameasptoptérea irjfe}

• Numerdj

quun?ur,ha? vulgo nOminanturquatvordecim. D E NSI-

fecunda-TAS& RARITAS: ASPER _{ITAS Sc LEN ITAS:}

rumqu& GRA V I TA S & LEV IT A S: _{DURITIES& MÖLLI- litat.} TIES: ARI DITÅS & _{LUBRICITAS: CRASS1TIES} & _{SUBTILITAS: LEN TOR & FRI ABIL1TAS}

:

Ut_{prima? qualitatesomnesalter^atricesiita duae}

reliquarum

GRAV I TAS» nimirum Sc L EVITA S motrices appel-iari confveverunt. Harumdefmitiones _{ponere, casq;}

rc-iolvere nofcrum inflitutum cobibet;

1Xr»

^2

rfm/ l M PU R ITA Sr: _Nuiiumenim _{ita purum 5c}

dm-impUrp

plexrepctitur Elementum, _{quin qualitate alieca? oc pere- Us}

gri-j*rinisqualitatibus fit infe&um»

fingula

enim fi refpiciamus

veritas thefin_{confiripabit. Ignis impuritas tanta cft, ut} obeamé numeroElementorum å_{quibusdam reijäatur. De}

quo fuperius. Aer vaporibus& exhalatiooibus

infedus.i-mo & _{alijs malis, fiepe enim quispUrpk quoddam}

fubtile

in aerehaurit» ut morte _{opprimatur. j\qua varios habet}

colores, odores faporcs, aere _perflatur» calorc inficitur,

Terrahumorc _{perfufa, neenoncaloreimbuta eft.} XX.

Jmpurt-

Verum notandutneft IMP'U RIT

ATEM

non

fla-ias non tim inferremixtionenr nam ad corporis concreti

confti-infert tutionem plura requiruntur quam impuritas & Entium

mixtio- conjuadio, (de quibus fuo!oco)& quamvis aqua absq;

ae-nem. re>terra nonfacilédetur.fcieodumtarnen illud

nonef-feedentiale. Homoctiam nondatur_{absq; colore» nec ta¬} rnencolorhominis eüentiamingreditur.

XXI'

jii.Figu- ni. F1GURA: Elementa non ex fua natura» fed

ra. _{pro extremitate corporis continentisfiguras habet}

accom-modatas. Si enimånaturafua 6c forma fubftantialieflent»

corrumperentur, ijsorniffis» nam eflent naturales»atvero

conftateasmutari iineillorum corruptione,_parsenim_ter¬

ra;poteft inrotundam» _quadratam, circularem effingi fi¬

gurata»

cadem

nihiloroinus forma

6c

fubftantia.

Aqua

ad

figuramvafis&alius cöotmentis yarte

ffguratur.

6c fic de

caeteris_{putandum. Nihilominus rotuodam eis}

compcte-re,_{ccclumambiensrotunditasq» terra;} evineuut,

XXlh

iv, Lo* 'v*

LOCUS:

CertumlocumcuilibetElementoefre,

CU4% inquovifua quiefcat,(cum fintcorporanaturalia)nemo

fa-nusnegabit. Et provarijseorum

qualitatibus

varia obti-nentioca. _{Ignis enim ob fummam ievitatem iupremum}

■i. • ?BtC ■'"'

quod experientia comprobatur. Kam exbålationcs

afcen«

dentes _{plurimum ignis infe babent, quae nön propter} a-quamafcendunt, multdminuspropterterram,nec propter

aerem in quo_{Tunt, Ted ob.naturam igneam qiiäe levifiima}

efbfupremumquseruntloeum. Igniproximus efi AER ob

minorem levitatem. _{Aqua-remotiorem propter}

gravita-tem eonceffit Natura. _{Terra?remotiflimum Tumma grå¬}

vitas voluir*

XX Hl.

v. MOTVS: Caufam motus Elementorum

efbcien-Ltem,fufficieascaufarum enumeratio abundinobis demon-flrabit. Veienirnetiexternum vel internum _quid,

terti-um non datur. Externum _{multiplex eft, pro multiplici}

Authorum_{opinione, vel enirn ed generans,vel removens}

impedimentum lecundum AR1STOTELEM velcoelum

Te-cundum EMP EDOCLEM, vel locus Teeundum _prifcos de

_{quibusordiae,}

XXIV.

P HlL O SOPHUS, cumexternum _{quid pro caufa}

cfliciente _{agnoverit, pofuit vel Generans, vel Removens} impedimentum, fundamentum verohujus diftinßipmis ex

dupliciElementorumpotexitia,eflentiali, nirrufum &

acci-dentali _{petit,ut videreell: Contex. 32:8. Phyf.&24,2f- 4ti}

üb« _{decoeloj quas adducere neceflarium non ducknus/} Verum_{generanseile non poteft, cum transmutatio}

Ele-mentorum non_{detur, quamtarnen A RI ST.experientia,}

alijsve argumentisprobareconatur. Sed experientia in

hoc tallax eft, ut Teft. eft _{patricius difeurfu peripatetico*}

th,4.lib.3 quodq;melius_exipfo difcurlu patebit. _{Et fit}

quedconceckren.ustranfmutationem dari, tarnen

eflenc-quit, quia amplius fa<ftatranlmutationenon agit,nec age.

re_{poteftcum ampliusnontangat,nectangerepotefi,quan}

B do u. Motu* dt _cujtu caufa tf-■ficiente vari# 0-pinio. Opwio Ä-RISr.de caufa motu* E-lement. Hujto 0• pimonis refuta" tio.

dogravc deiccndit»&leve afccndit, quare nec ullo modo coexiflit illimotui, vel noncoexiflit ut caufa Zabarel. iib. de_{motugravium &leviuru, Nec removens}

inopcdirnea-tum,nam _{ejusaftio confiflft folumin remouone}

tmpedi-menti, quo rémoto hon amplius agit, fed grave defcen^

dens> &levcalcendens inferno movetur priacipioi

XX V.

Qpinio Coeium cauTani motrlcemconcecferemus, Cicum F.rrx»

Empedt podecleid mobile ftatueremus. Elementapraterea

fl

ad efü4% re- motumcoelimoverentur (qui pefpetuus_flatuitur) motus fuUtio% corum eflentviolenti,& fic _{perpetuari non poflenr, cum}

nullum njiolentum_perpetuum.

XXVI-Locusprövera caufa relinquerctur. cum vim håbear

Opitoio attra&ricem,fed uterqj fcnfushujus opinionis eurn tolliu

prifcoru Namlocus;vélmovet& attrahit, utcaufa efFideos, vel fik *)***% re~ balis, namfuiis etiamdicitür movereagensad _agendum,& futat/o. proptereaetiam concedi poteft quodfit caüfa motus > led'

improprié& methaphoricé, dequain pradentinon efl

fer-ma,harndecaufaefüciente agitur. _Necutcaufa _efficiens

nam Elemcntumquodlibet_tum möveri debet _å ioco, vei

quando

adéfl»

vel

quando

abefl

fedheutrum agie»

Qjuan-do enim Élementum in fuo

ioco

eft, non movetur,fed

quiefcit;

quando

auterb

extra

loctim efl:

non

abeo

möve¬ ri

_potefl>

_quoniam

_omnisaäio

_{fitper conta&urh,}

_&

_omne iTQOvensfimuldebet eilecum matd,E. Elémenta å iocotan*

quam cfficiente nonmoventur. X X vii.

Recentiq* _{RelinquitnrergoEiementahaberepropnam formam,}

rum tå _{fj^elnternum principium,}

quo moventur, quod

confir-noflra fhanttiontantumfefutatiooes priorum_{opinionum, fed}

et-iwargu jam

fequentesrationvsfatis

_{prägnantes, i, Forma}

mentorum eft Natura» E. eft _{prineipium tpotus, quiao*}

mnisforma _naturalis matcriam informans _{appellatur na-}

_meniu

tura, &_{prineipium motus. 11. Probaturidem ex Arift- comPrati}

2,_{Phyf ubi difcrimennaturalium& artefadorum}

perboc

notavitj _{quod artefada in le nonhabeant prineipium} adi-cnis. Naturaliavero habent,_{Elementsa.utemfuntCorpo¬} ra_naturalia-E. ii /. Oftenditur id efficaei .argumento

exCentex._{38. Phyf lib. 3. de cado. Effedus adu exiftens,}

debet haberecaufam adu cxiftentem. Qui canon

potif-fimé veruseft deillo eftedu, _{cujus efte coniiftit in fieri,}

cu-jusmedi eft motus. Plures rationcs Eiifcc addi _poflent, nifl v^ritss, fatis _pateret.

X XVIII.

Notandum

_deaiq;

_{eft motum eorum efte redum» Motm £«} quodpatet- Alotus enim eft _{duplex fimplex vel mixtus. Ument.}

Klixtus _{Elemeatorum motps non eft, quia is corporibus eß} rePius,

mixtiscompetit.quodautem mixtione carcant, _fuperius

demonftratum,fimpIe^

ergoeisconvenit, namfimplicibus

corporibus fimpiex debeturmotus,

_{qui duplex eft,}

circula-risvel redus. Circularemnon_{habent, corpora enim ro¬}

tundaeum fibivendicant. _{Rectum ergo convenirc reftat}

gravioribus deOrfum,ievioribus furfüm. Ettantum de

articulo _{primo qui fuit de}

_Élementis

_in

generc, fequi-turinordine fecundus, _{qui de eorum definitionibus in}

ipecieagio.

AR TI C U LU S SE C UN DU S

Do.

Pefinitionibus

Elementorum.

in_Specio.

Thefis XXIX. _OrJ*de~

Defioitioncs Elementorum _{infpecie» fecundum or* fin}

di-dinem locorum _{ponimus, inprimis IG NSM, dein A} E-R£M,tertio A QU A M, ultimo T ER & A Mdefinientes.

Igniseft Eleirnntumcalidiilimum, levifflcnum

fub-fftb coelo

_proxime

_exiftens.

XXX.

46risa

AER

eftElementumhumidiffimum3

mode~-raté calidum,slever fubtile 5 omnemq;

locum nullo

alio_corpore

_repletum,

_replens.

XXXI.

Ä

_{QU A}

_{eft Elementum}

_grave,

frigidiflimfi>-* 3

humidunbterramundiq;ambiens6cinterfluens.

XXXll.

TERRA eft Elementum ficciffimum3

_frigidü

craffiffimum

_&grayiffimum

_in

_medio

_mundi

pen-dulum# Hasordine recenfuifle pro ratione inftituti no-ftrifufficit»eas verorefolvereipfodifcurfui, alijsve _pro

be-neplacito ventilare relinquimus.

Hifce tfrfactTo,

quaedarn

prüfendmaterias luminis adhibentia ex lubitu pro tertio» articulo_fupponimus;

ARTICULUS TERTIUS.

Continensr^o-g^ nonnullas* Prityta? _Jgudßtoi

. An fequentes Detinitiones pnmarum

qualitatum

tol-

nma-lerart _{queant? C AL I DIT A S eft qualitas fecundum} yumqua- quam Elementumaliaeorpora calefacit, attenuät, lolvit,

litatum

djgeriticoquit,

& rarefacit« F RIGIDIT A Seft quali-defimtto- _{tas»fecundum quam Elementum alia eorpora frigefacit,}

ttet•' _denlät»

obftriogit,

& obftruit. HUMI DITA S eft qua¬ litasfecundum _{quam Elementum alia eorpora hume&at,}

emollit& Luida reddit. SIGCITAS, eft _{qualitas fecundu} quam

i—ftnveawa

• - t

v

n->

»t

r

quam Elementum_{alla cörpora}

_{exficcat,indurat,&}

_firmiof

rcddit, Aff.

Secunda _^ustßio.

Quomodo ignis

calefaciat?

Omiflisomniumaliorumfententijs,

noiäf

ignem pro-ducere, _{fpargere,& feraetlpfum fubflantialiter explicarc,}

expandere, diflimdcre proverodicimus, ignis enim calefa-ciens aüa corporafeipfumperporös» & in partes illorum infinuat_{diflunditq;. Sicaqua calefada* non folum}

calo-rem in fe habet, fedetiam_ipfäm1'ubftantiam_ignis,quas ta-men non _{femper fenfibiliter&denfim ingreditur,fed}

fpar-fim &_{pedetentim atomosfuas difFtindit, &c paulatim par¬}

tes_{corporumoccupateaq?calefacitdonec urantur &}

corn-burantur.

Tertia _Ghtdtflio.

Än

_{ignis aélufit in}

_{corporibusmixtis}

_l

_AfF,

Negantium opinionem fequeremur fi nos ratio

vin-ceretmelior. Noftra _{igitur fententia efb quod ignis} o-mninöin_{eorporibus latitetquamvisob materiae}

concretio-nem _{operatio ejus impediatur, ob fummam puritätem &}

fubtilitatemnonluceat, nam _{utäliquid lucidum fit, opor¬}

tet, uthabeat flibjedum bené compadum. _{Et licet non}

calefaciat&comburat, _{quod ignisimpuriorisfive fiamniae}

proprium eft,caufa datur. nam iflae adiönes _{proveniunt å}

partium

propinquitatc.frequentiåicoagmentatione,

cqha?--lione,& unione,ut

_{loquiturSchaliger:}

J^hartaJfhaßio:

An

_{frigus fitenspofitivumrÄaprivativum3}

& _{qua caufaejus.}

Hoscontra_{cardanumfrigus efle ens pofltivum}

dici-mus")nam_{operationen habet pofltivasj omnis etiam}

quali-B> _{3 tas} t f Kic Ignis fet-pfum[uh« ßantiali-ter explt-cande _få diffun-dendo a*' Ha_Corpo¬ ra cale~-IgnisaBu ineß cor-* poribua mixtis o-Cum_fri. gmfil. 1 ' ■j

!

; s I

1*5eft _{pofitiva. Caufam veto ejus Zabareil. privationem}

ENS_{po. luminis& motus praecipuam & primam fatetqr, namex} fttivum privationecaufarum gignentium calorem » frigus produci

fä caufa, ait, & utcalidqparorr)ne å coelo perJu#)§n & mötum, fic

prfratjo- frjigidumexprivatione utriusq; a&ionis caeleftis,nam

con-nem non trariorum eadem ratio.? Verum cumåcaufaprivadvapro»

agnofcit* dire efFe&uspofitivus,fincullacaufa pofitiva non poflit, dicimus nullum ENS _{pofitivum pro caufa prima åt praxi«.}

puaagnofcereprivationem.

Quinta fjfuaftia.

Ån Elementa fibi contradentur.

Elementa

Cum

in

fuperiorjbus, Elementorum

formas fubftantias»

ratione Ron

a<:cidentia» feq qualitates

evicim.us,ea etiam

non per

fe

3ualitar

^

rat*onc

fubflantias,

fed

ratione accidentium

&

qualita-lum

con- tum

contrada

affirmare

Aon

dubitamus

quare

etiam in

«-tranan-

noeodemq;

fubjeftopfle nequpuntjfed

fe

mutuo

expellunt

iur

Subflantiaeautem

eorum non

funt

contrarias»

nam

fi hoc

eflent in_{fubje&o» quod jie fubftantijsnegantLogici. Con°} traria_{deniq; in fe routuo agunt,}

_{fed fubflantiae}

_quatenup

fnbftaqti®

in

(c

mutupnonagunt, quia

fubftantias

per

fuap

qualitates

efticaces

fuut.

£.

v% " ''

S E X T _p,

Anhi Canonesfemper

proaedant.

Jjlualis caufatfältseffrttuaf

Contrariorum_{funtcontrariacpuffaeffétt*)}

_adjunfta?

Jpu.o quidfimpliciu?>eopraftanlius/

Proptcrunumquodj

eft

Tale*

tllud

magisZ tale

/

Negatur.

Ätq;haecproinftituti ratione fufBciunt.

SED

~ßtotriuniOpt. M. cujuseftpotenttafå japientiafit laus,

gloria,

ho-tposinfeeulafecu/i.

~

i»-ir-firft

_• ^ _

V

_ _

Ä-

v^

»ääää&!£98*9K$

Juveniingenuarumart'iumfcientia,

föavijjtmüfa

moribu4

_pbltitßimot

Dn.

Petro

_Johannis

_Rudbeckio,

Magna

parente

digho

Filio,

amico

mfio

perdiledto

éc _domeftico,

_publica

_de

_Ekmeritis

difputa-tione laudabile

_{ingenijfui ipetimert1}

edcnti»

ÄRtibus

Ingeni;

&

lingvis

magna

dexteritate

incumbis

Petre

tui.

probätis?

Praeclaramq;

ornas

(fueris fie

gratior

omiiuj Do&inam

cultrs

moribus

_atq;

_pijs.

Binc_jam

_c^ompofiti,

quae

fint de

ponte

Cathedra/

Fäcünde Mundifemiria

_prima

_ddces.

Qratulörhös

a\jfus,videöqf;

re

rtafciério

te

Magni

viftutes»'

ingéniumq;

pataris*

Ferge:

ego

currenti

Caeleftem

defuper

auram*

Nifibus &tantis mitia fata

_precor!

Honoris_{fåamoris ergo}

deproperabam>

LAURENTIUS

STIGZELIUS

S. S.

_"fheolog.

_Profell

ordin»

a l 1 u d.

Ketzing attf 7itktnti tpvcsag y*oKtn

afötytrfiei

xgcttes asrgow 7rvgjncpQctyth

chrmrtfyp, éhtj

vjo£ctt}£i

JqAoi

xetXMpösov v

Jag»

n*j>3»TnhHTmflog

_.SiriKitgu

_opéfpgMi

_KyJti»

A%oA@* CÖVoxizflyyiQvnv mfaoTg.

Xmvmtmi<&» (xivvg5mrgwS xgcmpQ _n fxipjjys»

Xoi Je_{BiogJ&vJ'avn%J{/9 fJLtvtHKtct,Jcaarett} Z«_{yStiTRtinu yitom oeu(peésrt<rvtriptwfteig,}

Jjguoparentumoptimorumnondegenerifili<?t

Dn. PetroRudbeckw^amico dileBo_faltcem

tn_ßudijs&boni& _{moribwtprogrej]um}

amicé _{gratularivoluit}

HENRICHS AUSIUS

Graec:_{Lin^v» Profeflor.}

«>§#

MMtffMtM*«Sft«&»4&»«WHK4»

/-x . " "

fl \U<£_{liqutdinaturaIgnis,}qutdve

humidus

_Atr,

.

Pendula_{quid Tellui,}

_{fimplicuhumor}

_Aqua,

Htcjohddt traflas rationts acumine PMtre, lindetibivivamuneralaudiserunt•

Perge igiturfe/ix,ccepto%

injifte

labori»

Patre%fittantodignioripju*erts.

Officio

fa

gratuiationü

ergo properanterfcribebat

Samuel Thomje B»