De excidio Carthaginis dissertatio historico-politica, quam ex consensu ampliss. Facult. Philos. in Regia Academia Upsalensi, præside ... Jacobo Arrhenio ... pro gradu, publicæ ventilatione modeste sistit ... Samuel Reuselius, O-Gothus, in audit. Gustav.

£K,T). B. V.

De

EX C I D I O

C.4RTH1GIMS

Diiiertauo Hütorico-Politica,

Quam,

ExQonfcnjuAmphff.Facult.Phdof.

mRegmAcademia Upfaknh,

PRAESIDE

V1R0 AMPLISSIMO atque CELE-

BERRIMO

Dn t a c O B O

A R RHENIO

Hiftor Prof. Reg. & Ord,

Pro GRADU,

Public£ventilationi modefleßflit

Rfgius Alumnus

SAMUEL REUSELIUS

O Gothus.

InAudit. Gu(iav.Maj.ad dient XII v-

cemb. Anni MDCCXII.

UPSAL1#,

Typis WfikNERiANis. — s-1-

S:m R:AJ'M:TIS

MAXIM® FIDEI ViRO,

Reverendisfimo

PAIR! ac DOMINO, jj

Dn.

J A C O B 0'

CANG,

;

S.S.TheoIogis Doctori|

Celeberrimo, inclutaeDicrcc'.e-

os Lincopenfis Episcopq Emi-

ncntisfimo, CoirfiftoriiPraesidi

gravisfimo, GymnafiiRcgii, &

Schplarum ^ceterarum _per O

ftro-Gothiam Ephoro accuratisfimo.

ma:cekati maximo.

pantöperefihiGothic- naßrafitgra-'

tukta} pojßcjuam, ^ex SupremiNu- mink

m'misProvidentia, Anpuftißimique Re¬

gis de^ereto, Te in futtm Jolatium colu-

menque datumefjefenfit, mulits non eß quod memorem;preefertim cum liquido

Juum in Te animum <£r Tibi é? bauis

omnibus jämpridem probaverit, Ego

certemiß^umilludvenerationegaiidium♦

quojamtum ad primamfeheitatis ^no<

ßr<e famamperfunäebar> coram tefia^-

ri optafjem. Oaodquoniamperlocorü

tempommque iniquitatem non licuit;

nthanc meee in Tepietatis teflificatio-

nem,prgjentemque, quam Nomini Tuo Jacram Jacio dißertationem ^, benigno.

vultu refpicere digneris, venerabimda

menteprecor. M quod Tejaflurum eße, quemadmodum [ummaTua huina-

nitas celebratusque in Mufarum cid-

tores favorßiem mihi hauddubiamfa¬

cit; ita DEumOpt,Max.ßpplexfemper precabor»velitTein Ecclefi#, atqueadeo.

Gothic noßra preeßdium^ quamdmi/fl*.

wefalvum & incolumem firvare*

Rcycrendisfimi Patris

Dtvotiflimus die»*

S, R.

Max.Reverendo& Pr<eclarifimp

Vtro,

MAG. OLAVO LAN-

GELIO,

Dicecef. Lincop. ArchiPr^posito lorige meritiflimo, 5c utriusqueEc-

cfefisé LincopenfisPAsxoRi vigilan- tiflimo, Gonfiftorii Adsessori pri-

mario, laudatiflimo,

Patrono Venerando.

Nec non

Plur. _Reverendis atque Brrfclariffimis

Dominis MAGISTR1S,

Regii Gymnafii Lincopenfis S.

TheologicS & Philofophicr Lecto-

ribus Fideliflimis , Confiftorii Ad*

feflbribus a?qui£fimis,

Promotoribus fuis plurimum colendis,

In gråttanimi fignum, hancce qualemcunfo el/ßcKtationetn ,'tum votoperpetu*felt-

cit/ttüitlicAt ^-

Max. Rever. 5c Praeclariffimorum-»

Nominuiu Veftrorum

Cultor indefeßu-S

S» R.

*lheß L

Onftansjamdiu£e;

rum omnium vicis- fitudo declaravitab- unde_* nihil efle iaJ humanisproprium»

firmunjj ftabile; cun&a ftuxa ,fra- gilia, caduca. Miraremur profe&o impenfius fatorum hanclegem, riili

fumma imis mifcendo fortuna,tam

crebris, tarn manifeftis ^, & ferme

quotidianis inconftantia? doqumen*

tis, ^omnem propemodum fuftulis-

t feü admirationem. At nefcio quj fiat, ut attentius paullo contuentes^

cum aliorum operum a?ternitatem fporidentium, tum maxime hömi- i^m^gv^ium^populorum, urbium

& bxcves

miicipices hac Ipia

xneditationenonnunquam,velpra-

f®r opinionem, toti occupémuLj,

Boftra* praefertim fortis non im-

memores _, eandem ^* ex fragilitate humana, de nobis aliquandoaåum

Iri fabulam. Subjecithas animoco- gitationes Carthago, urbs, 8c cla-

xitate originis, 8c operum magni-j

fieentia, 8crerum geftarumgloria,

Mt tum erant tempora^ toto orbe

celeberrima, De cujus excidio^, quando pro inftituti ratione ^, hoc

eft breviter,agere conftitui,opera?

fortaflis erit pretium, ejusdem feta generatim paucis attingere, ut,fpe-

^batarationeTqua adtantum poten-

iåar feftigium afcendit, quomodp cc deinceps 8c quibus de caufliscom-

rnuni rerum omnium fuccubuerit

legi, faeilius perfpiciacnus*

ro

üifäm,qua?& Dido eognotni-

mata eft,regis Tyriorum Age-

•^oris^fifem-rpw~ iAcerbm mar?-

. " " tum/■-

"f> x .v* '1

§ jfa tumå Pygmalione nefaria caede_pér-

•X' emtum, partimindignitate(ceteri%

iJf partim infidiarum metupercuUani,

m- magnavi ,opum navibusimpofiuf Éf ^cum haud fpernenda comitum ma¬

nn nu in eaoiAfrica? regioner« ^? qua?

:o- Siciliam contra eft, fuiffe dela tam, la- ibique urbem Carthaginera condi*

Eii-.| difTe,iama eft multis veterum fir-

ia3 matamonumentis. De tempore ia

be diverfa abeunfIcriptores. Si

o, dum eflet auäoritate Maronis me-

oc morätis,5!neani,exafaTrpj^grak

xx viter tempeftate vexatum,iDado-

ita nejärn tura ^nova? urbis fundamen-

>e- *moliente, horpitipt)en|gÄé fuiflfe

n- éxceptura,a) primordioruin eju&

dp computatio.handita eflerinpltfcu*

ii- tau Sed Poétamcum ^iftorit:i%^ur

rit hos viciffira inter fe committere*

non patltur infticutunt» Ha&enus

inter omnes convenits Carthagi-

jj. tan* ut aetaté^ ita yjrium St.#?* ^-

e, tenti^ inerementis,iplam&pmaa*

«I«, ^oanihil praeccefliffe»

?hef. III. ^c

ETenim^{eo loco}Phcenices,_{ad quem} appulerantL,,!poftquamin £t

ftabilem fortunarum federn figere |'t

^ecreviffent, incolis ejus regionis, j

novorum hofpitum adventu ^, mu- \

tuarumcg rerum commereio gau- f

dentibus, in amicitiam folicitatis; r Uticétlum ädha?c( nam & illi-Ty- £

rooriundi erant) 6c autoritäre, & ]

auxilio firmatijitä ftrenue deftina- j J

tum urgent opus, ut confluentibus j f

certatimad opinionem novae urbis i a locörum vicinis,fedesqueibiftaru*

cntibus, brevi, & moenia te&aqueJ ⁱ

urbis, & novitius populus injuf&j J

civitatis rnodum convalefceret. b) _g Cujus quidem opibus mirificema- ~

turandis, cum civium ingenium>t t tum ipfa opportunitas loclfavebat:j <(

quippe quo exercendis per omne c

Mediterraneum marecumexterniS|

gentibus corhmerciis, & praetereai

face belloque emittendis recipien''

disque

b)Jvßittt.lib. ig. e, 5.

disoue claffibus, non alius,vel da¬

taoptione,commodior potuifletfin-

gi.; Inde c-efcente paullacim multi-

tuditie incolarum, & fimul cum o-

pibus potentia,poftquamhaudexi-

guam Africac _partem , multis licet

fubinde cumdomefticis,tumexter-

nisagitareturmalis,fub fuån* rede-

giflfet poteftatem, non tantum iru*

Hifpaniam, Sardiniäm, Corficam^» Siciliam, varias transtulitcoionias»

Ted _etiam fiduciåvirium eotandem afcendit,utimperiumorbisagitaret«

2~hef. IK

INterea_imperiorumPopulusRomanus,exordia alia aliisutfuritma¬

gis in arduo, _perquingentosferme

annos afliduo cum finitimis lu&a- tus, tum primum fuba&a Italia, fa-

&oque nuper in repellendo PyrrhQ

egregio viriumexperimento, fimul

de transferendo vin transmarinas

terra" imperio clrcumfpiciebat, fi¬

mul Carthaginis,ut ha?c, illius furr(

gentemfortunam liinis oeulis In- tusbaturv

iüebattir. Eonamque potentia; cv

Vitas utraque pervenerat, ut,& i- pfo locorurn fito, & natural qua-

clani, quas imperii avidosfolicitac, |

pugnandi cupiditate, hincillinc fti*

tnuloS fübjiciente fieri nort potue- tft, quin aliquando quacunque de-

jnum fie caullacolliderentim Nec

tnora; quafi de induftria fatorumu

exafperatis ita anirriis, eröropendi

occafionem praebuit Sicilia ^, infula éc ambi'tusmagnitudine,&proven*

fuum ubertate, de fitus portuumc|

commoditate,clariffima,utrimque

paribus expetita votis# Eam prior ingreflbs fuerat Poenus ^, qui fad*

cumHieroneSyracufanorum Rege

focietate, Matnertinorum urbenw

Weffanam gravi preffit obfidione.

Jamqüe cernebant Romani,ni

ture obfeflis fubveniretur^vprimum |

MeiTanam, mox ceteram Siciiiam

tötam Carthaginenfium foré * tan- [

demque fibi haud dubie cum Poe- 1

HO de Mac pofieffione₄efle dim*-

candum, 1

candum c). Itaque Mamertinis,au-p

xilium eorum implorantibus,Jpeti*

i quidemfociosjuvandt, reautemfilkite

Xantepr<eda, & aemula? civitatisme*

: tu, Duce AppioClaudiocumexer- cituinSiciliam transmifliim efLdJI

Exarlit hinc bellum Punicum piV

mum,quodmagnis animorum mo*

tibus_{per an nos}XXIV ita variafor«

tuna geftum eft, ^utßepius Cartha*

ginenfium adverfa gerereturv Qui

tandem £ Lutatio Confule ad infu*

^ las iEgates memorabili cumprimis

infra&i clade, _{pacem a} Romanis, j Hontam fimplieiterfervandi,quam

refe&is diuturno bello quaflatis vi«- ribus, acrius infurgendi animö, &-

petiverunt, Sc inipetrarunt ^> fed

prorfus iniquam.

I Tbef. K

CEterum,qtfämPceni äriimcréöfi*_ceperätit vindi&a, plifribiiS dé

Cauffis Ultra vicefimurn dflata e#

1 anftUrtf.- (^ämquäméftitö

Romano

0Fremh.ppMvHfafo^' mßafrrj*

Romano nommi infeftiflimus ho- ftis, non tantum filium Hanniba-

lem jam puerum* altaribus, quum facrificaret admoturn adegit, utj«-

rejitranäofe,quumprimim po/Jet,ho- ßemfore Pop*Romano,proficeretur,

fed etiam cum Africo , tum Hifpa-

nico bello ita fe geffit ipfe, ut faci-

le appareret majus eum ^, quam quod

gereret, agitare in animo bellum: &, ßcliutlm vixijjet, Amilcare duce Ptf*

ms arma Iiall^a iUaturosfuijje ^, qtU

liannibalis duBu intiilerunt:^e) ejus

tarnen praematura mors 5c pueritia

Hafinibalis eo usque distulerunt bellum, dum Asdrubale, quiAmil-

eari in imperio fuccellit, å barbaro quodam per infidias obtruncato,in- genti omnium favore imperator

conftitueretur Hannibal. Hoc igi-

turmovente, hoc concitante,eru-

pltjam pridem intumefcensSecun-

di belli Punici procella , ut fpatio temporis priori aliquanto brevior,

• • * ■ J 'IÄ

ita frag'? cladiumque cun&a de~

popilant um atrocitäse iongeterri-

bilior. In fpeciofam belli caujjam ek¬

leta Sagimtus, vettts cmtas

& opulenta, fideique erga Romanos

magnum quidemJed trifte monumen-

tum.f) Cujus excidione ^cum clas-

ficum cecinifTetyHannibal, per Hi- fpaniam Galliamque profe&us, fu- peratisplus quam humanaconftan- ^v

tia Alpium difficultatibus, in Itali-

am cum valido exercitu defcendit.

Ibiprimum cum Scipionead Tici-

num, indeSempronioad Trebiam,

tum Flaminio ad lacum Trahme-

numducibuscongreffus,quumRo¬

manos, fingulari ubique & fortuna

& virtutefubnixus magnis affecis-

fet cladibus , tandem ad Cannas

Paulo & VarroneConfulibus,fupra quadraginta millibus hoftiumcasfis, ceterisque aut captis aut fuga dis- fipatis,lethaleomnino Romanisin-

ÜixifTet v^lnus _, fi qttemadmodum

vincere,

f) Flor, libjl c.&

t ' 17 »t? r ;

10

vincere^fic uti viflorißfcijjct.g)Pro- fefto, fi alias _unquam, hicsequum

eftmirari ftupenaam fatorumvim,

necfacile humänoingenioaffequen-

dasrationes. Ceciderat acienomi- nis Romani robur: in confternata urbe ^aut nullum , aut inualidumL»

Eraefidiumoftis, 6c ne&ndo odio, 6c recenti^: imminebat perculfis,

viåöria ferox: nihil inviurn, nihil arduum, omnia plana, expedita-j,

prona vi<ftori, Quis crederet in_»

tam atroci rerum ftatu rem Ro- manam, vel g Deo aiiquo é maehi-

na, tam praefenti creptum iri rui*

nae? erepta eft tarnen. Quodfi di-

xero nonfinepeculiari fupremi Nu-

minis providentia efle fa&um, ve*

ra me dixifle opinor.

Thcf. ffc

VIdelicethaud dubiede Romanoadum fuiflet,imperiofiaut Kannibal ex Canenfi acie protinus

ad urbemexpugnandamf, aut non

in-#

g) FlorJU-licA.

XI

in Campaniam*id eft,fuasCannas,

duxißet; at morasne&endo,&de-

liciis frangedo milirem, certurrieftf

eum nön tantum fuam corrupifle^*

fortunam, Ted etiam primum quaß

gradum fururo CarthaginisexcicBo

prseftruxiffe, Nam ^, praeterquam quod uhique in negotiis gerendis

diligenterfequendx funtteinporum opportunitates, & ubi ultro faven-

tem tieglexerrsfortunam,higietem

fruftra revocaveris;haud faciledi-

ci poteft, quanta rerum momenta,

haud aliter ^ac maximi & faepe de- fperati morbi ab exiguis initiis,vei

ex unico & prima forte fpecie levl

errore, longa ferre exiftant. Incu-

jusque noftrum vita,inRerumpu-

blicarum conftitutione, progreflu,

fatis, hoc ipfutnfubinde fieri facile deprehendunt prudentiores,Depre-

hendit idetn & ferio agnovit, fed

fero nimis, ipfe Hannibal Etenim

Romani, recepto pofttottantasque clades, negligentia hoftium > pau- latim

latim fpiritu, quumcernerentHan-

nibali inacie sequoMarterefiftinon poffe, acceptasque ftrages, nön_3

tam fortuna? iniquitati^, quam du-

cum jfuorum feröeiae ac temeritati efle imputandas ^; Fabli Maximi prascipue & exemplo & monicis e-

do£h, aliam beliandi ineuntes ra¬

tionern_, fedendo, ducendoque bel¬

lum, nec unquam njfi opportune«»

congrediendo, ita ejusattriverevi-

res₅ ut vi&o quam vi$Qri fueritfi*

milior. Ubi,quemadmodurft inter

allas , quibus Hannibal exeelluit| imperatorias virtutes, me.rito lan¬

daverisaut potius mireris ejus,five audor'tatem,five prudentiam,qua in hoftico procul å pa-tna deftitu-

tusjuftis fubüdiis ^, exercitum tot tamque variis nationibus, lingva, reiigione, moribus difcrepantibus,

cönflaturn, per annos tredecim in

officio continere potuerit : ita du-

dum notarunt fapientes>ipfosCar- thaginenfesin <eo graniter péccäfle,

& prope

& prope akerum ad fua? civitatis

perniciem aperüiffegradum,quod

a?mulatione & fa&ione partium^,

qua: femper offecére ofncientquei,

j publicis confiliiSj occupati,Hanni-

bali toties fiagitantipecuniam,fup- plementum ^, &alia hello perfiden-

do neceflaria ,tämmaligne defegni-

ter fubminiftrarunt. Inde faöunu eft, ut, quum etiam fecundis pr<s~

Iiis copiae atterantur ^, fenefeente^

Kannibale exercitu, & priüimisil-

le vigor ^, quo primum Romanqs perculerat,langvefceret^dchis pan¬

deretur non tantum In Sicilianu., Sardiniam,Corücam, Hifpaniatii-,

verum etiam in ipiam deniq; Afri-

cam, ad moenia Carthaginis, pro¬

ferendi belliopportunitas. Guima-

lo obviam ire tempeftivepotuifTent

Pceni; fed fero fapiuntPhryges.

Tkf. VIL

QUamobrem,poftquamL.Scipio,

«aurcitu in Africam expofito, As-

drubalem

*4 , A

drubalem Syphacemque Numida-

rum regem, pluribus fuderat prse- Iiisj quum cernerent Carthaginen- fes, Romanum ommbtisfinitimis ^ra- ptim perdomitis apfamCarthaginemre-

fente aggreßurum, neque imperatorm

alium quam Hawiibalem, qui urhem

tueretur, fuperejje, h) Iegatosadeum

ex Italiaevocandum miferunt.Nub la in Hannibale mora_s fa&a ad Le-

ptirn exfcenfiotie, rernotisarbitris, cumScipione de bell© aquiscondi*

tionibuscomponendo colloquitur;

fedquoniam fruftra verbis tentata

reseÜ, ftetit fententia:armis deeer- nenåwn effe, habendamque eamfortu-

tiam, quam Dit dedijjenu i) Tumve-

road fatale dijcrimenproceduntpofte-

ro die duorum optdentilfimorum ^popu-

lo um duo hnge clarijjimi duces, duo fortijfimi exercitus, midta ante parta decora aut cumulaturieodieautcver-

juri.k) Commiffo prcelio, toties invi&us, vmcitur Hannibal; qui Adrumeto,

30.^9. i) c.31. k)c. 32.

Adrumeto, _{quo ex} acie confuge-

rat, Carthaginem reverfus, in cu¬

ria fatebatur aperte,nonprcello ^mo-

doJe,jed hello viétum, nec Jftem falu-

tisalibi quaminpaceimpetranda,ejje.1)

Pcetii igitur, cum tanti viri au&o»

ritate, tum magnitudine mali,com-

pulfi, hujus rei cauflfa, prim^um ad Scipionem, mox Roniamprincipes

civitatislegatos miferunt. Ubipoft-

quam ex rogatione Populi decreverat

Senatus, ut P. Scipio ex decem Lega-

torumfententiapacemcumPopuloCar- thaginenli,quibus legibus ei videretur, faceret,m) eaquidem, conditioni«

busjamante profe&ionem legatQ-

rum åScipione propofitis, confti-

tuta est:UtUberilegibus faisviverent;

quas urbes, quosque agros , quibusque

finibus antebellum tenuißentytenerent,

populandique fwem eodie Romarnsfa^-

i ceret; perfugas,jugitivosque, & ca-

ptivos omnes redderent Romanis, år

, näves roftratas, pretter decem trire-

mes,

Of.35. ni)c. 43.

16

mes, traderenl: elephantosque ^, qtrn habereni domitos; _neque domarent^a-

Hos. Bellum nevein Africai,neveextra j Afrtcam,injufjttPop. Romanigererent. ! Mafinijfieres redderentfcedusquecum

€0facerent. Frumentum ^, flipendum-

qtie a uxiliis, abRoma legati red- iijfent^>praßarent. Decem millia ta¬

lentum argenti defcripta ^, penfonibiu j eequis, mannasqutnquagintafoiverent.

Qbfides centumarbitratu Scipionis da-

rent, ^ minores XIVannk, neu XXX

majores Inducias itafedautrim,fifff priores inducias ^näves oneraria capu, '

qu£quefuijjentinnavibus,reßttueren»

tur. Aliternec inducias, necßem{$'

eis uUam ejje. n)

Thef VIR

ATque^ex Liviointegrasadferre vifumhas quidem conditiones

éft, primo, ut conftetjure ne aru

injuria Romani tertium Carthagi-';

nenfesfint bello aggrefH ; deinde,

ut appareat , quemadmodum jarfiI

ante Hannibal poft pugnam Can-

n)c. 37» nenfem

*7

netifem, dimifTa per Irnprudentiam

tirbis expugnandae opportunitate, ducendoexercitum in Campaniam,

& mox Poe ni fegniter fuftentando bello in Italia, ipfi fua? urbi accele-

raverunt fata; ita fortunam _per in- fli&am å Scipione cladem,cujus a- trocitate ada&i tam iniquam acci-

pere pacem cogebantur, jam tum

rem Carthaginenfem futuro defti-

naffe excidio. Praevidit idem fapi-

),enter Hannibal. QuamobremPce- ),nis , diuturno bello exhauftis , ad

»primam collationempecunia?Ro-

»manis folvend^,in curia flentibus

„acerbe rißt; increpatusque å cete- 3,ris, quod in publico fletu, quum

„ipfe lacrimarum caufla eflet ^, in-

„fultaret affli&is; refpondit, rifum

„fuum _nequaquam adeoeffeintem-

„peftivum, quam illorum abfurdas

„&abhorrenteslacrimae: tuncflere

„decuifle , quum ademta illisarma,

„incenfas _näves, interdi&umexter-

>,nis bellis; eo enim vulnereconci-

B difle;

m ^mm

„difle; magnopere vereri ne pro- j

.mediem fentirent leviffimo in ma- i

MJjmx agitatum fuerat de Gartha- <

gine exfcindenda. Sed quia obfi- \ dio tam validae munitasque urbis, i

& ardua videbatur, & Scipioni no- 3

vus in imperio fuccefTor partem a

ie confe&i belli gloriam delibatu- ^

rus timebatur , ejus reiexfequen- t dx confilium dilatum potius quam {

omiflum eft, Jta enim alte omni- t

um oculis animisque Hifixus hsere- t bat Hannibal vi&ricia per Italiam c late circumferens arma; ita me- a tnoria Cannarum totos ceperat,di- ^t

itrinxerat, occupårat ^, ut ftante-> f

Carthagine, rem Romanam in lu- \ brico & ancipiti pofitam efTe cre- t

derent omnino. iEgras auterru» r his cogitationibus mentesimprimis c

foliciia- p)Liv./.^{3o. cap.44»}

I . "

folicitabat Catö, vir ceteroquin ut

. ingenio clarus ^, vita fan&us, ita ^» propofiti plus quam dici poteft te- I naciflimus;' _{qui pro} capirali ^, quo in Poenos flagrabat, oclio ^, delen¬

dam fciTe Carihaginern, &, quum de _alio confuleretur _, conftanter^

pronunciabat. Centra cenfebat

I Scipio Nafiea Carthaginis excidiü

Komanis quoque rebus perniciem allaturum _; fervandam potius in_»

virtutis scmuiationem, ut ejus me-

tu _, difciplina a majoribus tradita fan&a. & incorrupta conférvare- tur.gO Necfacile Jiquet utrafentg-

tia magis fuerit ex utilitate & de-

coro nominis Romani. Id conftat semulatione ali ingenia, &, remo-

to adverfario, ex nimia felicitate_>

plerumque luxuriari mortales. E-

venit certe hoc ipfum Athenienii- bus, quorum virtus^cum morteE^z-

; minondce mtercrdit; Siquidem amijjb

cui xmuiari confvevvrant, infegnitiam B2

torpQ- q)Afpan.debell, Ewu "s

iorporemque refolutifimt.r) Nec a- lia manfit Romanos fortuna; quip-

pe, ut fapienter obfervat Vellejus,

remoto Carthagkm mein ^, jublataque

imperii »smula, ^non gradu jedprdcipi-

ti _gurJu a virtute defcitum, ad vitia

transcurfum; vetus dijciplina dejerta,

mva introdufla$ _{in Jomnum a} vigiliu

ab armis ad voluptates, a negotium

otium converfa civitas. s)

Tbef. X.

CEterum rationem vicit feutus, feu inte.rminata dominan-me-

di cupido plerisque in fententiam

Catonis transeuntibus. Jamque_»

fedebat Romanis exfcindere Car-

thaginem ^, fed deerant inferendi

belli caulfas: qme, quoniarnjulhe

afferri vix poterant, faltem fpecio-

f& funt conquifitce. Nec id infö¬

lens Romanis; _quorum perpetu-

am armorum fanékitate-m qui ^tan- topere extollunt, eos profe&o veri vetuftatisque ignaros efFe exiftima-

verim.

r)Juft, lik6,cf9. s) lik2. c. 1.

a" I _verim. Eft ejus rei rnemorabile_>

P" ^, documentum, vel unus Ptolomeus .

s>

j Rex Cypri, quem non tam impe-

ut

, rii, _quam quod deterius, divitia-

'?* rum cupiditate ^{, amicum,} ipfo fa-

tå tente Tullio , nulla injuria comme- morafå, nuliis repetitis rebus, cum o-

s> mmkis bonispublicatum oppreftere.r)

tn 1

Nam in pratens quidem ad Car- thaginenfes quod attinet?.aperte_*

teftaturVellejus,magis quia volebant

i- Romani, quicquid de Carthaginenfibus

i* diceretur, creåere> _quam quiacredenda

n afferebantur, ftatuiße Senatum Cartha-

_j gtnem excidere, u) Etenim Mafi-

> tiifla rex Numidarum iam inde a

3i Secundo bello Punico hofpes & fo-

« cius Romanorum intimus, przeter-

)- quam quod crebris incurfionibus

)* Cartbaginenfes lacefliverat, magna

i- infupereörum agripartem fibi viri-

l- dicare non dubitabat, fretus maxi-

ri me Romanorum amicitia. Pceni

i- quam quam Romanos fibi iniquos

i. B 9 före

0 froSext.c. 26, ti)lib. i.a i?,

22

fore judices baud immerito fufpi-

rxbnntnr l-amtMi nf nmncm znfam

tos Romarn mifere, rogantes, vel- I

lent placare Regem, atque contro- verfias praeter fuam culpam enatas

ex <tequo componere. In quam_»

rem, cuminAfricam veniflent léga-

riRomani, ad Senatusrnandatu,ut !

clamregifaverent,MafmifTam variis

artibus in fehiel occupatorüpoffes-

fione conbrmaruntv Hauditamulto poft Numida Romanorum favore S

ferox,Örofcopam Poenorum oppidü

obfedit, hujus quoquepojfefftonempr Urfoederis leges concuptfcés^;x)Qutim-

que nullum finem nefaria: cupidi-

tatis faceret, ad eum reprimendum profe&us eft cum exercitu Asdru- bal, felici quidem expeditionisprin-

cipio,fedtrifti eventu ; quandoPce- i

ni calliditate hoftis in iniquum per- i

du&i locum primum cojniflö proe- lio inferiores, ^rr r ° efti-j

entia

x)Appiait.de Bell, Fun.

. 23

lentia confe&i, tales condiciones ^,

fubire cogebantur, quales infenfus

1 & fuperbus vi&or vi&is fölet im-

ponere. Acceflit ad iniquitatem_*

fcelus. Gululla MaünilTa? filiusin-

ermes 5c ignominiofe dimiflbs per equites Numidastruqidavit. y)

Thef.Xl

INterAfricamhsec legativeneruntRomanorumcum mandatis,in

! ut fjcubi laborare viderent Mafiniffam,

controverftas tollerefluderent\Juperio-

rem utifortuna hortarentur, z) Ubi

vero vires Carthaginenfium pro- xima clade graviter affli&as acce- perunt Romani, vi&orice fiducia-»

accenfi, nec aliam commodiorem^

opprimendi deftinatos hoftes occa-

fionem rati, Poenis, quod contra-,

foedus exercitum duxilTent; quod

focio 5c amico populi Romani ar¬

ma intulilTent, bellum indixerunt.

Hoc illud ipfum eft, qtfodTertium

Punicum appellatur, ßcut diuturni-

tate

y)Fremsh.fup.Liv.Ith.lffi.35. z)c.34

täte temporis, ( quinquennio enim_»

confeélum eft) & magnitudhie ^prce-

liorumprioribusimpar, ita eventu lon-

ge maximum, a) Ad quod gerendü

mifli Confules Manilius 6c Cenfo- rinus _cum fecretomandato, _nequem

hello finem, n'ifi diruta Carthagine, fit*

cerent. b) Pceni igitur, belloimpa-

res, ad famam tanti mali, haud fe-

cus quam par erat, vehementen*

turbati, ^ex primoribus triginta Ro¬

marn mifere legatos, quibusliben,

conditionibus pacem impetraturos.

Qui, obtinente Nafica, ii> Senatum admifli, quum miferabili oratione

\ urbem Carthaginem fuaque omnia Romanis permifißent, refponfum tulere, eos ita pacis compotesfore, fi antequam in Ajricam Conjuks pro*

fictjcerentur)intra trigejmum diemob- fides ^trecentos exjenatorum aut fenio-

rum UberisLilybxummifijjent, &Cm*

ßilibus diäo andientesfuijjent. c) Ad-

funt Pceni etiam anteprasftitutum

diem

0)/.i4.ra* b)'c;6. c)c,8*